Y Cymro

Mae'r Parch. D. J. Thomas, M.A., dirprwy- j-tfathraw Coieg Iljfforddiadol Esgobaeth Win- Chester, wedi ei benodi yn brifathraw yr Home ib ^°'on'a^ College, Gray's Inn Road, a'r High- ary Training College i Athrawon yn Llandain. Y DON ASSOCIATION TTIWTIAU OLWYNO AM BKISIAU POBLOGAIDD.N,lae av on Association Lord Street a Paradise Street yn Olw yn ^an £ °s 7 Patrymau newyddion o Siwtiau am y tymhor presenol, ac yn eu plith ceir mae f f Patrymau mwyaf hardd a chwaethus. Y bo«;Kj we^ gwneud a'u gorphen yn y dull goreu'n cael we<^i eu leinio a gwlan iechydol. Gellir eu nurfiau Lounge neu Norfolk, pob maint, am >r,' c- y siwt, llawn werth 36a. Anfonir patrymau y y post yn rhad ond gwneud cais am hyny.

Barddoniaeth. TELYN FY NGWLAD. YSBRYD y Gerdd Dyro gywair Newydd yn nhelyn fy ngwlad Estron ft'i tbcinau fu'n eellwair, A'i ddwylaw yn dJu gan frad; Dyheu y mae bysedd gwynion Angel fy nghenedi lan Am gyffwrdd y tanau tynion A throi gobeithion yn gan. Drylliog fu'r delyn, a chalon Fy ngwlad fu yig a throm Dagrau fu'n lleirhio y tanau, A'u sain oedd fel cwynfan siora Heddyw gobeithion fel g wan wyn Gerddant drwy galon fy ngwlad Ysbryd y Gerdd dysg i'r delyn Ganu alawon rhyddhad. Cysgod y nos oedd ar wyneb Difrif y derwydd yn Mon Suddodd i froydd marwoldeb, A'i delyn yn lleddf ei th6n Glas yw ei fedd dazi y nwyni, Ei ysbryd Cymreig er hyn Welodd y wawr, a'j goleuni Ar hanes y genedl yn wyn. Ysbryd y Gerdd Delft-odelyn Ysbrydol fy ngwlad a'th hud, Seinied ar feddaa y gelyn Fu'n cadw ei thanau'n fud A j hithau, Ysbryd y Wawrddydd, Cyffyrdda'r galon Gymreig Adseinied y gan ar gynydd Yn Ngwalia rhwng bryniau a chreig. Gwefus canrifoedd fu'n cwynfan, Aeth ocbaiu i/m gwlad yn reddf, Nosau ddwyshaodfl y gruddfan, A'r delyn fu'n hir yn lleddf Heddyw mae hedd ar y bryniau, A'r cleddau yn casglu rhwd Ysbryd y Gerdd rho ganiadau Newydd i'm cenedl frwd. Gwerin fy ngwlad, dan gvfaredd Y delyn a'i diliau mel, Godant y gan, a'r clodforedd Lifa i'r oesan a adel; Gwynu mae'm gwlad i'r dyfodol, Coron y genedl sydd werdd; Cywair aruchel, ysbrydol, Rho iddi, 0! Ysbryd y Ge:dd. O. C. R. Y MODUR. MESUR-" Nerth y Camau MAE peiriant newydd yn y byd, Aflonydd iawn ei natur, Mae'n myn'd a dod fel tren o hyd, ¡ Ei enw ydyw'r Modur. Nid ydyw'r ager ddim at hwn, Gall plenfcyn ei farchogaeth, A'i lywio yma ac acw, gwn, Heb ddod i brofedigaeth. Ar garlain ii vn wyllt ei brane, Er gwaethaf pob rhyw rwystrau, Os byddwn byth ar ffordd y llanc, Gwell dianc nerth y carnau. Fe glywais fod y Corph am gael Y modur i Drefecca, I symud hen sefydliad hael, A'i landio yn y Bala. Gwna hyn y tro yn gampus iawn I newid amser Sasiwn Yn ol a blaen, fel pob rhyw ddawn, Yn union fel bo'r ffasiwn. 0 'r fraint i lawer pregeth flin, Sy'n teimlo min blynyddau, F'ai caffael nerth y modur chwim Yn rym o dan ei sodlau. Mae son fod eglwys Bro y Llyn Am brynu hwn yn selog, Nis gwn yn sicr oes gwir yn hyn, I symud eu gweinidog. 'Does fawr o sicrwydd, ddyliwn i, Os eir yn mlaen yn gyson, Na bydd y modur, mawr ei fri, Yn 'sgubo archesgobion. Tra buddiol fyddai un, neu fwy, O'r rhai'n mewn llawer eglwys, I gludo dros derfynau'r plwy Flaenoriaid cas, annghymwys. Chwi glywsoch fod Cwrdd Misol M6n Or diwedd mewn cryn bryder, Am gael y modur, rhyfedd son I symnd gyda'r amser. Fe fyddai'n fendith fawr drachefn, Pe byddai i'r Llywodraeth Roi'r Twrc yn bentwr ar ei gefn, I'w symud o fodolaeth. • Os prynwch ef, fe rof fy ngair, Yn ngwyneb heulwen oleu, Y dowch i'r moddion, fel i'r ffair, Yn union erbyn dechreu. Mae gan y modur wers i'w rhoi, A gwers sy'n llawn o elw, Ei henwi wnaf yn ddiymdroi— Prydlondeb yw ei benw. GWYLIVVR.

MYNED I NEWID AWYR. I LAN y mor yn awn ar hynt, I gwmni'r gwynt a'r tonau, Ac yno, yn ei ddyfroedd glan, Y dyddan nofiwn ninau." Yn ystod yr wythnosau a'r misoedd dyfodol, bydd miloedd o Gymry, ac o Saeson o ran hyny, yn gwibio yma ac acw trwy y wlad, er cael newid awyr ac adgyfnerthiad natur ac ysbryd i wynebu dyledswydd- au a gofalon y tymhor dyfodol. Ymwelir 9, glanau y rndr ac a'r ffynonau gan luoedd o'r cyfryw bob blwyddyn. Mae llawer yn myned yno i geisio pleser a mwyuhad yn ystod eu gw.yliau, ond mae y mwyafrif mawr yn myned er ceisio adfer- iad nerth ac iechyd, y rhai bydd wedi eu hamaru gan lafur a gofalon, neu gan ystormydd y gaaaf blaenorol. Nid oes amheuaeth nad un o'r moddion goreu i gyrhaedd yr amoan hwn yw newid awyr, a newid golygfeydd a chwrnpeini. ymdrochi yn y mor, ac yfed dyfroedd meddygol y ffynonau, gan fod hyn yn effeithio yn Ilesiol ar y cyfansoddiad. Ond mewn trefn i sicrhau y daioni mwyaf a derbyn mwyaf o les, dylai yr ymwelwyr â'r lleoedd hyn wneud defnydd o j Quinine Bitters Gwilym Evans,—y moddion enwonaf i gydweithio a newid awyr er cynorthwyo natur I yni- ryddhau oddiwrth nychdod, ac i nerthu y eylla, a bwrw allan bob anmhuredd a cryfhau y cyfansoddiad. Derbynir cymaint arall o les os gwneir defnydd priodol o Bitters Gwilym Evans pan yn newid awyr. Pris poteli 2s 9c a 4s 6o yr un. I'w cael yn uahob man, neu trwy y post yn uniongyrcholoddiwrth y perchon- ogion Quinine Bitters Manufacturing Co., Ltd., Llanelly.

Yn nghwmni Natur a'i Phlant. I LLITHRO heibio'n gyflym mae'r flwyddyn, a dyma'r mis dystaw yn y goedwig wedi ein dalucwaith eto ac at cnlywir ood ychydig o swn yr adar yn I —maent yn brysur yn cario bwyd i'w rhai bach v r n fwyaf o ba rai sydd erbyn hyn wedi myn'd dros y nytn, ac yn cael eu bwydo yn y Uwyni coed, yn y caeau, ac ar lanau mor ac afon. Yn eu plith gwelir Hwyaid yr Eithin [SheUdrake*) yr hwyaiu narddaf o'r holl rai brodorol. Y maent hvvythau wedi ded afc y gbmau gyda'u rhai bach eto Y syndod yw p, fodd y mte'r adar "vn yn niedru do.-I eywicti drwy'r fath rwystrau o'r nyth irmor. Nythant mewn tyllau cwniogod neu nwmp;»thau eithin ar yr allt uwchhen elkn v mor neu geg afon, weithiau gryn bellder oddiwrth mor neu geg afon, weithiau gryn bellder oddiwrth y dw r. ijwyddwn am bar a nythent y llynedd ar I ochr y mynydd haner miildir o ffordd 0* lan yr axon. Rhaid oedd iddvnt fyned dros neu drwy tua dwsm o wabau eeryg, a chroesi dau Iwyn o goed trwehus cyn cyrhaedd y môr gyda'u rhai bach. Yn y gwanwyn gwelir yr hen sdar am ddyddiau ar y traeth tywod cyfagos i'r fan He vr arferant nythu, cyn ac yn ystod yr amser dodwy; yna gwelir y gwryw yn unig fel gwr gweddw am beth amser. Collir gotwg arno yntau'a fuan am rill dyadiau, ar ddiwedd y rhai y g^elir y ddau yn ca^i eu duyn ar hyd y traeth gan o tua phedwar i ddwsm, yn ol fel bu'r llwyddiant gyda'r deor, o glapiau bach pluog. Yn ystod y dyddiau y bu'r ddau o r golwg, tebygol ydyw y byddant wedi bod wrthin brysur gyda'r gwaith oymfudo o'r mynydd xr mor. Rhaid .od hyn ya cymeryd cryn amser, ac yn acnosi llawer o bryder i'r hen adar oherwydd y pe.lder a r rhwystrau sydd i'w gorddi es. Fe y pellder a r rhwystrau sydd i'w gorddi; es. Fe ddywed rhai mai cario'r cywian ar eu cefnau y I byddant, ac yna'a codi ar yr adea a'u dw«n f«l'v i lan y mor neu geg yr afon. Ai awir 0. '£'.l. < ,,u,. Wef.li cyrhaed(i y ceir eu gweled' yn deulu oyfan gvda u gilydd. Bydd v ceilio? a'r iar yn y ddau ben, a r cywion yn y canol, a 'ph,a ddaw pervgl l r golwg rhodd=r arwydd o hynv gan yr hen aaar, ac mewn ychydig eiliadau fe ddiflana'r cywion or golwg, gan chwalu tra 0 dan y dw'r i bob cyfeiriad, a byddant i'w gweled un yma ac un acw, oad buan y deuant o hyd i'w gilvdd pan el y perygl heibio.. 1 J Ond nid ydyw'r cywion dros y nvth gyda'r oil o r adar fel y cefais brawf ddydd Sadwrn cyn v diwe-ddaf. Denais 0 hyd i ddau nyth Rutan y Mor (Ringed Plover), a thri wy yn un a dau yn y llaU Dyddorol ydyw gwylied castiau yr aderyn bychan prydferth hwn, pan yn ceisio denu rhywun draw oddiwrth ei nyth. Fel llawer o adar eraill, cyrner arno fod wedi ei glwyfo, ac fe gaiff d vn fyn'd yLag0Stf° hyines b^dd llwyddo i'w ddenu oadiwrth y nyth, neu os cywion fydd ganddo pan fydd y rhai hvny wedi cyrhaedd dyogelwch, cymer yr aden a ffwrdd a fo gan chwibanu. GWAS Y GOG. o

Marwolaethy Parch. Joseph Rowlands; Talysarn. CYN i Annibyawyr Cymru ddiosg eu galarwis^ oolegyd marwolaeth y Parch. W. Lloyd, CaergybC weU un arall o wyr grymus eu pwlpud wedi huno y JosePh Rowlands, Talysarn, vr hyn I gymerodd le yn Llandudno fore Sadwrn. Gan wyd eiynNghonwyyn 1836, acyr oedd ei dad, y d? weddarBaich. Kichard Rowlands, ar y pryd yn bugeiho egiwys Annibynol Henryd. Wedi marw- olaeth ei dad symudedd i Landudno, ac yno, din °i ? dechreuodd bregethu. Yn 1862 olynodd ei dad fel gweinidog Henryd a Roewen a thrwy ei ymroddiad a I ddyfalwch ail adeiladwvd addoldai y ddau e hyn, Yn 1868, symudodd" i ofalu am eglwys luosog Rhosllanerchrugog. Llaf unodd yno gyda llwydd hyd 1872, ean breathu deirgwaith bob Sabboth—ddwywaith yn Rhos ac unwaith yn Penvcae. Oddiyno symudodd i Beau maris, a thrwy ei ddyfalwch ef yn benaf codwyd aadoidy newyad hardd i'r eglwys. Arosodd yn Mon wy th mlynedd, ac o dawelwch yr hen ynys ctlLl n a- Gymreig Radnor SfcLt t. u • Me oedd ei gweinidog cyntaf a pharhaodd i fugeilio y praidd hyd 1891 nan v dychwelodd i Gymru oherwydd fod ei iechyd va Sifodd lU f,r h1b ail afdcl yQ ei hofif waithfa .hafoid ei alw i fngeiiio eglwys Talysarn. Dde- «h"n'fl^yn bon dechreuodd nychu ond ure- gethodd hyd y diweddaf yn Mehefin! Cydna- yn Ugethr7 tra c^ymeradwy, a bu'n hebifwJr^T] yr leb ya Me^esda yn 1889, heblaw traadodi amryw anerchiadau o lwyfan yr ua wyl. Llanwodd amryw safleoedd pwysig yn ei euwad, a chymerai ran flaenllaw fel arweinydd y TeZr^ P,h/nCia? addyS^ a gwIeidvddUrttJ Bedalr blynedd yn ol, aeth am daith i'r Unol Dal- eithiau yo nghwmni Rwfa Mon ar Parch. Henry Rees, Bryngwran. Effeithiodd y daith yn niweid vr fulechyd- °ymerodd ei angladd le ddydd Mawrth yn mynwent Henryd, a daeth llu mawr i wvl^d f?yrng-eC! °Iaf 1 Wr )afuriodd dda ac a an- wyud gan gyish eang.

o —- — Cymanfa Annibynwyr Arfon. DDYDDTAU Iiu a Gwener" diweddaf, cynaliwyd v gymante uchodynnghapel Penlan, PwllheH, Mr. vjwen Williams, Hen Golwyn, yn llywyddu Yn Vpg^w-lf.df0re:iau' darilwodd^ y Parch. R Peris Williams, Llandudno, yr ystadegau, ac wele Ireaethu^q ynt:~Eglwysi' 108 gorsafoedd" C! 19 aq 5 oy,nu°wyr. 11,503; aelodau'r Ysgol bul, z, 103 gwr an da wyr, 6,330 gweinidoafon gyda gofal eglwysi, 52; heb ofal eglwvsi casgliad yr eglwysi, 12,626p. 14s. 140. ? at v col' eg. 28llp 3a fo. »t J Genadaeth Dramor' 614p. 6s. 5c talwyd dyled capeli, 3,l59p 10s • ayled yn arcs, 36.504p. 12s. 71-• 13,521p. d 1„ jJ'Z c aeth, maowysiadwyd yr adroddiad.-Traddododd y Parch, E James, Nefyn, anerchiad ar hanes a gwaith yGronfa Gynorthwyol; a phe'-odwvd v Parch. L> Brvaiog Roberts, Caernarfon y„%w. ydd pwyilgor y gronfa hon.—Cvfeir:wvd It olaeth yParchn. Herber Evans", Gwaichmai rhTvmdw d' t'liea'msld •j'.aitn y ceid tarfyn i'r annghydfod.—'Yna tra- iaododd y llywydd ei anerchiad ar an^en vr el W7SI am aufyw ad crefyddol." & Pregeth^yd i: dorfeydd liuosog mewn pabell ar faes gan y Parchn. Dr. Owen Evans, Llundain • iSbert' Penfcee'0' Owen, Glaudwr* Mues» ^eryatwyth; a H. Elfed Lewis, Lha'

OALIEIi SYLW ArC AGORIAD CWESTTY CWALIA (OWALIA HOTEL), UPPER WOBURN PiACE LLUNDAIN, 0 dau arolygiaeth barsoBol yr hen borchenog pherchenog presenol GWE8TTY GWALIA, FFYNHONAU LLANDRINDOD. Er mw,n yr hen amser gynt," Dymuna'r perchenog hysbysu ei gyfeillion a'i gydnabyddion lluosos: (a phawb eraill ag y bvdd yr hysbysiad yn fantais iddynt) fod y Ty uohod wedi ei adgyweirio, ei brydferthu, a'i ddodrefnu drwyddo o r newydd, a chan ei fod yn hyderas y bydd Gwestty Gwalia" yn gartref oddicartref fel oynt, apelia am eu cefnogaeth. Mae mewn man canolog a chyflem. Y telerau yn rhai anarferol o resymol. Ln bob hysbysrwydd chwanegol, aufoner at Mr. EDWARD JENKINS, GWALIA HOTEL, Upper Wobnrn Place, LONDON. "cHAsreTHAiI, GENERAL LETTER CUTTER & ENGRAVER 53 PARADISE STiEITs LIViERPOOi. MA^UFAOTCTSEB OF BTMSRIHG BRANDS, STEKCII, PLATER, RTNVBBR STAMPS. BRASS PLATES. K.A. EiJAS & OWE" I .J _I., Paint mqpufacturers & OIL MERCHANTS. OFFICE-IMPERIA CHAMBERS, 62, DALE STREET. WORKS—DUTTON STREET, LIVERPOOL Tdigrams—Caraday, Liverpool. Telephone 5970 J. HENRY JONES (Late Saunders & Roberts) TAILOR & DRAPER, 19, CAlLIE STREET, liVSHPOOL. I.iate Cutter at F. S. Lowv. London, Eseeilent Stock for Selection. d (yl BEAUMARIS GRAMMAR & COUNTY SCHOOL HEAD-MASTER E. MADOC JONES, M.A., Downing College, Cambridge (Mathematical Honour S ASSISTED BY EXPERIENCED UNIVERSITY STAFF. A FEW BOARDERS received by the Head- X\, master at the SCHOOL HOUSE. Superior accommodation. Perfect sanitary arrangments. Moderate Terms. Prospectus on application to HEAD-MASTER. COLEG Y GOGLEDD, BANGOR (Un o'r Colegau yn MJvrifysgol Gymru), TRIFATHRAW: H. R, REICHEL, M.A., ydag Unarddeg o Broflfe3wyr,Tri 0 Ddarlithwyr, a Dau ar bymtheg o Athrawon eraill. Dechreua y tymhor nesaf Hydref 5, 1897 Parotoir ar gyfer Arholiadau Prifysgol Cymru, rhai o eiddo Prifysgol Llundain, y Cwra Meddypol vn Mbrifysgolion Edinburgh a Glasgow, ac arholiadau eraill. Rhoir addysg arbenig mewn Amaethydd- ;aeth ac Electrical Engineering. 1-he yn y Coleg Adran Normalaidd i athrawon elfenol a chanol- raddol. Cynygir dros 20 o vsjolori'iethau, yn amrywio mewngweitho £ 40 i" zelo y flwyddvn i'r rhai tyddo n ymaelodi yn y Co]eg gyla dechreu y tymor nesaf. Bydd haner yr Ysgoloriaethau ya gyfyngedig i Gymry. Dechreua yr arholiad am daaynt Medi 21.-Ceir pob manvlion gan JOHN EDWARD LLOYD, M.A., Ysgrifenydd a Chofrestrydd. Yn barod yu mhen ychydig ddyddiau. Pris 3s 6ch. COFIANT Y Parch DAYID DAYIES, Bermo, GAN Y PARCH WILLIAM JONES (David Street) LERPWL. ISAAC FOULKES, 8, Paradise Street, Liverpool Wedi ei rwymo'n gyfrol hctrdd meivn~Ui^n, ARGRAPHIAD MlWYDB o HOLL V/AITH TN dl-% 7-. If 11 -2''r γ- GORONWY OWEN Am HANER CORON! Yn cynwys ei Holl Farddoniaeth Ei Holl Lythyrau; yn nghycla Hanes ei Fywyd. LIVERPOOL: CYB'OEDDEOIG GAl>{ I. FOULKES, 8 PARADISE St Trwy y Post, l!1. Y Trydydd Argraphiad o "C I DAU ELFEDg" Gyda Darfun newvdd o'r Awdwr, I. FOULKES, 8, PARADISE STREET, LIVERPOOL#