Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
7 erthygl ar y dudalen hon
Gwrelchfon.
Gwrelchfon. ? PAN ofynwyd i'r hen bregethwr doniol o Fon, Y Go bach," esbonio yr adnod hono yn Job, Yr ychain sydd yn llafurio ac yn aredig, a'r asynod sydd yn gorwedd ac yn pori gerllaw," fe ddywed- odd, Yr ychain ydynt y pregethwyr Ymneillduol, a'r asynod ydynt y personiaid sydd yn gorwedd ac yn pori gerilaw." IT Yr oedd yr esboniad yn fwy cymhwysiadol yn nyddiau y Go Bach, efallai, nac yn awr, canys gorwedd a phori, a phori a gorwedd oedd yn nod, weddu offfeinaid y dyddiau hyny. IT Daeth Wil Twllymwg o hyd i'r Person yn gorwedd ar ochr y llwybr un diwrnod, yr hwn a ofynodd iddo, yn bur floesg, ei helpu i fyned adref, ond gan fod yr hen brophwyd, yn ngolwg Wil, yn dalwr drwg, fe'i hatebodd yn swta,, Mi at a chi adre, ys leiciwch chi, syr, am haner coron, a thalu yn mlaen liaw." Tarawyd y fargen, ond tystiai Wil ei fod wedi cymyd y job yn rhy rad, am fod baner cynwys seler y Scweiar tan wasgod ei lwyth." IT Yr oedd yr hen gymrawd Robin Ddu, yn cael ei ystyried yn brophwyd pur enwog pan oedd yn yr America. Anfonodd boneddiges am dano unwaith i ffeindio ailan pwy oedd wedi lladrata modrwy werthfawr o'i heiddo. Aeth Robin at y Plas, a gweithiodd ei ffordd i'r gegin, a phan oedd y mor- wynion i gyd yn nghyd, fe ddywedodd, Yr ydw i wedi dwad yma i ffeindio modrwy ych mistres," a phan welodd un yn cochi ac yn ymliwio, fe'i galw- odd ato, ac a ddywedodd, Yn awr, y ngeneth i, rhowch chi y fodrwy i mi, a thamed o fara hefo hi, ac mi'ch cliria i chi yn ngolwg y foneddiges." IT Rhoddodd y forwyn y fodrwy iddo, fel y ceis- iai, a thaflodd v prophwyd hi, wedi ei chuddio yn y bara, i'r tyrci oedd ar y buarth, yr hwn a'i llync- odd yn ddidrafferth, Yna aeth at y foneddiges, ac a ddywedodd, Yr ydych wedi colli modrwy, mam, onid ydych ?" "Y d wyf, ac yr wyf yn fodd- Ion talu yn anrhydeddus, os gallwch ddweyd pwy a'i dygodd," atebai hithau. Wel, mam, peid- iwch ac atnheu neb. Yr ydych yn hoff iawn o fwydo'r ffowls, onid ydyeh" ychwanegai y Du. Ydwyf," atebai hithau. 11 Wel, mam," pwys- leisiai yntau, os lleddwch chi y tyrci mawr sydd yn y buarth, chwi gewch fod y fodrwy yn ei gylla -ef." Gorchymynwyd lladd y twrci ar unwfith, a chafwyd y dryll a gollasid, er clod mawr i Robin, a'r enill mwyaf a gafodd yn ei fywyd am un gwr- hydri o stremp ei awen. IT Yr wythnos ddiweddaf, yn ol yr Echo, yr oedd merch yn Dundee wedi cael swllt mewn wv iar Yr oedd hyny yn fwy hynod na ffeindio y fodrwy yn ngholuddion y tyrci. Pwy fuasai yn meddwl fod ieir mor ffond o bres. IT Hei be ydech chi'n gladdu?" gwaeddai Daniel Tycroes ar ei gymydog dros wrych yr ardd. O," ebe'r cymydog. dim ond ail blanu ychydig o hadyd." Hadyd, wir—y mae yn edrych yn debyg iawn i un o'n cywion ni," ychwanegai Daniel. Y mae hyny yn wir," ebe y cymydog, heb godi ei ben o'r ddaear, mae'r hadyd yn ei gropa fo." IT Pan oedd Barry Sullivan, vr actiwr Gwyddelig yn cymeryd rhan yn Richard III. yn yr Amwythig a phan ddaeth at y geiriau, A horse a horse my kingdom for a horse!" gwaeddodd rhyw benbwl o'r gynulleidfa, Wouldn't a doekey do?" pryd y cafodd yr ateb pert, "Yes, please come round to the stage door," er difyrwch nid bychan i'r dorf. If Pat," ebe meistr y dydd o'r blaen wrth ei was, y mae gen i ddrwgdybiaeth fod chi nea fl. yn feddw neithiwr," pryd yr atebodd Pat, "Y mae gen inau rhyw ddrwgdybiaeth felly, syr." Wel, y rascal, p'run ohono ni oedd?" Tydw i ddim yn leicio taflu dim sarhad arnoch chwi, syr, ond mi alia i ddweyd cymin a hyn, mod i'n gwenwyno na fuaswn i 'run fath a chi, syr." IT "Piygwch ar eich gliniau," ebe merch y Person wrth frawd bach merch y Siop yn yr Eglwys ar ddarlleniad y weddi, pryd yr atebodd ei chwaer, yn hynod o deimladwy, Please, mam, feder o ddim—mae'i glos o yn rhy dyn." If Fe ddylai carwrs fod yn fwy gwyliadwrus ar eu geiriau. Fe gollodd Mr Phillips ei gariad trwy ddweyd wrthi, Wyddoch chi be, y ngeneth i, yr ydwy'n caru y tir yr ydych yn sangu arno." (Yr oedd ei thad wedi marw ychydig cyn hyny, a gadael y fferm yr oedd yn byw ami i'r gariadferch), ac fe atebodd hithau yn gyrhaeddgar, Ie, yr °eddwn i wastad yn amheu ych bod chi yn meddwl flawy o'r ffarm nac ohona i; ffarwel." Wedi cael ei wynt a.to, heliodd Mr Phillips ei draed tuag adref, yn edrych cyn wirioned a chyt llo. IT Yn Maldwyn y mae Jehu yn enw eyffredin, ac Yr oedd un o'r tylwyth wedi myn'd yn wraig i .arnaethwr cyfrifol o dueddiadu crefyddol, ac un Boson yr oeddynt yn ymddiddan ar gyfran ddar- jjenid o'r Hen Destament, pryd y dywedodd yr "wsmon," Oedd, yr oedd Jehu yn un o'r bren- hlnoedd gwaethaf fu yn y byd erioed," pryd yr ytrihyllodd ef &'r sylw, "Dyma chi, Daniel, os ydych yn myn'd i son am gymeriadau y Beibl yn y ty yma, rhaid i chi siarad yn barchus am danynt." CYFARWYDD.
(o) BETH YW CYNILDEB?
(o) BETH YW CYNILDEB? AR ga.n lawer o bobl syniadan cyfeiliornus am yr .jtyn yw gwir gynildeb. Creda rhai mai ymwadu a'u r,UDairi yn mhob dim ydyw, ac o ganlyniad, ymgad- pant yn ami rbag yr hyn a wnai wir les iddynt. yamsyniad mawr yw hyn. Nid yw y fath ymddyg- ond rhith o gynildeb, ac, mewn gwirionedd, inae aml yn achos o eageulusdra sydd yn profi yn niweidi0], t) gynildeb yw gwneud y defnydd goreu o bob Peth jn en Mae y gost o fyned i lan y neu i'r Ifynonau, yn en wedi i'r dosbarth sweithiol, gymaint fel mae yn ddyledswydd arbenig J'ynt, ae yn neillduol ar y rhai sydd wan neu g'laf, seisxo eaej y -jjeg mWyaf sydd yn ddichonadwy.. Grr- 6 Profi&d lluoedd yn ein gwlad. yn tystio fod ytoeryd cwrs o Qainine Bitters Gwilycn Evans yn ^rit° J'U hynaweliad a glan y mor, neu pa le bynag yr idd 1 reu''° e" gwyliau, wedi profi yn llesol iawn ^ynt, ac wedi dyblu y budd a dderbynient oddiwrth j.llay "P'Widioxl, pe heb gymeryd y cwrs o'r meddyglyn j,n hwn. Mae Quinine Bitters Gwilyai Evans ao gaso<iad godidog o'r hyn sydd feddyginiaethol 1\1:a gryfhaol yn holl brif lysiau y byd llysieuol. sydd wedi roddi prawf arno yn cydnabod j^eddau a'i effeithiolrwydd, ac mae llawer wedi Qw-,°ei efelyehu ond yn ofer. Gwerfchir Bitters Potef^o1 iTan fferyllwyr yn mhob man mewn aiQ .9? a 4s 6c yr un, a gellir ei gael trwy y post peroV, Prjsiau uehod yn uniongyrchol oddiwrth y Ijim^)611?^011:—Quinine Bitters Manufacturing Go., Llanelly. South Wales.
Barddomaeth.
Barddomaeth. Y CRITIC. [Gan ELPHIN.] "A heuo ddrain, na fydled droednoeth." — Hen Ddihareb. GWAITH rhyfedd ydyw ymgais am gadeiriau Am nawmis, mwy neu lai, rhaid mwydro pen I chwilio am gyfaddas ansoddeiriau, Neu dyru geiriau llanw hyd y nen Rhaid cadw clust a llygad yn agored Rhag Crych a Llyfn, a beiau bychain cerdd Y pwnc yw enill Cadair. felly sored A soro, os na fydd y gan yn werdd 'Does dim, medd rhywrai, yn y byd yn wyrdd Ond bechgyn y colegau hyd y ffyrdd. Rhyfeddaoh fyth yw ymgais am anrhydedd Y Goron-gwneud arwrgerdd yw y gamp Mae'n gofyn cael peth wmbreth o frwdfrydedd I eistedd drwy y nos wrth oleu lamp, I droi rhyw aelod o hen deulu Adda Yn wron o gyneddfau goruwchddynol Fel Arthur neu fel Dafydd gynt, fe ladda Rai miloedd o'i gyd-ddynion yn annynol- Er hyny, bydd yn batrwm o ddyngarwr, Ac weithiau'n fwy neu lai o fenyw-garwr. Bu llon'd y wlad o stwr, o dro i dro, Rhwng beirdd a beirdd, am ddefod y Coroni; A llawer gwr, fel Gweirydd aeth o'i go Wrth ffraeo'n wyllt yn nghvlch y seremoni; Fe ddywed rhai ei bod hi yn gyfartal I ddefod y Cadeirio mewn gogoniant; Er hyny, nid oes yn y tegan na'1 tal I'r beirdd Coronog nemawr o adloniant; Ond cawsant yn Llandudno ryw lifeiriol Lawenydd, pan wnaed Ben yn fardd cadeiriol. Ond beth a wnawn os byddwn yn arswydo Rhag myned i gystadlu a'r awenydd ? Os mwy naturiol ini ydyw clwydo, Pa fodd yr awn i fynu ar adenydd ? Ai marchog ar ysgubell, fel y gwrachod A glywid gynt drwy'r wlad yn codi rympus ? Na, wiw i neb ymddangos mewn hen fflachod 0 'sgidiau o flaen duwiau mawr Olympus Os na chawn ni'n cadeirio a'n coroni, 'Does dim i'w wneud ond myn'd o'n co'-a"moni! Tut, tut, I know a trick worth two of that" (Thus spoke a man of learning to his fellows), "To sulk in isolation would be flat, And would moreover land us in the yellows We'll form a league of good academicians, And found a school of modern criticism, Our standards shall be those of stern precisians, Our habits formed in strict asceticism And each shall be as steel unto the other, A friend that sticketh closer than a brother." N a syner am fy mod i yn cymysgu Y cbydig bach o Saesneg yn fy nghaniad; Mae'n dda cael daneros mod i wedi dysgu Rhyw ambell dafod o estronol haniad Mae boys Rhydyehen" fyth yn canu clyehau Oblegyd eu ffyddlondeb i'r hen iaith, Ymffrostio wnant yn wirion nad oes brychau Yn perthyn iddynt bwy na'u llafar chwaith: Ond yn eu drawing-rooms a'u studies, mae son Eu bod yn hoffi iwsio iaith y Saeson. Er's tro fe welwyd heigio ar srylchgronau Yn gyntaf, ganwyd eldrych o fisolyn,- Ei amean, rneddii ef, oedd tanio'n bronau, A chodi'r henwlad yn ei hoi,—(O lolyn !) Fe godai fwy na digon ar Galfiniaeth (Mae'n rhaid addoli'r duwiau yn mhob oes), Arminiaeth, ac yn gynil Annibyniaeth, A phob rhyw sop i Cerberus a roes: Ond diwedd can neu bregeth yw y geiniog Ac am y "codi cyfyd hwn chwe'cheiniog. Cyn hir anrhegwyd ni a chwarterolvn, A'i brif hynodrwydd ydoedd ei ddarluniau; Ac heddyw dyma eto gyw misolyn Yn dod o'n blaen, yn gnl a gwan ei gluniau: Dylaswn ddweyd fod hefyd ryw ledfegyn Pur glaf eifliw ar gyfer Dic-Sbon-Dafydd Ai gwaith y cylchgrawn Seisnig fydd ei regi ? Na, dyma un fydd iddo yn ddyrchafydd Fe roddwyd hefyd rywbeth bach i'r bretyn- Teganau plant yn awr yw llyfr a chetyn. Peth hawdd yw rhoddi sebon, os bydd hyny Yn talu'n well i'r Wasg na rhwbio halen Mae Twm a Chadi'n debyg iawn o brynu, Pan glywont fod eu darlun ar y ddalen Wneiff dim y tro i'r Saeson ar eu gwyliau Ond myn'd i'r football matches mawr yn dyrau Ond hoffa'r Cymry gasglu ar y Snliau 1 ddadleu'n boeth uwchben yr Ysgrythyrau O hyd, ymbesgi sydd ar hymbygolion,— Darluniau gawn o'r matches neu'r ysgolion. Ond penaf swydd y cyngrair yw log-rolio Grym anwyl! beth yw ystyr gair mor 'smala. ? Cyfundrefn newydd ydyw hon o frolio, Gychwynwyd rywle heb fod bell o'r Bala Oblegyd, os bydd eisiau adolygu Rhyw lyfr-boed wych neu wael, boed ddoeth neu Gyhoedda un o'r Urdd, ni wiw ei ddrygu, [annoeth We hail it with delight." ddywedir dranoeth Gan ddwyfol oracl-lais y Welsh Edition, The book will doubtless take a high position." Ond mawr yw Urdd y Delyn. a'i chyswynair Yw" Can i'th nairi, fe gan dy nain i tithau A thyna pam y gwelir llawer mwynair Drwy'r Wasg Gymreig. yn ail i un o lithau Yr Eglwys Gatholig-" Tc Deum Laudamus:" Bydd arnaf awydd myn'd i'r Uchel Lys "To move for an injunction or mandamus," Mae'r peth fel organ-grinding yn fy nsrhlust; 0 Gymru, Gwlad y Gan a'r Menyg Gwynion Pa bryd y tyf dy blant i fynu'n ddynion ? Hen urdd fendigaid oedd yr Urdd Gocosaidd,— Nid oedd o gwmpas hono ddim cymhendod Yr Archfardd, er mor enwosr, ni dclangosai Ddim math a dnedd sarug na mursendod Pa le mae'r doniol Aligator Menai, A Chrocodeil (nid Gwlad y Neil, ond) Gwalia ? x Ba le mae bardd y Talcen Slip na wenai Wrth ddywedyd y gorchymyn-" Nac ysmalia ?" Pa le y mae'r athrylith a'r donioldeb ? Ha wedi myn'd i geudoi hunanoklob. 0 Gritic, buost unwaith yn arfaethu Trawsffurfio'r Urdd yn fafch o gwmni siartar, Ar ddull y gwyr wrth fraint sy'n llywodraethu Yr Affricaniaid k gerwindeb Tartar; Pe cawset ti y scorpion i dy ddwvlo, Pa beth a ddaethai. o hen Gymru druan ? Ni chlywsid dim ond ochain trwm a wylo, A gwaeth na Bedlam fuasai'r wlad yn fuan 0 diolch am ddiangfa ragluniaethol I ryddid barn ac urddas cenedlaethol (I barhau.)
Y DON ASSOCIATION
Y DON ASSOCIATION SIWTIAU OLWYNO AM BKISTAU POBLOGAIDD.—Mae Y Don Association Lord Street a Paradise Street yn awr yn dangos y Patrymau newyddion o Siwtiau Olwyno am y tymhor presenol, ac yn eu plith ceir rhai o'r patrymau mwyaf hardd a chwaethus. Y maent wedi eu gwneud a'u gorphen yn y dull goreu'n bosibl, ac wedi eu leinio a, gwlan iechydol. Gellir eu cael yn ffurfiau Lounge neu Norfolk, pob maint, am 16s. 10c. y siwt, llawn werth 36s. Anfonir patrymau trwy y post yn rhad ond gwneud cais am hyny,
LSenytidiaeth.i
LSenytidiaeth. i 11 PARCH DAVID DAVIES, BERMO: Ei GOF- IANT A'I BREGETHAU. Gan y Parch WILLIAM JONES, David Street, Liverpool. Pris 3s 6ch. Liverpool: Cyhoeddwyd gan 1. Foulkes, 8, Para- dise Street. 1897. Y MAE bellach dros ddeng mlynedd er pan y bu farw, yn dra disymwth, wrthddrych y Cofiant hwn ac yn y cyfnod hwnw y mae canoedd o'i hen wrandawyr, y buasai yn dda ganddynt weJed ei Gofiant, wedi ei ddilyn i'w orphwysfa. Ond ylmae miloedd ohonynt eto yn aros a'i darllenant gyda hyfrvdwch pur, er mwyn dyfod i gymundeb un- waith yn ychwaneg ag un a hoffid ganddynt mor fawr Darllenasom eia hunain bob giir ohono gyda boddhad. Pan fu farw Mr Davies, edrychai pawb ar unwaith at Mr Jones fel y gwr oedd wedi ei dori allan i ysgrifenu Cofiant iddo. O'i febyd dygwyd ef i fynu wrth ei draed yn ardal Pen- machno, ac wedi hyny daeth i gysylltiad agos ag ef fel mab yn nghyfraith'iddo a thrwy y cwbl cafodd fanteision helaethach nag a ganiatawyd j i neb arall i gyrhaedd adnabyddiaeth drwyadl ohono. Ac yn mhellach, nid oedd neb i'w gael yn meddu cydymdeimlad llawnach nag ef, neu allu helaethach i ddeall a gwerthfawrogi ei wahanol nodweddion. A chredwn y cydnabyddir y darlun a dynwyd ganddo ohono yn un hollol ffyddlawn a chywir. Ni osodir ef allan fel gwr perffaith ni amcenir tynu lien droa ei ddifFygion ond dangosir ef yn hollol fel yr oedd. Ni chaniateir i'w ddiffyg- ion guddio o'r golwg ei ragoriaethau-buasai hyny yn annghyfiawnder. Ei brif ddiffyg yn ddiau oedd anwastadrwydd tymher, tuedd at Iwfrdra, a digalondid; ond yr oedd rhywbeth digrifol o gwmpas y diffyg, fel na byddai neb yn digio wrtho I o'i herwydd. Ac yr oedd yn gymeriad rhy gryf i neb feddwl am dosturio wrtho ychwaith. Wedi gwerthu ei lyfrau unwaith ac eilwaith gy(la'r bwria,.i o roddi fynu bregethu.deuai ato ei hun yn ebrwydd, a phregethai drachefn yn fwy ymroddgar nag erioed. Gwyddai pawb a'i hadwaenai nad oedd eisiau gwneud dim iddo mewn adegau o ddigalondid ond ei adael iddo ei hun nes yr elent heibio. Ar ol tywyllwch deuai gwawr, a gwelid yntau yn dyfod allan o'i ystafell, ac yn ymlawenhau fel cawr i redeg gyrfa. Buasai ei fywyd yn ddiau yn ddedwyddach iddo ei hun pe gallasai roddi llai o sylw i fan brofedigaethau ddeuent yn ei ell ffordd ond yr oedd bywiogrwydd a thynerwch ei deimladau yn nerth mawr iddo ar yr un pryd mewn cyfeiriadau eraill. Ac ynddo ef fel mewn llawer eraill yr oedd gwendid yn troi yn nerth. I fesur helaefch gaHasai ddweyd, Pan wyf wan, yna yr wyf gl),diforn." Gwyr pob Cymro vn dda am J ddwy ardal sydd am y mynydd &'u gilydd-Penmachno a Dolvdd- elfn, ac am ddyled fawr ein eenedl iddynt. Yn v ddiweddaf y ganwyd yr Esgob Morgan ac ynddi hi ganwyd ae y maawyd tri chedyrn Tanycastell- Jobr, David, a William Joms, a'a cefnrJer Cad- waladc Owen ac yn y flaemf y codwyd amryw weinidogion gwir ragorol, yn mysg pa. rai ni raid petruso rhoddi y lie blaenaf i David Davies. Gwnaeth ef yr (nw Penmachno yn adjsab/rldus ac anwyl trwy Gymru oil cyn iddo gy h,ed,' deugain mlwydd oed ae ni fynai and un o'r rhai a.'a cofient pan yn preswylio yno siarad am dano i ddiwedd ei oes ond fel "Dafydd Djfis, Pen- machno." Oofiwn yn dda y tro cyntaf erioed y clywsom ni ef yn Cbwefror, 1854 nid oedd y pryd hwnw ond deuna er hugaia oed, Ei destyn oedd loan xii. 32. A minau, os (lyrchefir fi oddiar y ddaear, a dynaf bawb ataf fy hun." Ychydig sydd yn aros ar ein cof o'i bregeth, ond y mae rhanau o'i weddi mor fyw yn ein cof a dim a glywsotn. Nid ydym yn credn y gallai unrhyw blentyn a'i gwrandawai lai na derbyn argraph aanileadwy oddiwrtho. Tyoid sylw pawb gan ei lais clochaidd a chan ei naturiol- deb perffaith a chymerai ei sylwadau bachog, yn enwedig yn ei oedfaon mwya.f grymus, afael ddofn yn nghaloa a chydwybod ei wrandawyr. A chaf odd yn ei oes y frsdnt o ddychwelyd canoedd, os nad miloedd, at Dduw. Yr oedd ganddo feddwl uchel o "hen ddawn Dolyddelen a dawn oedd hono, fel y gwyddis, i gymeryd gafael gref yn ngwerin Cymru. Pre- gethwr y Bobl y galwai Glan Alun y mwyaf o gewri Tanycastell ond perthynai yr un nodwedd i fesur helaeth i'w ddau frawd, ac mewn graddau tra nodedig i'w gefnder, Oadwaladr Owen. Ac yr oedd yr un peth yn wirionedd hefyd am Dafydd Dafis, Penmachno. Nid oedd neb a esgynai i bwlpud yn dsall bywyd y werin yn well nag efe, na neb a allai gydymdeimlo yn berffeithiach i'r bywyd hwnw yn ei holl agweddau. Ac yr oedd 61 bod yn troi yn mhlith y werin ar ei bregethau, yn enwedig ei bregethau goreu. Yr oedd yn ddar- lleawr mawr ar lyfrau, ond yn llawer gwell dar- llenwr ar ddynion ac oddiyma yr enillai lawer o'r dvianwad a nodweddai ei weiaidogaetb. Mewn dyddiau y mae pob pregethwr yn siarad am ei lyfrgell, ac nid odd dim y byddai Mr Davies yn agosach i ymffrostio ynddo na'i IyfrgeH-byfryd iawn i wraadaowyr Cymru ydyw tipyn o "arogl maes ar bregethau a pharhaodd gradd helaeth o'r arogl hwn ar ei bregethau ef hyd ddiwedd ei ddydd Un poth arall a nodweddai bregethwyr Dolydd- elen ydoedd eu bod yn taflu eu hunain, gyda. holl yni ea natar, i'w gwaith ac yr oedd yr un peth i'w weled yn amlwg yn Mr Davies. Ar derfyn ei ddydd gtliesid dywedyd yu briodol am dano, Hyn a allodd hwn, efe a'i gwnaeth." Mfiwa rhui cylchoedd, yr oedd yn rhagori ar bawb y digwyddodd i ni ddyfod i adnabycldiaeth ohocynt. Ni welsorn erioed neb i'w osod yn yr un dosbarth ag ef mewn dawn i ymddyadan a blaen- oriaid mewn Cyfarfod Misol neu a phregethwvr mewn Cymdeithasfa. Ac am daflu bvwvd i dra- fodaeth ar fater ymarferol mewn Oyfarfod. Misol a Chyrodsithasfa, yr oedd ya ddiau heb ei ail. Mynych y gwelsom ef mewn cyfarfod marwaidd vn codi i fynu i ddweyd g,ir ar y mater d sn sylw, ac mewn ychydig eiliadau yn gwneud y lIe yn fyw drwyddo. Gwelsom lawer yn fwy medrus i weled y ffordd allan o anhawsdersu ond yn y gallu i daflu bywyd i gyfarfod, vn ein syoiad ni, saif wrtho ei hun vn hollol Ond ofer ydyw i m j>eisio ei ddesgrifio. (Jyfeirlwn ddarllenwyr Y Cymro yn gwbl ddibetrus at y Cofiant am. olwg gywir a chyf- hwn arno fel yr adwaenid ef yn mysg ei frodvr a.m I fwy na, haner can' m!ynedd. Bu Mr Jones yn hvnod o hapus ya nghynllun v Cofiant. Cvnwysa d-ieunaw o ben nods u :— Bore ei oes Ymddadblygiad Ymarfogi at waith Adnewyddiad yn y gwaith Ymryddhau oddiwrth of a! an bydol Symudiadau Ffyddlawn yn yr holl dy; Heulwen a Chwmwl; Ymddatod oddiwrth ofal bugsiliol; Yn teithio Yn wyliedydd craff; ( Tymhor o Neillduaeth Yn y Gyfarfodydd Misol; Cysgodau yr hwyr yn ymddangos Cadw Noswyl Adgofion; OydPvnorthwywyr i'r Gwirionedd Pob un yn ei drtfn ei hun. Hawdd fuasai ei wneud yn helaethach ond y mae'n ddigon helaeth i osod allan ddarlun ffydd- lawn a chyflawn o Mr Davjes. Sylwasorn nad ydyw ambell hanesyn y gwyddem am dano yn cael ei adrodd yn hollol fel y digwyddodd ond tra anhawdd i gofiaritydd ydyw sicrhau cywirdeb ya yr hyn nad oedd ei hunan ya dyst ohono. Gwerth- fawr iawn hetyd ydyw'r pregethau, er mai ychydig o'i brgethau mwyaf grymus a geir yn eu mysg. Ac am y rhai a gymerwyd o'i lawysgrif ef ei hun, y maent yn mhell oddiwrth y ffurf yn yr hon y traddodid hwynt ganddo. Deuai iddynt yn y tra- ddodiad ohonynt rywbeth nas galiai ef, ac DaB gallal neb arall ychwaith, ei osod ar bapyr. Cofiwn yn dda am ei bregeth ar Y Wialen a'r Ffon (y gyntaf yn y gyfrol), ar un amgylchiad yn Ionawr, 1864 Yr oedd yu un o'r rhai mwyaf effeithiol a wrandawsom erioed. Darllenir y deuddeg pregeth gan filoedd gyda bias Ac un o'r pethau mwyaf gwerthfawr yn y gyfrol ydyw y "Cvnghor" a draddodwyd. yn Llangollen, Mehefin, 1873. Nid yn fynych y ceir dernvn desgrifiado) y gellir ei gys- tadlu a'r desgrifk-d o Daniel Jones, Llanllechid, yn y Cynghor hwnw, Y mae'r darlun ar ddechreu'r gyfrol yn rhagorol; ac y mae'r gyfrol o ran ei rliwyg allanol yn bobpeth y gellid ei ddymuno. Diolchwn yn gynes am dani, a chymhellwn hi'a galonog i sylw miloedd Cymru. A.B. o
Cardd y Cerddor.
Cardd y Cerddor. A YDYW gweithiau Handel yn colli eu dylanwad ar y bobl 1 A ydyw yn bosibl i weithau fel y Messiah ac Israel in Egypt fyned yn hen a difias? Dyna gwestiyuau a dynant sylw rhai o ysgrifenwyr cerddorol y dyddiau hyn. Ac nid heb radd o sail yr vmholir hwy, pan ganfyddir fod a 18,959 yn llai wedi rhoddi eu.presenoldeb eleni yn yr Wyl Handelaidd a gynelir bob tair blynedd yn y Palas Grisial, nag oedd yn bresenol yn y flwydd- yn 1888, a thros 9,000 yn llai na thair blynedd ya ol, Ceisir rhoddi amryw resymau er cael ateb y cwestivnau yn nacaol ond dichon fod lluosog- rwydd y corau a'r cercläorfäu a roddant ddatganiad rw c- o'r gweithiau hyn ar hyd a lied y wlad, a llawer ohonynt yn rhai rhagorol, yn gwneud llawer er cadw y bobl yn nes gartref. Mae y nodwedd grefyddol yn ngweithiau Handel wedi bod ac yn sicr o fod eto yu elfen gref i'w cadw yn fyw yn serch y bobl. Mae corau meibion Bethesda yn awr wedi dych- welyd adref. Hu adran Rhif 1 yn Hastings am yr wythnos ddiweddaf,a Rhif 2 yn Birmingham, West Bromwich, Halesowen, Dudley, a Wolverhampton. Dywed un pipyr cerddorol Seisnig am danynt "Eu bod wedi eu cynal yn rhs.no!, ya ddiau, oherwydd cydymdeimlad, ond hefyd, gryn lawer oherwydd y gallu cerddorol am eu bod yn Gymry, y maent yn naturiol yn ei feddu." Tamaid a chic, onide ? Didorchuddir cofadail y diweddar Donizetti yn ei ddinas eaedigol Bergamo yn mhen tua thair wythnos, ac yn yr wyl ddilynol, cymerir rhan yn cbwareu-gerrldi y cerddor Italaidd gan y cantoresau Madame Patti, Madame Calve, Madame Melba, ac eraill. I burn my soul away gan G. H. Pugh, Mus. Bac. Llundain fRobert Crooks & Co.Can sym! a naturiol yw hon, gyda rhan i'r Violoncello. Mae'r awdwr wedi gallu crynhoi grynjlawer o bryd- ferthwch mewn brawddegau a syniadau i le gwedd- ol fychan, gan mai her yw y gâa. Mae rhan y cello yn adgyfnerthiad dyddorol; ac ambell frawddeg gan hwn fel gan y llais yn gafael ac yn hofran yn y cof am amser. Yr hyn sydd yn tynu oddiwrth werthyganydyweibod yn diweddu mor swta er hyny, hwyrach mai rhinwe id yw hyn, gan na fydd yu bosibl diflasu a meithder. When 'midst the gy I meet." Rhangan gan yr un awdwr, geiriau gan Moore. Llandudno W. Claxton.—Nid oes dim llawer o newydd-deb yn hon, eto y mae y gweithiad allan yn glir, ac ar gynllun prif arwr y "rhangan y gwahanol ranau yn gallu dweyd eu neges eu huuain, mewn cydym- deimlad a'r rhanau eraill, yn dda. Unwaith y mae yr awdwr yn gorwneud y desgrifiadol, a bron yn ymgolli yn y gydgan. Ceir yn hon eto rai brawdd- egau tlysion, a gellir yn hawdd argymell y gwaith fel un heb lawer o anhawsder ynddo. Rhai cywrain a dyddorol ydyw y gyfres o ch wech o ddarnau i'r organ y mae Mr William Foulkes, organvdd St. Margaret's, Anfieid, newydd ei cy- hoeddi, yn enwedig y fedolaith, ymdeithgan a elwiry Marriage Benediction." Profwyd ewyllys y diweddar Mr W. T. Best, organydd y Gorphoraeth, gan ei weddw Mrs Amelia Caterina Fortunati Maria Bast. Gwerth yr eiddo oedd £2,578 5s lie, STRADELLA. :°:
PEIRIANT CYWRAIN.
PEIRIANT CYWRAIN. Y PEIBIANWAITH rhyfeddaf a chywreiniaf mewn bod yw y corph dyno!, a dylfii pob dyn ymdreehu dyfod i wybod ei weithrediadau hyd y gellir, gan fod llawer o'u cysur yn dybynn yn ami ar ein gwybodaetb ohon- ynt, ac o leoliad rhanau mewnol y peiriant hynod hwn. Mae llawer un wedi eufeddianu s-an fraw ac ofnau disail oher-wydd ei anwybodaefch o beirianwaith v corph. Tybiant eu bod yn dyoddef oddiwrth glefyd v alon pan nad ydynt yn dyoddef ond oddiwrth Ddiffyg Treuliad. Lleolir y cylla ychydig isiaw y galon, a phan y blimr un gan wynt yn y cylla. yr hyn a achosir gan annhrenliad.—mae y cylla yn chwyddo ac i raddau yn atal gweithrediad rneplaidd y g11on, neu yn cyflymu ei ehuriadau. Yna bllnir ef gan of nan mai cJefyd neu ddolur y galon sydd arno, a meddienir ef p -an Iselder Yspryd neu y Pruddglwyf, mewn canlynia.d i'r ofnau disail hyn, pan mewn gwirionedd annhrefn yn y cylla. yw yr achos o'i ddolur, IlC os ôJrrnuchr yr actios, diflaiia yr effeithiau vn fuan. Twtia 111 mewn amryw wledydd mai meddyg- inM 1 v I ■ ill annhwylderau v cylla yw Q "11 Ems. Gan hyny dylai ]'iuh dan unrhyw ddolur sydd yn tarddu o duiffyg treuliad wneud prawf teg o Quinine Bitters Gwilym Evans. <Van fod dynion âievcldor. yn cymeryd mail tats o boblogrwydd y meddvsjlyn hwn i gynyg i'w cwsmeriaid efelychiadau gwael ohono, dylai pawb nan vn ei brynu. edrych fod enw Gwilym Evans vr y label y slams a'r atel Gwerthir ."ri mewn poteli 2s 9c a 4: (ie yr un gan bob fferyllydd, neu gellir ei gael yn unionaryrehiol oddiwrth y pei-ch- wogion,—Quinine Bitters Manufacturing Co., Lirnd., Llanelly, South Wales,