Y Cymro

Caerlleon. DDYDD Mercher, Gorph Rfed, aeth ysgol Sabbothol St John Street (M.C.) am bleserdaith i Caergwrle. Mae yn ddadl fawr mewn llawer lie, fel yr oedd yn mhlith y brodyr uchod, ar yr adeg yma o'r •flwyddvn p* le i fyned a'r ysgol am daith; mae rhai am fvn'd i'r mor, a rhai i'r mynydd, &c., a phwnc pur ddyrus ydyw-ond daethpwyd yn unfarn o'r diwedd mai Caergwrle oedd y lie i fyned. Yr oedd y bleserda,ith eleni o dan lywyddiaeth Mr J. Hughes-Parry, yn rhinwedd ei swydd fel arolygwr yr ysgol, a gwnaeth ei wadth ya ddeheuig ac yn ddiseremoni-a rhwng cromfachau, Mr Gol., mae yn ein plith un yn cymeryd gofal fod y plant a'r tlodion yn cael perffaith chwareu teg a hyny yn cael ei wneud yn ddystaw bob blwyddyn. Ni enwaf y brawd rhag ei rwystro yn ei waith, ond bydded i ni gael ychwaneg o'r un ysbryd gyda'r achos. Lie ydyw Caergwrle rhwng Wyddgrug a Gwrec- shm-fe a(laettiom ni bvd iddo y diwrncd hwnw drwy gymeryd tren ar hyd y llinell newydd, sef y Cheshire Railway, a W, a C. Quay ar hyd oehr sir Gaer a ehroesi dros y Ddyfrdwy ar gyfer Hawarden neu Penarlag, ac yna yr oeddym yn Nghymru, ac yn bur fuan yn Nghaergwrle. He ydyw yn cael ei mgylchynu gan fryniau bychain. Yr unig atdyniad 1 fwyafrif ohonom ydoedd yr hen gasbell. Nid oes Yn aros ond ei sylfaeni ac ychydig o'r hen dyrau. Hen wersyllfa Rufeinig oedd yma, neu ragorsaf i ^aer Ueon-gawr, lie yr oedd y Rhufeiniaid yn aros. M-ae olion hen weithfeydd oedd ganddynt i doddi mwn, ac hefyd ddwy ben ffordd Rhufeinig. Mae y ca.stell yn sefyll ar graig pur uehel-un o gestyll o waith yr hen Gymry ydyw. Yn amser Owen 'Wynedd yr oedd yn "meddiaut Gruffydd Maelor, ac amser ar ol hvny gan Dafydd, brawd Llewelyn wedi pythefnos o ymladd caled, rhoddwyd y castell I El dward I- yr hwn a anrhegodd ei frenhines, -P,Ieanor, Eg ef; ac mae hanes yn dweyd mai yn y astell hwn yr arhosodd y frenhines Eleanor ar ei aith pan yn myned i Gaernarfon cyn rhoddi genedigaeth i'w mh »b, yr hwn adnabyddid fel Tyw- ybog cyntaf Cymru. Yn bur fuan ar ol hyny yn amwemol, aeth y castell ar dan adferwyd ef drachefn, ond aeth yn adfeilion cyn amser Harri VIII. 0 fewn ychydig i Gaergwrle mae dau hen balasdy wedi eu hadeiladu yn 1610, sef Bryn Yorkin a Plas Teg. Bu Vavasor Powell yn cysgu un noson yn yr olaf a enwyd adeg yr erledigaethau ar grffydd, ac mae hanes yn dweyd fod gwr y ty wedi bwriadu ei ladd yr adeg hono, ond iddo ofni ar ol ei glywed yn pregethu. I'r Methodistiaid aethant yno y diwrnod hwnw yr oedd ambell un yn coiio ini mai rhyw Thomas Edwards y troellwr ddechreuodd yr aehos crefyddol yno rhyw 120 mlynedd yn ol. Bu yn offeryn i enill merch ieuanc o deulu parchus yn y gymydogaeth i ddyfod i wrando yr efengyl, sef Miss Dorothy Ellis, wedi hyny Mrs Peters, ac am flynyddoedd yr oedd yr achos yn cael ei gario yn mlaen ganddi hi wedi i Thomas Edwards vmadael oddiyoo. Aethom i weled yr hen gapel a adeiladwyd yno yn 1306 yn nghanol y pentrqf. Wyresau i Mrs Peters uchod, sef Mrs Hughes, Caergwrle, a Mrs Dr Roberts, Caer, roddodd dir i adeiladu v eapel hardd sydd gyferbyn 11.'1 hen gape! yr ochr arall i'r heol-f(-.Ily yr oedd gan ysgol St John Street ddyddordeb neillduol a'r fan, ac ar yr hen gapel, pan gofiem fod a fyno hanes y He a mam y diweddar Mr Peters, hen fiaenor eglwys St John Street, Caerlleon, Mwynhaodd pawb y lie, cafodd araryw ohonom gryn drafferth i ddringo, creigiau serth cafodd eraill y pleser o hel llus yn y ffriddoedd o gwmpas, ac o fewn rhyw awr i adeg myned adref fe ddaeth yn wlaw bach 'Stiniog arnom, oes gwneud i ni ddweyd mai teg edrych tuag adref." Deallwn fod Pwyllgor "Cymry Caer yn parotoi rhaglen at y tymhor nesaf ac y ceir cyfarfodydd eleni na fu eu tebyg yn Nghaer o'r biaen. UN ODDIAR Y MUR.

--0- Ar Finion y Odyfrdwy. LLANGOLLEN. GOLWG filwrol iawn sydd ar y dref y dyddiau hyn, gan fod canoedd o Wirfoddolwyr yn gwersyllu ar faes ger y Fynachlog. Cynalient eu gwyl fawr ddydd Iau, pan yr amlygent allu annghyffredin fel milwyr. Y s gwn i a fuasent mor feiddgar a dewr pe gelyn yn y golwg ? Yr un dydd cynal- iwyd arddangosfa cwn a dofednod yn y dref, a throdd allan yn llwyddianus iawn er fod y tywydd yn dra anffafriol. Daeth canoedd o bobl i'r dref. Hardd iawn oedd heolydd hen dref CORWEN ddydd Mercher, sef dycld gorymdaith flynyddol Clwb y Merched. Buont yn Eglwys y Plwyf yn y prydnawn, a chawsiant air o gynghor pur dda gan y person. Wed'yu aed i'r neuadd gyhoeddus, a chan mai. merched oeddynt raid i mi ddim dweyd iddynt gael te. Treuliwyd yr hwyr mewn dawns- io, ac efallai mai dyna'r gwai.tb. salaf a wna'r gym- deithas. YN y BALA, ddydd Sadwrn, bu Clwb yr Odyddion yn cynal yr wyl flynyddol. Gorymdeithiwyd trwy yr heolvdd gyda Seindorf Arian Ffestiniog yn blaenori, ac yr oedd gclwg hardd ar yr ufeluduu, Ha ohonyat yn marchogaeth ar feirch ac yn cario arw_yddluni.au yr urdd. Ymunodd amryw i'r Clwb, yr hwn sydd gryf ac iach. 1h gweled cymdeithasau fel hyn sydd yn darbod at ddyddiau gwlawog yn cynyddu. Bendith i'r gweithiwr yw cael clwb yn gefn pan ddelo afiechyd neu angau. MEDDWI. Gofid yw hysbysu fod diota yn lied uchel ei ben yn y Bala. Yn llys yr ynadon ddydd Sadwrn, caed pedwar yn euog o'r trosedd a dirwywyd hwy, Gresyn gweled Athen Cymru yn llychwino ei chymeriad fel hyn. Pa le mae'r dirwestwyr ? Mae'n bryd i Lewis Dafis ddweyd "Get away, lad," wrth y diafol hwn sy'n anrheithio enw da yr hen dref. IS-BERWYN.

--0- Dyffryn Clwyd. HELYNT Y DEGWM. YN Llys Sirol Rhyl ddydd Iau, hvsbysodd Mr J. Hughes, derbyniwr degymau, nad oedd y swm o 10s 7c dyledus am ddegw.m a'r costau o'i gasglu i'r ''arch Evan Evans, ficer Llanarmon, wedi ei dalu gan Mr John Parry, y gwrth-ddegymwr adna- byddus. Ymddengys fod cryn anhawsder i ben- derfynu pa un ai John Parry ai ei frawd ydyw perehenogion y tir ddegymir, a phenderPynodd y Barnwr Horatio Lloyd roi rhybudd y bvddid yn atafaelu ar eiddo y diffynydd os na thelid yn un- iongyrchol. CYNGHRAIR Y FRIALLEN. Dydd mawr i wrachod a brogaod y Cvnghrair sy'n dyoddef oddiwrth y clefyd melyn oedd ddydd Gwener, pan gvnalient eu gwyl flynyddol yn JSIwy Grove Park, Llanelwv. Yn ngolwg pa,las yr Esgob a than gysgod v Mil Howard, nid rhyfeld i sel llu ohonvnt dori allan fel afon,ac anfynych hyd yn nod gan Doriaid y traethwyd y fath" areithiau vnfyd. Y mae aflwyddiant y Mil Howard yn yr etholiacl diweddaf wedi awchlymu ei lid, a gerwin yw ei eiriau pan yn cyfeirio at fuddugoliaeth Rr- dderchog Mr Samuel Smith. Ond prin y mae Byowyr na sylwedd yn ei areithiau, a rhaid fod ei wrandawyr yn gibddall o'i hwyl ddydd Gwener pan wrandawent ar ei druth. Diau "y gwna dydd yn y wlad i yfed awyr pur lea i'r rhaf oedd yn gwrando ond druam o'r rhai ddisgwylieot adlon- iant i'w meddwl ac adfywiad i'w ffydd vvleidyddol. -0-- Yn arddangosfa geffyku Gwrecsam ddydd Gwen-

Newyddion Cymreig. Ddydd Llun, rhoddodd y Senedd ei sel o gadain- had ar Fesur Gwallgofdy Siroedd Gogledd Cymru. Ceisir estyn terfynau Rhyl fel ag i gynwys rhanau o blwyf Rhuddlan. Mae Cynghor Dosbarth Llandudno wedi prynu y Marine Drive. Costiodd 9,000p iddynt. Sonir am gau Chwarel y Graigfach, Abermaw, am ei bod yn peryglu bywyd y trefwyr. Cyffelybir Islwyn i Wordsworth yn yr Athenaeum am y mis hwn. Miss Clara Williams, merch o Ogledd Cymru, enillodd fathodyn aur Parepta Rosa yn Ngholeg Brenhinol Cerddoriaeth ddydd Llun diweddaf. Rhoddwr y gwpan arian hardd i'r cor rneibion bucldugol yn Eisteddfod Llandudno oedd Mr Jos. Broome o'r dref hono. Wedi i'r Senedd-dymhor presenol derfynu, bydd i Argl Carrington gartrefu yn Mhalas Gwydyr, Llanrwst, am dri mis. Mae symudiad ar droed i sefydlu Cymdeithas Amaethyddol Sirol yn Arfon. Mr J. E. Greaves yw'r prif symudydd. Mae Gwirfoddolwyr sir fiaer ac amryw gatrodau eraill yn gwersyllu y dyddiau hyn ger Towyn, Meirionydd. Ddydd Sadwrn, torodd lleidr i fasnachdy Mrs A. P. Owen, Porthmadog, a chaed ei fod wedi ys- beilio y blwch arian o'i gynwys, sef oddeutu lOp. Mae'r cwestiwn o gael breinlen Seneddol i'r Eisteddfod wedi ei godi eto ond yn ol barn llu o Eisteddfodwyr aiddgar, Did edryehir gyda llawer o ffilfr ar y cais. Nid yw'r Milflwyddiant mor bell ag y tybia rhai. Y Sul cyn y diweddaf, newidiodd rheithor Penybryn, sic Aberteifi, ei bwlpud gyda'r Parch E. Morris, Aberaeron, pregethwr Methodus. Etholwyd y rhai ca,ulynol gan raddolwyr Coleg Llanbedr i'w cynrychioli ar y cynghor dan y freinlen newydd :-Parehn Canon Williams, B. D., T. M. Evans, M.A., J. R. Buckley, B.D., Llandaf, a Mr L. J. Roberts, M,A., Rhvi. Mae priod y bardd lenor Syr Theodore Martin, yr hon unwaith oedd yn chwareuyddes enwog ac a adwaenid fel Helen Faucit, yn wael ei hiechyd, ac nis gall ymweled a'i chartref Cymreig, Bryntysilio, ger Llangollen, eleni. Fore Sadwrn, wedi afiechyd maith, bu farw Mrs Griffith, priod y Parch G. W. Griffith, M.A., rheithor Gaerwen. Yr oedd v foneddiges ymad- awedig yn ferch i'r diweddar Birch R. Thomas (Ap Vychan). Am fod yn esgeulus gyda chadw pylor dirwywyd D. Davies, Evan Pugh, Evan Jones, ac Evan Wil- liams, yr oil yn gweithio yn Chwarel y Graigfach. i 5s a'r costau yr un gan ynadon y Bermo ddydd Sadwrn. Yn ewyllys Arglwyddes Llanofer, neu fel yr ad. waenid hi oreu, Gwenynen Gwent, darperir amod- au manwl er cadw'r Gymraeg a chrefydd Brotes- tanaidd yn mhlith tenantiaid yr ystad a morwynion a- gweinidogion y palas. Mae deg o aelodau y Cor Merched Breninol, ar- weinir gan Mrs Clara Novello Davies, wedi enill prif wobrwyon yn ein Heisteddfodau cenedlaethol. Llwyddodd pump ohonynt yn yr wyl yn Llan- dudno. Mae Mr P. B. Ironside Bax yn parotoi hanes prifeglwys Llanelwy, a bydd pennod ynddo ar gynydd yr Eglwys Gymreig o ysgrifeU y Parch H. A. James, prifathraw Ysgol Rugby, fu unwaith yn ddeon Llanelwy. Mae Cochfarf, Caerdydd, wedi cymeryd iddo ei hun wraig, sef Miss Hughes, merch y diweddar Barch Richard Hughes (B), Maesteg. Hi oedd yo. arwain Cor Merched Gwalia (Maesteg) yn Eistedd- fod Llandudno. Yr 8fed cyfisol, cychwynodd dau blentyn John Jones, Pwllelia,, Treffynon, i'r ysgol, ae ni welwyd mohonynt wed'yn. Mae'r ardalwyr er's dyddiau wedi bod yn chwilio holl byllau a mwngloddiau yr ardal er ceisio cael hyd iddynt, ond yn ofer. Yn Llys Sirol Gwrecsam ddydd Mercher rhodd- odd Syr Horatio Lloyd ei ddyfarniad o blaid Robt. Jones, pwyswr yn nglofa Brynmally, yr hwn a er- lynai dri o ddynion gan hawlio 2p Is am ei wasan- aeth iddynt. Rhoed manylion yr achos yn ein rhifyn diweddaf. Fore Mercher, bu farw dyn o'r enw David Owen yn Chwarel Bryneglwys. Towyn. Gafaelodd mewn rhaff gyda'r amcan o ddisgyn i lawr siafft, aeth ei droed dde i'r ddolen ar ben y rhaff, a bu'n hongian yn anymwybodol nes y caufyddwyd ef gan rai o'i gydweithwyr. Bu Mr Bircham, o Fwrdd Llywodraeth Leol, yn gwneud ymchwiliad yn Mangor ddydd Mercher i'r cais a wneir i wahanu rhanbarth Moti o Undeb Bangpr a Beaumaris, a gwneud undeb newydd. Cefnogid y cais yn aiddgar gan warcheidwaid Ar- fon, ond yr oedd pobl Mon yn gadarn yn erbyn newid y drefn bresenol, Ddvdd Sadwrn, cyfarfu dyn o'r enw Jesse Griffith a. damwain ddifrifol yn Nhreffynon. Ym- ddengys ei fad ar ol meddwi wedi myned i'w wely, ac i rywrai ddod i aflonyddu arno. Cododd ae aeth i ffenestr yllofft, ac wrth edrych allan collodd ei afael a syrthiodd ar ei ben. Aed Ag ef i'r ys- bytty. Ddydd Sadwrn, caed dyn anadnabyddus yn gorwedd ar fin y ffordd ger Caerwys. Aed ag ef i orsaf yr heddgeidwaid, He bu farw yn fuan. Cym- erwyd dau ddyn o'r enwau William Roche a Joseph Porter i'r ddalfa yn Nhreffynon an v drwgdybid hwv fod a wnelont a marwolaeth y trancedig, gan eu bod yn ei gwmni. Mae Esgob Bangor wedi cydsynio i gyfarfod dir- prwyaeth o Eglwyswyr Machynlleth er ceisio pen- derfynu yr annghydwelediad sydd rhwng Canon Tr. ifot, y rheithor, a'i braidd. Pechod mawr y rheithor yw penodi Mr John Rowlands, blaenor MI thodus a chyfreithiwr, a swyddog etholiadol Mr Humphreys-Owen, A.S., yn yr etholiad di- weddaf, yn warden yr eglwys. Cymerodd cystadleuaeth lladd gwair le yn Ffes- tii iog ddydd Sadwrn. Yn y dosbarth cyntaf, eni llwyd gan (1) J. Thomas, High Street (2) J. Jones, Caellwyd; (3) P. Williams, Manod Hotel. Yn yr ail ddosbarth—1, H. Lloyd 2, J. Thomas 3, H. Hamer. Y beirniaid oeddynt:—Mri R. Davies, Dinbych; G. Davies, Llanbedr; a W. Evans, ymwelydd o'r America, i

.IlrZrZysf! oZ. HIGH-CLASS SCHOOL FOR GIRLS, BRENTWOOD, MORLEY ROAD, SOUTHPORT PrincipFLIs: N Miss BRIGGS and Miss HOLT B.A., London Assisted by Miss MORGAN,.Cambridge Higher Local Certificate and a Certificated and competent staff of English and Foreign Mistresses. Brentwood is situated near to Hesketh Park and the sea, and is highly recommended by the Rev. R. H. Morgan, M.A., Bangor, and Rev. E. J. Evans, Walton. BEAUMARIS GRAMMAR & COUNTY SCHOOL HEAD-MASTKR k2. MADOC JONES, M.A., Downing College, Cambridge, ASSISTED BY QUALIFIED MASTERS. BOARDERS are received at the School House i Terrr.s Moderate. Superior accommoda ti on healthy and pleasant situation. Apply, HEAD-MASTER. COUNTY SCHOOL, BARMOUTH. (A DUAL SCHOOL FOR BOYS cC- GIRLS). :HEAD-MASTER EDMUND D. JONES, M.A. ASSISTANT MASTER Y J. M. EDWARDS (JeswI College, Oxforo). HKAD-MISTRESS Miss E. J. OWENS, E.A. Soys received as Boarders by the Head- master, and Giils by the Head-mistress. Prospectus, &c., on application from J. LLOYD, Clerk. ARGRAPH1AD NEWYDD. TRISTIOHA OR IN THE NIGHT, by the REV. JOHN_HUGHES, M.A. JAMES NISBET &r Co., London, a Swyddfa'r Cym.ro, a'r Llyfrwerthwyr. PR IS 36. DARGAjVFYDDIAD HY jV ODe OILLADAU Archebion. DEFNYDDIAU NEWYDDION Diweddaraf. Gwneir TROWSUSAU i Archebion am 12 6. DIGURO a.m y pris. Digon o FRETHYNAU i ddewis. GAN JOHN HUGHES, 42, OXTON ROAD, Birkenhead. -pESWCH pESWCH pESWCH f pESWCH f~)E8 WC'H "L pESWCH r pESWCH -SI- I I f FeiMygiiiiaeili Fawr kmh ■JJ- U G H || AVIES'S GO UGH MIXTURE! THE GREAT WELSH COUGH MIXTURE; REMEDY. JOUi-lH MIXTURSI In and 2s 9d Bottles. JOU^TT MIXTURE!,T S°Y, everywhere. •30U0-H MIXTURE more Sleepless nights. ^OTT 1 FT TVTT\*T?'"T^"R more jJistvcssing" Ooughs OOUGH M1XTURENo more Difficult3r in S-JSoW DAVIES'S COUGH OOU t{ MIXTURd;! MIXTURE. COUGH MIXTURE Gives Immediate Relief. COUGH JYlIXTUEtECures Coughs and Colds. COUGH MIXTURE! Cures Bronchitis. COUGH MIXTURE Cures Whooping Cough. COUGH MIXTURE; Cures Asthma. COUGH MIXTURE' Cures Influenza. M-RPW MTYTITSF Mr H- A- Evan&' Post Office, onrTPR MTYTHRff Trelech* s?ys =—Man7 in 'his X^rT'in wvirTD" Part say that they have never GO Ik* 11 M1A.1 U '-i useci anything equal to Davies's COUGH MIXTURE Cough Mixture for Cough and COUGH MIXTURE Bronchitis. COUGH iAlIXTURE Rev E. W. Davies, Pentre, COUGH MIXTUREap-JS he has derived benefit aa COUGH MIXTUREa Public speaker, and that it is COUGH MIXTURE t^le P°Pular cure for Influenza. COUGH MIXTURE D- JKleins, Esq., Mus. Bao.( nnno CT wrYTTTRFrecommends to bmgers, mrTpff Dr Rains, M.D., ManeheR« says :—" Extremely* 8eis bl)U(jH MIA 1 u ti Kij vieeabie, giving great relief and COUGH MIXTURE1 comfort. C'-HJGH MIXTURE Sweet as Honey. CO U(J H MIXTURR Warms the Chest. COUGH MIXTURE • Soothes the Throat. COUGH MIXTURE Relieves the Phlegm. COUGH MIXTURE C]e.ars the Voice. COUGH MIXTURE °"e dose win relieve. PDTTPTT \TTVTTTPT71 One bottle will cure. COTTCH MTYTTTKW See ^at the Trade Mar"« COUGH MIXIUR& is on the Wrapper—Peswcb = Proprietor:— HUGij DAVIES, Chemist, JfACBYHLLETfl.

or, rhoed 87 gini gan Mr Edwards, Lerpwi, am gaseg. Nos Lun, cyfarfu ba,chgen lleg oed, mab Mr Hugh Evars, Gwyndu, Llannefydd, a damwain. Wrth ollwng ceffylau o'r cae i'r buarth, tarawyd ef i lawr gan un o'r meirch, a bu yn anyrowybodol am ddvddiau. Yr un noson a thu'r un adeg, syrthiodd tad y bachgen o ben llwyth o wair gan dori ei fraich a derbyn niweidiau tost. YFWYR TE—DALIWCH SYLW. Llwyddiant mwyaf tarawiadol y dyddiau diweddar yw Te Kardornah." Mae'r gymysgfa yn gyfryw fel y eyfunir bias Te yr hen amser gyda melusder y te a dyfir yn Cachar, Sylhet, Darjeeling. a Ceylon, aeheir ei fod yn cynyrchu ewpanaid o De o'r mwyaf blasus. Gwerthir gan Grocers ac eraill yn mhob man, neu vn y Kardomah Exhibition Cafe, 52a, Church-street;. 46 a 48, Church-street, a 131, London-road. Hefyd yn Nghaerdydd, Abertawe, Llundain, a Paris.