Y Cymro

Robert Roberts, Dolmlynnyn. [Gan Un A'I HADWAENAI.] ETHOLIAD Caernarfon-, 1832. YR oedd yn Rbyddfrydwr selog, ac yn cymeryd dyddordeb mawr yn mhob etholiad. Byddai arfer a dweyd mai yn mharlwr Nannau y byddai etholiadau sir Feirionydd yn cymeryd lie, ac naaiy tirfeddianwyr-Toriaidd oedd yr etholwyr, nad oedd Cadeirio y Marchog yn Harlech ond rhyw lol, ac nad oedd llawer o berygl i lecsiwn gymeryd lie yn Meirion tra byddai yr hen Syr yn fyw eto fe fu un yno cyn i'r hen Syr It »bert hrw, fel v caf grybwyll eto. Ond bu lecsiwn boeth yo sir Gaernarfon yn niwedd 1832. Rliaid. oofh fod y wlad y pryd hwnw wedi ei chynbyrfu yn drwyadl. Y Reform Bill oedd wedi bod yn destyn oytfredm gan bawb er's tua dwy fiynedd. Mater o hanes ydyw pa fodd y pasiwy.d y Bill gan Dy'r Cyffredin yn Mawrtli, ei daflu allan yri, Mai gan yr Arglwyddi, y cyn- hwrf a fa yn y wlad yn Mehefin, a bron wedi myned yn. wrthryfeL Y modd y daeth yn gyf- raith yn ystod vr haf, a'r etboliad (yff reclivol ar ddiwedd y flwyddyn. Cofoodir y frwydr yn. sir Gaernaiff feI byn. :Bu gwrthwynebiad i Syr Charles Paget. Mr Nanrwy y Gwynfryn, yr hwn sydd (I laetbiwns, ac yn ateb i'r hyn a ddc r t- iCH Uehel Doriad. Dywedir fed gwyr parchus yr eglwys yn gyffredinol o'i ochr, ond er eu boll ymgais collasant eu ham- caoion." Rbyw amser cyn yr etholiad gwnaeth y Parch Dr Arthur Jones o Fangor, yr hwn oedd yn wr o gvyn ddylanwad yn sir Gaer- narfon. apeliad cryf at yr etholwyr, argraphwyd yr anerchiad, a lledaüllwvd d1"wy y sir. Fel dyn yn casban j urt 1" m a phleidiwr rhyddid, anogai hwynt iSyr Charles Paget i Dy'r Cyffradia. Yr oedd hyn yn beth newydd i Dori -1 G e-.»urfon, wedi hen arfer cael y wlad i bleidleisio fel y mynent. Aeth yn ferw- gwyF1-, chdrmid hwy Hi gorthrymu y bobl, mai gwr calød oedd yn y Gwynfryn, er fod penwaig yn rhad yno, yn neiliduol taa Nefyn, mai haoer penweigyn oedd eini¡<,v y gweithiwr yno. Mae yn debyg fod yno amryw o ardal Dolgellau ar yr adeg, gan fod y\ nan Syr Robert yn cael ei ddychwelyd yn Ba yn yradrechfa galed, ac 1 Syr Charles Paget i mewn gyda J-7 o fw- /V f Yn nghanol y rniri daeth Wil S « iii • > o rywle heriwyd ef i ddangcse1 ochr, f ■„ mor barod ag erioed, a ddaetli at-. r" fi" ynd — Syr Ri u". <1 ■< 1 toneddig—a godwn I'r A rhown y gwr prin ei Rhwng y panel a'r penwig-. Clyw.i -> ce v< id~*(tdd englyn atall o waith Bardii Vs !i Pa adeg ydoedd hi nis gwn, ond } aede; yn Xghaernarfon. Daeth i glnstn Mr ltumsey Williams, y Twme, fod Wil wedi "ud beddurgrsph iddo, ac adrodd hwnw 0. 1 rwch y dref. Aufonodd lythyr ato yn b\'• 11 gosbi yn erwin, Yr oedd cymainto »tvc "Rnmsl ar werin bobl sir GuprnaTfoa yr oes t >w> ag oedd ar bobl Rhuthin ofn "Lüwi iiiyw ychydig amser yn ol. TK/ en byd, ac aeth ato gr frys i Yr oedd Mr Willian)-s yn hnff u yn neilldttol inilgwn, a chwynai Y ni rwynion fod ol eu traed budron ar hyd y ty <i buasai rhoi eic i un ohûnyd yn: lddenol-yr oedd hyn yn hyshys d i wbd. Aeth Wil yno fel ci .» el ;oesa«. Sut bynag, cafodd t, i.^th pmadael yr oedd yr hen dwrr • hefyd eiaiaK clywed yr englyn oedd wedi crei. y < vrh 'ubf^rwch,-—Sut y mae o, dywed, v\u-V' syr, doeddwn i yn meddwl dimdrwg, yn wir, dyma fo Bernir yn awr heb wyrni-nad oes Un clyn wedi. ei eni Amgyffred colled pob ci Yr amser ba farw Rymsi. Tyr'd i'r ty, odd Mr Rumsey Williams wedi dotio at yr e a hawdd anigy tFred y croeaaw a g&fi Etholiad lVhIEION, 1836. Daeth yn lecsiwn ya sir Feirionydd yn mhen rhyw dair b;ynedd a haner ar ol un Caernarfon. Yr oedd effaith y .Reform Bill ar y wlad, a dull ac osgo anuibynol Rhyadfrydwyr DoIgeUau yn blino yr hen Syr yu f < r, oh-erwydd yr oedd wedi arfer bod yn fr • i yn Narmau ac ardal Dolgellau. Nid oe3 ond myw dair milldir cwta 0 Doltaelynllyr; i Narmau, a chart fod Melin y GanHwyd, y iiifian crynion, a'r tyrnio yn bethau newydd yn y whd, byddai boneddigion ar ymweliad a. Syr R b.-rt yn arfer dod i weled Melin y GanUwi 1 o'ywais enwi Syr Robert Peel, Argiwydd lli-f, w, eraill, fel ymwelwyr a'r felm pan yn arcs pn Xannau. Mae y dyfyn- iad canlynoio Seren (lomer yn rhoi goleuni i raddau sat yr oedd p"tiian y pryd hwnw :— "Crybwylhsom fod Robert Vaughan wedi blino ar y Sùnedd ddi wy:,iedicr, a'i fod yn bwr- iadu rhoddi ei s.vv.Ul o gynryehioli Meirionydd i fyny yr ydym yn bresenol yn gallu hysbysu ein darllenyddion f id hyny wedi cymeryd lie, a bod y awydd tJOn yn rmlsunol yu cael ei chyn- rychioli gan R. Riehwtds, Yswain Caerynwch, mab i'r R.c • ir >s gynt, yr hwn sydd wedi cael ei ddy. /■! i'r sefyUfa dan nawdd Syr R. Vaughan, í1,C o 'y i. it cl ni ddisgwylir iddo lai na bod yn i orchymvaion ei feistr. Cymerodd yr ■ ) d le ar y 24ain a'r 25aia o Fehefio, ac yr ■ • v Toriaid wedi trefoil ea mesnrau rnord-li, a'r swydd wedi bod mewn caethiwed ganddynt deos gymaint o amser fel y cawaant fuddn "urid." Nid rhyfedd; {; dd. yno dros driugain mlyn- edd wedi myned n > bi<» er pan fu yno etholiad o'r blaen-hwn oedd dholiad cyntafy gaarif hon yn Meirion. Syr William Wynn o Faesy- | neuadd oedd yr ymgyfsydd Rhyddfrydol. Wele'r anlyniad :— Richards 501 Wynn 150 .Mw; :ri; 351 Druan 0 Meirion !—dros 3 i 1 i'r Tori. Sat mae hi heddyw ? Mae y fantol wedi troi o ddigon. 3 i 1 i Tom Ellis ydyw yn awr. .1. Er cysur etholwyr cawsom—yn siwr, Un iawn i siarad drosom Yn y Ty un iawn yw Tom A hwnw yn un ohonom. Pa beth a fuasai y gwyr yr wyf yn ysgrifenu eu hanes yn ddweyd pe gwelsent yr oes hon Pob parch ac anrhydedd i'w cofladwriaeth. Dyma ddarkmiad o'r Nomination yn Harlech ar yr 2lain o Fehefin, 1836 0 flaen J. E. Bonl- cott, yr Uchel Sirydd Richard Richards, Yswain, o Gaerynwch, a enwyd gan Richard W. Price, Yswain, Rhiwlaa, a chcfnogwyd gan H. Reverley, Yswain, Bryngwin (Dolgellau). Yna y Cadben Tbroston o'r Llynges Frenhinol, a gynygiodd Syr William Wynn fel ymgeisydd, a cbefnogwyd y peth gan Mr R. Humphreys, lie yr oeddwn yn bresenol." Ai y Parch Richard Humphreys o'r Dyffryn oedd hwn, tad-yn-nghyfraith y Parch Edward Morgan, nis gwn, ond yr wyf yn sícr fod gwr Dolmelynllyn ac yntau yn gyfeillion mawr, ac y byddent yn cyfarfod yno yn ami. Wedi i'r dda>a ymgeisydd areithio eu gwala mewn adail fechan swrthlyd, llawer o goeg siarad fu rhwng y ddwy blaid, a gwaeddi a bloeddio yn debycach i anifeiliaid direawm na chre:i.dariaid rhesymoL Ni feddyliais erioed o'r blaen fod dynion boneddigaidd a dysgedig mor y 11 berifFol a chrochfloeddio nerth corph ac anadl fel bwystfiiod y goedwig a phan gynygiai Mr Wynn ddweyd gair yn Gymraeg, gwaeddeot ac ysgrechient fel ellyllon y pwll diwaelod, ga.n wawdio yr hen Filwr archoHedig (Syr William) oedd wedi gweled llawer dydd a blwyddyn cyn geni rhai ohooynt hwy, a felly lloddias i'r Oymro uniaith ddeall gair o'i athrawiaeth oad am Mr Richards, ni fedr ef ddweyd gair vn Omeraeg, er ei fod yn bostio mai Cymro" o waed ydyw." Y diwedd a fu ddydd Sadwrn yr oedd 501 gan Richards, a 150 gan Wynn—y trechai oedd Richards, a chariwy.d ef yn Harlech y dydd Llun c.a.alynol, bn cryn oernadu a dynwared mulod yn Dolgellau yu enwedig,-Dyna, Mr Gomer, y fath etholiad a wnaeth eich plant yn y cwr yma o Gymru." Bu farw Syr Robert yn 1842. Hen Dori o'r iawn rywogaetb ydoedd, yn credo: yn hollo I yn yr athrawiaeth mai Dy feistr tir a fydd dy Dduw, Nid ydwyt wrtho mwy na dryw, Ond ar ei dir yr wyt yn byw. (Lewis Morris (Llewelyn Ddu, o Fon) yn "Deg Gorcbymyn y dyn tylawd.") Ni bu cynhwrf yn y sir byd nes y daeth Mr David Williams aHan, nen, fel yr adnabyddid ef ddeogain mlytjedd yn ol, y "Bronin Dafydd "-pan y llwyddodd i ddymchwel Toriaetb Meirion.; Yr oeddwn inau yn bresenol yn Harlech yn nomination Mr Wynne a Mr Williams, a chawsom ail argraphiad hollol o'r hyn a ddarlnniwyd mor fyw yn y Seven. Ychydig ddrychfeddwl sydd gan y to l>i1 am ethoHadau driugain mlynedd yn ol y cael ea gyru i" P61. fel defaid, trahaasder yr achelwyr a'r stiwardiaid, a gor- thrwm y scrÎw.

o- Awelon o'r My^ydsS-?llp8 pRYSUIlDEB, r a v»> i yn cihwythu, ond aid oes gan drigol- ion y 1 « r bron arnaer i wraado ar eu neges. p f; W,thr;u y ma,p, a chario'r amser dyn yn myned. Nidoes in jik. ysgrifeüu Uwaith yn yr haf. Y mae y dydd mor hir a'r nos mor-braf fel mai allan ya yr *,wy.r agorecl yNv y lie goren.. Aroswch hyd nea claw y gauaf a chewoh hanes llawer i helynt a giudir gan y gwynt. iT yr oedd y csiydau ya ar y myiir u" th>\ ond eleoi y maeat yn doreithiog, a. bin biaf « casgia yn nghyd. Sub bynag. y mae S'ermwyr bob amser yn c'wyno, a,'u cwyn yn awr yw mai tfair wael oedd ffair y merlod yn y-Llan. Dywedir mai y deurodau sydd wedi petnau, ae y maeut yn gwgu ar un am fyaed oddiamgylch aruynt oes y mae arnaf ofn y bydd yn rhaid i mi roddi yr un sydd genyf heibio. LLWYDDIANT. Mae merched y mynydd-dir yn myned i'r byd ac yo dychwelyd adref gyda chlod i'r mynydd-dir. v mae Miss M. J. Rowlands yn dilyn llwybraa ei brawd, ac wedi myned trwy arholiad y College of Preceptors gydag anrhydedd, FFOADURIAID. Mae ysfa gwyliau wedi'n cyrhaedd ninau, ac y illite y trigolion yn wasgaredig yma a thraw ar hyd y byd, rhai yn Trefriw yn yfed y dyfroedd ac vn swyno creaduriaid gwirioc5.eraill yn Mangor vn ychwanegn at harddweh y ddinas; ae eraill ya Ynys Manaw yn adgyfnertbu ag awelon y mor. Sonir, ar ol iddynt ddychwelyd, am ddechreu piJpyr Dewydd i ddweyd eu straeon. Mae yma, swyddfeyddynbarodiddyat. GREGORI. o-

el-i Zt i"'i r-T. T. Job, Aberdar, wedi enill Cfd, air I • s 1893; Cadair Brycheiniog yn 1894; C h Ceredigion yn 1895, heblaw y gadair genedI;J,ethoJ f I Hvsbyswvd yn ein rhifyn diweddaf ni;),ir Parch CL,"otj r>„vi I Evans. Abergele, beuodwyd yn Arch- ddenn Lhndwv, Ganwyd ef 60 mlynedd yn ol yn sir Aberteift Fe'i haddysgwyd yn Ysgol Ysstradmenrig. Ordeiniwyd ef gan yr Esgob Phort yn 'Llanelw'y yn 1856, ac aeth yn guvad Nantglyn. Yn 1857, aeth yn gurad Llan- h > n-Mochnant; bl1 wed'yn yn garad y Bala in flwyddyn, ac yn 1859 derbyniodd fywoliaeth Pont idyn. Yn 1867, dychwelodd i'r Bala fel ficor, a phan ymadawodd yn 1876 i fyned i Aber- fa'i hanrhegwyd a thysteh werthfawr. Mae wee! cBisglu tua 10,000p at gronfeydd adeiladu eghvysi. Bydd iddo fyned i fyw i Lanelwy tua'r Pasg nesaf. '-lOZ-

Barddon iaeth. DIOLCH AM PHOTO TELYNORES LLEIFIAD AM dy lun im', Delynes,-eneth wiw, Many thanks yn gynhes, Cofia mai ddoe ei cefes 'Nol dod o ein holi-days. Dy lun yraist, Delynores,—un fath A phe bai'n fyw lodes Eilun o'th lendid, gwrid a gwres- Dyma lun gawn deimla'n gynes. Gwawl-luniad pur naturiol-ya eistedd Mewn ystum clasurol, 0 dan gamp, yn d wym o g61 Ei nhab!. wawdiau baledol. Dych'mygaf del o'th delyn,-yn y card, Adsain cerdd fyw, ddillyn; t Hyglyw (ust!) dê1 i glust dyn Gordiau o gol dy gerdyn. Er mud dy fysedd symucbnt,-chwimacb Na dychymyg gwibiant, Ag o syw redeg siarad ant Ddarfelawd o'u dystaw dant. Gwych a rhywiog chwareuai,—dy holl oes Clod 'wyllysiaf iti; Ae o modd dy wahoddi Hefyd wnaf i'u 'Steddfod ni. W.O. (Bardcl nettn/dd spon). I milt, Awst, 1897. SWYNION GODH.E'H, WYDDFA.' AR ddiwrnod braf, yn mrig yr hwyr, Hapusrwydd Uwyr yw gwrando Y 'Deryn Du a'r Fronfraith fwyn Ar ben y llwyn yn lleisio. A'r Wyddfa'n esgyn byd y 11 en, Yn wyn ei phen gan eira, A'i godre'n frith, fel blodeu-ardd, Mor hardd yw yr olygfa Y nentydd hwythau, gyda thrwst, Yn myn'd ar ffrwst i'r ceunant, Dros graig a chlogwyn isel serth I'r aaferth ddyfnder syrthiant. Gerllaw mae'r dolydd bythoi wyrdd, Ac arnynt fyrdd o feillion A'r goedwig, fel Lebanon gynt, Gan wynt yn chwiban ceinion. Mae anian heddyw oil yn fyw, Yn moli Dnw, ei Chrewr m Tyr'd 0ithau, fenaid euog, trist, IVToliana Grist, dy Bryawr. Liverpool. N. Bebb, DIWEDD OES YN NHLOTTY'R, PLWY' Blentyn Ffawd, sy'n profi beunydd Seigiau a mwvnderan moeth, Ac yn byw ar Fryn Llawenydd _Hwnt i ins y peirian poeth n dy wvchder cofia weithiau Am draeiniaid dan eu clwy', Wyddant ystyr chwerw'r geiriau— Diwedd oes yn Nhlotty'r Piwjr. Os dymuni weled olion Anrhaith peehod-yn y byd Os dyrmiru wel'd breuddwydion Cxobaifch wedi gv/ywo'i gyd Os dymuni wel'd merthyrdod Sanet-deimladau mwy na mwy, Dos at rai sy'n proii wermod Diwedd oes yn Plwy'. Ti, yr adyn, fa'n nofrnddio Serch y wyryf wylaidd, wèn, Gan ei dwyn i warth, a'i chlwyfo Wed'yn gyda saethau sen Cywilyddia I mae ei cbalon Dyner wedi tori'n ddwy, CJeryg bedd ei holl obeifchion YdyW muriau Tlotty'r Plwy', Wedi brwydro drigain mlynedd, Ag helyntion ar ei rawd, Tlotty'r Plwyf yw tir neillduedd Llawer gwei-tbiwr gonesfc, tlawd; Magodd blant, ond chwerw iddo Yw eu hoerfelgarwch hwy, Ac yn nychlyd mae yn treulio Diwedd oes yn Nhlotty'r Plwy'. Rhwng ei furiau, gweddw wanaidd Dreulia.'n bruddaidd hwyr ei hoes; Gofid ar ei gwedd garuaidd Gerfiodd rodiii llawer loes Blinder, dagrau, bedd a hiraeth, Dyna'i hanes difrif mwy- Meius iddi fydd inarwolaeth Ddiwedd oes yn Nhlotty'r Plwy' Clwyfedigion brwydrau bywyd Welir yma'n wael eu llun Ae adfeil'on eestyll gwynfyd Luniodd gobaith llawer un 0 Drugaredd nef-garedig, Dyro falm i'w elwyfau hwy Wyddant betb yw treulio'n ysig Ddiwedd oes yn Nhlottv'r Plwy'. O.O. R.

0: Rhai anhawdd eu borldio yw cerddorioa a beirdd. Mae grwgrmchyn eu emen os na ddaw pethau fel y dymuaant, Prawf o hyn yw fed Mr Dan Daves, arweiaydd c6r Merthyr, wedi ysgrifenu i'r Daily Telegraph i gwyno ei fodef a'i gor wedi cael cam yn Nghasoewydd, a haria Syr A. C. Mackenzie neu Mr Joseph Bennett i ddyfod a, ch6r i'r maes yu erbyn ei. gor ef, Peth gwrthun yw hnaanoldeb.

BETH YW CYNILDEB ? MAY, gan lawer o bobl syniadau eyfeiliorniis arn yr hyn yw gwir gyniideb. Creda rhai mai ymwadu i'u hunain yn mhob dim ydyw, ac o ganlyniad, yiii/A'Ml- want yn ami rhag yr hyn a wnax wir les' iddynt. Camsyniad mawr yw hyn. Nid yw y fath ymddyg- iad, ond rhith o gyniideb, ac, mewn gwirionedd, mae yn ami yn achos o esgeulusdra sydd yn profi yn niweidiol. Grwir gynildeb yw gwneud y defnydd goreu o bob peth yn eu rneddiant. Mae y gost o fyned i Ian. y mor, neu i'r ffynonau, yn enwedig i'r dosbarfch gweitbiol, gymaint fel mae yn ddyledswydd arbenig arnynt, ac yn neiilduol ar y rhai sydd wan neu glaf, i geisio cael y lies mwyaf sydd yn ddichonadwy. Mae profiad lluoedd yn ein gwlad yn tystio fod cymeryd cwrs o Quinine Bitters Gwilym Evans yn ystod eu hymweliad a glan y mor,neu pa le bynag yr ant i dreulio eu gwyliau, wedi profi yn Uesol iawn iddynt, ac wedi dyblu y budd a dderbynient oddiwrth y cvfnewidiad, pe heb gymeryd y cwrs o'r meddyglyn rhagorol hwn. Mae Quinine Bitters Gwilym Evans yn gyd-gasgliad godidog o'r hyn sydd feddyginiaethol ao adgryfhaol yn holl brif lysiau y byd llysieuol. Mae pawb sydd wedi. roddi prawf arno yn cydnabod eurinweddau a'i effeithiolrwydd, ac mae llawer wedi eeisio ei efelychu ond yn ofer. Gwerthir Bitters Gwilym Evans gan fferyllwyr yn mhob man mewn poteli 2s _9c a 4s 60 yr un, a gellir ei gael trwy y post am y prisiau uchod yn uniongyrchol oddiwrth y ) perchenogion .-—Quinine Bitters Manufacturing Co., Limd., Llanelly. South Wales. 1 f

Ffestiniog. A OEDDYCH yn meddwl fod "Barlwyd" a minan wedi cychwyn i Klondyke ? I bob ymddangosiad buom eill dau yn bur esgeuius o'r Cymro a'i ddar- llenwyr lluosog; ond y gwir ydyw hyn-bu Bar- lwyd" yn Llandrindod (yn chwilio am wraig, mae'n debyg) am bymthegnos, a bum inau yn diogi Open confession is good for the soul, medd y Sais, ac am a wn i. y mae yr un peth yn Ha.wn mor llesol i enaid y Cymro. Pa fodd bynag, y mae ef wedi dychwelyd (heb wraig), ac yr wyf fmau yn dechreu ystwyrian o'rn cyflwr adfydas. Clywais fod John Rhys (ni ddigia rwy'n siwr am beidio rhoi cynffon o flaen ei enw) yn holi am "Mur y Castell" y dydd o'r blaen, pan ar ymweliad a'r ardal. Efallai (gan ei fod yn arfer darilen pobpeth coeth sydd yn cael ei gyhoeddi yn y Gymraeg) y daw y llineilau hyn taa ei syhv, Dywed hen frodor fod dau fryn ychydig i'r dwyrain o Sarn Helen, ac yn union uwch y fan lie y dywed traddodiad fod gwyr Ardudwy wedi eu claddn, yn myned wrth yr enw Bryn y Castell Mawr a Bryn y Castell Bach, ac fod hen olion gweladwy yno ryw ddeng rnlynedd a. thriugam yn ol yn cael eu hadnabod fel Mur y Castell. c, Barn heibio'r bryniaa y dydd o'r blaen, ac ymddangosant yn debyg i safleoedd amddiffynol ein cyndadau. Yn ychwanegol at byn, y maent yn sefyil ar fin Ffordd Bien mewn bwlch yn Dgolwg Torneu y Mur. Y chydig o olion celfyddyd sydd i'w canfod o amgylch y fan heddyw, a diau y gellir priodofi y ffaitb hono i waith Yandaliaid yr oes oleu (?) hon yn eu symud i adeiladu cytiau moch, corlanau, ac felly yn mlaen. Disgwylir pwyllgor Eisteddfod doniol pan ddych- welo'r ysgrifenyddion adref o'u pererindod yn Llandrindod. Tro sal oedd i dri o brif ddynion yr Eisteddfod absenoli eu hunain o'r a,-Jal gyda'a gilydd, ond diau y deuant yn ol wedi adnewyddu eu nerth fel eryrod. Disgwylir yn bryderus am adroddiad y Ddirprwyaeth (Trebor Eifion a Phatit- yrhedydd) o barth eu hymweliad a Chasnewydd. Deallaf eu bod wedi cymeryd nodiadau lluosog o drefoiadau deheuig a chyflawn Pwyllgor Eistedd- fod 1897, 1.11 bod yn cyfarfodyn fynych i gydmaru note.s. Diati y bydd yr adroddiad ya gynwysfawr ac o gynorthwy mawr i'r gwahanol bwyllgorau i beeffeithio eu oynlluniau gogyfer a'r wyl. Bydd pawb a'r wraig wedi cwblhau eu gwyliau haJaidd gyda hyn, a cheir tra ymarferol ar yr olwyn un- waith yn rhagor. Er fod rhai o or Casnewydd wedi cyrhaedd Ffestiniog, gofidus genyf na syrthiodd y gadair i ran y hardd diymhongar Elfyn, er ei fod yn un o^'r triwyr goreu. Dywenydd genyf dde«)l ei fod eisoes wedi anfon ei awdl i'r wasg, a oh re-, f y caiff ddarlleniad cyffredinol gan lenorion C* uni. Cefais y mwyahad o'i darilen mewn llawysgrif, ae ni phetrusaf ddweyd fod daman ohoni yn aruchel ac uwchlaw canmoiiaebh—yn deilwng i'w rhestru 9 yn gyfochrog & champwaith Dewi Wyn. Wrth ddweyd hyn, nid ydwyf: yn maejitumio beirniadu y beirniaid, nac awgrvmu fod cam wedi ei wceud a'r gwr yn ei fater, eto dymunol fuasai cyd-gyhoeddi y tair a ragorant, fei y gailai y vox populi gael llais yu eu lleoliad, oblegyd cyfan, gan nad beth ddywed y beirni&id, llais y wlad sydd yn penderfynu anfarwol deb gweithiau'r beirdd o ddyddiau Horner hyd y dydd hwn. Eiddnuaf i'r barda yn ei ieegedd werthiant hnaa a llwyr i'r argraphiad cyntaf o'r awdl. Da genyf ddeall fod Mr John Jenkins, Arolyg- ydd laehyool y Cynghor Dinesig, wedi cael dyrchafiad etc. Nos Weoer diweddaf rhoddai ei yroddiswyddiad i mCWl1 i'r Cynghor gan eu hys- bysu ei fod wedi ei tpwyntio yn oruchwyliwr chwarel yn y Deheudir. Rboddid canrnoiiaeth uchel i Mr Jeuk ns am y dull yr oedd wedi cyflawni ei ddyledswyddau tra ya ngwasanaeth y Cynghor, a chaxi ei foo i ddechreu ei waith newydd yn uniongyrchol, caniatawyd iddo ymadael heb roddi y rhybudd arferol. Y cWJstiwn nesaf a ofynir ydyw, Pwy fydd ei olynydd ? Enwir amryw, ond credir yn gyffredin mai un o'r gweithwyr sydd ar y Cynghor gaiff yr anrhydedd. Bydd yna felly ymddiswyddiad arall yn crogi uwchben y Cynghor, druan—ymddiswyddiad hunan-ymwadol o 'fod yu feistr er mwyn cael myn'd yn was Pwy fydd y gwr ? Teigil.

0-- Tlocfi yn igoglecisl Cymru. MAE cyfrifon AIr Bircliam, swyddog Bwrdd Llyw- odraeth Led, o sefyllfa tbdi yn Nghymru yn ys- tod yr haner blwyddyn diweddaf wedi eu cy- hoeddi. Yrnddengys fod yn Ngogledd Cymru, gyda phoblogaeth o 466,869, werfch trethol o 2,292.669p! ac arwynebedd o 2,216,626 acr, 17,158 o dlodion yn derbyn cymborth ar ddiwedd y chwe mis diweddaf. Dyssa fanylion pob Undeb Cos}'' y Pen y J7reul- o'r bo,!?l- T1 Tlodion. iau. ogaeth. 33r I1 on £ S. C. Mon '714 4,682 6 4 Caergybi 948 5.715 5 10f Sir Gaernarfon Bangor a Beaumaris 1,568 .10,235 5 4J Caernarfon 1,791 .10,690 5 s'" Cmnvy- 7 4,994 4 of Pwllheli 933 5,759 5 2 Sir Ddinbych Lknrwst 389 2,451 3 9 Rbuthin 470-3,689 5 8, Gwrecsam 1,497 8,890 210£ Sir Ftlint Pea&rddlag 413 2,079 2 7^ Treffynon 2,040 .12,203 5 gf liianelwy 1,091 6,718 4 74 Sir Feirionydd Bala. 202 1,391 4 6i Corwen 590 3,703 4 64 Dolgellau 539 3,818 5 .3 Ffestiniog 1,095 7,695 5 6 £ Sir Drefaldwyn Ford en 352 1,856 2 31 Lianfyllin 558 3,500 3 94 Machynlleth 383 2,988 5 6i Drenewydda Ll'idloes 824 5,405 4 lli

Cig Defaid, Wyn, Bustych, Lloi, o'r fath oreu; wedi'upesgi a'ulladdyn Nghymru,i'w gael bobdydd am y pris mwyaf rhesymol yn Siop COED Y BRAIN 17 Deane Street, gyferbyn â Marchnad St. John.