Papurau Newydd Cymru

Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru

Cuddio Rhestr Erthyglau

8 erthygl ar y dudalen hon

I Yru'r Haf i Anerch Morganwg.

Damwain i Dywysog.

Lleol.

Marchnadcedd

Advertising

Family Notices

Advertising

--YR EISTEDDFOD GENEDLAETIJOL…

Newyddion
Dyfynnu
Rhannu

(jf&rhaa v .uuui. of ion 0 Arfon yma ar ei ol rhcea y dadblygiad ch warelyddol fywýd cewydd yn yr holl le, a ohynvddodd y bOhlogetb vn dra chyflyre, Mewn 72 0 flynyddau o 1825 i 1897 codwyd ac anfonwyd, ar led o chwareli Ffe&tiaiog gynifer a 5,632,476 tuoell o lechi, yr hyn a oiygai 50 miliwn tuneil o gr&ig me i eu s,v niiii Gwnaed llawet o hyn tan denantiaeth y diweddar Arglwydd Palmerstcn, yr hwn a ffurfiodd gwmni i weithio Chwarel Isaf Cakeley. Yea, am beth amaer, gweithiodd yatau (y ssaradydd) y chwarel achat, gan uno'r cwbl yn on cwmni, a chodi peiriaaau newyddion a chyw- rain, yr hyn, yn lie lleihau oifer y gweithwyr, oedd wedi agos eu dyblu, Yr oedd cynydd cyffelyb wedl cymeryd lie mewn cyfeiriadau eraill, yn arbenig mewn addysg. 0 1780 i 1790 cyneljd ysgol yn hen eglwys y plwyf yn y L!an ac yn 1808, symudwyd i godi treth o 2o y bunt tuag at barhau'r ysgol yn y lie hwiiw, Yn 1820, adeilad- mTd yagol genedlaethol gan Mr Oakeley, ac un arall yn 1840 gan Mrs Oakley, Blaenau. Codwyd yr Ysgcl Frytanaidd gyntaf yn 1846, ac un arall yn y Llan tua'r un adeg, Yn 1866, trowyd hen felin geryg berthynol i gwmni Diphwys Casson, yn ysgoldy, a chodwyd vsgol arall yn Nhanygrss iau. Sefydiwyd y Bwrdd Ysgol yn 1871 ysgol awchraduol yn 1883 ysgol ganolradd yn 1899 fel yr oedd Ffestiniog heddyw, o barth addysg, ar y blaen i unrhyw le yn Ngogledd Cymru. Nrer y riiai a dderbynient addysg yma yn 1846 ydoedd 211 ond yn Hydref, 1897, ceid 2,688 o blant ar y Jlyfrau. Yr oedd Ffestiniog hefyd erbyn hyn yn un o'r cyrchfau mwyaf hwylus, gynifer a thair roilffordd yn arllwys iddo ac ohono. Y bonedd- wyr a fuont y moddion penaf i ddwyn hyn oddi amgylch oeddynt berchenogion y chwaieli, yn enwedig Mr Samuel Holland, diweddar A.S. dros y air. Dyma restr y dyfarniadaa heddyw :— Yn nghyntaf, canwyd can yr Eisteddfod, Gwr- ooiaid Cymru Fydd," gan Mr E. Ffestin Jones. Delweddu ifreplace frieze mewn clai, 6 troed. 18 mod., 1, gwebr 4p, Daniel R. Jones, Penrhyndeu- i,aeth. Am y model goreu o ben, mewn clai, 1, 3p, H. Price, West Kensington 2, W. Harnaby, Gwrec- a am. CerSttd o Hen Delynor Cymreig," mewn careg aeti lechen, H. Jones, Corris, yn oreu. Gwobr, 3p Mirror Stand, wedi ei weithio allan o lechen, lp 10s, Wm. Herbert, Caerdydd. Carfwaith Coed—Cwpwrdd tridarn derw, 6p, Miss Mainwating, Tretoart. Cis cloc o fcren Jaled, 3p, John H. Johnstone, Hulme, ger Man- ueinion. Pedwarawd i S.A.T.B. Have mercy, everlast leg Heaven (Martyr of Antioch-Sullivan), 4p 4s. Fj. Ellis a'i barti, Cefcmawr. Oelfwaith ty.—Y gorchudd gwely mwyaf celf- ydd mewn darnwaith, lp 10s, Miss Maggie Owen, FfcRtioiog. Y mat traed, mwyaf arddunol, wedi ai wneud o fin ddaroau o frethyn, lp, Kate Jones, EfeBtiniog. Hulyn bwrdd brodiedig, 2p, M, Hum- pbreys, Porthmadog. Slippers brodiedig, lp 10s, Alie M. Davies, Criccietb. Hosanau clSs pen- glin, llaw-weuedig, 15s, Anne Jones, Penrhyn. Unawd soprano, (a) "I will extol Thee (Costa's "Eli"), (b) "The woadrous cross" (J. H. Roberts), 2p 2s, Miss Massie Parry, Bethesda. Oywydd (heb fod dros 2CO llinel;), Diniweid- rwydd," 5p, Parch T. Davies, Bethel. Myfyrdraith (heb fod dros 400 llineil), "Caradog yn Rhufain," 5p, neb yn deilwng. 11 Cystedleuaech ar y berdoaee (i rai dan J6 oed), (a) "Beethoven Sonata" No. 10, in G), (b), Bach's Inventions in F (No. 4 of 15 Inventions in 2 Parts), lp Is, Miss Maria Williams, Maesteg. Can, "Gwlad y Delyn," Miss May John. Pedwarawd i S.A.T.B. at yr olwg gyntaf, 2p 2B, J. W. Jones a'i barti, Nantlle. Traithawd (Cymraeg neu Sci-sneg), Y Deffrcad Addysgol yn Nghymru, o gyehwyniad yr Ysgolion Brybanaidd hyd sefydiiad Cyfathrofa Cyrnru," 20p, D. R. Joces, goruchwyliwr y Co operative Stores, blaenau Ffestiniog. Y Biir, GTSTADLEUAETH GORAWL 120 i 150 o leisiau, (a) Destroyed is Babylon" (Spohr's Last Judgment), (b) Y Cynfab Tra- gwyddol" (Emmanuel" iir. Parry), (c) How dweet the moonlight sleeps" (D Emlyn Evans) bob gyfeiliant. Ymgeisiodd pedwar o gorau, ef Holyhead Harmonic Society, Builth Choral Society, Carnarvon Choral Society, a Builth and DiRtrict Harmonic Society. Traddodwyd y feirniadaeth yn Saesneg gan Mr Joseph Bennett, ac yn Gymraeg gan Dr Parry. gvlwai y cyntaf fod dau gor wedi canu yn y dull mwyaf perffaith ac arddunol; a chydsyniai ei gyd- feirniaid Ag ef fed dadgsniid y ddau gor hyny cyn berfFeithed a dim a glywyd erioed gan gor. enwog Henry Leslie yn LSundain gynt. Dilynwyd gan Dr Parry, yr hwn a wivxeth y dyfarniad yn hysbys, "ef fod y ddau gor-CaerDarfor. a Bualit-yn gyfikttal. Talynegion serch (ohwech mewn cifer), 3p. R. Selyn Roberts, TalysHrr. Can ddesgrifiadol (heb fod dros 150 lis eel), 2p 2s, Ellis Williams, Doiy- ddelen. Tuchangerdci (heb fod drcs 123 llineil), 2p fis, Parch J. R. Jones. Canu penillion gyda'r delyn, dull y Dehau, 2p 2s, Sarah. Lewis, Llar-eni. Yn y cyfwns; hwv, cyflwyiiodd yr arwainydd Gutyn Ebrill i'r gy nulleiclfa-brodor o Ffes- tiniog sydd ar ymweliad a'i hen wJad o Batagonia. Cyfiwynwyd y diotchiada.a i'r llywyddion am y dydd gan y Mil. Evans-Lloyd, Bala, a Mr William Owen. Gyfrifir fod y derbyniadau am y dydd yn 950p —swm calonog iawn am y diwrnod cyntaf, Terfynv/yd gweithredi».dau'r dydd gydi chyng- herdd mawreddog, ac yr oedd y cynulliad yn un lluosog. Cymerwyd ihan gan y tenor enwog Mr Ben Davies, Miss May John (soprano), Miss Lizzie Teify Davies (contralto), Mr Emlyn Davies, a Mr R Ffestin Jones Telynores Lleifiad ar y delyn Mias Llywela Williams ar y berdoneg a Chor yr Eisteddfod, 300 o nifer. tan arweiniad Mr Cad- waladr Roberts. Gyda'r prif beth ar y rhaglen ydsedd, Comes at times a stillness as of even," t oyfajisodded^g gan Syr H. Oakiey er cof am y dWoddar Mr Gladstone. DYDD MERCHER. DYDD MERCHER. Heddyw (dydd Mercher) y mai'r tywydd yn nobpeth ellid ei ddyr.auoo, a'r ymwelvsyr yn dyltfo-j r'r a?ef Y peih cyctaf ydcedd cyfarfod y Cym- cirodorion. lie darllenwyd papyrau gan amryw ar aefyllfa bressnol yr ieuhoedd Celfcaidd. Y wiae dirprwyaeth gref wedi cyrhaedd o Gymry Lerpwl j i apelio am Eisteddfod 1900 i'r ddinas hoao a'r j syiiiad cyffredinol ydyw mai yma y daw. [ Llywydd cyfarfod y boreu ydoedd Syr H. J Ellis Jianney. Nid oedd y cvRulliadmor luosog a'r diwrod cyut., Cydnabyddcdd y ilywydd werth vr Eisteddfod i ddiwyllfent Cymru, a gobeithiai y J ce;d tywydd ffafriol fel heddyw ar hyd yr wythnos. | Canodd Miss May John gan yr Eisteddfod, ac yna aed yn mlaen gyda'r dyfarni»dau. yna aed yn m!aen gyda'r dyfaroÏfldau. Eniilydd yr unawd centralto ydoedd Miss Jones, Llacsawel, Morganwg. I Eniilydd y Ooron. Y Parch Gwylva Roberts, gweinidog Annibynol Porthdinorwig, enillodd y Goron am y bryddest ar Charles o'r Bala," gwobr, 20pa choron gwerth 7p. Y buddugol ar y traithawd ar ddyfodol y Gymraeg, gwobr deg gini, ydoedd Edmund D. Jones, Ysgol y Sir, Abermaw. Cystadleuaeth Cora.u Plant, Brynbowydd yn oreu, a Chorwen yn ail Darlun landscape, A. Netherwood, Deganwy. Efe hefyd enillodd ar baentio darlun o olygfa heb fod droa ddwy filldir o Ffestiniog. Chwe darlun o olygfeydd Cymreig, Archibald Lewis, Caerfyrddin. Am y cynllun o barwydlen i'r Eisleddfod, J. Edwards, Blaenau Ffestiniog. Darlun mewn du a gwyn, A. E. Elias, Llanrwst. Enillydd yr unawd bariton ydoedd W. R. Bowen. Abertawe. Enillwyd ar ganu penillion, gwobr lp Is, gan David Roberts, Dinas Mawddwy, -1)-