Y Cymro

o Nodion o Fon ac Arlon. Gwyl Lubbock Sant. ErN SEINTIAU. 0 HOLL seintiau ein gwlad-a lleng ydyw eu nifer ■—nid oes un ohonynt yn fwy poblogaidd na Lub- bock Sant, ac achos da pabam. Ychydig fyddai nifer y gwyliau flynyddoedd yn ol. Mae llawer ohonom yn cofio pan nad oedd ond y Nadolig a'r Groglith yn wyliau arbenig, pan yr ystyrid yn ddy- ledswydd ga.dael y shutters ar ffenestri y masnach- dai. Yn wir, yn Nghymru 'does ond ychydig ia-wn o amser er pan yr edrychid ar Gwener y Groglith fel dydd gwyl, ac mewn rhai manau ni chedwir yn awr. Yn ardaloedd gwlf-dig Mon a Lleyn, fydd yr un siopwr byth yn meddwl am gau ei siop ar ddydd Gwener y Groglith. Ddengain mlynedd yn ol, gadawai yr hen wron Simon Jones o'r Bala ei fasnachdy yn agored bob amser ar ddydd Nadolig (os na ddisgynai ar y Sabboth), ac hefyd ar Wener y Groglith, gan y credai mai gwyliau pabyddol oeddynt. Ond byddai ef yn un o'r rhai cyntaf i gau y siop, os byddai eisiau, tm- rhyw adeg arall. Pan aeth eich gohebydd i was- anaethu i Loegr gyntaf,—wel, waeth iddo heb ddweyd sawl blwyddyn sydd er hyny, dydi rhyw- un ddim yn leicio i bawb wybod ei oedran o— 'doedd ddim y fath beth a gwyliau ar Llun y Pasg a Llun y Sulgwj'ii dim ond y Nadolig a'r Groglith. Pan ddisgynai y Nadolig ar y Sabboth, nid°oedd neb yn meddwl am gadw y dydd Llun canlynol fel dydd gwyl, a mawr fyddai melldithio y calendar am ladrata gwyl oddiar y gweithiwr. Ond fe welodd Syr John Lubbock, ffordd i wneud ei hun yn boblogaidd. Daeth a Mesur Gwyl y Banciau yn mlaen, ac aeth ag ef yn llwyddianus trwy Dy'r Cyffredin. Rhoddai y mesur hwn wyliau ychwan- egol i'r banciau, yr hyn a arweiniodd i wyl yn n h)b cylch o fasnach ar ddydd Llun y Pasg, dydd Llun y Slllgwyn. y dydd Llun cyntaf o Awst, a'r dydd Llun ar ol y Nadolig. Gwna hyn y nifer 1 fyou i chwe gwyi gyfreithiol bob blwyddyn. Gwnaeth y ddeddf hon Syr John yn wron ac yn sant yn ngolwg miliynau gweithwyr eia gwlad. Nid ydyw Sior Sant na Dewi Sant ddim i'w cytn- haru a Lubbock Sant yn ngolwg y gweithiwr Prydeinig. Etholwyd ef gyda brwdfrydedd ar Gynghor Sirol Llundain yr un adeg ag Arglwydd Rosebery, a gwnaed ef yn is-lywydd y Cynghor, ac arymneiliduadrosebery, dyrchafwyd ef i'r brif gadair. Ar ddyrchafiad Robert Lowe i'r bendefig- aeth, etholwyd Syr John yr aelod dros Brifysgol Llundain, ac er iddo droi yn Undebwr gyda'r llif- eiriant rnawr yn 1886, ofer oedd y gwaith o geisio dwyn y sedd oddiarno y flwyddyn hono, ac yn 1892 cafodd ei ethol yn ddiwrthwynebiad. Y mae pawb yn ddigon boddlon i Syr John Lubbock gael ei enw yn mhlith "seintiau ein gwlad." PLA YR ENWAU. Yf grifenu yn wir gall mae "Cwrs y Byd yn y Cymro diweddaf, Mr Gol., ond buasai wedi gwneud cymwynas fawr i deulu y Jonesiaid, Williamsiaid, y Robertsiaid, a phob "iaid" arall o enwau Cym- reig, pe buasai wedi rhoddi rhyw amcan i ni, yr anwybodusion, faint gyst ncvrid "surnam." Y m,e yn y stryd yr ydw i yn byw ugeiniau o Jones- iaid, a gwaith mawr fydd gan y llythyrgludydd ambell dro fedru dweyd y 'totber from which." Os ydyw yn ffaith fod raid talu am newid enw, rhaid cael diddymu y dreth a hyny yn ebrwydd. Carwn hefyd wybod, a raid i ddyn dalu am ychwanegu at ei enw. Gwn am lawer o John Jonesiaid yn ol eu henw bedyddiol, y maent yn cael enw canol, megys John Moelfamau Jones a John Moelsiabod Jones. Wel, a fu raid i'r ddau frawd yma dalu am yr enw canol; os mddo, paham y buasai yn rhaid talu pe galwasent eu hunain yn John Moelfamau neu John Moelsiabod? Ie, tro call iawn wnaeth yr hen gyfaill Derfel. Ugeiniau o weithiau y buom yn edrych ar ei sein yn Downing Street, Manceinion, R. J. Derfel," nid oedd enw mwy swynol yn yr holl heol. Yr oedd liawer o Saeson yn Manceinion a adwaenent Idris Vychan yn meddwl yn sicr mai dyna oedd ei enw bedydd- iol, a chlywais ami un yn ei alw yn Mr Idris neu Mr Vychan (neu yn fwy amldrice Vyckan). Yr oedd gan yr hen gyfaill sein uwch ben ei ddrws ac arni mewn llythyrenau breision John Jones" Wrth edrych arni rhyw dro dywedais wrtho," Y ma, ti, Idris, p'am na roid di Idris Vychan' ar y sein yn lie John Jones." "Be' aru ti, ddyn," meddai yntau yn ffyrnig, mi wyr pob Sais, Gwyddel a Scotyn mai Cymro ydi John Jones,' ond dawn i yn rhoi Idris Vychan,' mi ddylian mai rhyw hen German Jew ydw i; na wna byth, machgen i." Cymro o'r iawn stamp oedd y canv/r penillion dihafal-coffa da arri daro. Ie, Mr Gol., dowch i ni gael newid yr enwau yn wir, y mae digon o enwau Cyrnreig i'w cael, a pha enwau mwy swynol j' nag enwau ein haberoedd a'n nentydd a'n bryniau ban. LLONGYFARCHIAD. Bore ddydd Sadwrn diweddaf, gwelid dau "lane ifanc yn myned i gyfeiriad hollol groes i'r ffordd y byddant yn myn'd bob bore ar ol boreufwyd. Gwelsom hwy yn troi ar y dde yn ymyl gweddill- ion hen gaerau Segontium ac yn gwneud i gyfeiriad capel bychan tlws perthynol i'r Methodistiaid Calfinaidd Cymreig, yn yr hwn y gweinidogaetha y Parch R. D. Rowlands (Anthropos). Yn fuan wedi hyny, gwelwyd cerbyd yn cynwys dwy ferch ieu- anc yn myned i'r un cyfeiriad, yn nghwmni dau foneddwr, un a golwg patriarchaidd arno a'i gyd- ymaith yn wr mewn diwyg clerigol. Wel, i dori y stori yn fyr, ar ol myn'd trwy y gwasanaeth, gwelwyd dau, sef y gwr a'r wraig ieuanc, yn myned i'r cerbyd ac ymaith a hwy y par hapus oeddynt Mr Thomas Jones (Powyson), o swyddfa y Genedl, a Miss Eden Thomas, merch y gwr hoft Mr David Thomas, relieving officer, Hen Walia, nai y diwedd- ar Dafydd Ddu Eryri. Priodwyd y par ifanc gan y Parch Evan Jones, Moriah, ewythr y priodfab, ac Anthropos. Y forwyn briodas oedd Miss Wil- liams o'r Nelson Emporium, a'r gwas priodas yd- oedd Ap Ffarmwr, cyfaill mynwesol y priodfab. Golwg digon pruddaidd a gefais ar Ap Ffarmwr pan oedd yn troi tua'r swyddfa. Teimlai, mae'n debyg, fel y Prophwyd Elias, ac am wn i nad oedd yn sibrwd iddo ei hunan, Wele minau fy hunan a adawyd." Eiddunaf o'm calon bob cysur, dyddan- wch a hir oes i Mr a Mrs Jones. CYMRO GWYN.

O Cwibnodion o Ddyffryn Maelor. YR wyf wedi bod mor brysur yr wythnos hon, Mr Cymro, fel y methais wneud fawr o wibiadau. Yr wyf wedi clywed am lawer o bethau, ond fydda i un amser yn rhoi liawer o glust i glywedion, oni fyddaf yn sicr fod rhywbeth ynddynt. Yr oedd y ceffyl haiarn yma wedi myned i gyf- lwr isel iawn, a bum inau yn ceisio ei ddoctora, yn ei bedoli, &c, ac yn tywallt tipyn o gyffyr i lawr corn gwddf ei olwynion. Felly, y mae mewn cyflwr ysplenydd, a golwg urddasol arno, a bwr- iada wneud liawer o wibd ithiau yr wythnos nesaf. Nis gwn eto sut y treuliaf Wyl y Banc, efallai yr af i Eisteddfod Corwen. Ond pa un bynag am hyny, gwybydded y Maelorion y bydd genyf adroddiad manwl o'u gweithrediadau yn ystod y gwyliau Da genyf ddeall fod y merched yma wedi gwneud adduned yn eu plith eu hunain na bydd iddynt gyffwrdd mwyach a'r myglys, oddigerth wrth y pentan gartref. Mae lie i wella eto Nos Fawrth, aethum i wrandd,w ar yr hen batri- arch Thomas Hughes, gynt o Fachynlleth, yn tra- ddodi darlith yn Neuadd Gyhoeddus y Rhos, pryd y llanwyd y gadair yn deilwng gan y Parch Robt. Jones. Treuliasom noson ddifyr a liawen yn gwrando ar yr hen bregethwr poblogaidd yn ad- rodd adgofion o'i oes hirfaith. Mae Mr Hughes, er wedi treulio dros bedwar ugain a thair ar ddeg o flynyddau ar y ddaear, yn ymddangos yn gryf a heinyf, a phwy a wyr na bydd ef byw 20 mlynedd etc ? Hir oes iddo. Deallwyf fod symudiad ar droed i bigo y can- torion o Rhos, Cefn, Acrfair, Gwrecsam, ac wrth gwrs o Beaycae, i wneud i fynu gor mawr i fyned i Lanelli y flwyddyn nesaf. Nis gwn eto pwy fydd yr arweinydd, ond y tebyg ydyw mai y cor fydd yn dewis eu harweinydd. Felly, edryched Cor Croesoswallt ati, a pheidied Cor Rhymni a myned i chwareu marbles rwan, obiegyd pan ddaw y Dyff- ryn hwn allan yn ei holl arfogaeth, 'does dim a saif o'u blaen. SAMWEL JONES.

-;0:- Gohebiaethau. At Olygydd y Cymro. MANCEINION. SYR,—Dianmheu fod eich darllenwyr yn cofio i lythyr ymddangos yn eich newyddiadur oddiwrth J. Jones, Llanfair," Mai 24, yn gwneuthur cy- huddiad yn erbyn pregethwyi lleol Manceinion a'r amgylchoedd, ae yn ngwyneb y cyhuddiad i lythyr ar ran yr "Undeb" ymddangos "yn gofyn i J. Jones roddi enw y He, yn nghydag emvau y cy- huddwyr, naill ai trwy eich newyddiadur neu ynte yn gyfrinachol. Teg ydyw hysbysu ein bod wedi derbyn dau lythyr cyfrinachol oddiwrth J. Jones, Llanfair," ond nid ydyw yn y naill na'r Hall yn ateb ein gofynion. Felly, y casgliad naturiol y mae yr "Undeb" wedi dod iddo ydyw, nad ydyw y seiliau ar ba rai yr adeiladodd 11 J. Jones ei gyhuddiad yn gyfryw ag ydynt yn safadwy. Ac oddieithr i ni dderbyn atebiad hollol union- gyrchol i'n gofynion, yr ydym yn taflu y cyhuddiad yn ol i'r fan o ba le yr hanodd. Dros Undeb Pregethwyr Manceinion a'r amgylch- oedd—Yr eiddoch yn gywir, W. 0. JONES, Llywydd. JOHN 0. JONES, Ysgrif, 11, Cedar Street, Cheetham, Manchester. Aivst 4, 1894.

-0- Gymcfsithas Amaethydtioi Dinbych a Ffiint. CYNALIODE y gymdeithas uchod eu deuddegfed ar- ddangosfa a deugain ddydd Ian diweddaf yn Mharc Ysgol Howell, Dinbych. Ei Uywydd eleni ydoedd y Mil. Mesham, Pontruffydd a'r islywydd oedd Mr E. P. Storey, Dinbych. Gwnaed pob ymdrech i'w chario allan yn llwyddianus, gyda'r canlyniad fod dros 100 o anifeiliaid yn rhagor yn cael eu har- ddangos nag yn arddangosfa 1893, a chyrhaeddent y nifer o 691, heb gyfrif y rhai nad oeddynt mewn cystadleuaeth. Cyfanswm y gwobrwyon oedd 450p. Yr oedd yr anifeiliaid arddangosid o an- savdl rhagorol. Gweithredwyd fel beirniaid gan y boneddwyr a ganlyn :—Caws ac ymenyn, Mr Thomas Welsby, Southport i gwartheg byrgorn, Mri George Blanton, Balderton Hall, Amwythig, a Pryce Evans, Sherlowe, Wellington defaid Oym- reig a chymy: gryw, Mri Thomas Roberts, Aber, Bangor, ac 0. h. Foulkes, Bedrwyn, Mon ceffyl- au amaethyddol, Mr Wm. Parker, Uaer ceffylau ysgeifn, Mri Frank Cotton, Whitchurch, ac 0. J. Williams, Tanyffordd, Llanelwy defaid byr-wlan, Mr T. Fenn, Ludlow; Cymreig, Mr H. Ellis, Aber, Bangor cwn, Mr D. H. Owen, Amwythig moch a dofednod, Mr J. Dickson, Caer offer am- amaethyddol, Mr John Roberts, Saltney. Gwas- anaethwyd fel ysgrifenydd gan Mr J. Ll. Williams, Dinbych.

I Nodiadau Cerddorol. Y MAE gohebydd y Musical Times yn lied law- drwm yn ei banes o Eisteddfod Caernarfon. If I am critical," meddai, as to some points, it must not be supposed that I am also malicious. I feel too much sympathy with Welsh efforts for that Also, I have too much real desire for their success to pass over obvious defects." Amy perfformiad o Samson dywed y go- hebydd 'The orchestra, having no Welsh significance, may be passed over with an ex- pression of regret that North Wales is still obliged to go across the border for such a body. On the other band, the chsrus demands notice, and chiefly approving notice, since it turned out to be a competent array of singers with good voices and abundant spirit. So much was ex- pected in a land of song, and so much was duly forthcoming. As to the soloists, three—Miss Eleanor Rees, Mr. Daniel Price, and a tenor substitute for Mr, M. H u mphroys were Welsh, and two-Madame: Annie Marriott and Mr. Watkin Mills—were English. The general per- formance may briefly be described as scoring one to the good. It was, m point of fact, highly creditable.' t Da iawn ond nid yw ei sylwadau ar yr ail gyngherdd mor fo Idhaus The second pro- gramme contained a miscellaneous collection of voc d and instrumental pieces, in which six Welsh composers were represented—namely John Thomas, R. S. Hughes, J. H. Roberts, Dyved Lewis, Dr. Parry (Cardiff), and C. Francis Lloyd. Associated with these, and standing for art foreign to Wales, were Stephen Adams, Handel, Gounod, Beethoven, Verdi, Sullivan, and Lucatoni. As may be supposed, the concert, however pleasurable, was not very profitable. Such a jumble of styles and cha- racters makes no definite impression, save one of uneasiness in the region of musical digestion.' Clywch ei sylwadau ar berfrormiad 'Dewi Sant The third concert was, in its nature and intention, of considerable importance, being purely Welsh. It had as subject an Oratorio Dewi Sant' (St. David), composed by Mr. David Jenkins as principal soloists a quintet of Welsh singers-Miss Maggie Davies, Miss Mary Thomas, Mr. Ben Davies, Mr. Norman Jones, and Mr. David Hughes and the work was sung in the Welsh language. To this supreme demonstration of native talent everything should have given place. But the whole business was grossly mismanaged and ended in a dire fiasco. It seems a strange thing that our Welsh friends can never succeed in reducing the Eisteddfod procedure to order. Nay, it is a strange thing, especially as the chaos continues year after year, and nobody knows what a moment may bring forth at any stage of the annual gathering. When the morning began (at 10 a, ni.) the chair- man Lord Mostyn, warned all and sundry that heavy work lay before, but so invincible is the dawdling and orating on these occasions that the sitting did not end till 7 p.m.—an hour later than the advertised time of beginning the con- cert. The result was disaster all round. Dewi Sant' had to be cut' in haste and confusion the great audience began to melt away shortly after the performance began, by the defection of persons who had to catch trains, and the even- ing, which should have brought a triumph to Welsh talent, raised, instead, a memorial to Welsh mismanagement. These may seem harsh words. I cannot help it, for every one of them was richfy deserved. For the composer and his executants, one can have real sympathy, because it is not possible to do justice to either. I de- cline, after calling upon memory which supplies nothing but confusion, to pass judgment upon Mr. Jenkin's Oratorio, which, I trust, may next be heard where something approaching to order prevails.' Am y cyngherdd nos Wener dywed ei fod yn Ilawn mor,,qyrnysglyd a'r ail, 'and cslls for no notice whatever.' Parthedy cystadleuon cerddorol, dywed 'some of these were satisfactory, others were not, and in particular was I disappointed with the quality of the vocal solo competitors. Apart from a few soprani, the average of merit shown was unusually low, notwithstanding the weeding process to which the competitors had been sub- jected. A few of the instrumental contests were satisfactory, and the general standard of the brass bands which put in an appearance was considerable. With regard to the choral com- petitions around which public interest chiefly gathered, I have to mention the merits and defects with which critics of Eisteddfod doings are familiar. Again was enthusiasm conspicuous, and with it vocal power, emphasis, careful train- ing in the observance of expression marks, and, generally speaking, a high figure of discipline. But Welsh chorus, perhaps from defective tem- perament, are given to exaggeration. In some cases an excess of energy carried the singers into a key above that in which they started in others it carried serious defects of intonation. Until Welsh Amateurs l.arn what restraint means they are not likely to improve on the Carnarvon form, and it seems to me that this important lesson will not be mastered until the conductors cease to stimulate their followers by excess of gesture. There is no reason in the world why they should fling themselves about like dancing dervishes, but every reason why, by calmness of demeanour, they should set an example of self-possession. Enthusiasm is a precious quality it is also a dangerous one, and needs most careful regulation. ( )n the whole, I am unable to look back upon the Carnarvon musical exercises wiLh large satisfaction.' WALAS.