Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
19 erthygl ar y dudalen hon
CWRS Y BYD.
CWRS Y BYD. Angladd Groegaidd, PE digwyddasti ambell walch o Gymro fod yn uno addoldai gorwychaf y ddinas hon rhwng un a dau prydnawn dydd Iau diweddaf, buasai mewn perygl o gael twtsh o ysgafnder wrth Weled dau o'i gyd wlad wyr, nid amgen yr ysgrif- enydd dawnus Diogenes, ac awdwr y golofo hon -y ddau yn sefyll yn mys canoedd eraill, a chanwyll oleuedig tua troedfedd o byd yn Haw pob un. Yr audoldy oedd Eglwys Groeg, Princes Road, a'r amgylchiad gwasanaeth cladda hen foneddwr hybarch o Roegwr o'r enw M. Paspati. Nid oedd y gwasanaeth, pob gair ohono yn y Roeg, lawn mor addurnol ag y gall- asai dyn ddisgwyl; ond yr oedd yn weddaidd, syml, a difrifol iawn. Dygid ef yn mlaen yn lied debyg i'r hen ddull yn ngwasanaeth Eglwys Loegr, pan fyddai'r person a'r clochydd yn cymeryd y cyfan yn en dwylaw eu hunain ac nid oedd yno ddim canu o gwbl. Y ddefod ryfeddaf, yn nesaf at oleuo canoedd o ganwyllau gefn dydd goleu, ydoedd i'r pertbynasau a'r cyfeillion agosaf, ar ol gorpbea y gwasanaeth a chyn cychwyn y crph tua'r fynweut, fyn'd at yr arch, yr hon oedd wedi ei gorchuddio hefo dail a blodeu, a chusanu yinyl y cauad. Nid yw yr eglwys, er yn un o adeiladau harddaf Lerpwl oddifewn ac oddiallan, wedi ei threfnu i gyuwys ond ychydig ganoedd o bobl. Go fychan mewn cydrnariaeth ydyw nifer y Groegiaid sydd yn byw ar lanau y Merswy, er fod amryw ohonynt yn wyr o safle yn y byd ttiasnachol. Y maent braidd yn llai o gorph na'r cyffredin o dylwythau Ewropeaidd ac yn node-iig o dduon o ran gwallt, llygaid, a phryd a gwedd a llawer ohonynt yu dal cyn hardded ag y portreadir eu henafiaid gan y celfau cam. Y mae rhyw chwithdod angerddol yn cerdded trwy waed dyn wrth edrych ar genedl yr hanai Homer ac Alexander ohoni, ac ydoedd yn goleuo ac yn coethi'r ddynoliaeth ganrifoedd ar ganrif- oedd cyn geni cenedloedd cryfaf y presenol. Enwogion Cymru- MAE llawer o Gymry yr oes hon mewn dygn anwybodaeth parth enwogion eu cenedl. Yr oeddwn yn siarad ychydig ddyddiau yn ol a, diacon parchus gyda'r Annibynwyr, ac er fy mawr syndod ni wyddai pwy oedd Ieuan Gwyn- edd na ptia bryd yr oesai. Credai Onomato y dylid diarddel y dyn hwnw, ond barn un arall ydoedd y dylid ei ddiswyddo, a'i droi yn ol i fod fel dyn cyffredin. Ond pe diswyddid pob i fod fel dyn cyffredin. Ond pe diswyddid pob swyddog eglwysig am na wyr am enwogion ei enwad, mae lie i ofni y byddai golwg gwag ar ami i set fawr mewn gwlad a tbre. Fel un ffordd syml i geisio chwalu y caddug hwn fe roddir crybwylliad byr o wythnos i wythnos ar ben y golofn hon am rhyw Gymro o fri a anwyd neu a fu farw ar gyfer yr wythnos hono. Ac ni a ddechreuwn gyda'r Parch Thomas Price (Carnhuanawc), yr hwa a anwyd yn mhersondy Ll»nfihwgel, ger Buallt, Hydref 2, 1788 ac a fu farw yn ficer Cwrndu, sir Faesyfed, Tach. 7, 1848. Cytiierai ddyddordeb angerddol yn hanes a llenyddiaeth Gymru a chydnabyddir ei Hane-i OymTu y K°reu a ysgrifenwyd hyd yn hyn. I'w gym- hwyso at ysgrifenu yr hanes, bu yn teithio llawer yn mysg y Llydawiaid, a dySgodd eu 11 c!1 hiaith. Bu ganddo ran flaenllaw yn mhrif symudiadau Cymreig ei oes ac yr oedd yn un 0 hyrwy idwyr Eisteddfodau y Fenni. Yr oedd Yn arlunydd a cherfiwr cywrain a gallai droi ei law gelfydd bron at unrhyw waith, a medrai 'Wneud telyn a'i chwareu. Cyhoeddwyd dwy gyfrol ddyddorol o'i weddillion llenyddol, tan y penawd Price's Remains, ar ol ei farwolaeth. Dyma y beddargraph buddugol iddo yn Eistedd- fod Porthmadog, 1851 Carnhuallawc, eawr ein hynys !-gwnai'n henw Gwnai'n hanes yn hysbys Gwnai'r delyn syw'n fyw a'i fys 0 !'r mawr wr-yma'r erys! Cynadiedd aruthrol. DAETIJ chwechie chwech !-dau Sais, Brace a Srown, o Newport, 2 Parch Towyn Jones, 3 rhyw Walter Thomas o rywle, 4, Mr Thos. Gee o Ddinbych, 5 a Mr Beriah Evans o bobman, 6- Union gymaint arall ag oedd yno o deilwriaid yn frghyfarfod Tooley Street. A dyma'r oil sy'n aros o'r symudiad chwyddedig a elwici Cyngrair Ithyddfryciwyr Cymru Am y pedwar cyntaf, ic cared doeth yr encilion." Gresyn na chofiai r Gee mai nid argraphwyr cyflogedig Dinbych ydyw Hhyddfrydwyr Cymru. Ac fe seliwyd tynged y Cyngrair pan benodwyd Mr Beriah Gwynfe Evans yn ysgrifenydd iddo. Pe buasai 'n gan y Cynrair Rhyddfrydol rym y behemoth, l»is gallasai oroesi'r weithred hono. Mae esgyrn Haddedigion y brawd chweiwsych hwnw yn dangos ol ei daith yn yr anialwch—Cymdeithas yr Iaith Gymraeg, Cyfaill yr Aelv.yd, Dafydd y Genedl, ac eraill tra yn awr y gellir chwanegl1 v mudiad hwn i geiaio rhoi llyffethair a mwgwd ar Ryddfrydiaeth Cymru. Dim Perygl. Y MAE swyddog meddygol sir Forganwg, Dr Y Williams, newydd gyhoeddi llyfr dyddorol fros ben, er ar destyn mor ddiflas a saiie iechydol Forganwg. Yn un man, dywed yr awdwr ?0(1 heintiau yn cael eu hau trwy gydgynuli- ^au mewn marchnadoedd, capelau acysgolion." Wrth gyfeirio at hyn, ymffrostia un newydd- laclur Toriaidd na chyfelria at eglwysi. Na 9 1 11 ^eir, debyg os nad yw Eglwys Loegr yn forganwg yn wah nol i'r hyn ydyw yn siroedd e^aill Cymru, yr unig berygl fyddai i deulu'r clochydd roi'r clefyd i deulu'r person. Anwyd nid haint a geir debycaf yn Eglwysi Cymru. Dwyn Dyfroedd Cymru- YDD yr un afon gwerlh son am dani yn gbyrnru yn mhen ychydig flynyddoedd os pery trefi mawrion Lloegr i'w dyhysbyddu y naill ar ol y Hall. Welwn ni ddim bai ar Lerpwl am sychu Llanwddyn ond meddyliwcb mewn difrif am Birmingham, tan arweiniad Mr Joseph Chamberlain, yn troi yr afon Wy i'w biser ei hun Ac yn awr dyma Llundain yn myn'd i dapio Llya Llangors, ger Trefeca, ac aberoedd yr Wysg. P'run nesaf, tybed Onid yw'n rhyfedd fod y Ddyfrdwy yn cael llonydd gan y lladron dwfr Seisnig ? Ymddengys fod llygad y Brifddir as sychedig ar ddyfroedd grisialasdd Cymru ers' rhai blynvddau bellach, a bod Mr Binnie, peirianydd ei Chyng- bor, wedi gwaria amser ac arian lawer er chwilio allan am y ffynonellau puraf a'r cyflenwad hel- aethaf. Ffrwyth ei ymchwilyw cynllun arutbrol i ddwyn i Lundain gyfanswm o 415,000,000 galwyn o ddwfr bob dydd. Y mae i'r cynllun bum adran, a byddai yn ymyraeth ag afonydd yn siroedd Aberteifi, Brycheiniog, Maesyfed a Threfaidwyo—rsef yr Wy, yr Wysg, yr Hafren a'r Towy. Gellir cymeryd y naill adran ar ol y llall mewn llaw a'r gyntaf a fyddai aberoedd y Wysg, y rhai sydd 600 troedfedd uwch arwyneb y mor. Yma cynullid y dwfr i gronfa fawr ar y fan y saif Llangors yn awr, yn yr hon y gellid ystorio 38,000,000,000 galwyn, a thynu 182 miliwn o alwyni ohoni bob dydd. Yr ail adran fyddai codi argae 166 troedfedd o uwchder tros yr afon Irfon, tu ucha pentref Llanynis. Byddai yr argae hon yn fwy na'r un ar draws y Fyrnwy, a ffarfiai gronfa i gynwys 31,000,000,000 o alwyni, a gellid dibynu arni am 135 miliwn bob dydd. Byddai y tair cronfa eraill yn llai. Y gyntaf ar yr Edwy (mae Aberedwy yn Muallt yn hysbys i'r Cymry ar gyfrif ei gysylltiad a diwedd Llewelyn ab Gruffydd), abl i gyflenwi 18 miliwn o alwyni yn y dydd yr ail, ar yr Ithon (yn yr un ardal), 37 miliwn yn y dydd a'r olaf, ar yr afon Wy, bedair milldir uwchlaw Rhaiadr, o'r hon y ceid 43 miliwn o alwyni yn y dydd. Byddai'r draul o ddwyn y diluw hwn i Lun- dain, yn ol amcangyfrif Mr Burnie, yn cael ei gynorthwyo gan ddwfr-beirianwyr enwog megys Mr Deacon, cyn-beirnianydd Lerpwl, yn agos i ddeugain miliwn o bunau. Yr anbawsder celf- yddydol penaf fyddai gyda croesi'r Hafren, lie y gwneid pibell 13t milldir o hyd ar lun syphon. Mae'n syn na fedrai celfyddyd a gwyddoniaeth, gyda'u holl wrhydri a'u buddugoliaethau, ddy- feisio rhyw foddion i godi dwfr pur o'r ddaear, neu i groywi dwfr y mor. Yn niffyg byny (wrth gwrs rhaid i ddinasoedd mawrion gael dwfr) ni ddylai Seneddwyr Cymru, nac edmygwyr tegwch natur, sefyll yn ddidaro yn ymyl i weled gwlad hardd yn cael ei hagru a'i dyfetha.
0 Fin y Llyn.
0 Fin y Llyn. YCHYDIG o alw sydd am Wisci Fron Gocb, neu fel y gelwir ef bellach y "Welsh Whisky." Ieuo annghydmarns yw uno Cymru a Wisci, a bydd yr undeb gyda hyn wedi datod. Gwna yr adeilad enfawr godwyd i'w ddarllaw, wrth odreu Cwmtir Mynach ysgol ganolraddol iawn i Ben- llyn. Mae coleg y Bala wedi agor. Daeth llai o fyfyrwyr iddo eleni. Cafodd y Prifathraw adgyfnerthiad iechyd ar y Cyfandir. Drwg genym wel'd Mr O. M Edwards, Llan- uwchllyn wedi ei gaethiwo i'w wely dan anwyd trwrn. Dywed ei ddoctor y rhaid iddo gadw yn ei ystafell am amser ac atal oddi wrth ei holl waith. Par hyn i'w lyfr ar Hanes Cymru fod yn hwy yn ymddangos. er nad oes ond ychydig dudalenau ganddo i'w orphen. Derbyniwyd Tom Ellis yn flaenor yn nghapel Cefnddwysarn, ac wedi cyngor gan Principal Edwards ymadawodd am y Cyfandir. Tarawiadol iawn yw fod pedwar o'r chwe prif gymwynaswyr Cymru enwyd mewn traithawd buddugol yn ddiweddar yn dyfod o Fin y Llyn.' Mae pawb wedi cael eu gynhauaf a'r cyfarfod- ydd diolchgarwch yn dechreu. Mae'r tywydd yn boethach nag a fu eleni, a'r cerrig nadd yn toddi'n blwm braidd dan y gwres. Dywedodd un gwr wrtbyf a gwen seiat ar ei wyneb ddarfod iddo wel'd beisicl yn myn'd i fynu y Garnedd- wen a dim ond het a set o ddanedd gosod ar ei gefn,-olion y marcbog doddodd. ONOMATO.
--0--Enlliblo Meroh a'r Canlyniad.
--0-- Enlliblo Meroh a'r Canlyniad. YN Neuadd y Sir, Wyddgrug, ddydd Llun, bu Mr A. T. Keene, dirprwy-sirydd Fflint, a rheithwyr yn gwrandaw achos yn yr hwn yr hawliai Jane Jones, Coedllai, iawn gan John Price, glowr, o'r un lie, am ei henllibio. Tystiodd Jane Jones ei bod yn adwaen y diffynydd er's 16 mlynedd, ac wedi cadw cwmni ag ef am wyth neu naw mlynedd hyd y Nadolig diweddaf. Er y pryd hwnw yr oedd wedi derbyn nifer o lythyrau bygythiol oddiwrtho, a gofynodd unwaith iddi ddyfod ailan er mwyniddo gymeryd ymaith ei bywyd." Ar y 15fed o Awst cyfarfyddodd y diffynydd hi tra mewn cerbyd, a gwnaeth fynegiad enllibus am dani. Niweidiwyd ei hiechyd a'i masnach mewn canlyniad i'r enllib. Wedi gwrando tystiolaethau eraill, dyfarnodd y rheithwyr 50p o iawn i'r erlynes, a'r costau i ddilyn y dyfarniad.
•— ; o • lawn am erlyniad…
• — o • lawn am erlyniad maleisus Gerbron y Barnwr Syr Horatio Lloyd yn llys sirol Bangor ddydd Llun, dygodd Thomas Smith, prynwr ceffylau, Sedgley, sir Stafford, gynghaws yn erbyn Wm. Shadraoh Thomas, cigydd, Bangor, am iawn oherwydd erlyniad maleisus a charchariad ar gam. Erlynid gan Mr Bryn Roberts, A.S., ac amddiffynid gan Mr Thornton J ones.-Codai yr achos o wqrthianfc ceffyl i'r erlynydd ac amodau y pryniad. Hawliai y diffynydd 18p 10s am y ceffyl, a honai yr erlynydd fod yr anifail yn hollol ddall ac mai ar goel y prynodd ef. Gan na thalwyd am dano, aeth heddgeidwad i ymofyn Smith, a char- charwyd ef am y ddyled, ond yn y llys taflodd yr ynadon yr achos allan, gyda'r canlyniad fod y cynghaws presenol wedi ei ddwyn yn mlaen. Wedi gwrandawiad maith rhoddodd y rheithwyr ddy- farniad yn ffafr y diffynydd.
! Hociion o'r Ddinas.
Hociion o'r Ddinas. [Gan CWLLSYN.] 'DOES neb a ddy wed Yn boeth y bo hi' y dvddiau hyn yn Lerpwl, a pbe buas ii rhywun yn gwnend, teimlwn awydd i dvnu fy esgid a'i thaflu ato. Yr wyf yn ysgrifenu y nndion hyn ar r18.wn brwd yn llev-'ys fy nghrys, ac y mae yr inc wedi llwydo gan faint y chwys sydd wedi disgyn iddo oddiar fy nhalcen. Fel y tawdd cwyr ger y tan, felly rninau heddyw dan wres chwilboeth yr haul. Deued awelon a gwlaw yw fy nymuuiad.
[No title]
—o— Dyma'r Hydref wedi dod, ond nid oes gwmwl ar ei wynèb na oiwl yn amgylchu ei ben. Er hyny, nid oes angen prawf gweli o'i ddyfodiad na'r ffaith fod amrywiol gymdeithasau y ddinas yn dadebru ar ol cwsg haf i ymaflyd yn eu dyiedswyddau. Gwelir arwjddion bywyd yn yr holl gylchoedd Cymreig ac v mae ilu o gyfarfodydd wedi tu cyhoeddi eisoes. Llwydd a bendith arnyrit oil. —o—
[No title]
Yn ystod y gauif, bydd y ProfF Kuno Meyer yn traddodi cyfres o 20 o ddarlithiau yn y Victoria University "r "lenyddiaeth Foreuol Gymreig a Gwyddelig" Dechreua'r gvfres nos Fawrth, Hvd. 8fed, am 8.30 o'r gloch, a diau y bydd y darlith- iau o ddyddordeb neilluol i Gymry. Gwyr ein cydgenedl yn y ddinas vn dda am fedr Dr Meyer a'i hoffder o lenyddiaeth Cymru, a diau y manteis- iant ar y cyfle i'w wrando yn trafod mater sy'n meddu cymaint swyn iddynt. -0-
[No title]
Llawenydd genyf glywed fod y gantores swynol Miss Jenny Pritcbard yn parhau i enill poblog- rwydd. Nos Lun, Medi 23iain, yr oedd yn canu yn ngbvrtgherdd Riviere, Llandudno, ac ar y 13eg o Hydref bydd yn cymeryd rhan yn nghyfarfod agoriado' Cymdeithas y Sabboth yn St. George's Hall. Mae idi ddyfodot disglaer yn sicr, a chan ei bod yn nith i Llew Llwyfo gwelir fod ta'ent cerddorol y teulu yn amlygu ei hun o genedlaeth i genedlaeth,"
[No title]
—o— Parhau i ddringo hefyd mae'r Cymro ieuanc gobeithiol Mr Halton Morris. Clywais gerddor gwvch yn dweyd y dydd o'r blaen nad oes burach Hais gan unrhyw denor yn Lerpwl na'r eiddo ef. Nos Sadwrn nesaf bydd yn Hope HaU yn canu ar yr un llwyfan a Madame Fanny Moody, o'r Royal Italian Opera, a chantorion eraill o fri. Anrhydedd nid bychan yw hyn i'r Cymro ieuanc. ac nid anmheuaf na wnaiff gystal enw iddo ei hun a neb ohonynt. -0-
[No title]
Nos Sadwrn nesaf, bydd y Dosbarth Athronyddol Cymreig yn dechreu ei dymor, pan y traddodir darlith gan y Parch D. Adams, (Hawen). Yr athraw eleni eto fydd y Parch W. O. Jones, B.A.. ac nid oes modd ei well. Os am ddod i gyffyrddiad a dynion ymchwilgar a meddylgar y ddinas. yn y dosbarth hwn y ceir hyd iddynt, a da fyddai gweled mwy o'r un duedd yn ymaelodi eleni. Bu'r dospirth yn ffodus iawn i sicrhau Hawen i agor y tymhor. Ceir y pregethwr, y bardd, a'r athronydd yn neillduol wedi ymgorphori ynddo, a hyderaf y caiff evrulhad teilwng i'w wrando.
[No title]
—o Nos Fawrth nesaf, fel y nodais bythefnos yn ol, cvnelir cyngherdd yn nghapel Da dd Street er budd Mr John Jones, organydd ieuanc yr eglwys, yr hwn sydd yn myned rhagddo efrydiau cerddorol. Dywed yr ysgrifenydd wrthyf fod y tocynau yn gwerthii'n dda, a gyda'r fath gantorion yn cymeryd rhan, dvlai pawb fydd yn bresenol gael llawn gwerth eu pres. -0-
[No title]
Yr oeddwn yn pisio capel Princes Road y dydd o'r blaen, a gwelwn fod cyfnewidiadau mawr wedi cymeryd lIe yno. Ceir un adeilad newydd wedi ei godi, a bartiai un cyfaill mai lie i gynal overflow meeting pan fyddai'r Brifeglwvs yn rhy fechan i ddal y dorf ydoedd, ac y rhaid cael ciwrad i edrych ar ol'y obi hyny. Teimlir cryn anhaws- der i addoli'n gysurus yn yr ysgoldy yn ystod yr hin fwll presenol. Deallaf na fvdd y gwaith wedi ei gwblha,u am neu bum wythnos eto ond wedi ei gorphener, ni fydd y capel yn ol i un adeilad yn y ddinas. —o—
[No title]
Mae yn mwriad eglwys Chatham Street hefyd adgyweirio a harddu eu haddoldy. Cychwynwyd cronfa. i'r amcan hwn nos Sadwrn a'r Sabboth diweddaf pa.n gynaliwyd y cyfarfod pregethu blyn- yddol, ac y caed pregethau llawn o nerth ac arddel- iad gan y Parchn Puleston Jones, M.A., Bangor, a W. R. Jones, (Goleufryn), Caernarfon. —o—
[No title]
Nos Fawrth, cyfeiriais fy nghamrau i ysgoldy Fitzclarence Street i weled y Gymdeithas Lenyddol yn cael ei rhoddi ar waith am y tymhor. Cyfar- fyddwyd fi yn y drws gan y llywydd, Parch John Hughes, M,A., ac yr oedd heulwen mor siriol yn ei lygad, a'i groesaw mor wresog, fel y deallais ar unwaith fod rhagolygon y Gymdeithas yn ddisglaer. Gyda fy mod i mewn ac eistedd, dyma rian lan yn dod a chwpanaid o d6 i mi, ac un arall yn estyn dan- teithfwyd, a chyn pen eillad yr oeddwn dan ysbryd- oliaeth trwyth y ddeilen yn gwrando ar dalentau y Gymdeithas yn trafod yn rhydd y gwahanol destyn- au sydd i gael sylw yn ystod y tymhor. -0-
[No title]
Wedi i bawb gael eu digoni o'r danteithion, a Miss Maggie Hughes ein swyno trwy ddetholiad ar y berdoneg, aed drwy raglen ddyddorol. Gwelwn wr ieuanc llwyd yn codi fan draw, a'r awen yn gwreichioni yn ei lygaid ac wedi cael heddwch, adroddodd ei brofiad mewn rhes o englynion pwr- pasol-yn wir yr oedd "pob ergyd fel pib organ." Erbyn deall, pwy oedd ond Cerygog, Bardd y Gymdeithas. Ar ol hyny dacw Trebor Lleifiad yn adrodd hanes ryw Ffoadur," a hyny mor effeithiol nes peri i wynebau rhai ohonom welwi. Canodd Miss Edith Jones am yr "Hafan Deg;" Mr Freeman am Fedd y Morwr," ac ar eu hot clywaf Mr J. James yn canu'n dyner Then you'll remem- ber me." Cawsorn gymhorth i chwerthin wrth wrando Mr Syb Owen yn rhoi character sketch, Dylem ddweyd mai Miss J. Owen oedd yn cyfeilio, a gwnaeth yr oil eu rhan yn rhagorol. Cawn adolygu rhaglen y tymhor yn y rhifyn nesaf. o —
[No title]
Mae'r Parch J. Vyrnwy Morgan wedi "troi ei got" oddiwrth yr Annibynwyr at y Bedyddwyr, a derbyniwyd ef i'r cyfundeb hwnw y Sul cyn y di. weddaf. Y mae eglwysi Annibynol Saron, Llangeler, a Carmel, Llandyssul, sir Aberteifi, wedi rhoddi galwad unfrydol i Mr W. V. Edwards, o Goleg Bala-Bangor, i ddyfod yn weinidog iddynt. Mae yntau wedi cydsynio, gan fwriadu dechreu ar ei weinidogaeth yno yn mhen ychydig wythnosau.
Cynadiedd Esgobaeth Llanelwy.
Cynadiedd Esgobaeth Llanelwy. AED yo mhen gyda gwaith y gynadledd ddydd Mercher, gyda'r Esgob yn y gadair. Testyn yr ymdrafodaeth oedd Presen ddeb yn yr E'lwys." Y cyntaf i siarad arno oedd Capt Mytton, Trallwm. Cyfeiriodd at y duedd sydd yn llawer rhy gyffredin i wneud y Sabboth yn ddydd o fwynhad tymhorol, ga,n ei halogi drwy rodiana Esgusawd geid gan rai oedd nad oedd y clerigwr a'i bregethau wrth eu bodd, ac yr oedd ef am ofyn i bob dyu cyhoeddus i astudio angenion y bobl, rhodcli eu holl galon yn y gwaith, a chymeryd trtifferth i wneud pregethau sylweddol. Gofynai hefyd i bersonau o ddylanwad roi siampl dda i'r ieuenctyd trwy fynychu yr eglwys. Dymunai arnynt barhau i weithio yn yr isgoi Sul, ac i gyfranu addysg grefyddol yn yr ysgolion dydcliol. -Parch D. Jones, Llangerniew, a gredai v dylid rhoddi cyfle i glerigwr symud i feusydd eraill pan welid nad oedd Ilwydd ar ei waith yo v pi wyf y llafuriai. Dylai y lleygwyr hefyd ddarparu cynllun i sicrhau i bob cierigwr orfodid i ymneiliduo oblegyd afiechyd neu achosion craill flwydd-dal o 200p. V Parch J. T. Williams, Llanrwst, a ddyw- edai ei fod yn byw mewn pi wyf armtethyddol mawr, ond ni wyiidai ef am un ffarmwr fynychai yr Eglwys, neu oedd yn gymunwr ynddi. Ni fyddai i'r Eglwys ffynu tra parhai y ffermwyr i ym- ddyeithrio oddiwrthi. Rhn'd gwneud rhywbeth i'w henill, a dylai y Gyrnidledd tfurfio rhvw gyn- llun i gyrhaedd y cyfryw ame.iD anon hompson. Caerdydd, a ddywedai fod diffyg presenoldeh yn yr eglwys i w briodoli yn ami i'r person. Dylai fod mewn cytfyrddiad agosich a'r praidd.—Parch Griffith Jones, Mostyu, a ddywe^'lai y g.illai'r cierigv.-r biegethu nes byddai'n ddu yn ei wyneb, ond heb icido ymweled a'i blwyfuliun ni wnelai fawr d,iaioni.-Caed sylwadau pellaci-i gan y Parch W. H. Fletcher, Gwreisam T. E Jones, Hope Mr Lucas Stubbs, Llansautffcaicl Glan Conwy, a' therfynwyd gan yr Esgob. Darllenodd Archddiacon Thomas bapyr V sgolion Elfenol en hanawsderrau a'r modd i'w cyfarfod." Siaradodd yn gryf yn erbyn ysgolion gwirfoddol, a dilynwyd ef gan Mr T. Williams, Llewesog Parch W. Ll. Nicholas, Fflint; Canon Edwards, Ruabon J. Lloyd Williams, Llanelwy ac Evan Jones, Llanllwch-haiarn.Cyflwynodd Mr Ll. Hugh Jones, Gwrecsam, y mater o ssfle y festrion dan Ddeddf Rhaith y Plwyf, a chaed trafodaeth fer arno. Yn yr hwyr cynaliwyd cyfarfod cyhoeddus. Llywyddwyd gan Arglwydd Kenyon, ac yn mhlith y siaradwyr yr oedd Esgob Llanelwy, Canon Thompson, Syr Robert Cunliffe, a Canon Fletcher.
-0-Cair am Cymro o California
-0- Cair am Cymro o California Ni wyddoch chwi yn y byd pa le na pha bryd y t'rewch chwi ar Gymro y dyddiau hyn. Dyma brawf nodedig o hyn a gawsom mewn Uythyr oddi- wrth Mr Richard Jones, yn awr o Oakland, Calillornia, ond gynt o Lerpwl Yn mis Gorphenaf diweddaf, medd Mr Jones, aethum ar bleserdaith gyda, fy nai i un o siroedd mwyaf mynyddig y wlad hon, sef Lake County. Ac un diwrnod, wrth esgyn y mynydd a elwir Bottle Glass Mountain" am mai cryg anferth o wydr ydyw a ffordd drosto, ac ar ochrau y ffordd ceir coed ffawydd a derw wedi troi yn geryg neu petrified. A thra yr oeddym yn hel darnau o'r rhai hyn i'w dwyn gyda ni gartref, daethom at hen wr yn eistedd yn min y ffordd. Aeth yn siarad rhyngom, gofynais iddo'r pellder i dref gyfagos, ac wrth ei ynganiad deallais yn union mai Cymro y loedd, ac yn mhellach mai un o sir Drefald wyn. Yr oedd ei Gymraeg braidd yn rhydlyd, a chawsoni ymgom ddifyr er ei fod mewn dygn siomedigaeth. Yr oedd yn y wlad er's yn agos i 3 mlynedd, ac ni chlywsai air o Gymraeg er's blynyddau. Waeth i mi yma ddweyd beth oedd ei drallod fel y dywedai mewn Cymraej ond yn llithro i Saesneg yn barhaus Yr oedd newydd wertbu ei ranch, ac wedi bwriadu cychwyn y diwrnDd hwnw neu dran- oeth i'w hen wlad-i'w sir Drefaldwyn. Mas geny chwaer yn Lerpwl," meddai, ac yn anfon ataf o hyd, Tyr'd adre, da John, neu mi fyddi farw yn Nghaiiffornia,' meddai hi mewo llythyr a ges yn ddiweddar a gwerthais y lie wythnos yn ol, ac yr oeddwn i gael fy arian am dano ddoe. Ond cefais air i ddweyd nad oedd y teitl yn un da, a bu raid imi droi arian y wystl yn ol. A dyma fi yn gorfod rhentu lie am flwyddyn. Mae yn y ty acw 130 rooms, a bum yn byw ar ben fy hun yno nes broa mynd o ngho. Yr wyf yn awr am fynd i Lake Port, a chymeryd neu brynu ty bychan hyd nes gwerthaf." A thuag yno, rhyw 20 milldir o ffordd, yr oedd yn gwynebu pan y gadawsom ef. Cawsom yrng m hir am yr hen wlad. Cydym- deimlwn ag ef yn-ei brofedigaeth, yr oedd yn faleh ganddo ein gweled a siarad Cymraeg ei chwaer yn Lerpwl a'i sir Drefaldwyn oedd uwchaf ar ei feddwl. John Morgan oedd ei enw. Deallais wed'yn, wrth holi, fod yr hen frawd yn uchel ei barch ac yn ddyn sobr a diwyd. Rhyfedd fel y mae pethau 6d yn cyfarfod dyn yn yr hen fyd yma heb eu creu dychymygu. Ffeithiau yw'r uchod heb ymgais i'w newid a dichon y gwel rhywun o ddarllenwyr Y Oymro trwy y eyfrwng hwn paham na ddaeth yr hen trawd i Lerpwl na sir Drefaldwyn.
--0-Clawdd Offa a'r Cyffiniau.
--0- Clawdd Offa a'r Cyffiniau. DYDD lau, Medi 19, rhoed i orwedd yn mhriddellau •ladafa newydd Coedpoeth un o'r cymeriadau cywiraf a hynotaf yn y cylehoedd hyn, sef Thomas Edwards, Bethel (gynt o Dy'ncelyn). Mae yma lawer yn cyd-deithio a chydweithio a mi bob dydd ag sydd yn perthyn i'r "seiat," fel y byddwn yn arfer dweyd eto prin y gwybuaswn hyny onib'ai i mi glywed rhywun arall yn dweyd hyny, neu i mi eu gweled yn myn'd i'r "seiat:" ond dyma gymeriad na fedrech chi ddim llai na theimlo pan yn ei bresenoldeb eieh bodyn nghwmni Cristion cywir ac ymarferol. Yr oedd mor egniol theimlo pan yn ei bresenoldeb eich bodyn nghwmni Cristion cywir ac ymarferol. Yr oedd mor egniol gyda gwaith ei Arglwydd yn v lofa ag yn y capel ar y Sul. Ac nid wyf fi ddim yn cofio i mi erioed weled z;1 claddedigaeth fwy trefnus. Ac yr wyf yu diolch o galon i Mr G. J. Jones, yr ysgolfeistr, am ofalu am y fath drefnusrwydd yn ngweinyddiad y gymwynas olaf i'm hen gyfaill. Heddwch i'w lwch. Nos Sul, cynaliwyd rehearsal yn nghapel y Nant gan Fethodistiaid Calfinaidd yr ardal. Arweiniwyd y canu gin Mr Thomas Jones, High Street, ac wrth gwrs, os bydd Mr Jones a Haw gyda'r canu yn rhywle y mae'n sicr o fod yn llwyddianus; ac feiiy yr oedd nos Sul y capel "vredi ei gramio fel y dy- wedir, a'r canu yn fendigedig. Gwnaiff Mr Jones un o'r arweinwyr canu goreu yn Nghymru.