Y Cymro

Cohsbiaethau. At Olygydd y Cymro. CYFENWAU ETO. SYR,—Mae yn hynod y ddawn sydd gan bobl i gamddeall a cham adrodd. Dyma Mr Cynwyd (enw tlws) yn y Cymro am Awst 23 yn dweyd fy mod yn cyfaddef fy mod, mewn ysbaid o ddeugain mlynedd, wedi methu cael neb i fy nghredu a dilyn fy esiampl. Os edrych efe ar fy Hythyr, fe wel, os oes ganddolygaid i weled, na chyfaddefais i ddim o'r fath beth. Y cwbl ddywedais i 03dd fod mwy 11a deugain mlynedd wedi myned heibio er pan gyehwyaxais i y aymudiad, ac na Iwyddais i gael gan neb ddilyn fy esiampl. Nid wyf wedi bod mor tfol a gwastraffu fy amser am ddeugain mlynedd i geisio perswadio pobl na xynont gael eu perswadio. Pan welais ca wnai neb vr hyn a wneuthum fy hun, gadewais lonydd i'r pwnc hyd yr adeg bres- enol. Ac ni fuaswn yn yrnyryd a'r achos yn awr onibai fod fy enw, megis o angenrheidrwydd, yn gysylltiedig a'r symudiad, a fy mod yn awyddus, hyd y mae ynof, i hyrwyddo y gwaith yn mlaen. Nid wyf wedi cyfarfod a neb yn annghredu yr hyn a gymhellwn. Cyfaddefa pawb fod eisiau mwy o gyfenwau, ac nid ydynt yn gwybJd am ddim ar y ffordd i rwystro i neb gymeryd cyfenwau newyddion. Y gwneud sydd ar ol, ac nid y credu. Os ydyw eich gohebydd wedi penderfynu cym- eryd yr enw tlws Cynwyd yn gyfenw iddo ei hun a'i deulu, os oes ganddo deulu, nid oes dim na neb all ei rwystro. Gadawed i bawb wybod ei fod o hyn allan am gael ei adnabod wrth ei gyfenw newydd, a gwnaiff pob dyn a dynes gall ac an- rhydeddus ei alw yn Mr Cynwyd a'i wraig yn Mrs Cynwyd. Mae Cymru yn dryfrith o enwau tlysion y gellid eu cymervd yn gyfenwan. Heb fyned yn bell o Gynwyd, gellir cael lluaws o enwau a wnaent gyf- enwau prydferth tros ben. Dyna Collen, Ceiriog, Bran, Penllyn, Bryn, Berwyn, Armon, Bala, &c. Yr oeddwn wedi cychwyn ysgrifenu Idris hefyd, ond y mae hwnw wedi cael ei fabwysiadu yn gyf- enw gan un yn barod. Nid oes nemor ardal yn N gbyniru nad oes ynddynt enwau a wnaent gyf- enwau dymunol a tharawiadol, ac enwau hefyd a fuont yn enwau personol i'n hynafiaid ar ryw adeg oesoedd yn ol. Wnai deddf saneddol les yn y byd. Nid ellid byth gael deddf i orfodi neb i newid ei gyfenw, a byddai deddf goddefiad yn ynfydrwydd, lie Dad oes deddf arall yn gwahardd. Pe buasai deddf yn gwahardd i neb newid ei gyfenw, buasai rhywfaint o synwyr mewn son am gael deddf arall i'vv dileu. Ond nid oes yr un ddeddf ar y ffordd na dim arall, ond diffyg ewyllys a phenderfyniad. Yr hyn a wnaeth un, gall y miloedd ei wnead, os dewisant. Os ydych am gyfenw newydd, cymer- wcii ef, a dyna ben ar y gwaith. R. J. Derfkl. CYMUNRODD I'R YSGOLION SABBOTHOL. MR GOL.Caniatewch i mi ofod bach yn eich newyddiadur i ddweyd gair ar y penawd uchod. Yn un o gyfnodolion y Methodistiaid Calfinaidd rhyw ddeng mlynedd yn ol, ymddangosodd yr hyn a ganlyn:—Fod y diweddar Mr David Jones, Ler- pwl, wedi gadael yn ei ewyllys ddiweddaf y swm o fii o bun&u at wasanieth yr Vscol Sabbothol mewn ymddiriedaeth i Mr John Price, BJongor; Mr 1 9 Eleazer Roberts, Lerpwl a'r Parch Hugh Prit- chard, Llanerchymedd, fel ymddiriedolwyr, i'w defnyddio yn ol cyfarwyddyd Üymdeithasfa Chwar- terol y Methodistiaid Calfinaidd yn Ngogledd Cymru, yn y fath fodd ag y byddont oil (cyfalaf a llogau) wedi eu trealio o fewn y deugain mlynedd nesaf, i'r dyben o brynu llyfrau am haner pris at wasanaeth Ysgolion Sabbothol y Methodistiaid Calfinaidd yn Ngogledd Cymru, ac i gefnogi gwyb- odaeth Ysgrytbyrol, neu i ryw ddybenion eraill cyffelyb mewn cysylltiad a r Ysgol Sabbothol a farner yn oreu. Dymunodd Mr Price, ar ran ei gydymddiriedolwyr, i'r Gymdeithasfa benodi rhyw nifer o frodyr i'w cynorthwyo i gyflawni y gwaith yn ffyddlawn a doeth. Yr hyn sydd yn peri i mi ysgrifenu am gymunrodd Mr Jones ydyw darllen Lanes y ddirprwyaeth sydd yn eistedd i chwilio i mewn i Jewyllysiau a chymunroddion yn Ngogledd Cymru. Yr oedd yn ddrwg genyf wrth ddarllen ymchwiliadau y Dirprwywyr ddeall fod cymaint o'r cymunroddion wedi rnyned ar goll, ac nad oedd y lleill yn cael eu cyfranu yn ol y cyfarwyddiadau. Yr wyf yn cofio i athraw o'r Ysgol Sul, rhyw bum' mlynedd yn ol, anfon at Mr Price, Bangor, i holi yn nghylch cymunrodd Mr Jones, Lerpwl, ond ni bu Mr Price mor dda ag ateb yr un o'r llythyrau. Yr oeddynt yn synu at Mr Price, Rhiwlas, pan oedd yn cael ei holi o flaen y Dirprwywyr yn y Bala am wrthod ateb y cwestiynau a roddid iddo. Onid yw Mr Price, Bangor, a Mr Price, Bala, yn debyg iawn i'w gilydd, ac ofni yr ydym ein bod fel Methodistiaid yn myned yn rhy debyg i'r Eglwys wyr pan y bydd arian at stake. Yr ydym yn credu fod cyfle manteisiol iawn yn y misoedd hyn i wneud rhyw ddaioni a rhan o'r arian' y mae Mr Jones wedi eu gadael. Beth pe byddai i'r pumtheg boneddwr sydd yn ymddiriedolwyr y gymunrodd agor eu calonau a chyfranu rhyw gymaint o'r arian er mwyn i aelodau yr Ysgol Sul gael y llyfrau am haner y pris y mae y Gymanfa Gyffredinol yn eu cymheil i sylw yn y dyddiau hyn. Y mae tymhor y cyfarfodydd darllen wrth y drws, a byddai cael llyfrau ar gyfer y cyfarfodydd hyny yn help mawr i'r aelodau sydd yn mynychu y cyfryw gyfarfod- ydd. Pa faint o'r arian sydd wedi eu cyfranu i'r sir y mae Mr J. H. Lewis, A.S., mor hoff ohori, Hwyrach y gwna Mr Lewis, gan ei fod yn un o'r ymddiriedolwyr, ymostwng i rodcli tipyn o eglur- had ar y modd y mae y cymunrodd yn cael ei gyf- ranu. Hwyrach y rhydd ef trwy gyfrwng y Cymro ryw hyff'orddiant i wahanol Ysgolion Sabbothol gyda golwg a'r mater dan.sylw. AELOD O'R YSGOL SUL. CYMDEITHAS LENYDDOL LIVERPOOL A'R AMGYLCHOEDD." SYR,—Teimlaf yn ddiolchga,r i'r Parch Griffith Ellis am ei lythyr dyddorol ar y mater uchod yn y Cymro diweddaf. Y mae'r syniad o uno yr hot! gymdeithasau llen- yddol, yn eu hamcanion a'u gwaith, yn un tra rhagorol, ac i racldau helaeth, mi dybiaf, yn ymar- ferol. Nis gwn fawr am drefniadau yr enwadau eraill eithr y mae'n hysbys fod i'r Methodistiaid Calfinaidd yn y cylch eu Hundeb Ysgolion, yr hwn sydd yn trefnu un maes llafur bob blwyddyn gogyfer a'r holl ysgolion; ac effaith hyn ydyw rhoddi unoliaeth a thrwyadledd i efrydiaeth Ys- grythyrol y deiliaid. Tybed nad ellid sicrhau rhywbeth eyffelyb yn nglyn a'n cymdeithasau llen- yddal. Rhaid cydnabod fod y cymdeithasau, o dan y drefn bresenol, yn gwneud gwalh rhagorol, mewn puro c'nwaeoh a meithrin talentau ein pobl ieuainc; ond fel cyfryngau addysg, ofnaf eu bod yn llawer rhy wasgarog, ac yn gwario amser i drafod llawer o bynciau difudd ac anmherthynasol in hoes a'n hamgylchiadau. Rhy debyg i lenllian Pedr ydyw ami i raglen, wedi crynhoi ynddi ei hun, yr holl bethau sydd yn y nefoedd ac ar y ddaear." Credaf, pe rhoddid y gwaith o ddethol testynau, yn ol awgrym Mr Ellis, i Bwyllgor Cyffredinol, cynwysedig o bigion llenyddol y gwahanol gym- deithasau, y ceid materion mwy ymaiferol a chyn- yrchion mwy uchelryw. Awgrym arall gwerth ei ystyried ydyw hwnw o berthynas i'r anerchiadau agoriadol, a darlithiau gan wyr cyhoeddus. Trwy gael yr anerchiad mewn lie canolog i'r holl gymdeithasau disgynai'r draul yn ysgafn ar bob un a byddai'r ddarlith yn debyeach o gyrhaedd amcan mwy cyffredinol na phan ei traddodir i gynulliad o 40 neu 50 perthynol i un capel. Mewn pvyyllgor o Cymdeithas Lengarol Park- field, a gynaliwyd nos Iau, cyfeiriwyd at awgrym- iadau Mr Ellis; eithr gan nad oedd ond nifer bychan yn bresenol, ni chaed barn swyddogol ar y pwnc. Gwn, modd bynag, fod ysbryd undeb yn cynyddu rhwng y gwahanol gymdeithasau Cymreig yn y dref, ac y byddai Jluaws o lengarwyr aiddgo,r Birkenhead yn bresenol pe cynelid cynadledd yn y Common Hall, neu rywie ar&ll, i drafod y mater. Gan obeithio y bydd i rai o gyfeillion Liverpool ddweyd eu barn yn y Cymro nesaf,—'Yr eiddoch, Birkenhead. CILGWRYN. SYR,—Llawenydd i mi oedd darllen llythyr y Parch Griffith Ellis, yn eich rhifyn diweddaf, yn cynwys awgrymiadau i ffurfio undeb o Gymdeithas- au Llenyddol ein dinas. Mae'r awgrymiad yn sicr yn teilyngu sylw, ac y mae enw y gwr parchedig sydd wrtho ar unwaith yn ddigon o reswm dros iddo gael ystyriaeth. Nid oes odid i ddyn cyhoedd- us ag y mae llwyddiant a diwylliant ieuenctyd y ddinas yn nes at ei galon na Mr Ellis ac y mae ei broliad maith yn ein plith, a'i sylwedaetli graff ar ein hanghenion, yn rhoddi grym yn ei eiriau a hyderwn na orphwysir nes gweled yr awgrym wedi ei gario i weithrediad. Mewn undeb mae nerth" gyda phob peth, a gwelir yn fuan fod hyn yn elfen nerth yn ein cym- deithasau llenyddol. Fel hen aelod yn y cyfryw, ac wedi cael ychydig o brofiad gyda chario eu gwaith yn mlaen, credaf y teimla llawer fel fy hunan mai lied anhawdd ydyw gwneud rhaglen a chynal cyfarfodydd a gadwant ddyddordeb yr ael- odau i fynu trwy y tymhor. Gwir y ceid ami i gyfarfod rhagorol ond rhaid cydnabod fod eraiil yn syrthio yn fyr. Ni fynem, er dim, golli yr elfen leoi-teimlir,dyddordeb mewn rhai cymdeithasau aTi ei bod yn dal cysylltiad a. chapel nei!lduol, ond buddiol yn ein barn fyddai gwneud y cyfryw yn fath o ganghenau i dderbyn eu nerth oddiwrth undeb iel yr awgrymir. Am gwestiwn cyntaf Mr Ellis, set A fyddai ffurfiad yr undeb yn fanteisiol ? credwn nad oes neb a wad na fyddai felly. Bydd y cyfryw uudeb yn ofFeryn i ddwyn aelodau meddyl- gar y gwahanol gymdeitihasau at eu gilydd, i feithrin eu tueddiadau ymehwilgar, ac hefyd yn gyfleusdra rhagorol iddynt amlygu eu galluoedd. Byddai yr undeb yn liuosog o ran rhifedi yr aelodau pe ymunai pob cymdeithas hyderwn y cymer pob enwad ran ynddo-gellid feliy gael rhai 0 brif ddynion ein gwlad i roddi anerchiadau nas gellid lai na theimlo yn well o'u gwrando—ac an- erchiadau hefyd ag y byddai ymdriniaeth pellach aruynt yn y canghcnau lleol yn sicr o fod yn ddy- ddorol ac adeiladol, ac a roddai fywyd newydd i'r gymdeithas ar hyd y tymhor. Diolchwn i Mr Ellis am ei awgrym amserol, a hyderwn y ceir gweled yr undeb wedi ei sefydlu yn fuan. Boed i swyddogion y gwahanol gymdeithas- au llenyddol gyfarfod eu gilydd, mewn man canolog, er tynu cynllun a ffurfio rhaglen at dymhor y gauaf dyfodol ac hwyrach nad gormod fyddai gofyn i'r Parch G. Ellis, fel tad y symudiad, i gymeryd hyn mewn Haw, a galw cyfarfod yn nghyd. Gwyddom fod teimlad cyffredinol yn ffafr y mud- iad, a diau genym y bydd yn llwyddi:tnt.- Yr eiddoch, CYMRO.

0 O'r Bala. [Gan G.] RIIAIB i mi roddi y bai ar yr holidays na fuaswn wedi anfon tipyn i'r Cymro yr wythnosau diwedd- af. Mae fod dyn neu ddynes ar ei holidays yn ddigon o reswm dros iddo neu iddi adael i bob peth gymeryd ei siawns—h.y., yn yr oes oleuedig hon, 'doedd hi ddim felly erstalwm. Rhyfedd fel y mae meddyliau mawr yn cym- deithasu a'u gilydd yn ddiarwybod i'w perchenog- ion. Mae yma gymdeithas wsdi ei sefydlu yn Nghapel Tegid—'Cymdeithas lenyddol ddirwestol' -ac yn ei chyfarfodydd mae cwestiynau i gael eu gofyn a'u hateb ar ddull a deiliaid bedydd, am y teimlid nad yw ieuenctyd yr oes yn talu nemawr os dim sylw i bynciau fel hyn, y rhai oeddynt yr oes o'r blaen yn destynau dadleuon liuosog a dy- ddorol. Yn rhyfedd iawn, dyna y Proffeswr Hugh Williams yn codi yr un pwnc i sylw yn Sasiwn Pwilheli ddydd lau diweddaf, a hyny mewn dull a barodd gryn syndod a chyffro. Wyddai aelodau pwyllgor y gymdeithas uchod ddim byd fod y pwnc yn cael cymaint o le yn meddwl ein Proffeswr dysgedig, ac ni wyddai yntau ddim ychwaith fod ei gymydogion wedi cydio yn y mater beth yw peth fel hyn ond cymdeitha iad meddyliau ?—ac, wrth gwrs, meddyliau mawr. Rhwng y Proffeswr a'r Gymdeithas, fe fydd bedydd plant a thaenelliad mewn perygl, ac onid doeth fyddai gwneud trochle yn y festri newydd sydd ar ei chanol ? Cynaliodd pwyllgor y National School yma eu cyngherdd blynyddol at y sefydliad hwnw yn y Victoria Hall, nos Wener ddiweddaf. Cymerid rhan gan Col. E. Evans-Lloyd a'i barti o Foely- garnedd a Bryn Tegid, y rhai a chwareuent offer- ynau llinynog; Misses Halliday, o'r Rhiwlas, y rhai hefyd a ffidlent; Mrs Freme Clement, Mrs Winnie Wood, Miss Griffith, y Parch J. R. Ro- berts, Mr T. J. Roberts, a'r cantor gwych Mr John Thomas, Talsarnau. Cyfeilid gan Miss Lottie Hughes, o'r R.C.M. Gwnaeth pawb ei ran yn dda. Wyddoch chi beth ? fydd dim eisiau i rieni ymdrafferthu i ddysgu eu plant i wneud yr un swydd toe—mae yr ysgolion yn myned i ddysgu pobpeth iddynt. Pe telid ymweliad ag Ysgol y Bwrdd yn y dref hon ar ryw brydnawngwaith o 2 i 4 o'r gloch, fe geid gweled nifer o enethod, rhai yn glanhau cyllyll, eraill yn sgwrio ac yn golchi s speni, eraill yn cyneu tan, eraiil yn pobi, eraiil yn gwneud dumplings a gwahanol fathau o bwdins, &c., tan arolygiaeth a chyfarwyddyd cogyddes broffeayddol. Mae golwg ddoniol ryfeddol ar y little maidens yn eu harffedogau gwynion, wedi torchi eu liewys, ac wedi codi eu gwalltiau, ac wrthi cya brysured a gwenyn mewn eweh. Diau fod hyn yn gam pwysig yn mlaen, ac y bydd gwyr yr oes sydd yn codi yn ddiolchgar iawn i Dr Hughes, a Mr J. R. Jones, a'r Bwrdd Ysgol, am ddarparu iddynt wragedd allant nid yn unig wneud eu crysau, gwau a thrwsio eu hosanau, ond hefyd a allant wneud tamed o fwyd a bias arno heb rhyw lawer o gost. Oddeutu haner milldir yn is i lawr na Phont- mwnwgl-y-llyn, mae yr afon Tryweryn yn ymuno a'r Ddyfrdwy ac un diwrnod yr wythnos ddi- weddaf yr oeddwn yn sefyll ar ucheldir yn agos i'r Wenallt, ac yn cael golwg dymunol ar y dyffryn islaw, a Llyn Tegid yn ei ogoniant o dan belydrau cynes yr haul, pryd yn ddisymwth y gwelwn ddwfr llwydgoch y Tryweryn yn rhuthro i lawr, ac nid yn unig yn tagu y Ddyfrdwy, ond yn ei gwthio yn ei hoi, gan ei dilyn i'r Ityu Parhaodd yr olygfa am rai oriau, nes oedd rhan isaf y llyn yn llwyd budr tra y rhan arall yn loew lan. Ond toe fe gododd yr hen lyn, ac yn bur hamddenol a diseremoni fe ddangosodd i'r Tryweryn ei ffordd ei hun. Clyw- ais bregethwr neillduol yn gwneud defnydd o'r olygfa hon fwy nag unwaith, end erioed ni theim- iais force y gydmariaeth nes gweled yr olygfa fy hun. Mae rhuthr y drwg yn fynych yn gorchfygu y da am ychydig, ond gan fod nerth wrth gefn, y da a orfydd yn y diwedd. Y storm 0 wlaw taranau yn nghyfeiriad y ddwy Arenig a mynyddoedd y Brotos a'r Migneint oedd wedi achosi y llif yn y Tryweryn, tra i;ad oedd wedi effeithio ar yr afonydd sy'n rhedeg i'r llyn ac yn wir, mae hi yn wlaw trwm yma bron bob yn eildydd, nes y mae y ffermwyr bron wedi rhoddi i fynu y gobaith o gael cynyrchion y meusydd i mewn o gwbl eleni. Mae y Llythyrdy newydd yma wedi ei agor yn awr, ac y mae o'n ddigon a themtio dyn i ysgrifenu llythyrau yn ddiachos, yn uaig er mwyn cael cu postio nhw mewn lie mor grand. Y dydd o'r blaen bum yn mynwent Cefnddwy- sarn, yn nghladdedigaeth perthynas. Mae hi wedi llenwi yn fawr yn ystod y deunaw mlynedd diweddaf. Tynwyd fy sylw gan ddwy gofgolofn nad oeddwn wedi eu gweled o'r blaen, sef yr un a roddodd plant Penllyn ar feddrod eu hen athraw anvvyl, y Parch Evan Peters—cofgolofn gadarn, a fydd am ugeiniau o flynyddoedd yn help, pe bai angen help, i drosglwyddo coffadwriaeth y gwr da hwnw i'r oesoedd dyfodol. Y Hall ydoedd cofgol- ofn Kate Ellis, Cynlas ac o bob un a welais erioed, dyma y brydferthaf. Mae hi yn wen glaer, yn syml a dilol, yn union fel yr oedd cymeriad tlws y foneddiges ieuanc riuweddol ag y mae hi er coffadwriaeth am dani. Y r oeddwn yn teimlo ei fod yn resyn na fuasai y fynwent yn deilyngach o gofgolofnau mor lieirdd. Diau fod llawer i'w ddweyd dros fynwentydd bychain fel hya yn ymyl y capel lie bo un wedi cael ei ddwyn i fynu ynddo, ond gyrnaint ya fwy cydweddol a chofgolofn ardderchog Miss Ellis, onide ? a fuasai cemetery hardd ac eang, yr hon a arolygid yn ofalns, ac a gedwid mewn trefn dda ? Mae rnynweut Llanycil bron wedi ei llenwi, nid yw mynwent yr eglwys newydd ond bechan, ac y mae y man fynwentydd sydd wrth y capelau o gwmpas yma gan mwyaf yn diroedd cleiog a gwlyb, nes yw yn ddolur i deimlad y byw yn fyn- ych i weled rhoddi y marw ynddynt; gan hyny, bobl y Bala a'r amgylchoedd, ai nid doethineb fyddai dechreu ymysgwyd o ddifrif tuag at gael claddfa gyhoeddus deilwng o'r dref a'r ardal. Gobeithio y try ein cymanfa ganu allan yn well nag yr wyf fi yn ofni y gwna. Ardaloedd amaeth- yddol yn unig yw yr ardaloedd hyn, ac y mae yr haf eloni wedi rhyw ddyrysu trwyddo; mae dros haner y gwair yn braenu hyd y meusydd, a'r yd yn annhebyg iawn i addfedu cyn y gauaf, nes yw trigolion yr ardaloedd fel wedi tori eu calonau, heb ynddynt ysbryd i ddim. Os bydd hi yn braf hyd y gymanfa, bydd raid aros gartref i geisio cae! peth o'r gwair i mewn; os mai gwlaw fydd hi bydd pawb yn rhy ddigalon i ganu. Gobeithio y goreu er hyny. Ai ni ddylid cael rehearsals cyffredinol gyda'r anthem a'r Haleliwia Chorus?" Mae cryn amser bellach er pan basiodd eglwys y Methodistiald benderfyniad, trwy fwyafrif o un, o blaid yr egwyddor o gael organ i'r capel, a bod fund i gael ei hagor rhag blown tuag at hyny ond nid oes dim wedi ei wneud! Beth yw'r achos, tybed? Wel, a siarad yn blaen, dyma ydyw, cyn y rhed rhyw ffrwd fel hyn yn fywiog a phell rhaid iddi darddu o ffynonell uchel mynyddoedd yr aur a'r arian, ac nid fel y gwnaeth hon 0 ddyffryndir isel y boced wag.

Y TONAU MAN ETHERAWL AC IECIIYD. Mae yn wybyddus er's rhai blynyddau fod y tonau hyn yn profi yn farwolaeth sicr i rai os nad yr oil o'r dosbarthiadau hyny o germs roddant fod- olaeth i afiechyd o bob math. Ond rhag bacterid y tonau man hyn ydynt y disinfectant goreu a fedd Natur. Mewn pelydrau o xdtra violet light cant eu difa wrth y miliynau mewn lie mor gyfyng a llestr bychan yn dangos chwe' modfedd ysgwar o wyneb, ac mewn ysbaid byr o amser fel awr neu ddwy. Peth arall gwerth ei gofio yw hyn, sef nad oes dim o'r tonau gwerthfawr hyn i'w cael o gwbl yn awyr anmhur ein dinasoedd mawr. Yn Lerpwl, er enghraipht, buwyd yn chwilio am danynt yn ystod mis Gorphenaf diweddaf ar ddiwrnodiau clir pan fyddai yr haul yn danba.id, ond nid oeddynt i'W cael. Cant eu llyncu i fynu yn haenau uchaf ein hawyr fudr ni ixwchben, fel na chyrhaeddant drig- fan dyn o gwbl. Yn sicr, dyma un achos mawr 0 efiechyd ein dinasoedd. Melldith pob dinas fawr yw yn mhob ystyr. Yn ol y darganfyddiad try- danol y lleoedd iachaf yw y mynyddoedd, mwy felly na glanau moroedd, a llawer iachach na'r isel- dir. Nid ydym yn sicr o effaith y tonau man aI" bob math o uerms. Os ceir rhagor o oleuni, tebyg y gwnawn ysgrifenu nodyn ar y pwnc diweddaf hwn rywbryd eto. BENJAMIN DAVIES. Coleg Prifysgol, Lerpwl.

0- Drwy y Llythyrdy. MAE adroddiad blynyddol y Postfeistr Cyffredinol wedi ei gyhoeddi, a, chynwysa ffeithiau dyddorol. Ya ystod y flwyddyxx yxx diweddu Mawrth 31, dal" fonwyd o'r Devrnas Gyfunol drwy y Llythyrdy 1,811,800,000 o lythyrau, yn gwneud cyfartaledd 0 4 y bob person. Danfonwyd 248,600,000 o pfj* cards a disgwylir cynydd mawr ar hyn yn y dy fodol, oblegyd caniateir yn awr i'r cyhoedd arfer en cardiau ou hunain. Gyda pharseli llyfrau a chylcl" lythyr mae cynydd o 7 y cant, a saif y cyfansvPin yn 574,000,000. Mae'r brys a'r diofalwch 0'^ pha un nxae'r lluaws yn gohebu yn hynod, oblegy dychwelwyd chwe' miliwxx a chwarter o lythyrau| O'r rhai hyn dychwelwyd 5,397,866 i'r danfonwyr t a 116,540 yn unig a gyrhaeddedd y cyfeiriada^ wedi eu cywiro. Ni roed eyfeiriad o gwbl a 34,000 o lythyrau ac yr oedd dros ddwy fil rhai hyn yn cynwys biliau a nodau arianol gwer 94,000.