Y Cymro

Gwrachion. H PAN oedd par ieuano newydd briodi yn cael eu gyru ar frys gwyilt i'r olsaf i fyn'd i'w mis me), torodd braidl y cerbyd, a thafUyd y ddau dded- wyddiiawr, G¡;,n mai yn sir Aberttifi v cli gwyddodd hyn, ebe'r gyriedydd, Pwy ddylse, mewn difri, y byser dcbu'n cwmpo mas mor gyn- ted." If Mae rhvwun wedi galw yr Archesgob Temple yn Canterbury Lamb," am ei fed yn coelio pob stori wirioa a glyw o Gymru. 1 Mae Ned ni wedi prynu beisycl (deurod y selwir y peth, yr wyf yn dead, geuych chwi). Yr oedd o'n awyddus iawn i allu cyffogeth ond ar 01 y cwymp a gafodd nue o'i un mor awyddus i allu eerdded. IT Llawer o ddyfalu a fu paham y galwyd yr Unol Daleithiau yn "Uncle Sam," fel y gelwir Prydain yn John Bull." Gwelir maiyr un prif- lythyrenau sydd i Uncle Sam ag i'r United States.. H Mae dyn o'r Mericia newydd ddyfeisio peir- iant i drwsio sane. Rheswm arall tros i fenywod ael myn'd i'r Senedd. If "Rhaid i chi beidio dwad i'r ysgol, Wiliam, nes bydd ych mam wedi gwella'n lhvyr o'r fresh wen," ebe'r ysgolfeistr wrth hogyn Tan'ral't. Raid i chi ddim gyfalu yea. i 0, syr," ebe Wil- iam, mam-ynnghyfraith ydy hi i mi, a ches i ddim byd erioed gyni hi." IT Daeth un o gyhoeddwyr newyddiadur yn Ngogledd Cvmru i Lerpwl i wel'd Shou Baraum. Mi gwelodd hi; ond cafodd anwyd trwma chollodi ei fivw, Dymuna hyabysu ei fod yo foellon i ddy- chwelyd yr anwyd am ddim, a chynygia wobr o dciiT Seren newvdd eu bathu i bwy bynag a ddaw a'i glyw iddo y ol. Iff Y n mhapyr Seisnig Dinbych, y Free Press, wrth gofnodi marwolaeth y wraig ragorol, Mrs Jones o Lanfor, yr hon a fu farw yn Rhuthin ycb- ydig ddyddiau yn ol yn 82 oed, dywedir ei bod yn arfer tnvnychu yr hen saaiwiiau, ac iddi glywed Howel Harris a Rowlands yn pregethu. Pan gof- iom i Rowlands farw yn 1790-26 mlyaedd cyn geni Mrs Jones-a Howel Harris cyn gynared a 1773, er fod y ddau yn llefaru etomewn ystyr, rhaid fod rhyw ddrwg yn rhywle, yn mhenglog ys- grifenydd y paragraph, mae'n debyg. IT Yn y dyddiau trymllyd hyn, pan y mae cysgu yn gyffredm yn yr addoldai, mae'n hawdd i'r hwn a glywodd yr hanes gofio un o ddywediadau ffraetn y diweddar Dr Arthur Jones mewn oedfa. farwaidd. ac amryw wrth wrando y pregethwr eyntaf yn hepian yn y set fawr. IT Cyn cymeryd ei destya, ebai'r doethawr, gan edrych yn ddifrifol iawn, Wn i ddim syt deydii vsrthoch chi'n iawn: os deydai'n isel, c-hlyw'r bob! acw yn mbendraw'r capel mona i; ac os deydai'n uehel, mi fydda'n deffro'r bobl yma yn f'ymyl oedd yn cysgu'n braf pan oedd fy mrawd yn llefaru."

o Ar Finion y Ddyfrdwy. COKWEK.—Ddydd Mercher, cynaliodd Cymdeith- aa Ddyngarol Orrwen ei gwyl flynyddoi. Gorym- deithiwyd gyda seindorf Llaosantffraid yn blaen ori caed pregeth dda gan y person yn yr Eglwys, a chiniaw danteithiol yn Ngwestty'r Harp. Yn yr h myr, ymgynullwyd i ddawnsio. Ai tybed nad ailai'r gymdeithas derfyou'r dydd mewn dull dcethacb na thrwy ddawnsio ? Y mae amcan gwell yn sicr i'r gymdeithas hon na dysgu Cymry jvdd Corwen i ddawnsio.-Sylwais droion fod y llanw Seisnig yn ei agweddau salaf yu liifo i Oorwen, Y prawf diweddaraf o hyn yw fod cyrddau'r Nawn Sul Difyr «>edi eu cychwyn yn y dref. Ai tybed fod yr ysgol Sui a thraddodiad- au'r tadau yn colli eu gtym a'u dylanwad ? Bydd- ai u dda i'r Corweniaid go6o fod iawn Sul Buddiol yn fil gwerthfawrocach i foesau gwerin na Nawn Sul Difyr a mursendod yn hytrach na dim arall vw cynal y cyfryw mewn tref mor Gymre g —Y mae llyfrgeli rydd yn Nghorwen, a c'nymerir mantais arni gan luaws. Gan fod Glyndyfidwy yn rhan o'r plwyf, teimla trigolion y pantref liwiw fawr angen am fantais gyffelyb. Lied hwyrfrvdig yw'r Rhaith Plwyf i estyu llyfrgeli iddynt. Rhyf edd hyn, a dylai pobl y Glyn godi eu llflf a mynu'r fendith ag y mae ganddynt hawl gyfreithlon iddi. Is BERWYN. --0- Mewn cyfaTfod o reolwyr addysg canolradd Caernarfon ddydd Gwener, dewiswyd ppifathraw- on i yagolion Bottwnog a Penygroes. I'r lie cyntaf p.Qodwyd Mr John Roberts, o Ysgol Frenhmol trwyddoniaeth, Llundain, yr hwn ay'n B. A. ae yn hen efrydydd o Yagol Rama.degol Beaumaris. Mr Prytherch, Coleg St. loan, Caergrawnt, a brodor o Lacartta, Aberteifi, a benodwyd yn brifathraw ys. gol newydd Penygroes. Os am gyfrol o feddylian mawreddog yn y Gym- rMg goetiiaf, pryner "COFIANT Y PARCH JOHN HUGHES, D.D. dan o'ygiaeth y Parch JOHN WIL- IJUMB, Princes Road, Lerpwl. Mae'r rhan gyntaf, pris wllt, allan o wasg y swyddfa hon, ac yn cyn- wys rhai o'r pregethau godidocaf sydd yn yr iaith

4 CRYFHEWCH Y CYFANSODDIAD. M wb yn barod iwert hfawro'i a gwresawu y awelon tyner a balmaidd ddiagwyliwn yn naturiol eu mwvnhau yr wythnosau dyfodol, ar ol Ueithder ac afiachusrwydd y tymhor sydd wedi myned heibio. Yn ystod y tymhor hwnw mae liawerlnvedi bod yn dyoddef dan wahanol anhwylderau ac eto yn dihoeni niewn Uesgedd a gwendid tra yn ymdrechu adenill iic,rth n'r iechyd a goilwyd. I alluogi y cyfryw i gael adferiad i'w iechyd cynefin ac i fwynhau iechyd da y tvmhor dyfodol, dylent ddefnyddio rnyw feddygm- iaeth adgryfhaol a symuda ymaith effeithiau mweidiol yr afiechyd, ac a gryfha y cyfansoddiad l wrthaefyll yn llwyddi anus ymosodiadau dyfodol Mflddvalyn o'r fath, a'r goreu sydd eto wedi ei ddar- ganfod yw Bitters Gwilym Evans. Gwelir hyn ar rnwaith os vstvriwn am foment yr effeithiau mae yn eaelar v cyfansoddiad. Dyma rai ohonyntMae Bitters Gwilym Evans yn cynorthwo a hwvluso gweith- rediadau nabur, trwy gynorthwyo bwyd-dreuliad, a ehryfhau y cyfansoddiad, a thrwy hyn well a a hwyluso cylchrediad v gwaed, &c. Mae Bitters Gwilym Evans hefyd yn cryfhau y giau a'r cyhyrau, yn puro a ffrwythloni y gwaed, yn byw- jocan yr yabryd. yn adloni y meddwl. ac yn eymud ymaith rwystrau ac atalfeydd yn yr ermigau Prawf" offa'thiolrwydd y Quinine Bitters yw fod r>awb sy'ld wedi ei ddefnyddio unwaith yn ei gymer- adwyo i'w cvfeillion, a thrwy hyn mae yr alwad am dano yn cyaydclu o flwyddyn i fiwyddyrt, a Uuawa o efelvchiadati o hono yn cael eu cynyg i r cyhoedd. Gocheler ? rhai hyn trwy edryeh fod enw wilym Kvans ar y kM, y stamp, a l' botel. Prupoteli, 28 9c 1\ 4;; 6c rr un. I'w cael gan hob fferyljydd. neu od'i^rth'y perchenogion -Quinine Bitters Manu- factut-ing Go., I.iaid.. Llanelly, South Wales.

Yn Nghwmna Natur a'i Phlant. t CHWIIIO AM NYTHOD ADAR (Parhad). LLTTHRODD gwall byebaa i'm llith y dydd o'r blaen, a chan fy mod yn awyddus i gadw o fewn tertyuau cywirdeb, dymunaf arnoch ei gywiro. Wrth son am ddull y Cropiedydd o ddringo i fynu coed, dywedais fod ei draed wedi eu ffarfio yn debyg i eiddo Cnocell y Coed anjihebyg ddylaswu fod wedi ei ddweyd, gan fod traed y Cnocell yn ffurfio vn ddau fys yn ol a dau yn mlaeo, ac nid fel y desgrifiais draed y Cropied- ydd, sef tri bys yn mlaen, ac un yn ol. Yr un diwrnod ag y gwelsom nyth y Cropied- ydd cawsom hyd i nyth y Gwibedog Brith ar ganol ei wneiiii erbyn hyn y mae wedi ei orphen, a'r fenyw yn eistedd ar y wyau. Aderyn nas gwelir yn gyffredin ydyw y Gwibedog Brith (Pied, Flycatcher), er ei fod yn llawer mwy cyff- redin y blynyddau diweddaf yn Meirion. Nytha hwn etc mewn tyllau yn y pren neu fur. Y mae y par yma wedi gwneud eu nyth mewn twll yn agos at y llawr mewn hen foncyff derw. Hawdd cael hyd i nyth y Gwibedog Brith, yn enwedig pan fydd y fenyw yn eistedd, gan fod y gwryw yn ol a blaen o ddrws y twll, yn cana a gwibeda bob yn ail, ac os daw aderyn arall yn agos atto, y mae yn uchel iawn ei ddadwrdd wrth geiaio ei yru i ffwrdd. Aderyn hardd ydyw y gwryw o liw du a gwyn claer, a'r fenyw yn fwy syml ei lliw, fel y mae yn y cylfredin yn mhlitli yr adar. Perthynas agos i hwn ydyw y Gwibedog cyff- redin (Spotted Flycatcher), neu y Gwibedog Manog, fei ei gelwir mewn rhai llyfrau. Enw priodol iawn ar hwn ydyw ei enw Su--Isnig-Ply- catchcr-rdd oes mo'i well am ddal pryfed ar yr aden. Y mae yn hawdd ei adnabod oddiwrth ei symudiadau sydyn a chwim, ac hefyd oddi- wrth symudiadau ei adenydd pan yn ceisio dal pryfed ar wyneb pren nea wal. Golwg syn a difrifol fyddaf yn ei gael arno, pan yn sefyll ar ben polyn nen drawst llidiart, fel pe wedi cyf- arfod a rhyw siomedigaeth chwerw, ond daw rhyw wybedyn anffodus o fewn cyrhaedd golwg ei !ygaid treiddgar, ac y mae yn adfywio yn y fan, ac yn anelu yn sydyn i'w gyfeiriad, yn ei ddal yn ddifeth, ac yna dychwela fel rheol yn ol yn union i'r un fan, gan ddatgan ei foddlon- rwydd gyda'i chat chat. Wrth ddychwelyd tua thref ar y diwrnod llwyddianns hwn, aethom trwy lwyn o goed ni buom yn hir cyn cael byd i nyth yr aderyn melyn bychan tlws hwnw, Dryw y Ddaear (Wood Wren). Cododd o ganol twr o ddail crinion a gwellt wi-tb. fon un o'r coed anhawdd iawn dod o hyd i nyth y Ddryw hon, a'r ffordd i wneud hyny ydyw curo yn ysgafn dwmpathau isel ar lawr mewn coedwig. Y mae wedi ei weithio yn debyg i eiddo y Ddryw fach, ond ei fod ar lawr, a chan ei fod wedi ei doi &'r dail nen wellt tebyg i'r sawl sydd o'i gwmpas, ni ddeuid o hyd iddo onibai i'r aderyn bach godi oddiar y nyth. I derfynu hanea y diwrnod hwn, cawsom nythod Dryw yr Helyc; (IVillow Wren), aderyn bach melyn arall, ond nid Ilawn mor felyn a Dryw y Ddaear. Y mae hon yn llawer mwy cyftredin, ac yn un o'r rhai mwyaf cyffredin o'r ymwelwyr tramor i'n gwlad ni. Y mae nyth hon yn debyg i eiddo Dryw v Ddaear, ond bod dau wahaniaetb-nid yw Dryw yr Helyg yn nythu bob amser ar lawr fel Dryw y Ddaear, ac y mae yn gwisgo ei nyth a. phlu, tra y defnyddia Dryw y Ddaear bob amser wellt a rhawn. GWAS Y GOG --0-

0 Uwchaled a'r Cyffiniau, SIBBYDIR y bydd Tywyaog Oymru yn dod i Gastell Gwydir tua mis Awst. Er's wythnosau bellach y mae yr Uwchaledolion yn cael eu difyru gan y gog o'r fronfraith. Dywed pobl dda Penllvn eu bod hwythau yn cael eu swyno gan y gog, rhegen yr yd, a'r Eryr. Yn Gyffylliog, y mae nifar o dai, a gefail gof, ac yn ymvl, y mae erw o dir a'r cwbl wedi eu gadoel yn rhad i dlodion y plwyf, a hyny tra rhedo dwfr." Yn breaenol mae aelodau y Bwrdd Ysgol yn ceiaio meddianu rhan o dir y tlodion i adailadu ty i'r ysgolfeistr. Gan fod digon o dir arall yn ymyl, yn enw pOl) rheswm, pryaant dir am ei lawn werth i adeiladu ty ariio, ac na fydded iddynt amc»n ■ lladrata, na chwenych eiddo y tlodion. A hawdd ydyw coelio fod tiodion y plwyf i gyd yn uafrydol yn wrthwynebua iawn i'r fath beth a. myned a gwinllan Naboth druan, ei hen dreftad aeth, oddiarno. Ac yn anffodua, nid yn Gyffy 11iog yn unig y mae amcaau gwneud camwri a'r tlpdron, ond mewn manau t-raill hefyd, fel y mae gwaetha'r modd. Cynaliwyd Eisteddfod Dinmael ddydd Mercher, Mehefin 8, dan nawdd Dosbarth M. C. Ceryg. Y llywyddion oeddynt Mri O. Lloyd, Y.H. D. R. Roberta, Y.H., a H. Hughes. Beirniad y gerdd- oriaeth ydoedd Mr J. T. Rees, ac arweiniwyd gan Anthropos, Caernarfon. Yr ysgrifenydd oedd Mr Thomas Jones, Ysgol y Bwrdd, Dinmael, a chyfeiliwyd gan Jennie A. Jones, Ysgol y Bwrdd. Yn orew am ganu "Gwlad y Delyn," Miss Jones, Ty'nygraig, Ceryg. Adrodd Dysgu dweyd fy mhader," Jane A. Williams, Glasfryn, Ceryg, a Maggie Hughes, Ysgol y Bwrd i, Glasfryn, yn gyfartal. Tr\ethawd, Nodweddion Cymeriad Samuel," J. E. Hughes, Crong'w^d, Ceryg. CAlton "YDeigryn," Owen Jones, Ty nygraig. Yn y gystadleuaeth, Cwsg, faban, cwsg," goren, Cor Ceryg, dan arweiniad David Jones, Brynaaiot. Denawd, Ar lan afoayc?d Babel," Isaac Jones, Ty'nvgraig, a'i gyfaill. Dcitganu y d6n Trewen," Cer Cefnbrith, Ceryg, dan a weiniad Owen Jones, Ty'nygraig. Adrodd "J"hn Elias ar Green y Ba.la, WilIia.m Thomas, Glasfryn. Prif gystadl- euaeth gorawl, "Teilwn; yw'r Oen," gwobr, 8 gini a chwpaa arian i'r arweinydd dau gor yn cystadlu, ssf Llangwm, dan arwehiad Hugh Jones, a C^rye, dan arweiniad David Joaes. Dywedodd Mr Reoe, gyda phwyslaia, mai campwaith o'u heiddo ydoedd y datgani-sd hwn, ac ni bu ^ai aeb byth yn coelio (Sais, Ysgotyn, na Gwydde') mai y doabtrth gweithol o dd yn cynyrchu v fath beth dyweid fod clod miwr yn ddyleJus i'r dd1-u arweinydd ond wedi pwyao a chlorianu yn deg a manwl, dyfarnodd y wobr i Gor Cerygydruidion. Felly f aeth yr holl wob"au cerd lbrol i Oeryg yn nghydag amryw beth au erail', yr un fath ag y bu yn Eis teddfod Pwllglas, ar yr 2il o'r mis hwn.

Colofn Dirwest. Melldith ddigymysg ydyw'r hen arfer gan Gymdeitbasau Darbodol o gynal eu cyfrinfaoedd mewn tafarnau, ac yn lie talu ardreth esodedig am u lie, yn cytuno a'r tafarnwr iddo fodloni ar ar- dreth gwlyb," yr hyn o'i gyfieithu a olyga fod yr aelodau yn galw yma ac acw yn ystod y cyfarfod am ddioden, ac nid yn talu am dano eu hunain ond o drysorfa'r Clwb. Y mae rh&i cymdeithasau yn decbreu sylweddoli y niwed a'r golled a ddeillia o'r arfer ac yn cael mai d'lrbod er mwyn gwastraffu y maent ar hyd y blynyddau. Daeth y pwnc tan sylw'r Odyddion yn eu Cymanfa Gyffredicol, a bu siarad maith a chryf arno ac ar y diwedd penderfynwyd trwy 91 pleidlais yn erbyn 25 fod yr ardreth gwlyb" i'w rhaddi heibio yn eu holf gyfrinfaoedd pob evfrinfa na byddo'n ufuddhau i'r penderfyniad i'w hesgymuno oddiar lechres yr Urdd. Campus, hyd y mae'n myn'd, a gobeithio eu dil- ynir gan gymdeitbasau eraill; ond paham cysaal eu oyrddau mewa hfarn. Er ei dyfynu nes ei gwneud agos yn sarn, gwir yw y gair ac yn haeddu pob darbyniad fod "The sight to do ill deeds oft mokes ill deeds dene ac y mae cynal y cyfarfodydd hyn yn y fath le yn andwyol i nerth ac iechyd yr ael- odau, ac i onestrwydd nid ychydig o swyddogion y cymdeithasau. -0- Mewn cyfarfod tan nawdd Undeb Dirwestol Manceinioo, Salford, a'r cyloh, pasiwyd i anfon y ddeiseb ganlynol at Bwyllgor Sefydlog Ty'r Cyff. redin Fod eich deisebwyr yn mawr ofidio fod y bil i wello. Deddfau Meddwon 1879 a 1.888, a gyflwynwyd gan yr aelod gwir anrhydeddus tros Blackpool, ac sy'n awr gerbron eich pwyllgor, yn rnethu'n Jilu a chynyg unrhyw gynllun ataliol, gan ymorphwys yn gyfangwbl ar rai meddyginiaethol go amheus. Ac yn gymaint ai5 fod tyatiolaeth ddi g msyKiol i'r cynlluniau meddyginiaethoi brofi'n fethiant. tra mae'r cynlluniau ataliol ydynt yn cydnabod cyfrifoldeb deiliad y drwydded i werthu gwlybyroa meddwol wedi profi'n llwyddiant yn yr Unol Daleithiau, Canada, ac Awstralia, dymuna eich deisebwyr bwyso arnoch i ychwanegu at y bil crybwylledig adran yu atal tafarnwyr rhag rhoddi diod na. chynwys neb i'w tai trwyddedig unrhyw beraonau ag y boat wedi eu rhybuddio am danynt eu bod yu feddwon cyson." Ie, wir oblegyd pa synwyr sydd mewn ceisio puro'r ffrydiau a gadael eu ffyaonell a meithrinfa'u ilygredigaeth yn ddisylw ? Mae fel y cenad di- niwed hwnw ddesgrifia John Bunyan fel wrthi ei oreu yn tywallt dw'r ar y tan, tra'r diafol yntau yn bwrw olew iddo o'r tu ol. Ac mi gewch daf- arnwyr a bragwyr i ganmol a chyfranu at sefydl- iadau meddyginiaethoi nes dod yn enwog am eu tosturi a'u haelfrydedd ond a ymladdant fel dywnlgwn, ac a ymgynghreiriant a phob gallu cyn orthwyol, rhag colli yr un drwydded i werthu'r dioilydd sy'n gwneud meddwon anniwygiol o fil- oedd o'n cyd-ddynion. Wedi hir ysgoi ac arfer llawer o goeg-reaymau rhag clod ar achos at farn Ilys gwlad, y mae Mr Lushington, yr ynad a'i gwrandawodd, wedi dy- farnu fod dau r* £ 'r Senedd i'w hystyried y tu illan i gylch gweillyddiad y deddfau trwyddedol; ac felly caiff y Senedd y rhagorfraint ar bob tafarn arall o gael gwerthu diodydd heb drwydded, fel o'r blaeo. Yn ol llythyren y gyfraith, dadleuai Lushington, y chwi fvnech gymhwyso cyfraith 1872 at y Ddeddfwrfa a'i pasiodd sydd yn iawn ond wed'yn cid oedd y Ty ei hun yn meddwl i hyny gymeryd lie, achos i'r wlad tuallan iddo'i hun y mae'r Ty bob amser yn deddfu. Cywrain a phur gysarus, i nide ? a gobeithio na bydd i Syr Wilfrid Lawson a'r cyfeillion aros ar farn Luah ar y pwnc, ond y gwthir ef i lys uwch. Y tymhor diweddaf, ceisiodd y Llywodraeth sytnud yr annghysoadeb trwy ddwyn bil yn mlaen i eithrio dau Dy'r Senedd o weithrediad Deddf y Trwyddedau ond methwyd ei baaio. Pethau ys- twyth ryfeddol ydyw gairiau yn Haw y cyfarwydd; a gwir a dilywedodd rhywun y gellir gyru cerbyd pedwar ceffyl trwy bob dalen o Ddeddflyfr Prydain Fawr.

-:0:- Coffa Edward Richard, Ystradmeurig. DDYDD Mawrth goaodwyd ceryg coffa yr Eglwys a godir i roi bri ar enw Edward Richards, Yatrad- meurig, yn y He hwnw. Mae'r argraph ar un maen yu Seisnig, ar y llall yn Lladin, ac ar y trydydd yn Gyrnraeg. Gweinyddwyd y ddefod ddyddorol g .n y Countess Lisburne; Mrs Waddingbam, a hs Owen, Glanaber, yr hon sydd berthynas i Edward Richards. Yr oedd llnaws o glerigwyr a hen ddisgyblion ysgol Ystradmeurig yn bresenol. --0-- Cynaliwyd cyfarfod o reolwyr addysg air Fflint yn Wyddgrug ddydd Sadwrn, Mr Herbert Lewis, A.S., vn y gadair. Y prif waith oedd ystyried ceisiadau am gyfran arianol oddiwrth yr yagolion, a threfnu ar gyfer yr arholiadau. Hysbyswyd fod Mr S. Smith, A.S., wedi cyfranu 1.000p er budd addysg canoliadd yn y sir.

--0-- Y MOR-GWISGOEDD Y MOR. DYLAT Rhieni a Gwarcheidwaid sydd a'u bwriad i anfon eu plant i'r m6r, ac yn byw bellder o Lerpwl, yn y lie cyntaf ymohebu a'r Don, Lord Street, am eu rhestr fanwl o Wisgoedd i fechgyn yn troi allan i'r rnAr neu, os yn y dref, galwch agwelwchy nwydd- au ddangosir yn eu Hadran Forawl. Gan eu bod yn gwneud y cwbl eu hunain, gellir cael siwtiau cyflwn am briaiau cyfanwerthol, yn rhedeg o 7p., 10p., 15p.i 20p, i fynu—Anfonir Rhestr o'r priaiau a phob many! on .md cyfeirio i'r Adran Forawl The Don Associat un. Lord Street a Paradise Street, Liverpool.

Helynt Clowyr y De. Du iawn yw'r ffurfafen o hyd, ac nid oes argoel gwawr. Cyfarfu pwyllgorau'r ddwyblaid ddydd Sadw rn, ond er treulio oriau i drafod y sefyllfa ymwahanwyd heb ddod i unrhyw benderfyniad. Cyfffous iawn y w'r parthau glofaol ac er fod rhai ysgarmesoedd Minion wedi tori allan, eto ceir mwy o dawelwch ynyatod y dyddiau diweddaf. Dd) dd Sadwra anfonwyd 100 o wyr meirch i Gwm Rhondda o Aldershot; ac eisoes y mae yno 550 o filwyr, a m;l eraill wrth alwnd pe codai terfysg. Teimlir fod yr awdurdodsu trwy hyn wfdi angerddoli'r glowyr, oblegyd dywedir nad yw'r cyffi'o yn gyfryw ag i alw allan y milwyr 0 gwbl—fod yr heddgeidwaid yn ddigonol i gadw'r heddwch.

--0-- Marwolaeth Cadfan Cwynadd. DRWG genym hysbysu mvrwolaeth Mr Hugh Hughes (Cadfan Gwynedd), yr hyn a gymerodd le ar ol byi- gystudd yn Ngwladfa tiymreig Patagonia ar y 7fed o Fawrth diweddaf. Daeth "tyrfa, fawr i hebrwng ei weddillion i Gladdfa Rawson, pan y gweinyddwyd gan y Parchn W. Morris, A. Matthews, D. Ll. Jones, a Be[wyn, Gutyn Ebrill,ac eraill. Brodor o Rhostryfan ger Caernarfon, oedd Cadfan Gwynedd. Adeg y chwa ymfudol, penderfynodd Cadfan fyned i Batagonia, ac yr oedd yn un o'r fintai gyntaf a gyrhaeddedd yno. Hysbyair ei fod ef ac eraill yn ymryson pwy a sangai gyntaf yn Port Madryn a chan famt eu bawydd i gyrhaedd y lan o flaen eu gilydd aethant at gyrn eu gyddfau i'r dwfr. Jwr tra. pharchus ae yn msdda cryn allu oedd Cadfa.o.; vr oedd yn pybyr, yn caru'n angerddol bobpeth Cymreig ac yn yrnarweddu'n hardd. Huned mewn hedd yn y llanerch bell.

o—— Cwibnodion o Ody/fryn iMaelor, FEL y dywedwn yr wythnos ddiweddaf, cymanfa ysgolion yr Hen Gorph oedd yma ddydd Llun, a cheed hia Satriol a chyrnanfa dda, Cynadiedd athrawon am ddeg, a nifer dda yno, Pa le'r oedd athrawon Gwrecsam, Rhoaddu, a Rhosrobia ? Nid oedd ond pedwar yno o'r pen yma i'r dosbarth-dau weinidog, llywydd y dos- barth, a'r ysgrifenydd. Mae'n debyg mai methu stopio'r hen olwyn yr oeddynt yn Ngwrecsam 1 Chlywaia i neb erioed yn holi plant yn well na'r Parch R. R. Jones, Johnstown. Yr oedd yn dda wirioneddol. Gallwn ddweyd fod genym holwr plant penigamp. Wrth gwrs, yr cedd yr hybarch Gee yn dda fel arfer, a'r atebijn hefyd. Y canu'n rhagorol trwy'r dydd. Paham na chanwyd anthem Wilfrid ? Mae llawsr heblaw fi garai wybod ond feallai fod rhtswm da tros beidio. Yr oedd rhai cantorion o Wrecsam wedi ei dysgu, ac wedi dod yma. fw chanu. Piti garw eu siomi. Rhaid gwel'd yr ysgrifenydd ni thai trefn fel hyn. Yr oeddwn yn Ngwrecsam ddydd Mercher, aa yr oedd y dre wedi ei britho gan Urdd y Cadach Gwyn, fel pe buaaech yn Sasiwn y Bil, Dealtais mai wedi dod yno i rwyddhau'r Forward Movement yr oeddynt. Caed cyfarfod da iawn yn y Public Hall, a'r lie yn orlawn. Yn abeienoldeb y Prifathraw Prys, cadeiriwyd gan y Parch T. J Wheldon, B.A., a chymaiwyd rhan gan y gweinidogton. Doniol oedd Seth Joshua pan ddywedodd fod arogl cwrw mor gryf yn Ngwrecsam fel yr oedd yn gorfod gwasgu ei ffroenau mewn rhai manau yno, Braidd yn drwm yr oedd o ar y Cynghor Trefol hefyd. Mi gefais hwyl iawn yr wythnos yma pobl y dyffryn yma yn dweyd mai fi ydyw Samwel Jones, ac mai nid Pitar Jones ydwyf i, ond Samwel wsdi newid ei enw. Peidiwch cymeryd eich siomi; Samwel ydyw Samwel, a Pitar ydyw Pitar, a Pitar ydw i. Mae'r hen Samwel wedi monni drwyddo am hyn, ac am goapi pwy bynag wnsiff ddeud mai fo ydw i —y fi ydw i ac nid y fo. Felly byddweh wych a bydd weh well. Rhos, Nos Sadwrn, PITAR JoNps.

Hhosddu, Gwrecsavt.-Y mae eglwys y Bedyddwyr Cymreig yn y lie hwn wedi rhoddi gal wad unfrydol i'r Parch J- W. Humphreys, Llanwrtyd, i ddyfod i'w bugeilio, a da genym ddeall ei fod yntau wedi derbyn yr alwad. Bu Mr Humphreys yn efrydu yn Ngholeg y Brifysgol yn Aberystwyth, ac hefyd yn Athrofa Dduwinyddol Pontypwl. Yn ddiweddar bu yn llanw Cadair Lywyddol Cymdeithasfa sir Frycheiniog, ac y mae ar hyn o bryd yn ysgrifenydd iddi. Disgwylir y bydd iddo ddechreu ar ei waith gweinidogaethol yma yn gynar yn mis Awst. Bydd yn gryn golled i eglwysi Llanwrtyd a Llangammarch golli gweinidog mor fuddiol a gweithgar, ond yn sicr bydd yn gaffael- iad mawr i achos y Bedyddwyr yn y lie hwn. Bechan yw yr eglwys hon, ond gyda but;ail gweithgar ac ym- roddedig, diamheu y gellir ychwanegu at ei nifer a'i uerth. Maes toreithog i weinidog yr Efengyl yw Gwrecsam, lie y mae rhai miloedd o bobl na wefir byth mohonynt yn mynychu un math o addoliad. Yn mynwent y capel hwn y gorwedd llweh Morgan Llwyd o Wynedd. Dymunwn i'r eglwys a'i bugail bob llwydd, a Duw yn rhwydd iddynt. Pandy Tudur.— Cynaliwyd cystadleuaeth yn y lie nehod, ddydd lau, Mehefin Dfed. Trodd y tywydd allan yn hynod o ffafriol, a chafwyd cynulliadau lluosog iawn. Y beirniad cerddorol oedd Mr Evan Jones, A.C., Blaenau Ffestiniog, a chyfeiliwyd gan. Mr T. V aughan Williams, Llansanan. Datganwyd yn y cyfarfodydd gan Mri Evan Jones, A.C., a W. M. Humphreys (Eos Lleijiad), Garston. Gwnaetk y datganwyr hyn eu gwaith yn rhagorol iawn, ac yr oedd eu presenoldeb yn ddiamheu yn creu at-dyniad i'r cyfarfodydd. Llywyddid cyfarfod y prydnawn gan Mr John Jones, Llwyn Llydan, Pandy Tupur, yn ddeheuig iawn. Enillwyd gwobrwyon gan Annie Jones a Hugh Jones, Llwyn Llydan M. C. Williams, Glanyrafon; Alun Lloyd, Hafod Bach; H. Jones, Llwyn Llydan E. Thomas, Bryn Celyn; Margaretta Jones, Tynyffynon R. T. Jones, Tyny- ffynon; S. Jones, Penywaen; R. Morris, Bryn CastellKate Jones, Tynyffynon J. Morris, Brym Castell; D. Wynne, Pandy Tudur; R. T.Jones, Tynyffynon; Herbert Jones, Plas; D. Davies, ieu., Castell; D. Wynne, Pandy Tudur; R. T. Jones, Tynyffynon; Herbert Jones, Plas; D. Davies, ieu., I Nant y Wrach. Llywydd cyfarfod yr hwyr oedd I Mr Wm. Jones, Plas yn Blaenau. Dyma'r buddug- wyr:—M J Thomas, Bryn Celyn Hannah Edwards, I Llangernyw; Elias Thomas, Evan Thomas, Mri Williams, Llangernyw; Dewi Tudur, Bettwsycoed ? Anne Jones a Miss Lloyd, Llansanan F Williams, I Tu hwnt i'r Afon D Wynne, Pandy Tudur Lizzie Roberts, Llanrwst; prif gystadleuaeth gorawl, Cor Pandy Tudur, o dan arweiniad John Morris, Bryn Aber Sarah Hughes, Nanerch Ebenezer Morris a'i barti D Edwards, Rhwng y Ddwyffordd; M J Thomas, Bryn Celyn. Kate Jones, Tynyffynon eys- tadleuaeth cor meibion, Cor Pandy Tudur.—D.W.