Y Cymro

JJlywydidion: Parch. T. CHARLES WILLIAMS, M.A., a Mr. JOHN O'WK.NS, Y. H., CAER. DYDD IA WRTH. CYFARFOD CYNTAF Y GYM- DEITHASFAAM DDAU O'R GLOCH. D«chreu\vyd gai> y Parch. J. J. Evans., Niwbwrch. Cenadwriaethau. Cyflwynwyd y C,enaidwriaethau o Gyfeisteddfod y 'Gymdeithasfa. Ceir hwiy yng nghorff yr adroddiad, fel y daw1 y mater: on dan sylw. Cenadwriaethau Ychwanegiol. 0 Fon.—iHysbysiid fed y Parch. Owen Parry, Gemaes, wedi ei ail- d dew is ar Gyfeisteddfod Ath.rofalr Balla. 0 Drefa;!dwyn I'ehaf.-—-Fod y Piarch. J,ohn,, Williain-s,, B.A., Ciarno, a Mr. Gwilym Edmunds, Y.I H Llanidloes, i barhau am fiwyddynelto ar Bwyllgor y Drysbrfa Gynorthwyol. O Fah,ch,est,er.-Fiod, y C.M. wedi penodi Mr. D. Lloyd Robertsr i gyrnryd He y diweddar Mr. William W'iliamsi, ar Bwylilgor y Drysorla Gyniorthwyol. Yr Enwau. Darlienodd yr Ysgirifeinnydd enwau y Swyddogion, y Cyn-lywyddioin, a'r Cynrychiolwyr, ieLy aamlyn :— i. Swydddgion y Gymdeithasifa Llywyddion, Piarch. T. Charlesi Wil- liams, M.A., a Mr. John Owenis, Y.H., Ysgrifennydd, Parch. R. R. Williams, M.A.; Cym-Ysgrifennydd, Piarch. John Owen, M.A. Tiysorydd, Mr. 0. Robyns-Owen; Ysgrifemnydd. Cyfarfod y Blaenorilaiid, Mr. T. D. Jones, Y.H., Cyn-Ysgrifen.niydd' Cyfarfod. y Blaenor- iaid, Mor. John 2,. Cyn-L¡ywydldion' :Pal'Chn. Owen Owens (a), John Williams, D.D., John Hughes, M.A. (.a), William. Thomas, John Williiamisi, John OWlen (Ia), Elias Jones, Mr. Edward Jones, Y.H. (a), Parch. E. James. Jfones, M.A. Parch. T. Gwynedd Roberts. 3. Aelodau Ycih'Wan,egol o Gyfeis- teddfod y Gymdeithasfa Mr. Wiililiam Venmore (Ia), Mr. Robert Roberts, Syr Henry Lewis. 4. Cynrychiol.wyr Mon—Parchn. J. J. Evans, Niwbiwrch D. E. Jones, Dwyran; M'ri. W. Hughes Jones, Y.H., Gemaes R. O. Pierce, Valley. Lleyn ac Eifionydd'.—Parchn. W. E. Hughes M.A., Criccieth Owen Pritch- ardi, Nefyn; Mri. Jonathan Davies; Griffith H ugheiSl, Dinasi. Arfon.— Parchn. J. E. Hughes, M.A., B.D., Caernarfon; E. Arfon Tones, Brynrhos (a) D. Lloyd Jones, B.A., Aber; Mri. Owen Griffith, Bont- newydd; T. Rees Owen., Gliasigoed; Edward Williams., Penygroes, Tre- garth. Dyffryn Conwy.—Par: «*. J. H. Howard, Colwyn Bay (a); H. C. Lewis, B.A., B.D., Llandudno.; Wil- r}'iamOw"en, Conwy; Mri. W. Williams, Bettwisycoed (a); Edward Williams, Colwyn Bay, W. Edwairds. Dyffryn, C'lwyd.—IPiarchn. J. D. Jones, Gellifor; T. J. James, Llanel- wy; Mri. J. Davies, HimelthiOg; Ed- ward Lloyd, Prestatyn. FfJin.t.—Parchn. Griffith Hughes, I. A- CaerMeon W. H. Roberts, Berthen; Mri. R. L. Jones, Coedtalon joh,n Williams. Newmarket. Dwyrain Dinlbych.-—Parch. T. E. Davies. Groes Mr. Edward Foulkes, Gliyn CeÜieg (a); Mr. John Ellisl. Dwyrain Meirioiniydd.—Parohn. Wil- liam Jones, Pare John Olwiein Jones, Llandderfel Mr. R. T. Vaughan, Han.for (a); R. Fred Jones, Llandxilllo. •Gorllewin Meirionydd. 'Parchn. Thomas Hughes, B.A., Rhiw; G. Ellis Jones, Abiergynoiwyn; Mri. Edwiard ■ Griffith, Harlieoh Jacob Jones, Tani- ygrisiiiau. TrefuLdlwyn Uohaf.—Parchn. W. R. WiBiams, y Drefnewydd; Richard Ed- wiardsi, 0,akl'ey Park; Mri. W. Griffith, Pugh, Llanwrin R. Llewelyn. Jones, ■; Madhynlleth. T rcfaldwyn T.,siaf.-Piarch. W. M. Jones, Llansantffraid Mr. David Dav- ieq-, Llanfyllin. H-enad,ur,i,aoth Maldwyn, &,c,r--P,arich. Edward Williams, Croesoswalilt; Mr. "D. Wigliey, iCh'irbury. iChesihi're, Fliot and Denbigh Pres- byfteiry,-Pa.rf-hn. W. Bailey Roberts, M.A., Ribos (a); John Edwards, Wrex- ham J. dyer Davies, Rossett; Mr. Robert. Davres., Ewloe Gieen. Lancashire and Cheshire Presbytery. —P&irchn, Sydney O. Morgan!, B.A., B.D., Hoy lake: • J. Lewis Jenkins, Oiakfield Road' (a.) W. H. Humphreys, Rock Fenry; Ml". J. D. Evans, Ever- ton Brow. Liverpool.—'I'archn. G. W. Griffith, B.A., B.D., Douglas Road; 0. J. Owen, M.A., Rock Ferry; Mri. Hugh Hughes, Chatham Stroet; John Owein, Seacombe. Manchester.—Parch. Robert Wil- Iiamsl, Pendleton Mr. Richard Jones, Sheffield. Athrofa'r Bala. Penodwyd y Parchn. E James Jones, M.A., Owen Pritchard, Nefyn, a Mr. W. Hughes Jones, Y.H., Gemaes, i gyftwyno enwau biocly'r i gynrychioli aelodiau dros. y Gymdeithasifa ar 'Gyf- eisteddlfod At'hirofa'r Ba,;la. Y Gymdeithasfa Nesaf. Yn un,ol a'r genadwri o G.M. Dyff, ryll Clwyd, gwjahoddodd y Parch. J. D. Jones, Geli'Jifo'r, Gyoidieifihasfa'r Haf i'w chynnal yn Ninibych, Mehefin 17—19. ^D'erbyniwyd y gwahoddiad gyda dio'ch, a cihadiannhawyd y dyddiiad. Qwaith y Gymdeithasfa. Hysbysodd yr Ysgrifennydd fod y trdniadau canlynio'l wedi eu. gwneud .a d af gyfer gwahanoil gyfarfodydd y Gymdeithasfa yn. Ninbych. Y Noson Gyntaf,—Mater, liin Cen- adaethair Cartrefol. = CyfarfiOd y P,re,ge,t,hwyr,Pia fodd i faregethiu" i'w gyflwymo gian y Parch. John WilHiiams, 'Corwen. Cyfarfod. y Bliaemoiriaiid.—"Dysgu Haelioni" i'w agor gan Mr. E. W. Evans, Y.H., DoHgellau. Seiat y Bore r-)ilaf,DioididefKar- wch." Yn,g nghyfairfod. 10 o'r gllo'oh y'r ail ddydd, yn ol y trefiriant cyntaf, yr oedd y d'iwieiddiar Biarch. Robert Wil- liams., M.A., Glian Conwy, i diraeithu a,r Fadd.euig,arw,c,li. I I Y wyneb marwo-laeth Mr. Wil- Iriams-, awigrymai'r Pwylligor yn awr fod rhan o'r Cyfarfod i'w dæulio .i ymddiddan a',r brodyr oedd. ilw hor- deinio yn yGymdleiitJhtaslfla ddilynol a'r than a rail i dira,fod,a,eth ar agwedd hwsennol crefydd yn y wllad, Mr. John O'wens, Y.H., Caer, i agor, ac amryw frodyr erailll i ddiliyn. Cydnabyddiaeth y Brenin. D'arllienodd yr Ysigrifiennydd lythyr- au oddiwrth Ysgrifemnydd Cyfrinachol y Bremn a'r Y sgrifennydd Cartrefol yn cydnabod dros y Brenin dderbyniad liythyr llongyifarichdiadoili y Gymdeitlhas- fa i'w Eawrhydi air y Cadoediad. Cymunroddion. Galwodd y Llywydd slyliw at y nifer Euiosoig o roddion a chymumroddion y cyfeHid. atynt yn y Cenadwriaje'thaiu a chredati. ma,i.r ffordd oreu fyddai cael penderfyniad cyffredinol am y cWbl. Ar gynhygiad y Parch. John, Wil- lliams, Deganwy, a chefnogiad Mir. vV. Hughes Jones, Y.H., pasiiwyd pleidtliais. gynne.s i'r oM o',r thai y bu rhan ganddynt yri yrhoddion a'u tros- gliwyddiad. Llythyr Trosglwyddiad. Darlienodd yr Ysgrifeniniydd lythyr trosigliwyddiad y Parch. Geoirge Lamb oddiwirth Gy fun deb y Presbyteriaid yn yr Americai; a,c, ar gynhygiad y Parch,. O. J. Owen, M.A., Rock Ferry, a chefnogiad Mr. Goodman Edwards, Bagillt, pasiiwyd rhoddi derbyniad croesiawusi i Mr. Lamb yn oil i'.r Cyf- undeb, yn yr hwn yr ordeiniwyd ef. Llythyrau Cyflwyniad. GWllialeth y Parch. W. H. Humph- reys, Rock Ferry, gaiis am lythyr cyf- lwyniad i Awsitralia i'r lie yr oedd wedi penderfynu: mynd yn fuan. Gwnaed. caisl hefyd am lythyr cyflwyn- iad i'r Parch. T. 0. Hughes, B.A., Hanlley, i'r America., ac i'r Parch. P. Hughes. Griffiths, Lllundain, i'r hwn yr oedd yr Eigiwysi yin Charing Cross Road, wedi: rhoi blwyddyn o seibiant elr lllIwyn iJddlo fynd i hinslawtdid dyner- iaoh i geisiio adferiiad iechyd. Pasiwyd rhoddi llythyrau i'r brodyr hyn gyda'r diymiitiiiiiadau goreu am f fendith yr Arglwydd eu dillyn yn eu mynedtiad, a'u dyfoddod'. Cais am Dderbyniad. Hysbyswyd fod Ciais wedi ei wneud gan. weiiinidiog oldeiniedlig perthynol i en wad arall; ac yn unol a'r rheel ar- ferol, penodwyd y brodyr oanlynoil i gyfainsodidi Pwyllgor i ysty: icd y cais ac i ddwyn adrüddiad i'r Gymdeithéls- fa,—Parchn. John Williams', D.D., J. E. Hughes, M.A,, BTD., Caerria,rfo,n; J. J. Evans, Niwbwrch Mri. T. D. Jones, Y.H., Rhyl', John Owens, Y.H., Caer, ac Edward. Wililiiams', Colwyn Bay, yngihydag Ysgrifennydd y Gym- deithasfa. Trysorfa.'r Blwydd dal. Gyflwyniodd Mr. John Owens, .Y.H., adroddiad am y Dirysiorfa. i gynorthwyo gweinidogion oedrannus. Sylwodd Mr. Owen' mai Y: SiWm Öiedd wedi ei d,d,e,iby,n -ade,g Cymdeithaisifa PwJlheli oedd ^2.2,386 9s. 8c. Erbyn y Gym- deithasifa hoin T oedd y swm wedi cyrraeddi f22,723 os. 11c. Y swm yr .a.mcenir ei gyxraedd, yn awr' yw ^25,000. Ar y cychwyn ch\\ e' mil oedid y siwm a osodwyd yn' nod, ond chwe' mil o bunnau, i gyfarfod a c.hwe' mil airaLl a addiawid. CodlOdd y swm ar ol hynny i ugain mil, ond cafwyd mwy noa. hynny; ac yn disigwylid ga'!u gwrneudi y swm i fyny i ^25,000. Pan. o fewn £ 2^600: i gyrraedd y swm hwnnw, cafwyd addewid aim 61,300 ols y cesiglid y ^1,300 ara'iT. Yr oedd agos i fil QI bunn.au yn angenrheidiol eto i wneud y swim i fyny ;■ ac fel ar- f,e,r, y fil olaf oedd yn anocld ond hyd- erai y caent y siwm i fyny, fel y gellid syllweddo'li'r addewid. Yr oedd y IMwyd'd-da'iiiadiau a wtiaed eisües yn £875, a ohynhygid yn y Gymidie'irhas'fia hon £90 onewlydd ia 64o. yn yohwan- egol i bump o weinidogion. Parch. E. James, Jones, M.A., a rodd odd adroddiad o weiibrediiadau'r Pwyllgor a gynhaliwyd, yn y Rliyl, yn yr hv.in y dymunwyd ar Ma1. John Owens i barhau. i gasglu er Siicrhau y r hodtd o ^1,300 a chwblhau'r ^25,0.00. Penderfynwyd hefyd fuddsoddi £0500 o'T arian sydd yn weddill yn yr Arian- dy. Y Drysorfa Arbennig. Rhioddodd Mir. John Owens adrodd- iad byrr am y Drysoirfa atbennig a.r gyfer cyniorthwyo gweinidogion. Yr oedd dros £0521 'wledii' eu casglu, ac yn aigo's i 6450 wedi eu defnydd'io, i estyn cynorthwy i weinidoigion'. Cefinogwyd dierbiyniad yr adroddiad gan y Parch. R. Aet-hwy Jones, M.A., yr ihwn, a ddymunai alw syllw at y gwaith. rhaigoaol a wneid gan y Cyfun- deb mewn cyfeiriadiau fel hyn. Yr oedd lliawar 0: fairniadu ac 0 feio^f eu diffiyg mewn darparu ar gyfier cynhal- iaeth y weinidogaeth, &c., a rhoddid cylhoeddusrwydd mawr i gwyniom felly a chredai mai teig o'r ochr aaall oedrd rhoi pob cyhoedduslrwydd i wiaiith gwierthfaw.r ac arrigeiniheidiioil oedd yn oaeli eli gyfliawni fel yn y:r ach,o,s, hwirr. Oadarnhiawyd yr adroddiad. Rhanu'r Henaduriaeth. Ar gynhygiad yr Y sgrifennydd a chefnogiad y Parch. E. jaimes. Jones., M.A., Gadiarnlhawyd yr Adroddiad yng- lyn. a ffurfiad Heniaduriaeth ne\vydd, —Liverpool and District. Presbytery. Tysitiiodd y Lilywydd. i'r Ysgrifennydd ac yntau ¡ga:eL y fraint o fod yn bres- ennol ar, siefydliad y ddwy Henadur- ilaetlh, ac 'ilr airg,raff ffafi iol oedd y cyfarfodydd wedi eu gatdlael aT eu meddyliau. Y Milwyr a'r Morwyr. Parch. J. Henry Davies, Ewloe Gireen, a gyflwynodd adrorddiiad o B;wyli]gor B'uddianau'r Mitwyr a'r Moirwyr; yn cynnwys Ulawer o fanyl- ion. am symudiadau'r milwyr a'r mor- wyr. Ymysg y pwyntiau pwysicaf yn yr p Adiroiddiad yr oedd y rhai oanil'yno'l :— ,( I) C;wy» f od lliaws .0 eglwysi heb d'dianigos unrhyw ddiddoTd.eb a'r bech- gyn, nalc unrhyw gydymdeimlad a hwy ar eu dychweilia.d adiref. Yn wyneb hyn, diymunai',r Pwylligor am gyfar- wyddyd a chymorth y Gymdeithasfa yn y mater. (2) Awgiymid flod Cyfarfod Coffa- dw:ria,e t'hol arbennig am ein gwyr ieu- ainc a gollwya yn y rhyfel i'w gyAnal yn y Gymdeithiasifia yn Ninbych, y Parchn. D. Morris Jones, M.A., J. E." Hughes, M.A., B.D., Thomas Lloyd., a Proff. David vViHiamg. i gymryd rhan, tY (3) Y pwys i'r Gymdeith.asfa wneud apel gref at y Swyddfa Ryfel am rydd- Ihad yr Efrydiwyr* sydd eto heb eu rhyddihau o'.r fyddin. Bu peth siarad ar ddiffyg rhai' o'r eglwysii me wm oroesiawu: r .gwyr ieuainic adref o'r rhyfel. Dywedodd y Parch. W. Llewelyn Lloyd fod trefniant wiedi ei wneud yn y C.M., end ofinai fod y symudiiadi yn Siymud yn araf ac amih-ei'tfiaitlh iawn, Apeliai at y 'Gymdeithasifa am gyfar- wyddyd pa fodd i gael gan. y C.M. a'r eglwysi i wneud. y gwaith langenrheid- 'i'O'l yn y cysylltiad hwn. Sylwodd y Llywydd na. ddylai'r ar- graff fynd allan nad oedd dim yn cael ,ei wneud yn y eyTeiriadlnwin. Yr oedd yr eglwysi. yn g wneud eu rhan. yn dell- wng iawn; a c'hredai fod yr eglwysi mawr yn y cyffireddn yn gwneud eu rhan, ond y dichcn. fod eglwysi lilai (mewn rhai lleoedd yn y w.liad. heb fod. Tystiiodd. Mr. Jacob Jones, Tany- grisiau, fod dc:s,ba,r,h F'festin-iog yn fyw iawni i hyn al,r eglwysi yn gwneud eu Irhan. Dywedodd Mr. Edward Williams, Oolwyn Bay, fod trefniant mainwl wedi ei wneud gas, G IL Dyffryn Conwy. AJwgrymodd y Piarch. R. Aethwy Joes, M.A,, fod i'r Pwyllgqr anfon i'r C.il. restr o'r eglwysi y gwyddentihwy am danynt oedd ynes;;eullus yn hyn. Dr. John Wililianis a dybiaiÍ. nad oedd hynn.y yn. ymiarferoi], Yr oedd PwyM- gor arbennig ar gyfer hy-n wedi ei direfnu ymhoib C'.iM., a pihwyllgor yng- lyn a phob eglwys. 'Credai mai'r peth goreu oedd anfon i'r Pwyllgor hwn, yn golyn iddynt dde'io a'r mater. Dy- wedid fod eglwysi yn bod nad 'oedd- YHlt wedi anion yr un gair at y bech- gyn yn ystod holl flynyddioedd y rhyf- el. Cefnogwyd anfbn, i'r Pwyllgorau hyn yn y C.M. gan Mr. Jonathan Davies, Y.H., ar y ddealltwriaeth mai gallw ar-nynt yr oeddid i gario allan y trefiniant oedd eisoes' wedi ei wneud. Yr uniig didiffyg oedd rhoi'r peirian- v it h a winaed yng Nghymdeithasfa Croesoswallt ar vy,aith ymhob C. M. Yr oedd gwaith rhaigorol wedi ei wneud yn L!\eyn ac Ecfionydd., a'r hyn oedd eisieu oeddi calef gan y gwaihanol G.M. i wneud eu rhan i weithrcdu ac i gario allan y trefniadau cyflav/n oedd ei sices yn bod. Pasiwyd y cynhyigiad yn y ffurf hon. AwgrYillodd y Parch. S. O. Morgan, B.A., B.D., fod gwasanaeth coffadwii- iaethol i'r aelodau a syrtihiodd yn y rhyfel yn cael ei gynnal ymlhob eglwiys', a dywedodd y Llywydd ei bod yn aw- gryni. ragorol, ac y byddai'n fanteisiol ei gario aJ.1anr mewn Dawrer o'r egliwya, os y byddtai yn ymarferoil. Ar gw.estiwn rhyddhad yr efrydwyt dywedodd y Llywydd fod y mater yn ■bwysig iawn. Yir oedd etc rai o'r ef- rdwYr yn cael eu cadw yn y fyddin am ,rhyw resymau oedd m.ae'n debyg yn ddealladwy i rywun, and oedd yn gwbl anneal la dwy iddynt hwy. Mr. Joihni Owens, Y.III., a syLwodd tod yr un. mor bwysig i'r efrydwyr gael eu rhyddhg.u, ag oedd i'r .athraw- on, a,r gyfer y rhai y gwnaed apel Iwyddiannus. Dy]id anfon cenadwri ar hyn at y Bilaid Gymreig (os oedd Plaid Gymireig meWrl1 bod). Yr oedd o leiaf Aelodrau Cymreig, ac yr oedd y mater hwn, yn fwy pwysig na llawer o rat,erion a drafodi.d ganddynt. Pasiwyd anfon apel gref at yr aw- durdodau am ryddhad dioed y gwedd"- iU o'r efrydwyr. Cais am Ordeiniad. Yn unol. a'r genadwri o Leyn. ac Eifilonydd, gwnaeth Mr. Jonathan Diavies gais am i'r Gymdeithasifa or- deinio Mr. Thomas Griffith, 3'n, i gyflawn waith y wainidogaeth. DYWledodd fod Mr. Griffith yn pregethu er's Rawer o liynydidoedd, ac yn un o'r dy ni 011 mwyaf cymeradwy yn yr holl wlad. Yr oedd. felly o ran ei gymer- iad ac yr oedd, hefyd yn gymeradwy fel pregethwr, ac wedi gwneud gwas- anaeth mawr yn y rhan honno' o'r wlad, mewn ymwered ag eglwyisi, a chynnal cyfadodydd, &c., mewn adeg- au a,g y byddai eglwysi heb' wleinidolg. Yr oedd wedi gwasianaethu yr eglwys ym Mrynimelyn', gyda ffyddiiondeb a llWyddiant, ac ex's blymyddoedd- yn giofalu am eglwys arall yn y Golan, a hynny dan amgylchiadau anodd. Vr oeddynit yn unfryd yn y.C.M. yn dy- muno aim i'r brawd anniwyl hwn gael ei ordeiniio. Mr. O. It,obiy,ns,-O,wen a ategodid. Yr .oedd Mr. Griffith yn wr o vlsihryd rhag- orol. Piregethai yn syml; "and yr oedd yn wr a .Ien:w!wrria[]didb, ac yn medru ei aweyd gy,dll1.g ysbryd ac ar- dideliad. Üs oedd ihywun yn meddu cymli wyster i gyflawni gwasanaeth mwyaf cysegredig yr eglwys, gwr o ysbryd Mr. Griffith oedd hwnnw. Yr oedd yn wr o ysbryd addifwyn; ac yn d'angnefeddwfr ¡plelwngwiÍifiiOlnedd. 'Hyd- erad'r C.M. y rhodldrd derbyniad calion- nog i'r genadwri, a chyda siorwydd o'i deilyngdod y cyflwynid enw Mr. Griffith am ordeiniad i gyflawn waith y weinidogaetb.