Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
6 erthygl ar y dudalen hon
-0---ITrychineb ar y Mawddach.
-0- I Trychineb ar y Mawddach. ■ COLLI DEG 0 FYWYDAU. ■ Nos Fercher, digwyddodd trychineb gofidus drwy yr hwn y collwyd deg o fywydau, yn afon y ■ Fawddach, rhyw ychydig bellder o Abermo. Cyr- ■ haeddodd y newydd i'r lie oiaf tua deuddeg o'r ■ gloch nos Fercher, ac yn gynar fore Iau, yr oedd y ■ cei yn orlawn o ymholwyr cynhyrfus am hanes. ■ Hysbyswyd or diwedd mai aelodau o'r National ■ Home-Reading Union," oeddynt yn treulio gwyl- ■ iau'r haf yn Ngogledd Cymru, ydoedd y rhai a ■ fcddwyd. Yr oedd tua 50 ohonynt yn aros yn yr I Abermo, a bore Marcher, bu raid iddynt roi'r goreu I i'w taith ddyddiol oherwydd y tywydd anffafriol. ■ Tua saith o'r gloch nos Fercher, aeth nifer ohonynt i ■ fynu'r afon, mewn tri chwch, cyn belled a, Phen- ■ maenpwl. Digwyddodd y ddamwain ar y ffordd I yn ol i'r Abermo. Yr oedd y llanw'n dod i fewn ■ yn gryf, a'r mor yn arw. Trodd un o'r cychwyr ■ tua'r tir, a glaniodd y rhai oedd yn ei gwch. Ym- H drechodd y ddau gwch arall fyned i'r Abermo, ond ■ suddasant. Cynwysent bed war ar ddeg o berson- I au, a boddwyd deg ohonynt. Darfu i'r Capten I Jones, yr hwn a ofalai am un o'r cychod, nofio i'r I lan, cafodd gwch gwag, ac aeth all-atn drachefn I gyda'r bwriad o achub y gweddill. Llwyddodd i I achub pedwar. Daliai un ei afael yn ngwael- I od y cwch a droasid drosodd, yr oedd un I arall yn nofio ar un o'r rhwyfau, y trydydd I yn cadw ei hun i fynu trwy ddal ei afael ■ yn y llyw, tra'r oedd y pedwerydd yn gorwedd I ar ei gefn bron suddo. Hyd fore Iau, ni chawsid I ond cyrphwyth o'r rhai a foddwyd, sef Percival I Gray (21), Dinbych y Pysgod, Deheudir Cymru; I W. P. Paton (33), 7, Longlane Street, West Kirby, I Lerpwl H. Woodworth (27), Green Street, Ard- I wick Green Miss Golightly, Durham Miss Ellas ■ Golightly, Durham Miss Malinson (28), Brad- I ford; Dora Greenwill (19), Durham Miss Marie I Reed (17), Leeds. Yr oedd dau gorph wed'yn yn I ngholl, sef eiddo J. W. Newman (21), Dunmow, I Essex ac Edith Moore, Rockwood Wembly, Har- I row. Y rhai a achubwyd oedd Miss Reed, Leeds I Miss Packer, Leeds Mr. Prysor, Hastings a Mr. I Field, Llundain. I Brydnawn Iau, agorwyd y trengholiad ar y I cyrph, o flaen Mr. W. R. Davies, Dolgellau, y I trengholydd. I Wedi myned drwy'r gwaith o adnabod y cyrph, I dywedodd Mr. Hubbert, aelod o'r parti, ei fod wedi I gweled y cychod yn cychwyn. Nid ymddangosent I yn rhy lawn. Nid aeth efe gyda'r un o'r cychod, I am y gwelai'r perygl gan fod y gwynt mor uehel. I Nid aeth y parti allan yn erbyn ewyllys y cychwyr. I Mr. C. F. Prysor a ddywedai na chytunai a'i I tyst olaf, sef fod yr afon yn edrych yn beryglus I pan gychwynodd y parti. Nid oedd yn beryglus hyd I nes oeddynt yndychwelyn erbyn y gwynt. Eistedd- I ai ef yn mhen blaen y cwch. Wedi iddynt fyned beth pellder, troes y cwch, neidiodd ef allan a thaflwyd y lleill. Cafodd ef afael mewn plane o'r cwch, ac felly llwyddodd i gadw ei hun ar y wyneb. Yn y man, llwyddodd i fyned i'r cwch. Bu yn y dwfr tuag ugain munyd. Y Captain William Jones a ddywedoàd fod y cychod yn drwyddedig i gario naw o bersonau. Darluniodd fel y nofiodd ef i'r lan ac y daeth yn ol mewn cwch arall, gan achub pedwar o'r parti. Holwyd tystion eraill, a gohiriwyd yr ymchwil. Agorwyd y trengholiad gohiriedig ddydd Mawrth Wedi gwrando tystiolaethau gan Mr Thos. George, Mr Prior Hastings, Capten Lewis Edwards, Miss Edwards, a Mr Pearson, dychwelodd y rheithwyr ddedfryd o Farwola,eth ddamweiniol," gan gym- eradwyo ymddygiad y ddau gapten, a dadgan nad oedd un sail i'r awgrymiad fod y cwmni dan ddy- lanwad diodydd meddwol.
--0--Marchnadoedd.
--0-- Marchnadoedd. YD. Lerpw], Awst 7. Agorodd y fasnach mewn gwenith heddyw yn sef- ydlog, ond at y nawn codedd y prisiau. River Plate 19s 9c Califfornaidd 94s 6c Awstralaidd, 24s 3c. ANIFEILIAID Gwrecsam, Awst 6 Y cyflenwadyn brin yn y farchnad heddyw, ond y fasnach, yn neillduol mewn defaid ac wyn, yn fywiog. Blff. o 640 i 7c y pwys; molltgig a chig oen, 7c i 9c. Yr oedd marchnad y moch gryn lawer yn well a'r inisiau wedi codi i 9s 3c y sc6r. Birmingrham. Awst 7. Cyflenwad da o foch, a chymedrol o ddefaid ac ❖yn; gwarfcheg a lloi yn brin. Masnach farwaidd a wnaed, ac wyn yn unig oedd yn dangos bywiogrwydd. Biff, 4c i 6fc; molltgig, 5Jc i 8J;c; wyn, 8c i 8|c y pwys. Moch baewn, 8s 9c.i 8s 10c perchyll, 9s i 9s 4c y scdr. Salford, Awst 7, Y cyflenwad o wartheg yn llai, a'r canlyniad fod y galw yn fywiog a'r prisiau yn uchel. Llai o 2,000 o ddefaid ac wyn yn y farchnad y prynwyr yn lluosog, u'r fasnach yn fywiog. Gwartheg, 4ic i 6Jc defaid, tic l 8|e; wyn, 7-Jc i 9c; lloi, 4Jc i 6|c y pwys. 2
[No title]
BEN DAVIES, Bardd Goron Eisteddfod Genedlaethol Caernarfon, 1894• GANWYD y Parch Ben Davies, Bardd Coron Eis- teddfod Genedlaethol 1894, mewn amaethdy gwledig ar lechwedd y Mynydd Du, sir Gaerfyrdd- in, ar yr lleg o Hydref, 1864. Nid ywT Llyn y Fan Fach nepell oddiwrth y ty, a dywed y bardd y bu'n credu ei draddodiadau fel efengyl" yn nyddiau ei fachgendod. Gyda'r defaid yn benaf y treuliodd foreuddydd ei fywyd. Gyrwyd ef i'r ysgol ddyddiol pan tuag wyth oed, ac yr oedd wedi gorphen ei waith yno erbyn bod yn un-ar-ddeg. A chan fod ei gartref yn mhell, a'r ff,)rdd i'r ysgol yn arw a gwleb ac anial, ni fu'r bardd yn orenwog am ei ffyddlondeb yn ystod y tair blynedd a dreul- iodd yn yr ysgol. Cyn ei fod yn ddeuddeg oed, anfonwyd ef i'r gwaith glo a chadw drws oedd y gwaith cyntaf a fu efe'n wneud yno, a dysgu cynghaneddion. Gallai yr adeg hono gynghaneddu yn llawer mwy didrafferth, meddai, nag y medr yn awr. Bu'n gweithio tan y ddaear nes ydoedd wedi croesi ei ugain oed, ac yn ystod y cyfnod yna ar ei oes, cystadleuodd ac enillodd luaws mawr o wobrau mewn cyfarfodydd lleol Mewn ufudd-dod i gymhellion y rhai a'i hadwaenai yn dda, yn nghyda'r duedd oedd ynddo ei hun, dechreuodd bregethu yn Mehefin, 1885, a threuliodd beth amser i barotoi ei hun ar gyfer Coleg Llansawel. Yn mis Mawrth, 1886, cafodd ei dderbyn i Goleg y Eala, HC yn haf y flwyddyn hono, ordeiniwyd ef yn wein- idog Bwlcbgwyn a Llandegla. Bu yn gwasanaethu yno yn agos i dair blynedd, yn hapus iawn, a dywed y bydd ganddo "adgofion melus am Ogledd Cymru cyhyd ag y bydd byw." Yn mis Chwefror, 1891, symudodd i'r Pant Teg, Ystalyfera, lie y mae efe yn llafurio yn bresenol. Am ei fuddugoliaethau Eisteddfodol, y maent yn lluosog, ac yn glod mawr iddo. Yn mhlith ei brif fuddugoliaethau. geilir nodi y rhai eanlynol :-Awdl Rhillwedd," yn Nhredegar, 1885, am yr hon yr enillodd lOp. a chadair; pryddest ar "Arch Dtiw a ddaliwyd" yn Ffestiniog, gwobr, cadair a 4p. Yn Eisteddfod Dolgellau, 1890, enillodd gadair ae wyth punt am bryddest benigamp ar "Gyflafan Bethlehem," ac hefyd, enillodd y gadair a 7p yn yr un lie yn 1891 am bryddest ar Y Dechreuad," a chadair a 7p yn 1892 am bryddest ar Wele Oen Duw." Yn y Porth, yn 1893, enilloedd 8p a thelyn aur am bryddest ar "Ddydd y Pentecost;" 3p a chadair yn Nyffryn Twrch yn 1893 am bryddest ar Ym- weliad Saul a'r Ddewines o Endor;" haner yr arian a bargod y goron yn Eisteddfod Genedl- aethol, Rhyl, 1892, am yr arwrgerdd Dewi Sant;" yn Mhontypridd, 1893, 25p a choron a,rian am ei bryddest i "Gymru Fydd," ac yn ddiweddaf oil, 20p a choron am ei bryddest ar Arglwydd Tennyson," yn Eisteddfod Caernarfon eleni. Gwelir fod ei fuddugoliaethau yn lluosog a dys- glaer, ac yn ddiau, y mae ei gyfansoddiadau yn mhlith y pethau goreu a gyhoeddir at wasanaeth hoffwyr barddoniaeth Gymreig. Yn canlyn y mae rhai dyfyniadau o'i weithiau— DEWI SANT YN PREGETHU YN LLANDDEWIBEEFI PAN GODODD Y BLIYN. YN y Gymanfa fawr, wrth fyn'd i hwyl, Pan oedd y Nef yn llifo tua'r wyl, Edmygedd oesau a'i canfyddodd ef Yn codi, wrth bregethu, tua'r Nef Y maes o dano'n chwyddo tua'r nen, Ac yntau yn pregethu ar ei ben Y ddaear dawel yno'n codi'n fyw I ddangos i'r holl dyrfa brophwyd Duw. Mae llawer diwrnod tywyll yn ei waith, A llawer awr heb ole' ar ei daith Ond fel pregethwr mae efe yn wyn, I'w wel'd o hyd yn sefyil ar y bryn, A'r bryn yn codi! Ei bregethau'i gyd Yn codi'r ddaear tu'r nef o hyd Wrth deithio dros yr oesau, ae wrth hyn Y mae pregethu beunydd ar y bryn Uwchben ein cenedl—swn pregethu sydd Yn disgyn megys ar ei chlust bob dydd I'w cbyfarwyddo, ac mae'r bryn o hyd 0 hyd yn codi dros y wlad i gyd Y pwlpud sydd yn codi-dynioll Duw Llawn addysg, chwaeth, a barn, sydd ynddo'n byw A chodi gyda'r oil wna'n cenedl lan; Mae Cymru a'i phregethu'n ddiwahan, Gafaela'r genedl yn ei phwlpud gwyn, A'r pwlpud byth yn codi ar y bryn. DYDD Y PENTECOST—"Y SWN O'R NEF." SYDYN, megys mellten feiddgar, Yn nhawelwch hwyrnos dawel, Mwyn a chryf, fel taran gynar, Byw fel bloedd gorfoledd angel, Megys gwynt yn rhutlire, torodd "Swn o'r nef," &c. Swn o'r nef i eglwys lesu, Sydd a bendith yn ei freiehiau, Mae'r addoliad yn cynhesu Pan symuda dros eneidiau. Swn y ddaear, wrth addoli, Glywir drwy y gynulleidfa; Peidia'r ysbryd a pherori, Daw cymylau dros y wynfa. Swn y ddaear-ymrafaehon A dirywiad sy'n ei ddilyn Diane rhagddo mae'r angylion, A distawa tant y delyn. "Swn y Nef y mwyn awelon Fagwyd rhwng mynyddau'r Wynfa, Ar y dorf sy'n chwythu weithion, I'r addoliad dros Galfaria "Swn y Nef" sy'n dwyn diwygiad, Sydd yn dwyn y Nefoedd allan, I addnrno gruddiau cariad, I roi Pentecost yn mhobman. TENNYSON. I Er natur dyner rwygwyd hyd ei sail, Ei ymwybyddiaeth siglwyd hyd at Dduw,— Ei anwyl Arthur gollodd Yn y niwl Tuhwnt i'r bell ddrychiolaeth, sy'n ei llaw Yn siglo'r agoriadau collodd ef Pan oedd ei feddwl, drwy ei wanwyn byw, Yn teithio ttia meusydd haf a mil 0 fryniau gwyrddion yn ymgodi draw, Am red&g heibio'u gilydd ato ef; Coedwigoedd Ilawryf ar eu llethrau Can Yn tyfu ar bob dalen, nentydd gwyn Yn arllwys y tuhwnt i'r dail, fel saint Tuhwnt i'r byd yn siarad. Gwelai ef Ei gyfaill hoff yn dringo'r bryniau draw, Yn tori cangau'r llawryf-agor ffyrdd I eraill at ymylau'r nentydd gwyn. Yn mraich ei gyfaill, ac yn swn ei lais, Yn nhlysni'i feddwl, yr ymdeithiai'n mlaen A'i lygad ar y dedwydd fryniau,-oedd Yn wyn fel dymuniadau bardd, yn hardd Fel y breuddwydion sanctaidd,—byw Fel gobaith cariad I Ond y ddyrnod ddaeth, Ei anwyl Arthur gollodd angau ddaeth I'w yrnyi, teimlai ei anadliad oer Yn disgyn ar ei rudd, a'i gleddyf llym Yn chwilio'i enaid am holl wreiddiau serch I'w dryllio'n llwyr Ei galon, rhwygwyd hi! Daeth gwaed ei glwyfau dros ei feddwl prudd Enciliodd ef o swn y byd, i blith Meddyliau, i gyfrinach dynion dwys, Uwch bywyd oedd yn meddwl! BJwyddau sy'n Myn'd heibio mewn distawrwydd Mae y clwyf Yn graddol ddifa oes y brenin-fardd. Na yn y rhyfel mae !—y rhyfel gudd Rhwng enaid mawr a'r ysbryd dirgel sydd Drwy amgylchiadau oes yn gweithio-rhwng Ffydd ag amheuon enaid, cariad Duw A chariad dyn, a'r annghysondeb mud. Fr rhyfel yn glwyfedig aeth efe, Ei ofid a'i harweiniodd ef i'r maes. Y ddaear a aradrwyd ddyry gnwd, GVynaf y gornant fyw po sertha'r graig, 0 glwyfau Tennyson y daeth can ei oes Ca'dd fuddugoliaeth enaid drwyddynt hwy, Drwy cldarnau drylliog, lleddf, ei enaid mawr Tywynodd y goleuni oddifry. A thrwy adwyau prudd colledig serch, Drwy'r llwybrau'r aeth -i ffrynd i arall fyd, Y rhai oedd yn agored iddo ef Yn noddfa vn y brwydrau, teithio wnaeth Ymlaen, ymlaen, nes gweled harddwch Crist, A gwel'd ei hunan yn cyfanu'n ol Yn Nuw y cariad mawr, a'r oil yn dda.
:o; Eisteddfod Llanfalr Talhaiarn.
:o; Eisteddfod Llanfalr Talhaiarn. (GAN EIJST GOHEBYDD ABBENIG.) DDYDD Llun, Gwyl y Banciau, cynaliwyd Eisfedd" fod lwyddianus yn Llanfair Talhaiarn. Edrychai'r tywydd braidd yn fygythiol yn y bore, ond cliriodd y cymylau, a chafwyd tywydd ardderchog ar hyd y dydd. Llanerch dlos yw eartref yr enwog Dal- haiarn, ac er pelled y ffardd i'w cherdded yno, cawsom fwynhad mawr wrth edrych ar y coedydd a'r meusydd, yr afon a'r wybr las ddigwmwl; a meddwl am enwogion yr ardal, a gwrando ar weithrediadau'r Eisteddfod, yr hon a gynelid mewn pabell eang gerllaw'r llan, ar waelod maes llech- weddog, mewn lianerch ddymunol dros ben. Yn y babell gwelsom ecwau yr enwogion canlynol, yr oil ohonynt wedi bod ya dal cysylltiad a, Llanfair a'r ardal :—Ieuan Brydydd Hir, Iolo Goch, lor- i werth Glan Aled, Cynfaen, William Salisbury, Talhaiarn, Tudur Aled, Gwilym Hiraethog, ^.Gruffydd Hiraethog, Nefydd, Cynddelw, Nefydd Aled, a Dafydd Sion Pirs. Yr Orsedd. Am haner awr wedi naw, agorwyd yr Orsedd gan yr Hybareh Archdderwydd C-lwydfardd, yn cael ei gynorthwyo gan Drebor Aled, Caerenydd, Mach- raeth Mon, a Rhydyddpa. Darllenwyd gweddi'r Orsedd gan y Parch P. Davies, rheithor y plwyf. Canwyd gyda'r tanau gan Eos y Berth ac Ap Eos y Berth, a darllenwyd englynion cyfarch gan Fachraeth Mon, Oiwydfurdd, Caerenydd, a Threbor Aled. Vna wedi cau'r Orsedd, ffurfiwyd yn orym- daith, ac awd tua'r pafiliwn. Cyfarfod y Bore Dechreuwyd cyfarfod y bore am ddeg o'r gloch, dan lywyddiaeth Mr Lewis Morgan, gan yr hwn y cafwyd anerchiad byr ar y dechreu. Darllenwyd anerchiadau barddonol gan Ap Cyffin, Caerenydd, a Machraeth Mon, yr arweinydd. Am yr hir a thoddaid goreu i "William Sales- bury." dyfaruwyd y wobr i Drebor Aled, Dinbych. Wele'r toddaid buddugol :— Salesbury'r cyfieithiwr, gwr fu'n agoriad I Walia gyrhaedd y dwyfol gariad Gwr oedd ddysgedig, roddes i'w Geidwad Wir oes lafurus o loyw fwriad, A'r enwog Lyfr drwy ein gwlad—rydd gofion O'r hynaws wron tra Cymry'n siarad. Traithawd, 1 Talhaiarn fel Bardd a Lienor rhanwyd y wobr rhwng Ap Cyffin, Manchester, a GIan Menai, Llanfairfechan. Triawd, 0 na fawn yn seren goreu, parti o Landegfan, Mon ail, parti o Lanfair, Sketch o Bont Llanfair.' Rhanwyd y wobr rhwng Willie Owen, Cefn Treflaeh, Llansannan, a Mr Roberts, Abergele. Unawd baritone,' Bu farw dros ei wlad '(Davies); goreu, Mr Caradog Roberts, Ffynnonau, Llan- nefydd. Englyn beddargraph i' John E. Griffiths goreu, Mr Evan Parry, Llandegfan, Mon. Cystadleuaeth Cor Plant. Cynygid gwobr o 3p am y datganiad goreu o Blant y Wiad (Parry). Ni ddaeth ond un cor, sef cor Llanfair Talhaiarn, yn mla,en, a cbawsant y wobr. Englyn, Y Bradwr;' goreu, allan o 27, Llwyd- iarth Mon, Llanfaircaereinion. Unawd soprano, Merch y Melinydd;' goren, Miss Lizzie Williams, Llansannan ail, Miss M. J. Parry (Megan Lleckid), Bethesda. Pencil Sketch a Talhaiarn goreu, Mr Peter Ro- berts, Ffordd Las, Llansannan. Canu gyda'r tannau gan Eos y Berth a'i Fab. Y darnau a ganwyd oedd 'Llwyddiant yr Efengyl,' Dewi Wyn, ac 'Englynion y Llwynog,' Clwyd- fardd. Ni ddaeth ond un cor, sef Undeb Corawl Llan- fair, yn mlaen yn y brif gystadleuaeth gorawl ar (a) Enaid Cu (Isalaw), a (b) Lift up your heads (Handel). Dywedodd y beirniad, Mr Emlyn Evans, y buasai'r datganiad yn annheilwng o'r wobr pe canesid yr ail ddarn fel y cyntaf. Yn ol amodau'r gystadleuaeth, 7p 7s oedd y wobr i fod oni cheid cystadleuaeth, a dyfarnwyd Cor Llanfair yn deil- wng o'r wobr hono. Cyfarfod y Prydnawn. Dechreuwyd am 2 o'r gloch, tan lywyddiaeth Mr J. Herbert Roberts, A.S. a'r Uchgapten Sand- bach, Hafodunos. Y buddugol ar y cywydd Hwyrddydd haf yd- oedd Mr H. Gwynedd Hughes, Llanrwst. Auerchiad gan y liywydd cyntaf (Mr Roberts). Cyfeiriodd at y gwasanaeth a wnaethai yr Eistedd- fod i addysg a diwylliant Cymru, a datganodd ei gred fod i'r hen sefydliad eto ddyfodol disgleiriach fyth. Cyfeiriodd Mr Roberts hefyd at y Pratt. Henry Jones, yr hwn a ddigwyddai ddyfod i fewn i'r Eisteddfod bron ar y gair, a rhoddwyd iddo dderbyniad ardderchog. Can gan Miss Thomas, Lerpwl. Anerchiadau gan y beirdd-Machraeth Mon, Caerenydd, Bwlchydd Mon, Ieuan ap leuan, Eilir Aled, Trebor Aled, Ap Cyffin a Threbor Tan y Coed. Deuawd, Y ddau wladgarwr,' goreu, Mr Robt. Jones, Bethesda, a'i gyfaill. Traithawd, Yr arnaethwr Cymreig.' Rhanwyd y wobr gyntaf rhwng Mr Thomas Roberts, Fron Las, Llansannan, ac Agrieola,' yr hwn ni ddaeth ,:«u\pytt yr ail wobr i Mr J. R. Ellis, Abergele Unawd soprano, 'I know that my Redeemer liveth (Handel) goreu, gyda chanmoliaei-Ji fawr, Miss Lizzie Williams, Llansannan. Cystadleuaeth gwneud ymenyn (hen ddull) goreu, Mrs David Davies, Nant Bach, Llanfair a Jessica,'enw priodol yr hon ni hysbyswyd, yn ail. Dull newydd, goreu, I Blodc-u'r grug,' sef Miss Hughes, Bron Heulog, yr hon a droes y wobr yn ol. Pedwarawd, Y blodeuyn olaf parti Min Elwy yn deilwng o'r w obr. Penillion ar Edifeirwch goreu, Rhydfab,Cem- aes, Mon. CadeirioW Bardd. Testyn awdl y gadair ydoedd, Brwdfrydedd,' a daeth wyth o ymgeiswyr i'r maes. Darllenwyd beirniadaeth Tudno gan yr ysgrifenydd, a rleillwycl mai Y diwyd' oedd y buddugol. Galwyd ar 'Y diwyd' i godi ar ei draed, a deallwyd mai Mr Henry R. Parry, Colwyn Bay, yr hwn a adnabyddir yn y byd barddol wrth yr enw ansoniarus Bwlch- ydd Mon,' ydoedd y buddugol. Arweiniwyd ef i'r gadair gan Caerenydd a Lienor o'r Llwyni, yn nghanol cryn frwdfrydedd. Aed trwy seremoni'r cadeirio gan Clwydfardd, a mynegwyd deirgwaith fod heddwch yn ffynu. Darllenwyd englynion cyfarch gan Machraeth Mon, Caerenydd, Eilir Aled, Ap Cyffin, Gwyneddawc, Trebor Aled, Gwilym Elwy, Rhydyddon, Ap Cledwen, Eos y Berth, Clwydfardd. Arwisgwyd y bardd gan Mrs Herbert Roberts, a datganwyd gyda'r tanau gan Eos y Berth. Ar gynygiad y Parch P. Davies, diolchwyd i Mr J. Herbert Roberts am lywyddu'r rhan gyntaf o'r cyfarfod, a chymerwyd y gadair yn ei le gan yr Uchgapten Sandbach, yr hwn, yn ei anerchiad, a sylwodd ar hynafiaeth yr Eisteddfod, a'r gwasan- aeth a wnaethai i lenyddiaeth a chan a diwylliant y genedl yn gyffredinol. Unawd contralto, Ora pro nobis,' un a ymgeis- iodd, sef Miss E. E. Owen, Llanfair, a dyfarnwyd hi'n deilwng o'r wobr. Englynion Pont Llanfair goreu, Llwydiarth Mon. Am y ffon fugail oreu. Ymgeisiodd 21. Y brif wobr oedd dafad, gwerth 25s. Dyfarnwyd hi i Mr John Jones, Llawes y Coed, Bettws, Abergele. Unawd bass, 'Gwlad y Delyn;' goreu, Mr T. Davies, Hafod Ifan. Cystadleuaeth y seindyrf pres. Ymgeisiodd dau, sef seindorf Llansantffraid Glan Conwy, a seindorf Llanddulas. Cynygid gwobr o lOp i'r cyntaf, a 4p i'r ail, am chwareu The Heavens are teiling (Hadn). Dyfarnwyd y wobr gyda chanmoliaeth fawr i seindorf Llanddulas, a hwy hefyd a enillodd y wobr o lp am chwareu unrhyw ymdeithgan. Y Cyngherdd. Llywyddid cyngherdd yr hwyr gan Dr. G. W. Mould, Dyffryn Aled. Dyfarnwyd y wobr am y prif draithawd, sef 1 Dylanwad crefydd yn ffurfiad cymeriad cenedl,' i Mr Edward Millward, Abergele, a'r wobr am yr unawd tenor, ( LI wybr y W, yddfa,' i Mr T. J. Roberts, Llandegfan, Mon. Canwyd gan Miss Thomas, Lerpwl, a Miss Owen, Llanfair Aliri Gordon Williams, Bethesda, a T. C. Jones, Dinbych, Eos y Berth, y cor buddugol a'r seindorf fuddugol. Cafwyd cyngherdd rh^gorol iawn, a chanfuon Cymraeg Mr Gordon Y*Tilliams oedd yn myn'd a hi.
[No title]
-0- Mae Mr John Thomas (Pencerdd wedi cymeryd ty yn Llanelwy am ychydig wythnosau.
---0--Hewyddion Cymreig.
Cyfarfyddiad doniau. — Ddydd Sal, pregethai H Mr S.Smith, A.S., yn nghapel yr Annibynwyr Seisnig, Wyddgrug, fore a hwyr a'rbore pregeth- ai Esgob Caer yn eglwys y plwyf. Mae y Parch Edward Thomas, Deganwy, wedi derbyn galwad Eglwys M.C. Tregarth, ger Bangor, i'w bugeilio. Dechreua Mr Thomas ar ei waith yn niwedd Medi nesaf. Mae cwyn gyffredinol gan amaethwyr sir Dref- aldwyn fod y Ddirprwyaeth Dir yn cynal ei heis- teddiad yno yn Medi, oblegyd prysurdeb y cynhauaf, yr hyn sydd yn peri fod yn anhawdd iddynt bres- moli eu hunain i roddi eu tystiolaeth. Ni bydd Mr Cadwaladr Da vies yn alluog i ym- aflyd yn ei ddyledswyddau fel Dirprwywr yr Elusenau hyd fis Medi, oherwydd anhwyldeb yn ei wddf. Yn y cyfamser, cymer ef a'i briod seibiant yn Switzerland. Yr oeddynt yn dechreu tori yd ar Forfa Caer H ddydd Mawrth a bydd yn gynhauaf brwd yn y parthau cynaraf o'r wlad ddiwedd yr wythnos hon. Cwynir am ragor o heulwen nid yw H ffrwythau'r coed a'r ardd, a'r tywys yn llenwi fel y dymunid. Yn Nghynadledd Eglwysig Esgobaeth Bangor, H yr wythnos nesaf, ymdrinir ar Gysegredigrwydd y H rhoddion a gyflwynir i Dduw a chrefydd drwy yr Eglwys, y pechod o'u neiHduoli i amcanion eraill ■ a'r canlyniadau niweidiol sydd yn debyg o ddilyn hyny." Amserol iawn. ■ Y mae symudiad yn mysg pentrefwyr Gwynfe, H Llandeilo, a Llangadog, i anrhegu eu hen gymydog ■ Syr John Williams, y physigwr breninol, ag an- ■ erchiad yn ei iongyfarch ar ei ddyrehgfiad yn far- H wnig. Bu tad Syr John, sef y Parch David Wil- ■ liams, yn weinidog am lawer o fiyliyddau ar eglwys ■ yr Annibynwyr, Bethlehem, ger Llangadog.