Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
10 erthygl ar y dudalen hon
Newyddion Cyrnreig.
Newyddion Cyrnreig. Er hyrwyddo buddianau Deganwy, mae'r I trethdalwyr wedi ffurfio'n gymdeithas. Nid yw Bwrdd Llywodraeth Leol yn fodd- lawn i Undeb Bangor a Beaumaris gael ei ranu'n ddau. Meistr a meistres newydd tlotty Bangor yd ynt Mr a Mrs Davies, Abertawe. Penodwyd hwy ddydd Gwener. Ddydd Iau, aeth cerbyd dros blentyn Mr Parry, fferyllydd, Llandudno, gan achosi ei farwolaetb. Mae Cwmni Coedwig Pwllycrochon, Colwyn Bay, wedi cau y goedwig a'r trigolion a'r ym- welwyr yn dra llidiog am hyn. Mae Mr Fred. LJ. Jones, B.A., Ll.B., cyf- reithiwr, Dinbych, wedi ei benodi yn ddirprwy- drerigholydd sir Fflint. Adnewyddwyd holl drwyddedan tafarnau ar- da 1 Din bych yn y llys trwyddedol ddydd Mer- cb er. Gwahoddir y Parch D M. Phillips, Tylorstowri, Cwm Rhoodda, i gymeryd gofal eglwys Carneddi, Bethesda, fel olynydd i'r diweddar Barch Griffith Roberts. Am achub boneddigea o ddyfrilyd fedd, an- rhegwyd E. F. Browning, chwarelwr, Porth- aethwy, a bathodyn gan y Gymdeithas Ddyn- garol ddydd Mercher. Yn ystod y tri mis diweddaf, llettywyd 5,575 o grwydriaid yn Maldwyn. Er cymaint y rfnf, mae yn llai o 51 na'r cliwarter cyfat-jbol y llyn- edd. Fore dydd Gwener aeth tren bach Ffestiniog oddiar y llinelL Yr oedd llu o deithwyr yno ar y pryd, ond heblaw dychryn yn acaele ni chaw sant fawr niwaid. Dydd Mercher, cyhoeddwyd Eisteddfod Genedl- aethol 1897 gyda rhwysg yn Nghasnewydd. Gym- erwyd rhan gan Hwfa Mon, Dyfed, Gwynedd, yr Archddiacon Griffiths, y Tad Ignatius, Eos Dar, Teiynores Lleifiad, &c. Dywed Major Best, Prifgwnstabl Meirion- ydd, fod cybuddiad y Parch Samuel Owen, Tanygrisian, fod cynydd meddwdod yn Ffestin- iog i'w briodoli i brinder heddgeidwaid, yn ddi- sail. Yn mynwent newydd y Rhos, ddydd Mer- cher, ciaddwyd gweddillion y Parch T. Ro- berts, ac amlygwyd galar cySredinol o'i golli yn yr ardal. Gw^inyddwyd gan y Parchn R. Jones, R. Williams, a J. Jones, Rhiwabon. Ni bu'r cnwd o mnshrvvms mor drwm yn sir Ffl!nt er's blynyddau ag eleni. Yn ardaioedd Gwernaffield a Chileen mae'r meusydd yn wyn- 1011 ohonynt bob dydd, a gwerthir hwy am He 2 y pwys. Dydd Gwener gwnaed apel gerbron ynadon Porthmadog ar ran Cwmni Reilffordd y Wydd, fa am drwydded i westty fwriedir adeiladu ar gopa teyrn y mynvddoedd. Gwrthodwyd yr apel. Mae Mr Samuel Pope, Q.C., sydd a'i anedd ger Llanbedr, Meirion, wedi ei banodi i gyn- rycbioli Mr Cecil Rhodes gerbron y pwyllgor a benod wyd i wneud vmchwiliad i'r helyntioii di- weddar yn y Transvaal. Yn Ngwrecsam, ddydd Mercher, bu miri mawr ar yr acblysur o ddathlu dyfodiad Mr F. A. E. Cunliffe, aer Syr Robert Cunliffe, i'w oed. Cyfiwynwyd anrbegion i'r aer gan y trefwyr ac amryw gymdeithasau, a threuiivvyd y prydnawn yn Mharc Acton, lie y cynelid mabolgampau. Ddydd Iau, bu farw Mr Ebenezer Morris, Porthaethwy. Ganwyd ef yn ardal Dinbych, a bu yn ysgolfeistr yn Llanfair Talhaiarn, Waen- fawr, ac am 24 mlynedd yn Mhorthaethwy. Ymneillduodd yn 1893, ac anrhegwyd ef a thysteb werthfawr. Bu yn nychu'n hir. Gwr a fawr gerid ydoedd, a bydd colled ar ei ol. Llwyddodd Sais o Lerpwl o'r enw W. Ho- ratio Inwards i gael gini trwy dwyll gan wr Gwestty'r Frenhines, Llanfairfechan, ac am ei fedr anfonodd ynadon Bangor efi sefyll ei brawf yn y frawdlys ddydd Sadwrn. Yn yr un llys anfonwyd Elizabeth Perry i sefyll ei phrawf ar y cyhuddiad o ladrata dau rod. Darganfyddwyd gwythien gyfoethog o lo yn Mryncinallt, ger Rhiwabon, yr wythnos ddi- weddaf, ac y mae peirianau newydd yn cael eu gosod er gweithio'r mv/n. Derbyniodd y glowyr rybudd dro yn ol i ymadael oherwydd prinder glo, ond yn awr y mae eu rhagolygon wedi gloewi llawer. Bu rheolwyr addysg ganolradd Treffynon yn cynal cwrdd ddydd Gwener. Y prif waitb oedd dewis ail athraw, a'r ddau gymhwysaf oedd Mr Robert Jones, Bangor, Cymro. a Mr Foster Smith, Nelson, Lancaster, Sais. —Mynai yr Henadur W. Jones ddewis y Sais am y rheswm, meddai, nad allai y Cymro ddysgn'r plant i seinio Saesneg yn briodol.—Y Parch D. Oliver a sylwodd y gallai Cymro seinio Saesneg cystal a'r un Sais yn y wlad.—\n ddiiynol dewiswyd y Sais i'r swydd. Mae pwyllgor ysgolion gwrth-Babyddol, dan nawdd Cyfarfod Misol y M C., newydd gyf- lwyno'r ëtdroddiad blynyddol i'r tanysgrifwyr. Ceir ysgolion yn Rhuallt, Gronant, Oarmel, a Ffynongroew, ac y mae'r adroddiad yn galon- ogol am yr oil ohonynt. Dywedir fod y pwyll- gor wedi cynal cynadledd arbenig i drafod y pwrkc o ledaeniad Pabyddiaeth yn Nghymru. Penderfynwyd nodi pwyllgor i nodi pa gwrs i gymeryd er budd Protestaniaeth. Beth wnaed nid yw hysbys.
YFWYR TE—DALIWCH SYLW.
YFWYR TE—DALIWCH SYLW. Llwyddiant mwyaf tarawiadol y dyddiau diweddar w Te "Kardomah." Mae'r gymysgfa yn gyfryw fel y cyfunir bias Te yr hen amser gyda melusder y te a (I yfir yn Cachar, Sylhet, Darjeeling, a Cevion, i cheir ei fod yn cynyrehu cwpanaid o De o'r mwyaf blasus. Gwerthir gan Grocers ac eraill yn mhob man, neu yii v Kardomah Exhibition Cafe, 52a, Church-sfcreet 46 a 48, Church-street, a 131, London-road. Hefyd yn Nghaerdydd, Ab j -tawe, Llundain, a Paris. Mae'r Parch R. W. Owen, Penisa'rwaen, wedi ei benodi yn gurad Llandudno. Bwriedir fforfio rbanbarthau dinesig newydd yn sir Fflint yn ol galwad Bwrdd Llywodraith Leol. Mae eglwysi Annibynol Siloam a Nebo, Capel Garmon, wedi gwahodd Mr D. M. Davies, o goleg Bangor i'w bugeilio. Cynaliwyd arddangosfa amaethyddol yn Meth- esda ddydd Sadwrn, ac er fod y tywydd yn fygythiol dae'h torf luosog yn nghyd, a throdd allan yn dra llwyddiamis. Cynaliwyd trenscholiad ddydd Sadwrn ar gorph Daniel Hodgkinson,mwnwr,a foddwyd yn Ngwaith Plwm Helygain. Dychwehvyd rheith- farn iddo gyfarfod a'i angeutrwy i'r dwfr dori i'r gloddfa,a bod y rheolwyr yn euog o esgeulcsdod, Prydnawn Iau, cyrhaeddodd Iarll Carring- ton a'i dair merch i Gastell Gwydyr a bwriada aros rhai wythnosau yn nyffryn prydferth y Gonwy ar ol ei lafur yn nglyn a'r Ddirprwyaeth Dir Gymreig. COR MEIBION Y MOELWYN.—Nos Sadwrn dd;. weddaf, cafodd trigolion cerddgar Dolyddelen wledd o'r fa,th oreu. Wedi clywed fod y Cor Meibion enwog a enillodd y gwpan arian a'r 21p yn Eisteddfod Genedlaetho! Llandudno, yn bwriadu ymweied Ag amryw o brif drefydd y Gogledd, rhoddodd amryw o dlynion blaenllaw yr ardal hon wahoddiad iddynt yma cyn cychwyn ar eu taith. Yr oedd y disgwyliadau yma yn uchel iawn gan fod y cor—yr hwn, gan goflo, a gymer ei enw oddi- wrth fynydd uchaf plwyf Ffestiniog—wedi dod i fwy o fri nag erioed, fel y prawf eu llwyddiant yn arbenig yn Eisteddfodau Llandudno, Croesos- wallt, Caer, Pwllheli, a Dolgellau. Daeth eynull- iad llaosog yn nghyd i Neuadd y Pentref, ao o dan arwei niad Dr Richard Jones. I ddeahreu canodd Eos Tudur Hen Wlad fy Nhadau yna cafwyd datganiad campus o 'Soldiers' Chorus' (Gounod) gan y cor, yr hwn a ddilynwyd gan Llinos Gwalia yn canu Bwthyn yr Amddifad gyda. theimlad rhagorol. Caed datganiad da gan Mr J. H. Jones o'r Milwr Clwyfedig datganiad penigamp gan y cor o Milwvt- y Groes canodd Ap Liew Stradau yr unawd Thou art gone up on high' (Handel) yn hynod o gywir. Pe rhoddai y cyfaill hwn fwy o yni a theimlad yn ei ganu, yn sicr gwnai ddatga,n- ydd hynod boblogaidd. Wedi i Mri Evan Morris a Roberts ganu y ddeuawd Arwyr Cymru Fydd canodd y cor drachefn y cydgan poblogaidd 'Comrades in Arms.' Y r oedd y teimhd yn y gynulleidfa erbyn hyn yn bur uchel, a bu raid iddynt ail ganu oherwydd y gymeradwyaeth fydd- aroi, ac ar unwaith wele y parti yn rhoddi darluniad byw i ni o fywyd gwledig yn Nghymru gynt trwy ganu I Adgoflon Dedwydd.' Yn nesaf, rhoddodd Llinos Gwalia ddatganiad o'r gan The Better Land.' ac mewn atebiad gvmeradwyaetb y dorf, canodd yr ursawd Gwraig y Morwr' yn bur effeithioi. Yna deuwyd at y dernyn a drodd y fantol o blaid y parti yn yr Eisteddfod Genedl- aethol. Enw y dernyn yw Dwynwen [Dr Parry), Dyma ddarn gwahanol ei arddullibob cerddoriaeth Gymreig glywsom ni. Cariadgan brydferth dros ben ydw, ac yr oedd yn amlwg fod y parti mewn cariad a'r dernyn. Nid rhyfedd iddynt enill mewn tair Eisteddfod olynol ar y dernyn hwn, obleayd mae eu ilatganiad ohono yn orlidog. Canodd Eos Tudur drachefn Bachgen bach amddifad ydwyf,' a dilvnwyd ef drachefn gan y parti gyda datganiad grymus o Martyrs of the Arena.' Wedi iddynt ganu alaw Gymreig mewn atebia.d i ail alwad, can- odd Llinos Cwalip. dr)cbefn unawd newydd Ar lan lorddonen ddofn (J. H. Roberts); ac mewn ufudd-dod i'r cais ttter datganodd 'The Lost Chord (Sullivan). Yna cafwyd datganiad byw a chvffrous gan y cor 'Nos Ystorm.' a cbawsant uchel gymeradwyaeth. Pan aiff y parti i Lerpwl yr ydym yn sicr y ca y Cymry yna wledd wirioneddol. Y mae yn hollol yn llaw eu harweinydd medrus, Mr Cadwaladr Roberts, ac yn sier, anhawdd yw cael cor o ddeugain cyfartal iddynt. Llwyddiant iddynt ar eu taith yn mis Medi.-Dorvil.
-:0:-Abermaw.
-:0:- Abermaw. YR YSGOL GA:NTOLKADD.—Y"n ychwanegol at lwyddiant yr ysgol uchod yn yr arholiadau yn nglyn a Chaergrawnt a, South Kensington, ria, gen- ym cbwanegu ei llwyddiant eto yn arholiad lleol Rhydychain. Jqtniors-ail ddosbarth mewn an- rhydedd Elsie Jones, Dyffryn. 4ydd mewn Cym- raeg ac yn 50 mewn Saesneg. Llwvddianus, Mary Ja,ne Jones, Dyffryn Blodwen Adams a Roger Jones, Abermaw Peter Meredith, Arthog. Rhag- barotoawl ail ddosharth mewn anrhvcledd Catherine Rowlands, Arthog. Safai yn 13eg ar restr anrbvdedd y Deyrnas Gyfnnol. Llwydd- ianus, Myfanwv Rees, Mon-wyres i'r anfarwol Hiraethog Willie H. Griffith, Llanbedr Evan Jones, Penrhyndeudraeth John Phillips, Traws- fynydd Hugh Evans a T. Arthur Lewis, Arthog Sarah Parry, E. O. Edwards, Wra. Morris, Aber- maw. Mae bod un yn 4ydd mewn Cyinraeg ac yn 50 mewn Saesneg. ac un arall yn 13eg mewn an- rhydedd yn mvsg miloedd, yn brawf o'r addyag drylwyr gyfrenir yn yr ysgol, ac hefyd o'r cynydd parhaus yn mysg yr ysgolheigion. Bydd yr ysgol newydd yn barod cyn hir, fel na raid i un ieuanc ofni na cha fynediad oherwydd prinder lIe
--- 0 ---RHAGFARN.
0 RHAGFARN. MAE yn ffaith hynod, ond gwir, fod canoedcl o bold yn glynu mor gyndyn wrtb yr hen syniadau fel na roddant brawf ar unrhyw nwydd neu gynllun newydd gynygir i'w sylw, beth bynag fydd ei ragoriaeth. Nid yw hyn yn iawn. Dylai pawb ohonom ystyried a cbeisio s'ylweddoli ein bod yn byw mewn oe8_ gyn- yddol. oes y gwelliantau. ac oes y darganfvddiadau. Mae liedaeuiad cyffredmol addysg wedi dwyn dargan- fyddiadau lluosog a phwysig yn y gwahanol wyddorau. Dvmunwn alw sylw pawb sydd yn canfod mai yn y blaen mae yr oes yn myned at y meddyerlyn anmhria- iadwy hwnw sydd yn gyd-gasgliad godidog o'r hyn sydd feddyginiaethol yn holl brif-lysiau y byd llys- ieuol, sef Quinine Bitters Gwilym Evans. Mae pawb sydd wedi rhoddi prawf teg n,rno yn gorfod cydnabod ei rinweddau a'i deilyngdod, ac yn rhoddi y ganmoliaeth uchaf iddo. Meddyglyn hollol lysieuol yw, a chynwysa rinweddau iachaol ac adgryf- hapl Quinine, Sarsaparilla. Saffrwn, Lafant, Danty Hew, Cynghaw, Crwynllys, ac amryw chwerw-Iysiau a melus-lysiau rhagorol eraill. Gocheler efelychiadau ohono. Gwerthir mewn poteli 2s 9c a 43 Gc yr un, gan bob fferyllydd, neu drwy y post am y prisiau uchod yn uniongyrchol oddiwrth y gwneuthnrwyr— Quinine Bitters Manufacturing Co., Limd., Llanelly, South Wales.
0 Wlad yr Estron.
0 Wlad yr Estron. DRo yn ol, derbyniodd y Parch %F,. Griffiths, Garston, lythyr oddiwrth ei gyfaill,
Y PARCH JOHN PUGH, CAERDYDD,…
Y PARCH JOHN PUGH, CAERDYDD, yn rhoddi hanes ei daith i Ddeheudir Affrica. Fe wyr pawb erbyn hyn mai blaenor y Symudiad Ymosodol yw Mr Pugh, a'i fod wrth arwain ei fintai yn erbyn byddinoedd y ifall yn y De wedi gwanychu ei gorph, fel y bu raid iddo wynebu tir estron er ceisio adgyfnerthiad. Yn y llythyr dyry hanes ei daith a dyddorol yn ddiau fydd y pigion a ganlyn ohono. Dyma. ddywed am y By of Biscay Pan ddywedwyd wrthyf fy mod ar y Bay of Biscay, dechreuais arswydo, a dywedwn wrthyf fy hun, Bydd yr hen greadur yma yn sicr o'm dymchwelyd." Ond disai.l oedd fy holl ofnau, oblegyd yr oedd yr hen greadur gerwin y diwrnod hwnw wedi rhoddi ei ddillad goreu am dano, ac yn ymddwyn fel Cristion tra yn ein dal ar ei fynwes lydan. Daeth dau foifil at ochr y Hong, ac ymddmgosent fel pe yn ein gwahodd i ddod i'r tonau atvnt yn gyffelyb i'r hyn a wnaeth un o'u hil gyda'n brawd Jonah er's llawer dydd. Ond gan nad oedd yr un ohonom yn dianc oddiwrth ein dyledswydd, gwrthodasom y gwahoddiad, ac aeth- ant ymaith." Yn Las Palmas, daeth y Hong anffodus Drummond Gas/la i mewn, a dywed Mr Pugh Rhoddodd y criw a'r teithwyr dderbyniad calonog i ni, Ymddangosent oll yn llawen iawn y boreu hwnw yn y rhagolwg o fod mor agos i'w hen gartref. Ood och ni chawsunt gyrhaedd eu car- tref, oblegyd yn mhen pedwar diwrnod yr oeddynt mewn dyfrllvd fedd. Ac wele, Yn nghanol ein bywyd yr ydym yn angeu." Ni chlywsom air am y trychineb arswydus hyd y Sul olaf yn Mehefiu. Daeth y newydd pruddaidd i'n clyw mor sydyn nes ein taraw yn fud-yr oeddym fel rhai mewn llewyg am rai i-niinydati edrychai y naill ar y llall. Yna torodd rhai o swyddogion y llong allan i wylo Bu rhai ohonynt yn cydweithio a swyddogion y Ilong anffodus, ac felly chwi ellwch ddychmygu galar y morwyr calongynes hyn am eu cymmrodyr. Darfu i'r newydd sobri y mwyaf swnllyd ar fwrdd ein llong, a chaed Sabboth dystaw. Gofynwyd i mi bre^ethu. Nis gallwn yn hawdd wrthod dan yr amgylchiadau ond nis gallwn ymddiried fy hun i wneud mwv na chyfeirio yn fyr at yr anffawd. Diolchodd llawer i mi am fy anerchiad, gan ddweyd na wnaent byth ei annghofio pan yn mh'ellaiion wneud mwy na chyfeirio yn fyr at yr anffawd. Diolchodd llawer i mi am fy anerchiad, gan ddweyd na wnaent byth ei annghofio pan yn mh'ellaiion Affrica. Ddydd arall, gwelodd nifer o Hottentots, a ddaethent i ddadlwytho peirianau, &c., o'r llong er 'u olndo i gloddfa yn y wlad, a dyma ddywed am danynt; Ni welais erioed yn fy mywyd ddos- barth o'ddynoliaeth syrthiedig mwy truenus. Nid neddynt na du na gwyn, ond rhyw liw inelynaidd budr, a'u trwynau bron yn fflat. Gorphenaf laf, cyrhaeddwyd Cable Bay, Cape Town, a theimlai yn falch o gael tir safadwy dan ei draed. Wedi glanio daeth Cymro ieuanc o Bontypndd atom gan ein cymeryd i letty dymunol. Prin yr oeddym wedi gwneud ein hunain yn gysurus yn y ty na ddaeth rhai o'n cydwladwyr i wybod ein bod wedi cyrhaedd. Ni wnelai dim y tro wedi hyny ond galw cyfarfod o Gymry ar Gorph 2il, pan y 1Iyw- vddwyd gan Arolygydd Cyffredinol y Great Cape Government Railways—gwr nodedig o gariadus, a nai i'r diweddar Dr Rees, Abertawe. Bu raid i mi a'r Parch W. Lewis (Pontypridd), roddi anerchiad, a'r canlyniad oedd i mi addaw traddodi pregeth Gvmraeg v Sul dilynol. Daeth rhwng 70 ac 80 yn nghyd ar fyr rybudd, a chaed hen amser da ohoni !!vd'n gilydd. Yr oedd y canu llawn cystal ag a glywiis yn yr hen wlad. Collwvd llawer o ddagrau v prynnawn hwnw gan fel yr oedd hen adgofion a theimladau vn cael eu hadfywio. Rhoed derbyniad tvwvsog'aidd iddynt gan y Prif Weinidog (Syr Gordon Sprigg). a swyddogion ac aelodau eraill y Llywodraeth ond ga.n fod cymaint o alwadau arnynt tybiwyd mat gwell oedd iddynt adael Prif- ddina,s Deheudir Affrica, ac aethanti Johannesburg, Pe v pregethodd yn Saesneg droion, ac addawodd draddodi pregeth Gymraeg yno y Sul cyntaf yn Medi. Dywed Mr Pugh ei fod yn gwella, ac y gobeithia ddychwelyd yn gryf ac iach i Gymru.
MR W. R. JONES,
MR W. R. JONES, Westminster Chambers gynt, a ysgrifena o Cumber- land House, Sapeli. West Coast of Africa, i'r hwn le yr aeth o'r ddinas hon rai misoedd yn ol, a ddywed iddo gyrhaedd y wlad lJell hono wedi mordaith ddvmunol. Yn ei lythyr ceir ganddo yntau rai sylwa,dau tra dyddorol. Dywed—' Heddyw (Gorph laf) daeth tri o'r brenhinoedd brodorol yma o Benin. Deuent yma mewn canoes, a rhwyfid hwy cran fechgvn bychain duon. Yn v cwch ceid rhai o'r brodorion yn curo tom-toms (offeryn tra chyffelyb i badell ffrio), ac hefyd ceid dau ddyn mawr gyda phicellau rhyfel yn sefyll ar ben blaen y cwch. Yr oedd y tri teyrn yn ciniawa gyda ni heno. Rhaid i'r Saeson gadw y ddesgl yn wastad gyda hwy neu ni ellid carlo y farchnad yn mla,en. Cewri o ddyn- ion ydynt, gwisgant fel eu deiliaid, ond yn fwy rhwysgfawr; ac y mae rhai ohonynt yn gallu siarad Saesneg yn bur dda, Yn y wlad hon mae gan v bobl ffordd ryfedd iawn i ysgwvd llaw. Wedi ysgwyd y Haw, mae y naill yn gadael i'w fys canol redeg ar hyd bys canol y llall, gan roddi clec uehel. yn debyg i fel y gwneir gyda'r bys a'r bawd. Pobl ddigrefydd hollol geir yma. Bu amryw yn myned o gwmpas ar y Sabbothau i ddarllen a gweddio, ond yohydig os dim ffrwyth sydd wedi dilyn eu llafur eto. Mae yr un anhawsder yma yn awr ag oedd yn Mryniau Khasia pan aeth y cenhadon yno pryntaf. Nid yw yr iaith yn iaith ysgrifenedig. Ceir y bobl yn byw mewn canoe-s bychain ar yr afon, ac mewn dull hollol amfeilaidd. Daw llu ohonynt, yn wrvwod a menywod, i brynu a gwerthu yn noethiOD. Gan mor boeth y tywydd, nis gall yr un Ewropead wneud nemawr o waith vma heb beryglu ei iechyd. Y peuli a'm synodd yn fawr mewn gwlad lie mae'r haul mor boeth ydyw fod y nos yn dod mor sydyn ac hefyd ei bod yn dvwyllach o lawer yma nag yna. Wedi y disgyn ei chysgodion gellir clywed swn canoedd o adar a phryfaid, ac y mae'r ddaea,r wedi ei gorchuddio â. miloedd o oleuadau man, y rhai a achosir gan bryfaid neillduol, cefn y rhai sydd yn dysgleirio fel llusern.' Dy.wed Mr Jones ei fod yn mwynhau iechyd rhagorol yno-yn wir, teimla ei hun yn llawer mwy hoew yn yr hinsawdd hwnw. Ddiwedd y mis hwn bydd arwerthiant eto ar ranau o ystad Arglwydd Ancaster yn Nyffryn Conwy. Y mae Cwmni Chwarelau Oakeley Ffestiniog wedi penderfynu symud tua 6,000,000 o graig ddrwg er cael mwy o rwyddineb i weithio'r llechfaen gwertbfawr. Dywedir y cymer tua deng mlynedd i wneud hyn.
Caerlleon. .--
Caerlleon. CYFARFOD YMADAWOL Y PARCH M. F. WYNNE. CYNALIWYD yr uchod yn nghapel y Bedyddwyr, Northgate Screet, nos Fercher, Awst 26. Cymer- wyd y gadair gan y Parch E. Davies, (A.), Albion Park. Gwnaeth y cadeirydd gyfeiriadau parchus at Mr Wynne. Dywedai iddo ei gael bob amser yn gymydog caredig a siriol, yn frawd unplyg a gonest, ac iddynt gydweithio yn y ddinas yn y modd mwyaf h&pus a dedwydd. Teimlai yn fawr oher- wydd ei golli,oblegyd yr oedd yn colli cyfaill cywir. Siaradwyd hefyd gan y,Parchn E. Mitchell,Ponkey, J. Davies, Birkenhead, E. K. Jones, Brymbo, D. Anwyl, Caer, a brodyr eraill perthyn J i'r eglwys. Cydunai y brodyr oil mewn dwyn y dystiolaeth uchaf i gymeriad disglaer, diw-idrwydd di-ildio, a llafur hunan-aberthiol Mr Wynne. treuliodd saith mlynedd yn y lie, ac nid ar ychydig eiriau y gellid desgrifio maint ei lafur yn ystod y tymhor hwn. Gwnaeth yr hyn na fu neb arall yn offerynol i wneud, sef sicrhau tir ac adeiladu capel cyfieus. Cyfeiriwyd hefyd at ymdrechion Mr Wynne yn nglyn â Chymdeithas Genhadol Gartrefol y Gym- anfa, y mae wedi bod yn foddion i yohwanegu rhai ugeiniau o bunau at gyllid y gvmdeithas hon. Y mae yn gasglwr heb ei fath. Teimla yr eglwys a'r cylch hiraeth a cholled-ar ei ol. Yn ystod y cyfarfod rhoddwyd mynegiant cyhoeddus i'r parch deimlai yr eglwys tuag at ei'gweinidog mewn ffordd o anrheg werthfawr, sef, darluniau heirdd mewn frames ysblenydd o Mr a Mrs Wynne. Cydna- byddodd Mr Wynne y rhoddion ar ei ran ef a'i briod mewn geiriau toddedig a phwrpasol. Diolch- odd yn gynes am yr arwydd amlwg o barch a dangosasant tuag ato ef a'i deulu. Dilynir ef i'w faes newydd, sef Colwyn, gan dymuniadau didwyll am ei gysur a'i lwyddiant yn y dyfodol.-D.
-0-0 BEN Y MURIAU.
-0- 0 BEN Y MURIAU. Bwriedir cynal gan Gymdeithas Cymru Caer ei chyfarfodydd eto tymhor y gauaf, gan ddechreu mis Hydref nesaf. Difgwylir amryw enwogion i'w hanerch ac yn ei plith ceir Proffeswr Herkomer a Mr O. M. Edwards, Yn ol pob rhagolygon ceir cyfarfodydd rhagorol fel y cafwyd y llynedd. Prysur yw y Cymry o bob enwad yn ein dinas y dyddiau hyn mewn pwyllgorau yn parotoi rhagleni at wahanol gyfarfodydd wythnosol a gynelir yn ein plith yn ystod y gauaf. Cyfeillion Albion Park (A) a St. John Street (M.C.) am gario yn mlaen y gauaf hwn eto eu cymdeithasau dadleuol a llenyddol sydd wedi bod o les dirfawr i'r rhai sydd yn eu mynychu. Deallir fod gan St. John Street eu cyfarfod llenyddol fel arfer ddechreu Rhagfyr a chryn barotoi ar ei gyfer a chan Albion Park hwytbau ei Heisteddfod tranoeth i'r Nadolig pryd y disgwylir amryw gorau o bellder i gystadlu. Bu swn yn y gwynt am ymladd yn eich erbyn chwi, pobl Lerpwl, i gael Eisteddfod Genedlaethal yma yn y flwyddyn 1909, ond y mae y brwdfrydedd wedi myned yr un ffordd ag yr aeth y sluices. Cafwyd colled ar Eisteddfod a gynaliwyd yma yn 1866, dyna maent yn ddweyd yn erbyn ei chael. Yn debyg i'r brwdfrydedd Eisteddfodol aeth y drychfeddwl gan enwad parchus yn ein dinas o gael Ysgol Sabbothol yn Hoole. Gresyn garw gan fod yno gymaint o Gymry heb achos Cymraeg yn agos iddynt. Wedi yr holl bwyllgorau gobeith- io nad aeth y drychfeddwl i'r Hole (twll) yn Hoole fel yr oedd rhyw hen Gymro yn ofni, ond y rhoir yr ysgol ar ei gwadnau cyn i'r gauaf ddyfod. Fu y Methodistiaid yn ein plith erioed mor gyf. oethog o weinidogi- n ag y maent yn bresenol. Mae'r Parch John Roberts, y cenadwr o Sylhet, wedi dyfod yma i arcs am yr adeg y bydd yn y wlad hon. Mae Mrs Roberts yn ferch i'r diweddar Glan Alun. Hefyd y mae'r Parch Thos. Roberts o'r America, (gynt o'r Ysbytty) yma yn byw. Mae ef fel pregethwr a duwinydd yn ddigon adnabyddus bellach, a rhwng y dau a enwyd, a'r gweinidog, Parch J. Pryce Davies, fe dylai yr aelodau gymeryd mantais yn eu cyfarfodydd llenyddol ar y doniau gwerthfawr sydd yu eu plith yn ystod y gauaf sydd ar ddyfod. Cyfeiriad presenol y Parch John Roberts ydyw 47, Bouverie Street, a'r Parch Thos. Roberts ydyw Twyford, Granville Road. LLEWELYN. o
Dyffryn Clwyd.
Dyffryn Clwyd. CREULONDEB YN llys ynadon Dinbych ddydd Mercher, cyhudd- wyd gwr o Gaer o'r enw Simeon Challoner o greulondeb at geffyl. yn Llansannan. Tystiwyd fod briwiau mawrion ar droed yr anifai], a'i fod wedi ei Iwythio'n ormodol, Dirwy o 20s a'r costau neu fis o garchar. MARW'N DDTSYFYD. Ddydd Llun, bu farw Hugh Richards, Bull Lane, yn dra disyfyd yn ei anedd. Cynaliwyd treng- holiad tranoeth, ac yn ol tystiolaeth y meddyg, dychwelwyd iddo farw o glefyd y galon. Yr oedd yr ymadawedig yn un o gymeriadau mwyaf adna- byddus y dref a'r ardal. Yr oedd yn neillduol o fedrus gvda'r gwaith o stwffio" adar neu greadur- iaid eraill, a galw mawr am ei wasanaeth; hefyd yr oedd ganddo allu arbenig i wneud models o leoedd dyddorol yr ardal, megys y ty lie ganwyd Stanley, V Castell, &c. Pan yn ieuanc yr oedd yn gerddor gwych, ac yn aelod o seindrrf y gwirfoddolwyr. PABYDDIAETH. Ddydd Tau, bu'r Cardinal Vaughan, awdurdod 2oruchaf y Pab yn y wlad hon, ar ymweliad a. Llanelwy, a chymerai ran mewn gwasanaeth yn Eglwys St. Gwenfrewi. Cyflwynwyd anerchiad iddo yn'ei groesawti gan y Tad Lucas, Yr oedd cynulleidfa fawr wedi dod yn nghyd a gallasai dyn feddwl fod trigolion Llanelwy 011 yn dilyn wyr yr anffaeledig o Rhufain. Mae'n llawn bryd i Ymneilldwyr ddeffro a chodi gwrthglawdd er atal y llifeiriant Pabyddol yn y rhan hon o'r wlad. Tra v ceiryr offeiriaid yn gweithio'n diflin a diball o blaid eu crefydd, boddlona'r Protestaniaid ar gymeryd pethau fel y deuant heb gyffroi dim. Bydd iddynt deffro rhyw ddydd a gweled fod tir wedi ei golli ganddynt oherwydd eu difaterweh. CIPAR BRWNT. Gerbron ynadon Dinbych ddydd Gwener,cyhudd- wyd Joseph Mo lton, cipar, o ymddwyn yngreulon at gi. Tystiodd amryw ei weled yn curo'r creadur gyda choes chwip, nes oedd ei goes yn friwiau a'i safn yn chwyddedig. Addefodd y diffynydd iddo golli ei dymber. ond gan nad oes gan ddyn hawl golli peth mor beryglus dirwywyd ef i 3p 7s. CLYWEDOG.