Y Cymro

Y GWYNL- B CUDD. [Gan OWEN RHOSCOMYL.] PEN VIII.-CIi,IOIR FONEDDIGES 0 GAS- TELLMARCH. GYDA'B, gair dechreuodd arwoirt y ffoidd i lawr ochr y mynydd, oblegyd yr oedd y l'euad wedi codi ac yr oedd yn hawdd iddo ef deithio gan ei fod yn gwvbod roor dda am y ffordd. Pan ddaeth- om at y lie y tyf»u'r twmpathau, ctylymodd ei geS- I vi wrth foa un ohonynt mewn lie y geliid ei weled yn y bur en, ac archodd i mioau wneud yn gyffelyb. Va riesaf dechrsussom ddrtngo'r brya ar yr hwn y 8!»fai'r caBtell, ac wrth edryeh yn oi gwelwn fod y j llong yn diiyn gydag ochr y traeth a'i hwyliau 5 wedi eu tynu. í Yn ddisyfyd safodd fy nghydymaith a gwnaeth swn tebyg i gri creyr glas anesmwyth yn y nos, ac yn union atebwyd y gri yn gyfagos atom. Gan ed- I rych i'r cyfeiriad y clywais y gri, gwelwn rywbeth yn codi o'r twmpathau eithin, ac yn ngoleu'r lloer adnabyddais ein harweinydd unllygeidiog o Gaer narfon. Dechreuais ddirnac1 ar uawaith mai brad oedd i fod yn gymhorth i ni yn yr antur hwn, a chasheais y dyn hyd nes y cofiais fod yr antur er daioni i'r t'oneddiges, fel y tyngodd y Capten. Dityrtyd-I yr helwyr a gofalwr am y bytheiaid oedd y dyhiryn hwn, felly ni wnelai neb ein bradychu-fel y si- brydafr c&ptea yn fryaiog yo fy nghlust. Ac oddi- wrth y ffaith lion dealla's mor fanwl oedd yr antur wedi ei chynllanio. Faint o ddynion sydd yn y easteil 1" ho'ai'r capten. Dim ond swyddogion tewion y ty a'r naw sy'n gwylio'r neuadd,'j atebai'r arweinydd, a theimlwn fod ysgorn yn llenwi ei laia. 4S Daw yr un tlws a'r ugain marchog adre foru yn haner meddw o ifair Nefyn a chlamp o gelwydd ganddynt i dwyllo eu meistres fel arfer." Ydi pobpeth yn barod ?" gofynai'r Captes. Ydi, pobpeth," atebai'r Ilall, gan droi i arwain y ffordd. Aeth mor hyf at y porth a phe buasai'r He yn eiddo iddo; oblegyd nid (Jes ond rhi'Tl myo'd ar flaenau eu traed ac yn ymgripio yn nghysgod mur- iau yn cael eu drwgdybio. Yr oedd y porthor naill ai'n feddw neu'n cysgu, ar drws mawr ar ei glicied fel y gadawyd ef gan ein harweinydd wrth ddod allan pan welodd yntau y goleuni yn y Hong. Gan groesi'r buarth, arweiaiodd ni at ddrws neuadd ag yr oedd ef wedi eu gau or tuallan. Am- neidiodd arnom i edrych trwy'r ffenestr, a sibryd- odd, Drychwch arnyn nhw fel moch yn chwrnu wrth oohra'u gilydd." Ac yn ddigon siwr, dyna lle'r oeddynt yn gor- wedd mor dawel a phe 11a buasai llong dda yn gwthio'i thrwyn i'r graian ar y traeth ac fel pe na fuasem ni'n tri erioed wedi cyfarfod. Yna arweiniorld yr unllygeidiog ni ar draws llain o dir glas heibio'r sbablau, ac agorodd ddrws i ni fyved i ystafeli yn mhen y neuadd, yr hwn ddrws ag yr oedd efe'n flaenorol wedi ei gau, fel ag i wneud y chwyrnwyr yn garcharorion yn eu hystafell eu hunain. Yn flaenorol yr oeddym wedi cerdded mor hyf ag y oerdda. meibion i dy eu tad, ond yn awr cerddem yn lladradddd trwy siarnbar ar ol siambar nes i'n harweinydd afael yn ein braich, a dilynem ef un wrth bob penelin iddo. Gwthiodd ni'n ol am foment gan sibrwd, Tendiwch rwan v stafell nesa ydi hi." a Tiimiwn rywbeth yn fy ngwddf fel y cerddem eilwaith, ac ni anadloid yr un ohonom wrth roi'r s iith cam nes cyrhaedd y drws, yr hwn a agorwyd gan y capten gan sibrwd-" Yn fan yna Brys- i«ch Rhoddodd y capten un gwthiad bychan i mi, ac yr oeddwn yn ystafell y foneddiges. Yr oedd yn gwyro nwch y ffenestr, ac yn edrych ar y nos a phan droea ei phen wrth fy nghlywed gwelwn ei bod heb ymddiosg o'i dillad, ei bod wedi rhwyrno shol drom am ei phen a'i hysgwyddau rhag cael oerni yn ngwyut yr hwyr, fel nas gallwn eto weled pa fath ferch o ran ei phryd a'i gwedd ydoeda. • Nid oedd yn llwyr yrnwybodol o'i pheryg! nes i mi ymaflvd ynddi, ond wed'yn rhoes y fath waedd am help fel y teimlwn yn sicr y buasai hyd yn nod yr haid feddw yn y neuadd yn dod i'w gwaredu. Mwy na hyny, pan gyrhaeddais v drws gyda hi, oaf odd un Haw yn rhydd, a chyda svmudiad cyf- lym ceisiodd dynu fy nagr fy hun ataf. Ond gafaelais eilwaith yn ei braich yn dyaach. Mor feddal a chynes oedd ei chorph ystwyth yn fy mreichiau tynion mor arw oedd fy arfwisg wrth rwbio yn erbyn ei breichiau crynion tra y y gwasgwn hi i'w chadw'n gaeth Yr oedd yr ar- weinydd gam o'm blaen a'r Capten gam ar fy ol, tra y prysurwo allan gan wasgu'm danedd. Clywid gwaedd ad iu croch o'n blaen. Yn ol!" ehM'r arweinydd, "ffordd yma, bryaiweh gan droi trw)" ddrws arail. Buasai tri cham ychwaneg wedi em dwyn i ganol y gwragedd, a buasem wedi ein trywanu yn ddarnau cyn y gallasem droi. Yr osidym yn awr wedi cyrhaedd y buarth, a chlywem waeddiadau croch o gyfeiriad y traeth, He'r oedd y llongwyr wedi glanio ac yn rhedeg i fynu i'n cynorthwyo. Ni pheidiodd y rian yn fy mreichiau ag ymladd am ollyngdod am foment, a gwaeddai'n ddiball ar y swyddogion liwfr oedd wedi eu cau yn y neuadd, tra y rhedwn inau gyf- lymed ag y gallwn gyda'm baich. Cyflym,iis yn mlaen, ond canfu'r gwragedd ni yn ngoleu'r Ileuad, ac fel haid o widdanod ymlidient ar ein hol. Wrth ganfod hyn, ymegniodd y rian fel pe buasai ei chalon ar dori; a chydag ymgais gwyllt maglodd fi, a disgynais ar fy mhen gyda hi i'r Mawr. Cefais ddigon o amser i roi tro ar fy ngborph fel y gallwn ei harbed hi rhag y codwm. Ond och yr oedd cireg yn y glaswellt-tarawodd ei phen yn ei herbyn, a gorweddai yn anymwybodol yn fy mreschiau. Yr oedd y gwra,gedd gyda'u eyllill bron wedi ein dal. Eisoes yr oedd y Capten ar arweinydd wedi noethi eu harfau i geisio eu dychrynu, ond deuent gan w erldi n groah fel haid o ellyllon. Yna, pan oeddym bron a thybio i'r antur droi'n fethiant, rhathrodd y llongwyr trwy'r porth gan waeddi'n erchyll. Mewn eiliad, aeth y llefau llidiog yn waeddiad- au o fraw fel y ciliai'r gwragedd yn ol mewn ar- sw- d; obegyd yr oedd arweinydd y llongwyr yn ddyn na welwyd ei dalach erioed. Yn wir, bu Pgos i min ju ollwng gafael yn y rhian ond i mi'n ddisyfyd ganfod dau wyneb, ac adnabyddais ddau ddyn-Ffoulk y Traed ar ysgwyddau rhyw gawr coch, ac ymddangosai'r baich iddo mor ysgafn a phluen. Y r oedd gan y lleidr di draed safeth ar ei fwa, a yr oedd yn barod i'w ollwng, ond yr oedd yr oiwg ar y dyn dwbl yn ddigon. Diangodd y gwragedd meWD dychryn cymerais fy maich oedd o hyd yn aDymwybodol-yn fy mreichiau eilwaith, a chan redeg eyrhaeddais y traeth ac aethum trwy'r dwfr i'r llong. Ond pan oeddym oil yn y llong, a'r un ar bvin- theg rhwyfwyr yn plygu eu cefnau llydain wrth rwyfo, peniiniais with ochr y rian, a dechreuais amheu a oeddwn wedi gweithreda'n ddosth. Gar., droi at y Capten, ebwn wrtho'n chwerw, "Cofiwcb i chi daro ch llaw gyda mi. Myn Sant Darfel, gwell i chi gadw'ch gair hefo mi rwan." Y r unig a teb a roes oedd chwerthiniftd uchil chwerthiniad a'm dyrysodd gymaint fel yr an- ngofiais hyd yn nod desmlo'n ddigofus o'i blegyd. PEN. IX GWYNEB TU OL I'R LLEN. Yn mhen yspaid dechrouodd. hir ddv&tawrvv•'dd y rian fy anesmwytho. A oedd y cwymp wedi ei lladd yn ddiatreg ? Llefais yn chwyrn, Gwin » Oes gynoch chi ddim gwin ar y iiorig, y ffyliaid, i ddwad a hi ati ei hun ?" Estynodd y Capten gostrel fechan i mi yu cvn wys gwin, a chymerais afael yn y shol i'w ibynu oddiar wyneb y rian fel y gallwn ei hadfywio trwy roi iddi ddraoht o'r gostrel. Ond cefais ei b id yn dal y gorchudd yn dyn ar ei gwyneb, a'i bod hefyd yn wylo'n chwerw er yn ddystaw. Yr oedd fy meddwl yn dra chythryblus. <8Fis tres," ebwn wrthi, gan geisio ymaflyd yn ei ilaw, mi äf ar fy llw fel dyn y byddweh yn well ac nid yn waeth ar oi hyn." Ond parhai i wylo, ac ni chvmerai eylw o'm geiriau hyd nes i!m cydwybod beri i mi apelio'n ddwysaeh ati. Peidiwch ag ofui dim," ebwn wed'yn. Mi fydda i, ddaru neud hyn, o'r awr yma, y gwas puraf i chwi. Gallwch fy ngorchym- yn i fyn'd i ben draw'r byd drostoch —mi wca. lw." Er hyn, ni roes unrhyw atebiad i mi. Eistadd- ais yn ddiallu ac yn druenus hyd nes i mi, er mwyÐ. tawelu fy meddwl, ddechreu hel yr holl dd llad oedd yn rhydd yn y Hong a'u gosod yn nghyd fel y gallai'r rian orwedd arnynt. Yna eudd ais hi hefc fy mantell, a ch >n eistedd wrth ei hochr, gosodais fy mwyell ar draws fy ngliniau fel pe mai fi ydoedd ei hyswain. Am y foment yr oeddwn wedi annghofioV llwyr am y rian swynhudol o Nant Gwrtheyrn, g -r. gy. maint fy mhryder am y rian hoa oedd yn gaeth tan fy ngofal. Aethom yn esmwyth dros y tonau, tra yr cedd y trochion dan fedydd y iloar yn edrych fel arian byw fel yr elem heibio vaysoedd unig St. TudwÛ ac ymylon liwydion y Penrhyn DIL Yna ar draws Porth Ceiriad ac o amgylch Pan Cilan, i'r He yr oedd dyfroedd brochus Porth Nei. gwl yn gorwedd ar draws ein llwybr tra yr oedd y rhwyfvryr wrth dynu drwy'r toaau yn s'aoganu hen alaw i ysbryd arswydua Safn Uffern tra yr oedd y Hywiwr yn ein cyfeirio ar draws ei ymyion, Heibio Talforseh dan gysgod v mynvdd; heibio 11awer porth a gyfaneddid gan ysbrydion heibic llawer ynys fechan a orwecidai ar dikiaa'r nos fel aderyn y mor yn cysgu ac yna drwy'r agenddor rhwng y Braioh ac Yeys Enlli gan droi i'r in gog- leddol, tra tynai'r rhwyfwyr yn esmwythaoh trwy'r tonau ac y siglai'r hwyl yn fwy tawel yn yr awelon. Aeth yr awel yn gryfach, a mirchogem ninau'n gvfiymach dros y tonau. Heibio liawer porth a phentir, yn gyfochrog a'r traeth yr aeth ,ro, nes o'r diwedd i ml weled Didlaeu, lie y treuliasom y noson gyr.t, a ymddangosai yn beli bell yn y g0r. phenol"erbyi, hyn. Tra torai'r wawr ar grib uchaf y wlad sweivrn y tarth gwyn yn symud i fyuu HechweddauV Eiil nes oedd y tri pigyn uchaf yn tori trwy'r tarth ac vn ei daflu o'r neilldu a pho ag06.f i'r tir yr elem uchaf yn y byd yr elai'r'meddyliau am Riaa y Twinpith. Aethom heibio'r peatir oedd wedi rhwystro fy llygaid i weled y Castell pan. vn ga,di.el y Nant, ac yna syliais yn awyddns i'r cyfeifiad yr oedd y eas- tell a'r twmpath o dano. P'run ai mewn ofn neu obaithnis gallwn ddweyd, and yr oedd cofio mor fwyn oedd y feneddige^ fyw yn fy ymyl tra yn ei chario i'r llong fe! pe'n fy nghyffroi'n awr gvda rtyw ddyhead dyeithr am y byd tuallan i'r Nant a'i fywyd rhydd ac agorei, ac yn gwrthweithio yr frswyd a'm denai at yr hudol es oedd yn y Nant hon lle'r oedd y swyn rhyfedd. Ond nid oedd neb ar y twmpath ni agorwyd cymaint ag un ffenestr yn y castell; a chysgai'r holl Nant tra y torai'r llong trwy'r gwymon ar fia y traeth. Gorweddai'r rian yn ddiym-idferth yn fy mreich, iau tra y cod wn hi i'w chario i'r lan, a llifai'm gwaed fel tan trwy'm gwythienau wrbh ei theimio ar fy mynwea Yn ddystw a digwyn y gadawodd i mi ei harwain ger fyld eillaw i fynu'r Ilwybr taa'r easteil heb neb ond y cap ten i w dilyn. Gollyngwyd ni i mewn gan y porthor hauer cysglyd, ac nid oedd gan y gwarchodwr yn y neuadd ond y bacbgen elphaidd a gysgai ar draws y rhiniog. Aethom i fynu'r neuadd ac wrth gamu ar y gris uchaf agor dc y drws o'n blaen, a gwelais y widd- an oeddwn wedi wvlio tra'n hwylio ymaith V noson gynt. Disglaer oedd y perl ar ei thalcen esgyrnsjg; fflamio 'roedd y llygaid dyfnion tano a dignawd oedd y Haw & gymerodd y rian o idiarnaf. Llusgodd hi at y drws, a safodd yno eiliad. Yn yr eiliad hwnw troes y rian ei phen tnag ataf a chyda symudiad cyflym ei Ilaw tynodd y gorchudd oddiar ei gwyceb. Duw ebwn mewn gorphwylledd gwyllt Oblegyd y gwyneb a welais oedd y gwyneb a aid- olwn-gwyncb Rhian y Twmpath. A chyn i mi allu symud cam, yr oedd y drws wedi cau, a'r capten a tninau yn sefyll yn unig efo'r bachgen yn y neuadd. (1 barhau.)