Y Cymro

Y GWYNEB CUDD. [Gau OWEN RHOSCOMYLJ PEN. VI.—Y WRAIG YN FFAIR NEFYN. "TYR'D, rwan, a chadw'n agos ataf," meddai, ac etc ni roddodd ei gleddyf yn agos i'w law fel pe bu- asai ymladdfa i ddod Ni phrysurodd chwaith, eithr cerddem mor hamddenol a neb yn y ffair. I mewn ac allin yn mhlith y bobl yr aetbom, nes or diwedd i'r wy- hodaeth wawrio aro"f ein bod yn cadw, dro wrth dco a cham am g^m, y tu ol i foneddiges gyda'i ^wyneb wedi ei wê.orchuddio, fel na welwn dJim ond ei bod yn cerdded gydog urddas teilwng o fon- eddiges o'i choryn i'w gwado. Yn awr ac yn y man troAi ei phen, ond vr oedd o'i choryn i'w phenelin wedi ei orchud lio a. math o hugan o liw porphor ac aur, fel na welid dim o'i gwynebpryd na'i gwallt. "Oes gen ti ddarn neu ddau o aur ? sibrydai'r cap ten yn fy nghlust. Os oes, pryna rhyw diss —telyn arian neu rhyw degan or fath." Ufuddheais yn ddiofal, eto yn ceisio dirnad heth oedd amcan hyn. Ood pan yn rhoi fy Ilaw ar fy arian, cofiiis nad oedd genyf ond un darn aur a rhyw gymaint o arian. "Oes gynoch chi arian ?" meddwn wrtho: "prynwch drosta i os oes." Er ei holl gadaahau, gwe wn ei fod yn falch o tyael taln-peth pur annghyfIredin i ddynion, a si- brydais wrtho, Beth ydwyf i wneud hefo'r peth yma ?" Y peth a fynot di," ebai'n ddiatreg. Mae o e:soes wedi ateb ei ddiben trwy ei brynu'n agored tra'n dilyn y foneddiges Tyr'd rwan," a chych- wynodd eilwaith ar ei hoi tra'n siarad. Fel awel o odyn dieth y syniad i mi fy mod yn cstel fy arfer i chwareu y serchglwyfus y tu ol i'r foneddiVes, a throdd fy holl obaifchion yn ddiflis dod. U Dynes na welais mohoni erioed, hwyrach cyn hylled a'r nos ebwn wrthyf fy hun yn ddi- syfyd. Troais yn chwyra at y capten. Syr," efrwn, "teithiais hefo chi i helpu mewn flrae gyd. Brynglas nid i chwaren'r ffugddyn i ryw garwr ciaiar nac i borthi balchder dynes ffol. Daliwch at y ffrae, Be yr ydwi hefo chi; oad gadweh hyn neu gadweh fi." Tase ti'n gwybod mor agos yr wyt ti'n dal at y ffrae wrth wnead hyn," ebai, ac yr oedd boddhad chwerw yn ei lais-" mi faset yn chwerthin ac yn ei fwynhau gymaint a mina. Gwyddwn wrth adal Cynarfon y cawswn foddlonrwydd, ond freudl- wydiais i rioed y cawswn gystal boddlonrwydd ag a ddyry hvn yn y diwedd, Yn fy ngweled yn gyodyn, ebai: Dim ond i ti crredu am dipyn," msctdai, Be mi fyddi'n falch dy fod wedi gneud hyn rwan." Os am barhau'r ddadl rhaid fyddai gwneud hyny a'r llaw ar garn y cleddyf, ac nid dyn oedd y cap- ten i dysiu arf ond mewn miter o fywyd a marwol- aeth. Er gwaethed oedd i mi ddynwtred cirwr i'r wraig ddyeithr hoa, buasai'n waeth byth i gael fy lladd yn y ffair er ei mWYD. Rhaid i mi aros nes myn'd allan o'r He hwn, ac yna d al fy urddas y cyfle cyntaf. Un peth," meddwn, ydi hyn yn ein harwain yn ol i Naat Gwrtheyrn ?" "Oes gen ti ofn dychwelyd yno I" ebi, ond heb wawd yn ei lais. I I I)ynA'r unig ddymuniad sydcl genyf yn y byd vdi caul fv bun yn y casteU hwtsw unw«.vlth eto," oedd fy ateb. Yna cymer y sicrwydd mai trwy neud y peth yma yn unig y gelli byth fyn'd yno eto," ebai mewn too nas gallwn beidio ei gredu. Tefhis fy mantell ar fy ngwyneb i guddio'r cywdydd a deimlwn, a chychwvnais i'w ddiiyn drachefn. Ed- rychais ar y foneddiges, ao yr oeddwn yn Cishau yr urddas gyda'r hwn y cerddai, a throad ei phen cuddied'g fel yr edrychai ar y naill beth a'r Hall oedd i'w weled. Adgofiai fi gymaint am yr un oedd a'i swyn yn aros arnaf, a pharodd hyny i'm dynwarediad fyned yn fil chwerwach. Ddwywaith wrth droi bu agos iddi gyffwrdd fy mraich, ond yr oedd y gorchudd yn cuddio hyd yn nod oleuni ei llygaid o'r golwg. O'r diwedd, meddwn yn ddigofas, "Oes llawer o hyn eto i'w wneud ? "Mi ddymunwn pe buastd," oedd ei ateb, a theimlwn ei fod yn gwenu wrth ddweyd. Mi ddymunwn pe buasai; rwyt ti yn i wneud o'n ber- ffaith. Sibrydiis heAdyw bore yn y dyrfi mai ar glwvdd ifanc o Benfro wyt ti, acna fedret orphwys e eisiau clywed y telynwrs yn oanu i dlysai aeres Castellmarch. Mae pawb yn y ffair yn gwybod dy fod mor feiddgar fel y bu r"id i mi, dy ewyrth, ddwad vma i dy gyoghori i fod yn araf; ac mae dy ddigofi-, 10 t amlwg di wedi ei gymeryd fel gwyllt ineb at i am dy gymhell i fod yn amyneddgnr. Yr het a'r fanteli newydd! a'r gadwen aur 0 mi rwvt ti'n chware'r carwr yn berffaith." Hyd yn nod yn fy nig, nis gallwn beidio chwer thin oblegyd llonder ei lais ac er fod fy niflJsdod yn parhau, eto yr oedd yn hawddaeh et oddef ob. legvd mai dilyn rhian enwog am ei thlyani yr oeddwn. Eto nid elai fy newgdybiaeth yn llai. Pam ynte y mae hi ei hun os ydi hi mor dlos ac yn aer es? Ai nid oes boneddwr o daulu da ya holl Leyn fuasai'n wrthwynebol i mi ei dilyn ?" Feallai fod llawer," oedd ei ateb, ond mae'r dyn sy'n tiflu cysgod dros y gornel yma o'r byd wedi eu rhwystro oil. Fel y gelli sugao yr holl felusder o wybod mai ti yw'r unig ddyn yn Lleyn a feiddia godi ei gap i'r ferch o Gastellmarch. Ai nid ydy hyn yn dv foddhau ?" 'J Ni atebais. Ddoe buasai wedi'm boddhau yn fwy nag unpeth. Ddoe buaswn wedi marchogaeth o un pen i'r wlad i'r pen araU i wneud y fath beth. Ond nis gallwn ddweyd wrtho fy mod yn awr dan swyn serch gwiddaa nos a neb arall o fewn y byd. Nid oedd genyf air o atebiad iddo, ac felly cerdd- ais mewn dysttwrwydd. Trodd y foneddiges wed'yn, ac fel pe i'm herio safoid am foment o'm blaen. Gwnaeth hyn mor mlwg fel nas gallwn lai, er mwyn moesgarwch yn unig, na thynu fy het a moesymgrymu iddi, er y gallwn wrth godi dynu'm cledd at y capten gan faint fy nigofaint am iddo beri i mi gymeryd y fath gwrs. Heb yr arwydd lleiaf ei bod wedi'm gweled yn moesymgrymu, trodd y foneddiges a cherddodd at ei cheffyl oedd yn cael ei ddal gan lane arfog yn gyfagori i tin o'r tafarnau. Ar ol iddi fyned i'r cyfrwy, daeth chwe march- ogwr allari V> fuarth y dafarn, pob un yn gwisgo yr un ar,4tddlun ag oedd wedi ei wnead mewn gwniadwaith ar ei maneg a brethyn ei chyfrwy hi a ehynted ag yr aeth y seithfed-a ddaliai ei cheff- yl—i'r cyfrwy, cychwynasant i gyfeiriad y de heibio c«(r dwyrein|)l ^jriotfa. | Yr jeiliad i*esaf yr faeddym ninau ein dau yn yj cyfrwy neryd, ac vn'dilyn y foneddiges a'i chym- 1 ( '>¡ deithion, a hyny yn ngwydd y ffair i gyd, ac n wyddai ceb ond y capten mor ddwfn yr oedd fy li d yn brathu y tu ol i'r fanteli a guddiai fy ngwyneb. Ond gynted ag yr oeddym wedi gadael y dref, dechreu «is lefaru. Syr, beth nesaf ? A ydym eto i ddilyn y foneddiges a hithau wedi dangos ei hysgorn mor blaen tuag atliof ?" Yn araf, trodd ei wyneb ataf, a thdmlwn y gallwn bro i rwygo'r cadachau oidiarno i weled beth oedd tu ol idlynt. Dilyn hi ehai. ie, a mwy na hyny-rhaid i ti ei chirio i ffwrdd o Gas- tellmarch."

PEN. VII-DILYN YR ADERYN. DAETH y geiriau allan cyn i mi gael amser i fedd- wl. Phrioda i mohoni hi Ffrae neu dim ffrae, phrioda i 'run wraig er mwyn ya unig ladd Bryn- glas." Am y tro cyntaf, chwarddodd y capfcan yn uchel. "Wnei di mo hyny'n wir," meddai, '-ueu fe'm siom- ir yn hollol. Ei chario i ffwrdd ddywedais i." I le V gofynais. Nant Gwrtheyrn," oedd ei ateb. "Ond beth sydd wnelo hi a'n ffrae ?" ebwn dra chefn. Xn atebiad, cefais yr hen air wed'yn, Mi gei wel'd hyay yn yr amser priodol." Tynais anadliad ddofn. Tydw i byth i gael gweU atebiad na hyny ?" ebwn. "Nid hogyn ydw i. Disgwylir i mi wneud gwaith dyn yna ym- ddygwch ataf fel dyn ynte. Mi allaf gadw eyf. rinach. "Fel y gwnest yn Nghynarfon," meddain llaw- en, "pan y daru ti ymffioitio i ti ladd y barnwr ymffrostio wrth ddau ddyn diarth oeddit wedi gyf- arfod mewn tref He mae cyfiawader yn eistedd i'r hoil wlad yma. Gelli, mi el i gadw cyfrinach." Ar y gwin 'roedd y bai," atebais in an yn sar. Chymera i ddim chwaneg o win." "Ond maepetha erili heblaw gwin, Roland," ebai. Dynllo'r dyoddef. A phe mai ti fase'r car- charor a mine'n ddyn rhydd, base'r Brynglas yn siwr o dy roi mewn poenau didrugaredd i wneud i ti adrodd fy holl gynlluniau. Pe baet yn eu gwy- bod, bas,n lhiid i ti eu dweyd, a base hyny'n dy- fethi'r cwbl, ac yn siwr base dy achub yn fyw allan o'r cwestiwn. Felly ymddiried yna i a choei- ia y cei di dy foddlcni yn mhobpeth yn mhen deu- ddydd. Yr oadd efe yn iawn. Ar ol fy ynfydrwydd ymffiostgaryn Nghaernarfon, pa ddyn fuas&i'r* coelio ygallwn gadw cyfrinach? Ond dywedwn wrthyf fy hun os awn unwaith yn ol i Nant Gwr- theyrn y buasai raid i'r capten eg)uro'r cwbl o'i gynlluniau cyn byth yr elwn allan gydag ef wetllyo, I ddefltro fy meddwl, sythais ac edrychais o'm blaen i geisio cael allan beth oedd yn ein haros. Gwelwn saith 0 ddynion cydnertb, wedi eu harf. ogi yn dda, ac yn marchogaeth oil ar geffyku duons yn dilyn y foneddiges, tra nad oeddym ni ond dau. Yegafnhaodd fy cnhruddglwyf ychydig w th gan- fod y rhagolwg am gyffro mor fywiog. Rhaid i mi addef nad oeddwn yn gweled yn iawn sat i gyf- lawni'r hyn a ofynid fel y sifai p3thau'n awr. Yr oedd gan bob dyn beawisg dur, a gwisgent arfwisg i'w hamddiffyn, tri yr oedd ganddynt hefyd bob un fwa a saeth, cleddyf a tharian, a gwaywifon hir yn gorwedd ar draws y eyfrwy. Anfynych yn wir y gwelid harddach ymdaith. Heblaw hyn, yr oedd y ceffyiau yn sionc a rhydd, tra yr oedd ein ceSyl an ivvn flinedig. Yr oedl yn debycaoh y buasai'r saith yn ein gorchfygu ni nag i ni orchfygu'r saith. Heb amheuaeth, byddai nid i ni arfer rhyw ys- tryw, oblegyd ni allem obeithio llwyddo trwy nertb yn unig. Eto ni wnaeth y capten ddim ond te^fchio'n rnlaea yn y golwg, ac nid oedd ergyd saeta vhyngom, as o'r diwedd, eib/n cyrhaedd bryn Cam Madryn, teimlwn ddiflasdod newydd at y gwaith o ddilyn y foneddiges hon. Oblegyd yr oedd p-)b ya,;ogiad dillyn o'i chorph, tra'n eistedd ar ei marlea "mor ysgafn a ehadarn, yn fy adgofio am Riau y Twm path. Wrth y bryn hefyd ymddangosai'r foneddiges fel pe wedi diflasu arnom yn ei diIyn. Trodd un o'i dynion, a edrychai fel y penaeth arrynt, i farchogaeth i'n cyfarfod, a safodi y gwsddiil gan. ein gwynebu. Efallai fod y dyn wedi ymchwyddo gan garedig- rwydd ffwd yn ei osod i raoIi. cwmni mor urddis, ol. Neu ehllai ei fod wedi gweled gwaelod liawer cwpln yn y ffair, oblegyd fel yr agoshai atom yr oedd ei wyneb yn chwysu gan hunan bwysizrwydd. Yn syth cymerodd afael yn y ffrwyn i droi fy ngheffy], heb un gair arall ond Cymerwch rhyw ffordd arall, syr I" Aeth fy nigofaint, a fygai oblegyd gorfod dilyp ei feistres, yn fflam pan welais fursendod y gWl" hwn. Glynodd fy ngeiriau yn fy ngwddf, a'r path cyntaf a wnaethum oedd csisio rhoi dyrnod iddo â'm chwip-dyrnod fuasai yn tori ei law oddiwrth ei arddwrn onibae iddo ei thynu ymaith yn frysiog. Yn ddiatreg, arweiniodd ei geffyi o gwmpas er cael lie i daflu ei waywffon ataf, tra yr oedd pump neu chwech o'i gymdeithion yn gyru'n wyllt ar draws y maes gan anelu eu gwaywffyn ato;n Ond trodd y capten fy ngheffyl gi/da'i g?ffyl yntau i lwybr a arweiniai at forfa byohao, a buaseat wedi myned yn gaeth yno onibae iddynt dynu'r ffrwyn mewn pryd. Gwelsant nas gallent ein dilyn ond bob yn un, ac felly dechreullosant ymddyddan, oblegyd Did oedd gan yr un ohonyat galon i wyn-.bu r capten ei hun. Rhowch eich hunain i fynu," ebe'r blaenor arnynt. Dawch im nol i," ebwn inau'n flVochwyllt yn ol, gan ysgwyd fy chwip arno i'w herio. Ond yn Ile hyny, galwodd y blaenor Bwa, bwa a dechreuodd pob un osod saeth ar ei linya. Gyda hvn dyna'm cydymaith yn gwaeddi gyda llais uchel, a ddangosai mor ddiamynedd ydoedd, Syr-peidiwch a myn'd mor fua-n. Fase dy fistres byth yn hoffi gwel'd dau foneddwr yn cael eu saethu fel dau dderyn gwyllt." Mi'ch dysgaf chi-" ebe'r blaenor pan yn ddisymwth y marchogodd y se:thfed gwas oddi- wrth ei feistres tuag atom gan waeddi ar ei gym- deithion i atal eu llaw. "Peidiweh a thynu peidiwch a thynu Mae'r feistres yn gorohymyn i chi beidio en brifo os na fyddan nhw'n mynu cael ei dilyn Nid oedd y blaenor yn hoffi hyn, ond ni feiddiai fya'd yn groes i'r gorchymyn. Er hyn, rhoes brawf ar fodd arall. "Newch chi roi'ch gair yr ewch yn olebai. Twt," ebe'r oapten wrth fy mbenelin, "rhos- woh i wel'd p'run nawn ni'ch dilyn chi neu bsidie Dos ar ol dy feistres rwan ne mi fyddi wedi d'ø.dI ar d'ol a dy golli," oblegyd yr oedd ;y! fdtied4%^ fdtie igIA6 e'soeii wedi dechreu marchogaeth ymaith fel pe na' bai'r amgylchiad yn pwyso'n mhellach ar ei meddwl. ,v n n- '«•<:•? ? /•.w .'I •/