Y Cymro

NODION CYMREIG. TYWALLT DY YSBRYD. Tywallt Dy Ysbryd 1 )ir:on Dad, Tywallt Dy Ysbryd a,r ein gwlad. 0 mwyda eto"r crindir mawr, Doed ycawodau per i lawr. Chwythu mae'r poethwynt dros Dy ardd, Gwywo mae pob plainihigyin. ha.rdd. Doed y debeuwynt etoi'n. glaai, .9 A'r niefol wlith sydd yn bywhau. Mae mwy na di:gon yn Dy ras I droi yn ardd y crindir eras; Mawrha. Dy enw, Iesu mavrr j Tywallt Dy Ysbryd pur i lawr. NANTLAIS. Capten Evan Davies, M.A., Aberystwyth, a ddlewislWyd yn gyf- arwyddwr addysg Sir Benfro. -+- Mae Lieut:Col. T. H. Parry, A.S, wedi dechreu ar ei waith yn y Senedd1, ac yn edrych wcc gwella yn dda, +- Rhoddodd eglwys y M.C. Llan- fairfechan 7S o Feiblau i fikvyr o'r gynulleidfa sydd wedi dychwelyd o'r Fyddin, "Er cof sercholg am Lliafur, Gwrhydri, ac Abert'h. Mae Miss Kendall, prif-athraw- es Y,sg:ol Howell i Ferched yn Llandaf wedi ymddiswyddo. Sicr- iheir nad oes a fyno. hyn a'r acbos fp o fla.n y llys. ynighylch y bwyd yn yr ysglol. -+- Cododd Pwyllgor AddYSig Sir Aberteifi gyflioig, Mr. Jenkin James, M.A., cyfarwyddwr addysg1 y sir, i £ 500 y ftwyddyn., a phwyllgor yr beddlu gyflioigf y Prif Gwnstabl i ^450 gyda £ :,o yn rhagor at ei gostau. -+- Dathlwyd Gvvyl Ddewi eileni yn Hong Kong, wedi s'eibiant o bum' miynedd, pryd y daeth nifer o Gymry gwladgar ynighyd. i son am ddelfrydau. eu cened'l. Y cadeir- ydd ydoedd Syr William Rees Davies, K.C., sydd yn, Brif Farnwr yn y wlad honno. Mae Cyrnol Simmer, wyr i'r ad- oabyddus. M.r. Abel Simner, wedi rhoddi tir yn rhadi rodd at adeil- adu capel newydd i'r Methodist- iiaid yn y'Fri!Og, gernaw Dolgell- au. Bu cysylltiad ha,p-us iawn Tbwn,g, taid y Cyrnol a C'hyfarfod Misol Gorllewin Meirionydd. Dywedai Proff. Arthur Keith iTlewn darlith yn Llundain mai pen nodweddliiado'l Geltaidd sydd gan Mr. Lloyd Geoflgre, ac mai i;w fam y mae'n. ddyledus am. bron ei holl lliodweddion. Un gwych yw y Celt am yru oerbyd heihio'room!- eli, lebæi,'t darlithydd. Gwyddai pawb hyin.ny o'r blaen. Peth arall yw cael gan, y Salis gydnabod hiynny. Cty,diy.miffu,r,fia Cyfarfodydd Mis- ol y De a.r cais 01 enwi persomau ar Bwyllgor Ymchwliiliad y Gym- deithasfa, ond yr anhawster yw penderfynu, beth yw natur yr ym- chwiliad i fod. Mewn mwy nag un Cyfaa-fod Misol gi;fynwyd y cwestiwn, ond nid' oedd gan neb we ledigae th glir. -+- Yr wythnos honag'Orir y tafarn- da.i hyd' ddeg o'r -gloch. Er pa,n estynwyd yir oriau o'r blaen, mae cynnydd o dri i bedwar cant yr wythnos yn y cyhniddiadau o feddwdod, a. bydd cynnydd eto. Ond nid yw'r Llywoidraetih yn ddigon cryf i wrthed rhyddid i'r fasn,a,ch. -»>" Mae cwestiwn cyflb'g'au gweirai- dioigiion yr eifengyl wedi cael sym- byliad' rhyfedd yn y De gan y ffaith brudd. i weiniidog oedd, b mewn caled-i foddi ei hUD. Rihyf- edd y rhaid wrth ddigwyddiiad fel hyn i ddcff.ro rhat pobl nad yw igwaith a clialedi bywyd y canoedd yn apelio dim atynt! Mab i'r Parch. W. Mendus, Hwlffordd, yw y Parch. E. L. Mendus., B.A., Trefforest, ac un o'r rhai.syddyn annwyl cblegid y tadau. Y mae wedi gwneuthur gwaiith rha,gicrol yn. nosbarth Pomt- ypridd, ac wedi yrndaiiu iddi yn ddiarbed. Nid rhyifedd gan hynny y gelwir ef i lanw cylch uwch a mwy yn ninas Caerdydd. Eidd- unwn iddo bob llwyddilalnt. Fel rhai^ymadrodd i adreddiad yr eglwysi sydd dan ei ofal,—Sal- em, Bethel a,'r Penlillaen,-mae'r Parch. T. Mordaf Pierce wedi rhoi rhestr gyflawn o'r swyddog- ion a gollwyd o Sail,em er dechreu y ganrif o'r blaen. Rjhifant 38, a llanwai1 amryw ohonynt le mawr y tuallan i gylch, yr eglwys. Mae'r rbestr yn rhoi g,wert,h parhiaol ar yr adroddiiad, ac yn brawf fod Mr. Pierce: yn da I i gymn/d did dor- deb mewn hanes. Allan o 29 o llaenoriaid a fiuorat feirw oyrhaedd- odd 17 dros 7o«mlwydd oed, a 7 o'r rhai hynny dros 80, ac un dro-s 90. --+-- Gofyna'r Aelodau Cym,reig am ddirprwyaeth amae-thyddol i Gym- ru. ar ei phent eii bun. Felly y bu 25 mlynedd yn oJ, ac y mae Mri. V a ugh an. Davies, John Hinds, 0 Haydn Jones, a Tmyyn Jones yn mynd i guro wrth ddrw'Si y Llyw- odraeth am yr un peth etc. Da iawn. Ond fy mrodyr onii wydd- ooh chwi maj esgus dros oedi gwelli.antau yw y dirprwyaeithau hyn ? Oiiid lgwell fyddaii tynnu allan fesur a myn.u ei basrio Mae bron. yr oil o'r rhai Iu yn dweyd eu cwynion wrth yr hen ddirprwyaeth wedi' rnarw er's bllymyddoedd, gan gyfaddef mai dieithriaid a. pherer- iinioin oeddynit a.r y ddlaear. Anfonodd Mr J. Herbert Lewis, A.S., rodd o 100 i Goleg Ban- gor i brynu llyfrau r-.iewy,d,d i'r llyifrgell. Rh-agorol. Gwyr pawb mai go fa hi am yr athrawon y mae Z, llyfTigelloedd y Colegau fel rheol, a goreu po hynaf fyidiJo pob llyfr! +- Rhaid gwneud y wlad hon yn gymwys i wronia;id; fyw ynddi, ebai y Prif Wecnidog mewn a/raith dro yn ol, a cIa." gennym fed yr had daflwyd g.anddo i'r ddaear eisoes yn dwyn ffrwvtih. Mae yna: nifer (I Gyngho-rau 1 n >1 eisoes 0 dclifrii yn ymg'odymu: a'r broblem, a che'r pob sail i grediu y ceir diwyg'iad pwysig ar fyrr o dro. Mae Cyfarfod Misol Seising Dwyrain Mürgannwg yn credu mewn anrhydeddu'r Blaenoriaid, ac yn credu hefyd na ddylent fynd i gystadleuaeth a'r gweinidogion. Er si;crhau hyn awgrymant mai Lleygwyr yn unig ddylai gael eu henwi am y LIywyddiaeth yn y Gymdeithasfa nesaf, aie y dylai Lleygwr gael ei ddewis bob tair blynedd. Y mae yr awgrym, a dweyd y lleiaf, yn teiilyngu ystyr- iaeth. Bu Syr R. J. Thcmas o flaen ei etholwyr yn y Rhos yn. amddiffyn ei waith yn ple:dio"r Ddeddf Fil- wro-I ddiweddaf. Dyiwedai fod y Llywodraeth wedi ymrwymo i beidio ga,iv neb i fyny Iliad yw eis- ces yn y fyddin, ac i ryddhau yn gyntaf yrhJi aeithant. gyntaf i T Fyddin. Ystyriai fod yddeddf yn angenrheidio], a bod mwyafrif ei etholwyr yn cymieradwyo- yr hyn a wnaeth. -+- Daeth tyrfa. luO'SO'g ymgihyd i Hermon,' Pontardulais, i ddangos eu parch a'u hedmygedd o'r Pa,rch Lemuel Jones, y Goppa, ac i wrando arno yn traethu ei bregeith 0 ymiadawol g'an ei fod btellach wedi dechreu a.r ei wakih y.n Salem, M.C., Llandilo. Air 01 y bregeth nerthcl, cafwyd oyfarfod anrhegu o dan lywydcEaeth fedrus y Parch. W. Morgan, B.A., Fiicier. Srùr adwyd gan y Parchn. D. Lloyd Morgan, D.D., Hope, John Dav- ies, B.A., Capel Sersni.g, a dar- liemwyd llythyr oddiwrth y Parch. Joseph Lewis, gweinidog Liba-n- us/yn d at g'an. ei anallll i fod yn binesennol gan ei fod' wedi myn'd oddicartre. Hefyd, cafwyd ar- eiithiau grymus gan. Mri.' Davies, M.E., Birch Rock, meiist,r y gw'aith lie bu Mr. Lemuel Jones yn gweithio' pan oedd ein gwlad mewn: eyfyngder, John Hughes, Goppa, a William Thomas. ;-Nl r. Edward Davies., swydd'og .yng 1 g wailh alcan Clayton, a Mrs. Davies, Rhandirlas ,gafodd yr an- rhydedd o drosgiwydd'o yr a.nrheg- io,n.gnver,thfaw-r- i Mr. a Mrs. Lem- uel Jones awiiais a. chacftyyn aur, ynghyda. 'phendant' a 'Tea Ser- Vlke" arian oedd datga.niiad teim- lad aèl-odau Goppa a lilu 0' gyf- eiliion craill tuag at y teuiu sydd a'u hwyneb ar LandiJ.o,pa:radwys dyffriyn Tywi. -J-r