Y Cymro

I NODION CYMREIG. EIRIOLAETH Y GWINLLAN- YDD. Wiinlilanydd mawr, Winllaniydd hael Yn trin yr hen ffigysbren gwael: Winllanydd haiwddigar, teg' ei lun, Ynt cloddio'r piridd a'i law ei hum. Alae.r pren yn sych o "i frigi "W sail, Ac Yntau'i Hun yn bwrw tail; Pwy sydd ohomoto ni, niis. gwn, Yn gyrnar i,'r ffigysbren hwn. Ond gall Efe'r Gwinillainydd. gwyich Roi bywyd ir mewn gwreiddyn sych; A gall Efe ddwyn ceinciau crin I ffrwytho'n feIns. fe'l y gwin. Winillamydid tyner, hebnt Til, I lawr yn fuan tovir fi; 'Rwyf yn Dy Winilan, or yn wan, Parha'th Eilriolaieth ar fy rbain. R. R. MORRIS. -+-" Yr oedd elw clir Eisteddfod Gencdlaethol Castell Nedd i r Gymanfa yn £ 1,584 3s. SC., a phenderfynodd y PwylTgor roddi mil o bunnau at adeiiliadu ysbvty yn Nedd. -+- Yr wyithnlos nesaf cynihelir Cym- ^ideiitihasfa'r GogLedd ym Mhorth- -ity aethwy. Bydd y Cyn-lywydd, y Pairch. T. Charles Williams, M.A., yn traddodi1 ei araith ymiadiawol, a bydd ad-roddi-ad cyftawn ohJonoi, yn y rhifyn, nesa-f o'r CYMRO. Adeg ei f arwolaeth yr oedd y mwyafrif o 'ordinary shares:' cwm., niy "Western Mail' yn eiddo Arg- lwydd Rhondda, ofe'n Ymneilltu- wr alC yn Rhyddfrydwrr, a'r 'West- ern Mail!' yn Eglwysiig a Qheid- wadol. -+- I: Hysbysa cyfaill' fod nifer luosog s o'r Gwrthwynebwyr Cydiwybodiol yn cael eu rhydldhau yn feunydd- iol o garchar,au y wllaJd horn. Dyw- oed y, cyhoeddir yn fuan amryw lyfrau yn adrodd1 banes y drimiaeth a gawsant. -+- Mae Mr. Halydn Jones, A.S., wedli pairotoi adroddiad ar gy'llid yr Eglwys yng Nghymru a'r hyn a.€tniiM:adrwyoh)MadDatgiysylLti!ad. Oyhoeddwyd y ffigyrau yn y CYMRO m y llynedd, achyfliwynir hwy a'r Prilf Weinidog gan ddirprwyaeth o'r Aelodau Cymreig. Daeth yr Hybarch Lewis Ellis i mewn i ail eisteddiadl y Oomisiwn yn Rhyl, a bu yno drwy, rain heDaeth .o'ir oylf,aJrfod.Mlae'n debyg n:ad oedd yn gydniaws alg urdldas Comisiwn i roi croesawiad cy- hoéddus iddo, ond, ysgydwodcl y Llywydd law yn gymnes ag ef; a thra yr oedd ymwelwyr eraill yn lleahu tua'r drws, rbdedi cadair i Mr. Ellis yn y set fawr wrth )chr y Llywydd t Rhoddir canmoliaeth uchel ii Dr. Griffith-Jones, y Diwiinydd Cymf- reiig. eniwog, am y datganiad clir a wnaietb yn ystod ei daith yn Am- erica 0. gymhellion a delfrydau Prydiain. Dywed papurau yr Un- ol D-alei-thiiau iddo wneud argraff nodedig 01 ffaffÍiol. ar bawh ddaetih i gyffyrddiad aig ef. Mae Dirprwyaeth Yswiriol Cym- ru y;nlg Ngihaerdydd wedi cae! rhybudd fad ei ddyddiaJu ar ddar- fod, a"r gwaiith ) i'w lyncu gan; y Bwrdd lechyd. Diadlie-lu rhai maii yn Lliandrindod y dyllai swyddifa. Gy.m- reig y bwrd'd newydd fod. Eraill mai gwel'l aros yn Llundain fel y gwnia adran Gymreiig y Bwrdd Addiysg. Pa faint o les a, gyrhaeddir drwy gyhioeddii aidiro,ddiiadi y meddygon am ystad ieiOhyddl ein trefi a'n pentirefi nis gwn. Ond diddorol i mi oedd darHen adrodidiiad Dr. Hughes am-Lanymididyfri. Dynia gantref Ficer Pritchard, a cherllaw Willliaimis Paintyicelyn. Pe buasai gwerin Llanymddyfri ond wedi. gwrando ar yr Hen Filcer, buasient yn rhydd oddiwirth ffHangell Dr. Hughes. -+- Danfonwyd imi bapur arholiad Cymraeig ar Ymgieiiswyr am y Weiinidogaeth gan Gymiainifa Wesle- aid! Cymru. Nid wyf yn mieddwl fod y Gymiraeg yn bwinc. gorfodol ,g'y)da'!r un enwafd a:ral1 yng Nghym- ru. Da gennyf am y sylw dal y "Vesleaid j iiaith eiiin,, wla,d,, ac ni 9 all un gwr ieua.nc a etyb y cwest- lyniaiu hyn, gan y Parchn D Tecwyn Evans a W. 0. Evans, yn dda, liaii nia bod yn Gymro gloew ei iiaith a'i arddull. Gadawyd enw y don. allllan uwch. ben emyn siwynol Moeilwyn yn y C'YMRO a'r bliaen, rhajg giwneud eithriad. Ar gyfier y don, "Martyr- dom" y bwriadwyd ef. Da gen- nym ddeall fod y Dr. wedi gtwelli, yn ddigon d:ai ymdaflu i wa!ith eto. Pregetbaii ef a'r Pairchi. John YVH- liamis, Garwen, ynlg1 Nghonnah's Quay y Groglith, a gwasanaethai yng nghyfarfod y Wesleaid >n Nhreffynnon ddydd LIlun (y Pasg) gyda'r Parch. lisifryn" Hughes, Ler- pwl. ,(: Symud yng ngliyfeiriad esgob- yddiaieth y mae'r Anniiibynwyr. Basiiodd Cynhadledd Achoision. Saesneig' y De o blaid egwyddor y cynllun o,ga;el math o esgobion ncu arolygwyr ar yr eglwysi ar gyflog o ^500; ond fod y maiter i fyned o flaen yr eglwysi yn. gyntaf. Mae Icryn wrthwynebiad i'r gair Esgob, oherwydd ei hanes ynig Nghymru; ond dadleuai un briawd mad eagob oedd Paul, ac miaii nid am het, fFedog a chlo's esgob y dyddiiau hyn y dylid meddwl. Yn ol amcaingyfr.iif o'r personau a basiodd y meddygoin fel yn, gym- wys ilJod yn filwyr yn Lloegr, YSlgotland, Iwerddon a Chymru, sa:if Cymru a,r gyifairt-aledd ar y blaen 0 ddigon. Ac eto mor ami y tefliir atom, mai: oemedil ddiofal o'n hiechyd ydym! -+- Y mae Dr. Campbell Morgan, yr hwn a ddiechreuodd1 ei y.rfa fel Athro ym un o Ysgolion. Oaerdydd, yn diychwelyd i Amierioa. Gwyr pawb am ei aillu fel esboniwf di- hafal, .ac eiddunwn iddo bob llwyddiant a chysur fel Athro ying Ngboleg Addiysig Feiibiaidd yr Efmqg Newydd. Da gennyf weld oddiwrth yr Ad- rodidiad blyinyddiol fod y Cartref i BlaJnt Amddiifaid yn. y Bonltnelwydd yn parhau ii fod yn llwyddiianinlus ymihob agwedd aJrno. Nid path hawdd yw i sefydliad fel hwn d'alu ei ffordd ym mlynyddoedd rhyfel. Bu 42 o blant yno y llynedd, a thalwyd pob costau yn y Gartref, ac am gael gwaith dwfr niewydd. Yr wyf yn skr pe. buasai1 yr hyn a wina y sefydliad yn fwy hysbys y buasai yn cael cefnogiaeth eang- ach. Buasai pob papur newydd yn y Gogliedd yr wyf yn siicr at was- aniaeth yr ysgrifenniydd yn ddi- dal. -+- Barna Syr Owen M. Edwards mtai prif ddylledswydd Cymru ar yr adeg bresennol y'w adfer yir Ysgol Sabo,t,h,ol i'w gogoniant cyntefig. Ac er mwyn "codi'r hen, sefydliad yn ei ol, y mae yn cychwyn cyfres o erthyglau yn rhifyn EbriN. o "Cymru" ar addysgu athrawon. Llwyddiant maiwr :i)'w ymdirechion. Y mae, yn wybyddusi fod i'r Ysgol Siabothbl giefnogydd oryif yn Siyir Owen. Ni allwn, gydolygti ag ef pan yn dweyd fod llwyddiant ys- brydol Cymru yn dibynnu mwy ar yr Ysgioli Sabotholl nag1 ar y Weini- doigaeth. Gwell giennTm yr hen esboiniad, miai Llawforwyn ydyw i'r Efengyl. .■ Mae y Parch. Peter Hughes Griffiths, I-lundain, yn teimllo, y. dylai fyned am dymor i hintsawdd dyneiradh, a chyflwynodd ei yimiddi- ,ymd swyddiad fel bugadl Eiglwys Char- inrg Cross Road. Penderfyntodd y swyddogon ofyn i Mr. Griffiths yn lie ymddiswyddo .gyimeryd blwyddyn o ryddiid o ofalaeth yT eg lwys a dychwelyd i faes ei ofal .ar ol hynny. Maeytrefnliad hwn wedi ei dderbyn, a tiheiir y gydna- byddiaeth arferol iddo tra y bydd yn absennol. Nid yw'ir trefniadau wedi eu gorffen, ond mae 'n debyg miai i Rhodesia YT aiff Mr. Griffiths. Bydd llu o gyfe(I)llMM 'ymhob rh.-in, 0',( wlad yn dymiuno iddo adnew- lyddiilad trwyadl i'w ieÖhyd, a dych- welliad diitogiel at ei eglwys, lie y. mae mor fawr ei bairch a'i ddylan- wad. Mae gan y Metbodiistiaid dioirf fawr o bregethwyr; ond yn anhawdd y gall goMi hyd yn oed am dormor byr un o'r ychydig broff- wydi sy'n aros.