Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
7 erthygl ar y dudalen hon
- I : c): I - Eglwys Cymreig…
I c): I Eglwys Cymreig Newydd yn Lerpwl. BRYDNAWN Iau, gosodwyd careg sylfaen yr Eglwys Gymraeg newydd yn Toxteth, Dair blynedd yn 01, agorwyd eglwys genadol yn Smithdown Lane, a'r gweinidog a benodwyd y pryd hwnw ydoedd y Parch 0. F. Williams, yr hwn, yn unol a'r trefn- ladau eglwysig angenrheidiol, a ddaliai gysylltiad a phlwyf St. Nathaniel, tan y Parch R. Hobson, near. Yn fuan, gwelwyd fod angen am eglwys arbenig ar gyfer y Cymry a drigai yn y gymydog- aeth. Dechreuodd Mr Williams gasglu at yr am- can, a llwyddodd i gael tir at a.deiladu gan y Gorphoraeth am y swm o 250p. Mesura'r tir 714 o latheni ysgwar, a saif ar gornel Upper Parliament Street a Lorton Street. Amcangyfrifid y draul o godi'r eglwys yn 2,000p. Cysegrir yr eglwys i Ddeiniol Sant, a bydd yn ddigon o faint i gynwys 300 o bersonau. Cymerwyd y contract am 1,430p gan y Mri Paterson a'i Fab, Soho Street. Gwnaed y cynlluniau ac arolygir y gwaith gan y Mri Rich- ard Owen a'i Fab, Crosshall Street. Gosodwyd y gareg sylfaen ddydd Iau gan yr Henadur John Hughes, ac yr oedd y rhai canlynol hefyd yn bresenol :-Esgob Bangor, Esgob Royston, Parch lianon Burbridge, Parchn J. Davies (Dewi Sant), J. Kirkby, Hugh Williams (St. Silas), J. M. Morgan (St. Asaph, Kirkdale), J. W. Tyrer (Wal- ton), ac O. F. Williams, gweinidog yr eglwys new- ydd, yn nghydag eraill. Dechreuwyd drwy weddi gan Esgob Royston, ac yna gosodwyd y gareg yn ei He. Y Parch O. F. Williams a gyflwynodd i Mr John Hughes drywel arian. Dadganai ddiolchgarwch i Mr Hughes am ei gynorthwy gwerthfawr a'r dy- ddordeb caredig a deimlai bob amser yn yr Eglwys Gymraeg yn Lerpwl. Beth bynag oedd eu gwa- hania.ethau mewn crefydd a gwleidyddiaeth, yr oeddynt oil fel Cymry yn falch o Mr Hughes. Yr oedd caredigrwydd Mr Hughes, a'i addewid o lOOp ? rodd at yr achos, wedi bod yn galondid mawr iddo ef (Mr Williams). Yr oedd y trywel arian yn arwydd bychan o'u diolchgarwch dwfn iddo ef a'i briod, Mrs Hughes, am y dyddordeb a gymerasent yn y gwaith. Wedi gorphen ohono osod y gareg, diolchodd Mr Hughes i Mr Williams am ei gyfeiriadau caredig ato ef a'i briod.. Pan grybwyllwyd wrtho ef am y mater, rai blynyddoedd yn ol, teimlai mai gwarad- Wyddus o beth oedd fod cymaint o bobl yn Lerpwl na fynychent dy Dduw. Teimlai hefyd y dylsid gwneud ymdrech i roi cyfle i'r Cymry addoli yn eu hiaith eu hunain. Bu'r anhawsderau yn anferth, a syndod braidd oedd cyfarfod anhawsderau yn mhlith pobl y gallesid disgwyl ganddynt bob cefnogaeth. Nid oedd ef yn gweled paham y dylasai eiddigedd flynn, oherwydd hoffai ef weled eglwysi yn Py n- yddu. Credai y darfyddai'r teimlad o wrthwyneb- lad bellich, ac y deuai pawb yn mlaen i gynorth- wyo. Yr oedd Mr Williams wedi gweithio a dod dros anhawsderau mawrion. Gobeithiai y pregethid yr Efengyl yn ei phurdeb yn yr eglwys, ac na fyddai angen am y ddefodaeth a'r seremoniau ag yr oedd yn ddrwg ganddo feddwl eu bod i'w cael yn eu plith mewn gwahanol ranau o'r dref. Yr oedd arnynt eisiau Efengyl bur, ac fe wyddai mor hoff oeddynt yn Nghymru o'u heglwysi, eu capeli, a'u hysgolion Sul. Gobeithiai y rhoddid i Mr Williams y gefnogaeth a haeddai. Hysbysodd Mr Williams fod y boneddigion can- lynol wedi anfon llythyrau yn ymddiheuro am nad allent fod yn bresenol :—Syr John Puleston, Mr G. Boscawen, A.S., Mr J. A. Willox, A.S., MrW. F. Lawrence, A.S., Mr R. P. Houston, A.S., Mr Lloyd, Cynghorwr E. H. Cookham (gyda rhodd o 5p), a'r Barwn H. de Worms, A.S. Esgob Bangor a ddywedodd nad oedd ond teg i'r Cymry oedd yn byw yn y ddinas fawr hon gael cyfle i addoli Duw yn eu hiaith eu hunain. Llaweu- ychai fod y symudiad i gael eglwysydd Oymraeg yn nhrefydd Lloegr yn cryfhau o ddydd i ddydd. Ac nid yn unig yn Lloegr, ond yr oeddynt yn anfon cenadon Cymreig Eglwysig i'r Wladfa Gymreig yn Mhatagonia. Yr oedd yn wir fod y wybodaeth o'r Saesneg yn cynyddu'n gyflym y dyddiau hyn, ond fe gymerai lawer o genedlaethau eto cyn y byddai laith y bobl farw. Mor fawr y carai'r Cymro ei iaith fel y'i dygai gydag ef i gartref ei alltudiaeth, He bynag y byddai, ac yr oedd yn well ganddo addoli Duw yn ei iaith ei hun na'r un iaith arall, pa >nor arddercheg bynag a fyddai. Am genedlaethau i ddyfod, byddai'n angenrheidiol darparu moddion i'r Oymry addoli yn eu hiaith eu hunain. Credai ef fod yn ddyledswydd ar yr Eglwys Seisnig yn Lloegr ddarparu moddion i'r Cymry addoli yn eu hiaith eu hunain. Pan elo'r Saeson i Gymry caent "Wasanaeth Seisnig yn mhob plwyf. Yn Lloegr, ni chymerid sylw o'r Cymry ac ni ddarperid dim ar eu cyfer. Gobeithiai y cymerid y mater hwn i fynu gan esgobion holl Loegr, ac yr edrychent arno fel dyledswydd arnynt i wneud darpariaeth o'r fath. Megys y gwydclent, yr oedd ymosodiad pen- derfynol i'w wneud ar yr Eglwys yn Nghymru ond credai fod llawer oedd drwy amgylchiadau yn gwrthwynebu'r Eglwys eto a ddymunent yn eu calon i'r ymosodiad fethu, a methu wnai, gredai ef. pymunai eu rhybuddio yno rhag y twyll honiadau a ledaemd hyd y wlad ganGymdeithasRbyddhadCref- ydd. Apeliai atynt i beidio credu'r mynegiadau, ond yinchwilio eu hunain, a chaent allan mewn llawer achos eu bod yn gelwyddau, yn enwedig am yr ■Eglwys a'r Eglwyswyr yn Nghymru. Ni fu'r Eg- lwys erioed yn fwy gweithgar nac yn nes at y bobl y n,:1g ydoedd yn awr. Yr oedd yr Eglwys yn Nghymru yn d'od yn gryfach o ddydd i ddydd, ac os cai hi lonydd am ychydig flynyddau, byddai Wedi ysgubo plaid y capelau ymaith. Ond yr oedd perygl iddynt hwy yn Nghymru gael eu symud oddiwrth eu hen angorau drwy'r syniadau newydd- ion a ddygid i'w meddyliau drwy'r iaith Saesneg a pha beth oedd ganddynt i wynebu'r psryglon hyn ond yr Eglwys Gymreig? Dywedid fod gan yr Eglwys yn Nghymru orrnod o gyfoeth. Yn lie hyuy, prinder gwaddoliadau oedd arnynt. Oher- wVdd y prinder hwn y dyoddefent, a thrwy hyny wethent helaethu gwaith yr Eglwys. Drwy gym- horth Eglwyswyr Seisnig a Chymreig, hyderai y xnedrent amddiffyn.yr Egtwys, a'i chadw i genedl- aethau oedd eto heb eu geni. Y Parch. Ganon Burbridge a ddatganodd obaith y ceid cyfraniadau fel y gellid agor yr Eglwys yn udiddyled; Esgob Royston hefyd a obeithiai y galluogid Mr. Williams i orphen ei waith yn llwyddianus. Y Parch. J. Davies a edrychai ar y diwinod hwn fel dydd rhyddhad Eglwyswyr Cymreig y rhan hon o'r dref. Oherwydd cyfreithiau'r tir, nis gallent adeiladu Eglwys Gymraeg yn unrhyw blwyf heb gydsyniad y ficar, ac onibai am y fFaith fod Mr. John Hughes yn gyfreithiwr, ni osodasid mo'r gareg sylfaen hono i lawr y diwrnod hwnw. Dymunai bob llwyddiant i Mr. Williams a'i waith yn y dyfodol. Mr. John Hughes a gydnabu dderbyniad 5p. gan Miss Parry, Upper Parliament Street. Ar gynygiad Mr. Jonathan Parry, yn cael ei eilio gan y Cynghorwr W. Roberts, diolchwyd i Mr. John Hughes am ei wasanaeth a diolchwyd i Es- gob Bangor ar gynygiad yr Henadur Grindley ac eiliad y Parch. 0. F. Williams. Terfynwyd drwy ganu emyn. Yn yr hwyr, traddododd Esgob Bangor bregeth i gynulliad lluosog, yn Eglwys Gymraeg St. Nathan- iel, Smithdown Lane, ar Gal. v. 9.
-0--Gwreichion.
-0-- Gwreichion. IT WEDI prynu ceffyl yn y flfair ddiweddaf, aeth Thomas Jones at y gwerthwr yn mhea y ddeu- ddydd, a mellt yn ei lygaid, gan ddweyd, "Ddylies i ichi werthu y ceffyl i mi fel un sownd, ac heb yr un bai arno-y mae y ceffyl yn ddall bost I" Wel, Thomas Jones bach, mi annghofis i ddeyd hyny, rwy'n cyfadde, ond nid dim bai ar y ceffyl ydi fod o yn ddall-anlwc ydi hyny mi dyniff gymaint a phe buasai ganddo dri ar ddeg o lygid H Fel yr oedd Evan-un-llygad yn lladd gwair y diwrnod o'r blaen, mewn crop toreithiog, fe redodd blaen y bladur i gorph draenog anferth o faint, yr hwn a waeddodd, yn bur naturiol, fel un ar ddar- fod am dano, ond yn ei fraw, gan fod y wanaf gwair yn ei orchuddio, fe redodd y drychfeddwl i ben Evan, druan, ei fod wedi lladd plentyn rhywun, ac fe ddropiodd y bladur, ac a redodd i ymguddio dros y diwrnod hwnw, a mawr oedd ei lawenydd, pan ddaeth o'i loches, a deall mai draenog oedd. IF Y mae Huw'r Felin yn meddwl nad oes yr un esboniwr gwell nag ef yn yr holl wlad. Gofynodd ei athraw iddo yn ei dro, "Beth ydach chi'n feddwl o'r frawddeg fel y mae ychydig dan yn ei enyn,' Huw?" pryd y dywedodd Huw gyda'r pwyslais mwyaf, "Fel hyn rwan—meddyliwch chi fod rhywun yn rhoi matches yn nghesail tas yn yr ydlan fwyaf yn y wlad, a chyn pen dwyawr fe fyddai yr holl ydlan yn wenfflam UIW. 0 fel y mae ychydig dan yn ei enyn Be sy'n haws na sponio hyua IT Y creadur bach mwyaf direidus o ednod yr haf ydyw robin-y-gyrwr, ac nid ydwyf yn meddwl fod yr un yn ymhyfrydu mewn sport yn fwy nag ef. Disgynodd y dyhiryn ar grwper buwch orweddai ar y ddol y dydd o'r blaen, ac fel pe buasai yn dweyd ynddo'i hun, "Mi wnaf i ti styrio dy stymps, yr hen ladi," ac fel pe buasai yn planu mynawyd yn ei chnawd, fe gododd y fuwch druan, ac fe dafiodd ei phen a'i chynffon i'r awyr, ac a redodd o amgylch y ddol nes oedd yn mron marw, ac yn methu deall be gebyst oedd y mater. IT Digwyddodd i Mrs Wilson, boneddiges ardro, fod yn hel wild flowers" yn nghanol y ddol, a phan welodd y fuwch yn melltenu oddiamgylch, I fe daflodd ei basged a'i shol, a chan roddi heibio bob pwys, fe'i gwnaeth am y gamfa, gan waeddi, I-ley I save me from the bull!" Yn ol esboniad Huw'r Felin,-fel y mae ychydig biwiedyn yn gallu codi storm IT, Yr ysgolfeistr oddicartref.-Yr oedd yr ysgol- feistr wedi bod mewn parti hwyrol yn ngoroian priodas un o'i hen ddysgyblion y nos o'r blaen, ac wrth ddychwelyd adref, gan glafeiddiwcli y tyw- ydd a'r poethder oddifewn, fe syrthiodd ef a'i gyf- aill i drwmgwsg ar y bont rhyngddo a'i gartref, a phan darawai cloo y Plas 2 o'r gloch y boreu, fe ddadebrbdd, gan waeddi ar ei is-swyddog, "now, George, ring the bell-all in," gan feddwl mai am- ser dechreu ysgol y prydnawn ydoedd. IF Wrth weled cynhebrwng gwr doeth a diargy- hoedd y dydd o'r blaen, a chynhebrwng ynfytyn o'r un gymydogaeth, yn unioni tua'r gladdfa, dy- wedodd sylwedydd- Doeth a'r annoeth yr unwedd O'r byd a gludir i'r bedd. IF Slap brwnt a dialw-am-dano roddodd Mr Titot foreu y ffair ddiweddaf i'r hen William Evans- gwr defosiynol, geirda a chymeradwy. Gwelodd Titot ef yn dyfod allan o dy tafarn, ac aeth ato yn sarhauslyd gan ddweyd, Ie, dyma chi—« y ciw a fegir yn ullern, yn uffern myn o fod.' Teimlodd William Evans i'r byw, oherwydd mewn gwestty y ganwyd ac y magwyd ef. "Pe byddai y titots dipyn yn fwy gwyliadwrus ar eu tafodau, fe was- anaethent eu hachos yn llawer mwy effeithiol," ebe Nathan. IF Y bilsen anhawddaf ei llyncu a gafodd Ty yr Arglwyddi yn ei oes oedd Cyllideb Harcourt ond i lawr y gorfu iddi fyn'd. Yr oedd, er's misoedd yn ceisio dygymod 3 hi, ac weithiau yn meddwl mai y peth yma a'r peth arall fyddai y goreu i'w chynorthwyo i lawr-Ilwyaid o f§l, 0 dreiagl, o ddwfr, neu rhyw felusbeth arall, ond pan ddaeth yr amser gorfu iddynt eu llyncu yn raw! IF Dyddorol a difyr oedd gweled Ty yr Arglwyddi yn gorfod myned trwy yr oruchwyliaeth o Tyncu y mesur," ebe golygydd un eyfoesolyn "dyma'r dose chwerwaf a ddaeth i'w rhan er's blynyddoedd, os nad erioed, yn wir." "Fe ddropiai gwep pob un wrth ei llyneu," meddai un arall, fel pe buas- ent wedi yfed cegiad o de wermod, neu fustl, yn ddiarwybod." IF Gwneir capital y dyddiau hyn, gan yr organau eglwysig, fod mwy yn priodi yn yr eglwys nag yn y capeli, fel pe b'ai a wnelohyny ry wbeth a'r Did gys- ylltiad 1 Beiai rhywun y diweddar Barch Kilsbv Jones am briodi gwraig o'r eglwys, ac yntau y fath Ymneillduwr, ac ateb y gweinidog* ffraethbert oedd, Aroswch chwi, rwan, mae'n weddus i chwi gofio mai priodi y ferch ddarfu mt, ac nid priodi yr eglwys a dyna sut i esbonio llawer o'r priodasau y mae'r eglwyswyr yn tincian yn eu eylch eto. «fF Ar yr un pryd, pan y mae yr eglwyswyr yn y mae'r eglwyswyr yn tincian yn eu cylch eto. err Ar yr un pryd, pan y mae yr eglwyswyr yn cardota gwneud pawb a phobpeth yn eglwysig, fe ddylai yr Ymneillduwyr fod yn fwy ffyddlon'i'w hegwyddorion mewn pethau dibwys bywyd, a phriodi yn eu synagogau eu hunain, Bydded' yr ateb yn barod gan bawb, fel yr hen wraig dlawd hono yn sir Forganwg, pan geisid ganddi fyned i'r eglwys gan offeiriad ei phlwy, er mwyn enill ffafr- II au, Na ddof fiyn wir, syr, byth i'r eglwys ar y tir ene—y mae fy nghorph i ar y phvy eisoes, ond y 1 mae ynwy' ormod o honour i roi fy enaid ar y I plwy hefyd." CYFAKWYDD.
IColeg Aberystwyth.
Coleg Aberystwyth. DIRPRWYAETH AT Y TRYSORLYS. DDYDD Iau, bu dirprwyaeth luosog, yn cael ei biaenori gan Syr G. O. Morgan, A.S., yn ymweled a Syr W. Harcourt, yn y Trysorlys, i anog hawliau Coleg Aberystwyth i gael rhodd tuag at y gronfa adeiladu. Cynwysai'r ddirprwyaeth Arglwydd Kensington, Prifathraw Roberts, Mri. Bowen- Kowlands, A.S., Egerton Allen, A.S., Major Jones, A.S., A. Thomas, A.S., Humphreys-Owen, A.S., W. Rathbone, A.S., Proffeswr M. Lloyd, Anrhyd. W. N. Bruce, Mr. T. Jones (arolygydd ysgolion), Dr. Isambard Owen, Mri. T. J. Thomas, John Thomas, W. Williams (arolygydd ysgolion), Parch. 0. Prys (Prifathraw Coleg Trefeccal., Mr. E. J. Griffith, Dr. A. Thomas, &c., Syr G. Osborne Morgan, wrth gyflwyno'r ddir- prwyaeth, a ddywedodd mai anhawdd fyddai cry- bwyll sefydliad oedd a mwy o angen arno am help, ac oedd yn fwy haeddianol o hyny. Yn ystod y deng mlynedd.cyntaf o fodolaeth y coleg, cyfran- odd y bobl tuag ato ddim llai 60,000p, a chyfran- ogodd tua 100,000—un ran o bumtheg o gyfanrif poblogaeth Cymru-yn ei waith da. Yn wahanol i Goleg Caerdydd, nid oedd yn sefyll yn nghanol rhanbarth diwydianol cyfoethog, eitbr safai yn nghanol gwlad deneu ei phoblogaeth. Er pan agorwyd y Coleg yn 1872, yr oedd nifer yr efryd- wyr wedi cynyddu yn barhaus, hyd nes yr oedd yno yn awr 184 o ddynion a 131 o ferched yn ef- rydwyr, a thua 310 ohonynt yn rhai oedd yn pre- senoli eu hunain dau gwrs o ddarlithiau neu ragor, Yn 1885, megys y dywedid mewn deiseb a anfonasent at y boneddwr anrbydeddus yn dweyd, llosgwyd yr adeiladau i lawr drwy ddam- wain anffodus. Cymaint oedd y dinystr fel y bu i'r gwaith o adfer y coleg gostio 26,000p, o'r hyn na thalodd y Cwmni Yswiriol ond 10,000p. Yr oedd yr ampangyfrif o'r draul yn nglyn a'r coleg fel y canlyn :-7,009p tuag at dalu'r ddyled ar adeilad- au'r Coleg 8,000p at orphen yr adeiladau a 15,000p at adeiladu neuadd drigianol i ferched, a thuag at yr amcan olaf cafwyd rhodd o 2,0C0p o ymddiriedaeth Pfeiffer, a lie i adeiladu (gwerth l,000p) gan Gorphoraeth Aberysiwyth. Yn ngwyneb y cynydd mwy fyth a ellid ddisgwyl pan ddeuai'r ysgolion canolradd i rym, yn nghyda sefydliad y Brifysgol i Gymru, o'r hon yr oedd Coleg Aberystwyth yn rhan, credent fod yn dra angenrheidiol cael y swm anhebgorol yn awr. Mr W. Rathbone,A. S.,fel Ilywydd Coleg Gogledd Cymru, a gefnogodd y cais yn galonog. Y Prifathraw Roberts a sylwodd ar y cynydd yn nifer yr efrydwyr, yr hyn oedd yn gwneud hel- aethiad ar yr adeiladau yn angenrheidiol. O'r draul o adfer y Coleg, yr oedd tua 7,000p yn aros heb eu talu, ac yr oedd y cyfryw swm yn ddyled ac yr oedd arni log. Hyd yn nod ar ol gwario'r swm mawr hwn ar yr adeiladau, yr oeddynt er hyny heb eu gorphen, a, byddai angen am 8,000p eto tuag at eu gorphen. Hefyd, yr oedd raid i'r Cynghor wynebu'r angen am neuadd sefydlog i efrydwyr drigo ynddi, ac nis gellid codi neuadd o'r fath heb, o leiaf, 15,000p. Syr W. Harcourt, wrth ateb, a ddywedodd na chadwai efe mohonynt yn hir, oherwydd gobeith- iai fod ganddo rywbeth i'w ddweyd a fyddai mewn rhan, os nad yn gwbl, foddhaol. Hwy a wyddent fod hwn yn gais neillduol ag yr oedd raid ei gyf- iawnhaU gydag amgylchiadau neillduol. Ond, ar y 11a ,v o,rail, nid gwiw iddynt annghofio fod yn ddy- ledswydd arno ef amddiffyn buddianau'r trethdal- wyr yn gyffredinol wrth ystyried y fath geisiadau. Felly, yr oedd raid iddo wylio'n ofalus rhag sef- ydlu arfer a fyddai'n beryglus o effeithio'n niweid- iol ar y trethdalwyr yn gyffredinol. Beth, ynte, ydoedd amgylchiadau arbenig yr achos ? A gallai ddweyd iddo fod yn bryderus am gael rheswm o blaid caniatau eu cais yn hytrach na gwrthwyneb- iad iddo (clywch, clywch). Cydymdeimlai'n llwyr a'r ymdrechion a wnaethid ar ran addysg uwch- raddol. Yr oedd ganddo ef yr hyn a allai alw yn ddyddordeb mabaidd yn Nghymru. Hyfryd oedd ganddo ddweyd ddarfod iddo dreulio blynyddau goreu ei fywyd ar aelwyd un o'r ysgolorion Cymreig mwyaf yn y blynyddoedd diweddaraf—Syr George Cornewall Lewis—ac ere a ddysgasai tra yno rai o wersi mwyaf defnyddiol ei fywyd. Ond ofnai nad oedd syniad o gydym- lad a'u gwaith ddim yn ddigon yr oedd raid iddo fod yn alluog i roi'r rhodd ar dir fyddai yn ymar- ferol yn mhob achos arall. Nid oedd dadl nad gwlad heb fod yn gyfoethog yn ei hadnoddau oedd Cymru, ac y gwnaed ymdrech fawr dros addysg uwchraddol, ac yn yr ymdrech hon yr oedd Coleg Aberystwyth yn sicr wedi arwain (clywch, clywch). Wrth edrych ar y mater yn fanwl, gwelai fod Coleg Aberystwyth, yn y mater o rodd o 4,000p. y flwyddyn, wedi derbyn llai na'i ran, ac yn mhellach, cawsant yno y ddamwain anffodus drwy'r tan. Dylasai hyny, fodd bynag, ddysgu iddynt wers o ochelgarwch, ac ar gyfer y dyfodol y dylasent gael yswiriant i gyfarfod a holl draul yr adeiladau. Y Prifathraw Roberts: Yr ydym wedi gwneud hyny eisoes. Canghellydd y Trysorlys a ddywedodd ei fod yn edrych ar eu deisyfiad gyda phob dymuniad am fedru gwneud yr oil yn ei allu o'i blaid. Yr oedd y treuliadau yn ymranu yn dri dosbarth. Yn gyn- tar, dyna, ddiddymiad y ddyled ar yr adeilad pres- enol; yn ail, cyfaniad adeiladau'r coleg ac yn drydydd adeiladu neuadd ar gyfer efrydesau. Ofnai nas gallai ddelio ond a'r ddau gyntaf o'r am- eanion hyn. Byddai i'r ddyled ar adeiladau'r Coleg, a chyfaniad y cyfryw gostio 15,000p. Dy- wedai eisoes fod yn rhaid iddo fod yn ofalus yn y materion hyn, wrth ymwneud ag arian cyhoeddus, i ddelio a hwy ar egwyddorion y gellid eu hamddi- ffyn yn briodol. Efe a ddeliai a hwn fel achos arbenig, oherwydd na ddymunai iddo gael ei ddefnyddio fel offeryn gan ranbarthau eraill am resymau cyffelyb. Yr hyn a wnai efe oedd yr hyn a wnaethai ei ragfiaenoriaid o berthynas i roddion mewn achosion cyffelyb. Efe a roddai rodd ar yr amod fod yr ardal yn rhoi cynorthwy ei hun. Gwnaethai ei ragflaenor yn gyffelyb gydag Athrofa Aberdeen. Pan wnaed y rhodd yn yr achos hwnw, fe'i gwnaed ar amod fod y rhodd yn gyfartal i'r swm a roddid gan yr ardal. I ddyfod at y pwynt, yr hyn yr oedd efe yn barod i'w wneud oedd cania- tau swm o 10,000p, i'w ledaenu dros ddwy flynedd, ar yr amod fod yr ardal i gyfranu swm o 5,000p -( cym. ) feI y gellid yn ystod dwy flynedd glirio'r ddyled a gorphen yr adeiladau. Yr oedd efe yn rhoddi cymaint ag a allai, gan gydymdeimlo yn fawr a'r sefydliad, a dymunai iddo yn galonog bob llwyddiant (clywch, clywch). Wedi diolch i'r boneddwr anrhydeddus, ymad- awodd y ddirprwyaeth.
[No title]
o Mae Cymdeithas Gydweithiol y Cyfanwerthwyr wedi penderfynu tanysgrifio 500p at Gronfa Tan- chwa Cilfynydd.
Beirniadaeth y Cyfieithiadau.
Beirniadaeth y Cyfieithiadau. "THEY ALL BELONG TO ME," Eliza Cook. DERBYNTWYD cyfieithiadau yn dwyn ffugenwau fel y canlyn Distadl.-r,hy niwlog, fel pe ya methu deall rhediad y gwreiddiol bob amser. Y mae diwedd y penill cyntaf yn dywyll; ae anhapus ywr ddwy linell hyn- A'r mill fyn ymgodymu A'r awel glafaidd, wan. Nid mill' yw clover, ac nid awel glafaidd ol- ygir wrth common wind. Edmygydd.—Cyfieithiad lied rwydd ar y cyfan; ond nid yw bonyn briwedig ya gyflead o ystyr stt ickenstem ac y mae diwedd yr un penill yn wan. Oaerkirjryn. Tuedda. i fod yn aneglur ae nid yw sltadow ya golygu rhith, yn y trydydd penill. Ar y gystrawen mae mwyaf o fai ynddo. Casw,tllon.-Mae llawer o yni yn y cyfieithiad hwn ond weithiau yn rhy lythyrenol, a thrwy hyny yn colli ei symledd megis glynol ddrysni,' rhad ranogydd,' grug-glych.' Fiat Lux.-Cyfieithiad tra chymeradwy gydag eithro ambell eiriad anhapus, megys 'duryn briw,' a dechreu penill 4. ilfcrllyit.-Cyfieithi,.tcl clir trwyddo, er y gillasai fod wedi diweddu y peaill cyntaf yn fwy byw. Un ar frys gtoyllt.-Liecl glogyrnog mewn manau ydyw, ac yn tueddu at fod yn rhyddieithol fel ar ddiwedd penill 1, a'r paaill diwaddaf drwyddo. Idtoal.—Weithiau'n Ued loyw a chlir, ond bryd arall yn anobeithiol o dywyll, fel ar ddechreu penill 4. Merllyn. ystyriaf yn oreu, yn ddi os y mae Ed- mygydd a Fiat Lux yn cystadlu yn dyn am yr ail le ond o'r ddau ystyriaf Fiat Lux yn fwy cryno. ELFED. [Danfoned y ddau eu henwau priodol yma, fel y caffont eu gwobr.—GOL.] Y GOREU. ■. YNA'N y gedwidfa goediog Mae'r iar-goed a'r gemach cliwai, Y mae meillioa hardcl rhosynog, Gwrychoedd tan goronau Mii, ■ Gwinwydd duon ya dyferu Ffrwythau addfed, coch fel gwaecl, Anifeiliaid sydd yn mathru JBiodau'r grug o dan eu traed. Os mewn arian ceisio cyfri' Beth yw gwerth y rhai'n wnewch chwi, Mae fy rnei yn IIenwrch llestri, Y maent oil yn eiddo i mi. Nid oes modd i'ch guddio'r bryniau, coed Na chau'r coed-i mewn ychwaith, Na chyfyngu'r môr a, muriau, Rhwystro'r afon ar ei thaith; Y mae'n rhaid i'r yd gaellleehu Yn nghryf freichiau awyr nef Rhaid i'r meillion gael ymdrechu Gyda'r gwynt, neu gwywa ef Tra'r trysorau'n cael eu taenu 0 fy amgylch yn ddiri Duw yn caniatau i'm syllu Arnynt, maent yn eiddo i mi. Nid wy'n malior elw roddir Gan y pren c\vyropiedig hir, Dan ei gang tu ie tn eysgodir Tra mae'n sefyll yn y tir X, Ac ni'm dawr beth yw'r trj-sorau Gasgla ffrwd y felin chwaith, Caf ymheulo mewn teg fanau Tra'r el heibio ar ei thaith. Pwy sy'n hawlio'r mevrsydd eang? N id yw hyny'n ddim i mi, Hawlfraint i mi ar y cyfan Roddwyd gan ein H&rglwydd ri. O ragorfraint! O fendithion Rhoddir imi gan fy Nuw, Hawl i'r hyn y tybia'r ma,wrion Mai eu heiddo'n gwbl yw. Bydded mawl i'r Hollalluog, Sydd yn rhoi pob bendith fad 'Rhyn dderbynia y cyfoethog Am ei aur, gaf fi yn rhad. Tra bo'r coed, a thra bo'r bryniau ;N sefyll yn fy ngolwg i, Tra bo Duw'n datgloi'r ffynonau, Y maent oil yn eiddo i mi. YR AIL. MAE llain lie chwery'r goediar, A hithau'r geinach chwai; A gwisga'r meusydd feillion, A'i gwrychoedd goron Mai Mae gwinwydd ffaeth a ffrydiol, Perllanau addfed glwys, A gyroedd gwartheg fathrant Y blodeu dan eu pwys Chwychwi mewn aur sy'n cyfri' Maint gwerth y rhai'n i chwi- Fy mel i ddeil eieh. cychod, "Maent oil yn eiddo imi." Nis gellwch gelu'r goeden, Na cliudceor bryniau ban, Na chau y mor mewn muriau, Na mygu'r gornant wan; Ni fyn yr ýd ymnythu Heblaw yn mreichiau'r nef; A rhaid i'r meillion ymdrech, Er byw, a'r awel gref; Tra thaenir fath drysorau Ar led, lie gwelaf fi, Drwy rad y Duw haelionus, "Perthynant 011 i mi." A brisiaf fi pa elw Gynyrcha'r duryn briw ? Tra saif y pren yn dalsyth, Caf fi ei gysgod gwiw. A faliaf fi pa gyfoeth Mae'r ffrydlif yn grynhoi, Tra gallaf fi o'm cilfach Ei gwylied hi yn ffoi ? Beth faliaf fi pwy hawlia Y tiroedd llydain fri ? Heb os, myfi a'u piau— Rhoes Duw hwynt oil i mi. Gwyn fyd fy mod i'n canfod I mi yn eiddo mwy Yr hyn ddyehuiyga'r mawrion Yn unig eiddynt hwy; Gogoniant i'm Gwneuthurwr, A'm doniodd i mor llawn— Fy ngwneud yn rhydd berchenog, Tra eraill bryna'r ddawn Tra saif y coed a'r bryniau 0 hyd lie gwelaf ti, Tra detgly Duw y ffrydiau, "Perthynant oil i mi."
[No title]
--0-- Y mae'r Parch Wni. Pownali Owen, cnrad Llan- rhaiadr Dyffryn Clwyd, wedi ei benodi yn gurad hynaf Eglwys y Drindod, Croc-soswaljt.
RHYD I WYLFA A'l BOBL ODFA
dywedai ddarfod iddo weled y "tân" dyeitbr hwnw flwyddyn yn ol. A dyma bwynt y atori Wedi y profiad gafodd Tom Huwa gyda Huw Rees, cymerodd chwildroad trwyadl le yn ei syniadau am ymddangosiad ysbrydion ac ym- weliadau o fyd arall. Fel y gwelwyd eisoes, yr oedd efe ar y cyntaf yn annghredu ystori Huw Rees, ond pan fu farw ei gyfaill hwnw wrth ei ochr, bu farw ei annghrediniaeth yntau. (I barhau).