Y Cymro

Eisteddfod Gadeiriol Corwsn. BELLACH er's llawer blwyddyn, ymgynulla canoedd o Gymry i Gorwen i fwynhau'r Eisteddfod sydd wedi enill graddau helaeth o fri fel un o'r Eistedd fodau lleol goreu. Gan y cynelir hi ar Ddvd. Gwyl Awst ac mewn bro brydferthed, yn nghyda'r ffaith fod ynddi gystadleuon campus, nid yw ei phob'ogrvvydd ond yr hyn y gellid ya naturio! ei ddisawyl, a llwyddiant m iwr fa eleni eto. Hardd- wyd y dref yn weddus, ac yr oedd pabell y cyf&rfod mewu maes cyfleus. Y beirniaid eleai oeddynt—Awen, Pedrog a'r Proff. J. Mortis Jones Vê1. P^reha Emrys ap Iwart a D. W. Davies (Haneurgaio); Cecdd, Mr Tom Price, Merthyr, a Mr Dan Prle. L'undain Adrodd, Paroha Ivm T. Davies a J. Wesley Hughes Ys.'oloriaeth, Mr J. Morgan Edwards, Ysgol G=4Co'r.idd Abermaw Celf, Mrs Wynn, Mrs Newnham, Mias Walke-, Mrs H. 0. Richard, Miss Robarts (Eirianwen), a Mr Hríiith Jones, Dol gellau. Yr ysgrtfenydd di"J)'db-liya ydoedd Ap Rhuddfryn. Am naw o'r gloch, cynaliwyd Gorsedd ar betryal y Farchoadle. Arolygwyi y ddefod gan Pedrog, Rhuddfryn, a LUfoa a ehaei cyfarchiadau barddjl gan Ednant, Dewi Ffraid, Glan Wnioa, Ceinydd, a'r arolygwyr. C-tuwvd y delyn gan Delyn- ores Heifiid, ac ar ol cyhoeddi'r wyl nesaf gweio- iwyd y ciedd a chauwyd yr Orsedd. CYFARFOD Y BORE. Mr Surmel Moss, AS., oedd i lywyddu, ond torodi ei gyhoeddiad. Llanwyd y bwlch yii dda gan Mr Johfi Pirry, Y.H., B d Arweinydd y dydd oedd Llifon, ac un gwych gyda'r gwaith ydyw ef. Dyina dretn y eyfarfod:- Cainc ar y delyn gan Delynorc3 Lleifi-id. Darlun o'r rhosyn, ys 'alien, meiilioaen, a chen- inen 15s i, J Ogwen Williams, B«ngor—1. Cyfansoddi darn o gerddoriaeth i gor plant; Ip Is; 1, Hugh Ellis, 9S Faflcaer Street, L^rpw!, gyda chlcd uchel y beicniad-8. Can yr Eisteddfod gan Mr Dan Prieg. Cyfieith11 o'r Gymraeg i'r Saesoeg 15s, a rauwyd rhwng Hvm Jones, Rhos, a,* 'Interpreter,' na atebodd— 33. C:u ar yr olwg gyntaf i barti o wyth lp la. Ni ebeisiodd ond parti Joha Jones, Jacob Street, Lerpwl, a chawsant y wobr a theyrnged uchel y beirniad. Englyn, 'Penyd 5s, Aboa, Cefnmawr-33. Oerfio cangei o dderwea ar dderw lp Is, 4 ran- wyd rhwng J H Jchnsoa, Hulme, Manceinion, a ti J Rw-ands, Llaufachrefch, Meirion-5, Caed cystadleuaeth gampus ar yr unawd soprano, 'The Kingdom Beautiful' (IVarhwst) lp Is; Alice Hughes, Bir kenheild -14 Yrngeisiodd pump dan 16 oed am ysgoloriaeth gwerth lOp, ac enuiwyd gan W Foulkes Evans, Cynwyd, a chafodd air da i.wi-i gan yr arholwr, Acerchiad byr gan y llywydd yn llongyfarch yr Eisteddfod ar ei llwyddiant, yn noli ei neges oreu, yn cyfeirio at ei gorphenol clodus, no yn eidduno iddi fwy o ddisgleirdeb yn y dyfodol Caine o hen alawon ar y delyn. Myfyrdraith, Awr Angaa lp 10s Parch Evao Jones, Adwy'r Olawdd-9 Ail gystadleuaeth gor awl, Trig gyda mi' (D Lloyd ftloanx); lOp 10s C)r Oymreig Toxteth, Lerpw), dan arweinial John Brythoa Hughes, yn nnig yrngeisiodd, ao yn deilwag o'r wobr. Traith,A.wd, 'Yr Eisteddfodau Tiiaethol fel moddion dadblygiad eelf ac addysg y genedl 5p, a ranwyd trwy roi 4p i Elias Hughes, Ysgol Rhyd- yclafiy, a lp i H Rowlands, Liangolien-3. x Unawd tenor, Merch y Oadben' (Dr Parry); Jp, a ranwyd rhwng Owan Jones, Cerygydrudion, a. J D DWles, Birminghaiii-27, Er i 20 ymgais ar yr Hir-a Thoddaid, George Osborns Morgm 7s 6, ni theilyngai'r un y wobr. I.Jmolb'yatiai prif ddyddordeb y cwrdd yn y gystadleuaeth gorawl-(a) '0 great is the depth (Mendelssohn); (b) How sweet the moonlight sleeps (Emlyn Evans) 40p. Daeth tri chor yn mlaen, sef Uefn Mawr (G W Hughes), Rathin (Lucs Williams), a Bangor Arvouic (- Hughes). Yn atiffodus aeth y Lri chor ailan o diwn i raddau mwy neu lai, ond barnwyd corau Cefn Mawr a Ruthin yn gyfartal deilwng o'r wobr. Duchangerdd, Yr Absenwr 12s 0. Caerwyn Roberts, Lerpwl-12. CYFARFOD Y PRYDNAWN. Yr oedd torf fawr wedi ymgynull pi-Li gymerwyd y gadair gan Proff. J. E. Llovd, Bangor. Ymgeisiodd 14 ar y cywydd, Yr Ardd," lp Is, end nid oedd digon o deilyngdod yn yr un ohonyot. Deuawd tenor a b-iss, 'I Delyn a r Orwth (D Pughe Evans); lp Is. a onillwyd gan Meirion Jones, Birkenhead, ac Edward Jones, Kensington, Lerpwl. Adrodd, Cyflifan Johnstown," 10s 6c Griff Davies, Walton, Lerpwl, mynegiant yr hwn oeid gllrmpus-38. Cystvidleuaet-h ddyddorol oedd eiddo'r corau phnt ar ganu, Blow, blow, thou winter wind' (Stevens); 6p a thlws arian i'r arweinydd, Daeth bri chor yn mlaen, sef frawsfynydd (fcidwin Lloyd), 00rwen (J Dav es Hughes), a Bala (J B Parry). Sylwodd y beirniad mii dym'i'r gystadleuaeth oreu i gorau p'ant a glywodd erioecl, ond cor Ooiwen a farnai'n fuddugol. Caed wed'ya anerchiad y llywydd Clywodd ddarogan trauc yr Eisteddfod, a haeriad oad allai'r wyl ac addysg fyw hefo'u gilydd, Ond yr oedd E'steddfodau Ffestiniog a Chorwen yn profi r haer- iad yn anwir a'r darogan ya ddisail, Yr oedd y cyrddau lie ceid haner coroa ya serenu yn ngolwg ymgeiswyr, a'r Eisteddfodau lleol o waaanaeth dirfawr i dalentau gwerin Cymru, a llawenychai weled yr wyl yn Nghorwen vngymaint Uwyddiant. Clustog o glytwaith AIdan, ip Is, Mrs Eva.ns, P'& Corven-7. U^rileaodd Pedrog ei feirniadaeth ef &'r Proff J. Morris Jones ar yr awdl-.u, I Go ud," gwobr eadiir dderw hardd a 6p, Yrngeisiodd pump, ond eiddo Elfyn oedd yr oreu o ddigoa, a chadeirnvyd ei fab. Gweinvddai Llifon fel Arch dderwydd, a chied an erchiadau doniol gan y beirdd DuWt Ffraid, Glan Wnioa, llyfreithon. Eryddon, Ceinydd, Aboa, Myfyr Alwen, Caerwyn, &c. Canwyd can y c%d- eirro gan Mr Wm. Trefor Evans Uaawd coatralto, 'O thou thas te'lest' (Messiah), lp Is, Laura Evans, Henllan—12 Gweitbio arwyddiir hefo ediu a nodwyd 1, 15s, 2, s. Rhaawyd y wobr gyntaf rhwog Mrs &ichd. Roberta. Gwrecsatn, a Diisy na atebidd 2, Elen Jones, Rhewi. Uuawd bass, '¥ Milwr Clwyfedig' (Rg Arugheq), Ip la, J H Edwards, Ruthin-29. Pedwar engiyn, Y Rhosyn, Ysgallen, Meillion- a'r Geniaen,' lp, Gwilytn Ceiriog, Llango'len— i Cystadleuaofch corau meibion—' Llawenhewch (7om Price); 12p 12a. Dau goc dd*eth yn mlaen, sef Walton Park, Lerpwl (J O Wiliiams), a Gwalia, Lerpwl (John Roberts). Gwalia a farnwyd yn oreu ¡ gyda chiod. I Y CYNCIHERDD. Dygwyd yr wyl i derfyn trwy fwynhad o gyng- herdd godidog, a lywydd'd gan Mr W R M Wynne, I Peuiartb. Cymerwyd rhan gan Miss Maggie Davies, Mr W Tretor Evans (yn abseooldeb Mr Maldwyn Humphreys), Mr Dan Price, Miss Jenoy Parry (Telynores Lleijiad), Proff Bryan Warhurst a Proff J Owen Jones (yn cyfeilio), Master A Winter, I yn nghyda chorau Oefn Mawr a Rhuthio. Nodweddion yr wyl cleni oeddynt cystadleuon a chynyrchion Iluosog ac uchelradd, ti-efuiadau di- amgen, beiraiadaethau byr ac i'r pwyct, llywydd. ion dceth ac arweinydd bywiog a ptiert, yn nghydag ysbryd ac arddull Cym c;g yn ac ar bobpeth. O

Gohebiaethau, HEN LYFR HYMNAU. SVR.-Mewn atebiad i Mr Glwysfryn Hughes parthed y llyfr uchod, a'r penillion a ddyfyna ef, y mao'n wir fod "tine" Maesyplwm ya rhedeg drwy y llineUau- I Fy nyddiau'n feunyddiol a dreuliais r Yn ddiles, a phechais yn ftol, &c. Ond yr wyf yn meddwi mai Tho;nas Williams, Llaafihangel, cydoeswr ag Anne Griffiths, a'u cyf- ansoddoda. Gwelir ei enw yn y Caniedydd Gynull- etdfaol, "Eos y Mynydd," ac "Eos Gwynfa hetyd yn niwedd ei oes.—Yr eiddoch, JABEZ MALDWYN. AT LOWYR GOGLEDD CYMRU. SVR,-Fel y dywedais yn fy llythyr diwddaf, Deddf lawn i Weithwyr ydyw testyn siarad glowyr Maelor yn bresenol. Teiaila y gwelthwyr mai peth lled anhawdd fydd pendarfynu lie yr esjeulusdra o dan y ddeddf newydd a pheth arail a ofynir yw, A geir y gweithwyr fydd yn llygad dystion o'r damweiniau yn ddigon dewr i ddyfod yn mlaen i (lystio i wirionedd yr amgylchiadau, a hyny heb ofax Ilid y brenin ? Beth fydd ymddygiadau y goruchwyiwyr a'r meistriaid at y dynioa hyn, yn enwedig os bydd y ba.rnwr yn gosod yr es.,eultiodrl wrth ddrws y meistr ? Peth anhawdd et benderfynu fydd lie yr esgeul- usdra. Nid oes ynof yr amheuaeth leiaf na fydd pob math o ddichellion ac ystrywiau o'r fath waethaf yn cael eu harfer er rhwydo a maglu y gweithiwr druan rhag iddo gael yr hyn sydd yn iawn. Yr wyf yn cofio yn uda i'r inspector ddwyn c/huddiad yn erbyn cwmoi gwaith hb fod yn mheU oddiyma. Yr oedd y ffordd, fel y oyddwn yn ei galw, i lawr y pwll glo, yn rhy isal i geffyl fyued trwyddi heb gael ei niweidio. Y canlyniad fu, fe gafodd y cwmni rybudd cyfreithiol, er mai anifail oedd yma ya derbyn niweidiau. Yr oedd- ynt yn ngwyneb y gyfraith yn euog o drosedsi. Dyma nhw wedi eu dal-sat 1 ddyfod allan ohoni ? a all fod yr arolygydd wedi gwoeud eamgymeriad ? Daeth i lawr eilwaith oyn y treial, a cnafodd ei arwain y tro hwn ff,)rdd arall. Cafo-ld ei daeru allan ac allan mai hon oedd y tfordd gyntaf y bu ynddi. Y mae yn hawdi camarwain y dyn goreu allan o dan y ddaear. Yr oedd y dyn yn synu fod y fath gyfnewidiad wedi cymeryd I e yn hanes y tfordd. Y diwedd fu, fe gollodd y treial. Mi wn i am un oedd yn y treial hwnw, sydd yn ei fedd heddyw. Buom yn ymddyddan ag ef ar ol y treial, ac yr oedd yn ddigoa gwynebgaled i gydnabod ei fod wedi tystio anwiredd hollol, ac meddai, Mae cystal tal i'w gael am ddwayd celwydd ag sydd am ddweyd y gwir, a gweli weithiau." Mae yn sicr fod eto rai o feibion y fall ya fyw. Mi wn i am rai yn yr ardal yma oeddynt ychydig amser yn ol yn Rhyddfiydwyr penboeth ond fe ddaeth goruchwyliwr allan fel yaageisydd am sedd ar y (Jynghor Sirol. Daethant allan, gan feddwl fod eraiU, fel hwythan, yn hollol ddibirch i egwyddorion Rbyddfrydig, er mwyn bara a chaws meddynt hwy. Mae gwirionedd yu fwy pwysig na bara a chaws, ac yn llawer iawn mwy pwysig nag edrych ar neb arall gyda llygad-wasanaeth fel boddlonwyr dynion. Ond fe gaiff y Tori hwn gystal cosp, efe a'i gynffonwyr diegwyddor, ag a gafodd neb ericed. GLOWR. Y CLEFYD A'R FEDDYGINIAETH. SYR,—Yr wyf wedi sylwi dro:on fod gwrthwyn- ebwyr Cymdeithasiaeth yn tybio, neu o leiaf yn ilefaru ao yn ysgrifenu fel rhai yn tybio, fod mwy ? rwymau ar Gymdeithaswyr i ddarpiru meddyg iniaeth i anhwylderau cymdeithas nag ar Rydd- frydwyr neu. ddiwygwyr eraill yn gyffredicol. Gofynir yn feiddgar, ac hwyrach yn sersgar a Sf\r. haus. Paham na wriai y Oymdeithaswyr sefydlu gwell trefa a pharotoi meddyginiaeth etfeithiol i anhwylderau y wlad ? I hyn gellir ateb fod Ovm- deithaswyr wedi gwneud ac yn parhau i wneud hyny'n feanyddiol. Y feddyginiaeth ydyw Cym- deithasiaeth, a'r unig un a ddichon iachau an- hwvlderau y wlad. Mae Cymdeithaswyr yn haeru mai yr unig ffordd effeithiol i ddifodi tlodi a rhoi terfyn bythol ar ryfeloedd llafur, ydyw cymdeithasu y tir ac offer. ynau gwaith, a chario allan fuddiauan y wtad yn gydweithredol er lies yr oil, ac nid er Iles a gogoa- iaat ychydig bersonau a elwir yn feistriaid, argl- wyddi, neu gyfalafwyr. Oes gyda chwi, wyr y wasg, ryw gynllun gwell nea gyollun o gwbl ? Os oes, dowch ag ef allan. Mae cynllun y Oymdeith- aswyr gerbron y wlad, beth yw eich cynllun chwi ? Os oes gyda chwi ryw drefn i roi pen ar dlodi a thrueni y bobl gyffredin, ryw feddyginiaeth effeith- iol i iachau anhwylderau andwyo! cymdeithas, allan a. hwy. Yr ydym yn barod i gefnogt unrhyw fesur a threfn a fydd hyd ya nod yn gam byr tuag at gael gwell byd, ond lie mae'r mesur ? lie mae'r drefn ? Os nad oes genych fesur na threfn i'w cynyg, yn lie herio a gwrthwynebu Oymdeithaswyr, deuwch drosodd a chynorthwywch ni yn y gwaith mawr o ail drefnu cymdeithas. Druain o'r gfowyr, ie, druain o wragedd y glo- wyr a phlant y glowyr, nid yn unig adeg sefyl! allan a'r cloi allan, and hefyd pan y maent mewn llawn gwaith. Gweithio bob dydd mewn pervgl am eu bywyd am ryw gyfartaledd o ugain swllv, mwy nou lai, yn yr wythnos. I wyr priori a llond py o blant, a phum* swllt o bob punt yn myned i dalu rhent am le i fyw ynddo, mae yn anmhosibl iddynt gael rbais ddigonol o gysuron bywyd. Ond y mae gyda ni lawer iawn o drueiniaid heblaw y glowyr. Druain o lafurwyr y tir, llawer o ba rai sydd yn gorfod magu teuluoedd mawrion, mewn cutiau a gamenwir yn dai, ar ryw ddeg neu ddeu- ddeg swllt yn yr wythoos. Druain ohonynt. Old ofer ymhelaethu. Mae degau ac ddegau o filoedd o'n brodyr a'n chwiorydd ar hyd aIled y wlad ya y cyflwr mwyaf traenus y gellir meddwl am dano, a. hyny yn barhius. Er mor druenus y iyw sefylifa y glowyr a'u teuluoedd yn y De yr siieg bresenol, gellir hieru yn ddibetrus nad yw eu sefylifa ddim yn waeth na sefylifa eanoedi o fitoedd yo eia gwlad ar hyd eu ho?s. Yr wyf yn gobeithio nad oes n b ya v wlad a feiddiai ddweyd fod pethau fel h/n yn iawn, na neb yn anmharod i gyfaddef fod eisiau gwoeud rhywbetb, a hyny ar frys, i symad y gwo.rih a'r trueni o'n mVsg. Oad gosynir, ac bwy y mai y bai ? Ie, ar bwy? Rhaid ceisio ateb yr lioii id pwysig hwn. R. J. DERFFL. PWLPUD EVERTON BROW. SVR,-Y mae llythyr H Gweinidog It atooh yn Y CymrQ diweddaf ya wir ddyddorol i mi, as m; garwn gael caniatid i ddweyd gair memi per thy nas iddo. Yr wyf yn anoghydweled a'r syciadau gyo- wysir yn y hythyr hwnw, ac eithtio y rhai hyny sydd i wgweled ya y paragraph olat, yr hwn a gychwyna fel hyn :—" D" fyddai i ni gorio m1.i n'd trwy sefyll ar yr un level a'r byd y mae i ni well&'r byu," &c. Yniddangys i mi mti baich mtwr y llythyr yw hwn-fod y Parch Wynn Divies yn ei b,,vipad yn ymaiaw i thrarldodia(lall y tadau. Y mae ya egiur nad ydyw ymadaw a tnraddodiadau y tadau o ddim pwya yaddo e hua. Ymadawodd Howelt Harris, Daniel Rowlands, a Joha Ellas a thraddodiadau y tadau, a bu en hymadawiad o les mawr i Gymru. Ymadawodd Lusher yn (-.ern.ani, a Zwingle yn Switzerland, a thraddodiadau eu tadau, a phrofodd hyny yn llesiant 1 ho'l Ewrop Awn yn mhellach yn ol, ac ni gawa tod Socious, Huss, a Wickiiffe yn ymado a thraddodiadau henafol yr Eglwys Rufeinig., Til r flwyddya 1200 ni gawn fod yr Eglwys Rufeinig ei huo. ya yma Jaw a'i thraddodiadan drwy sefydlu y traws-elfen ad a'r "clust gyffesiad," a bu hyny yn diiwg i fyd ac eglwys. Tua 400 O.C. fe sefydlvsyd vr eghvys wladtvriaethol gyotaf, a bu y safydliid hwnw am filoflyny(Idativaorthrwnierealon. Tua 200 O.C. v sefydlwyd y Credo neu y "GyffeB Ffydd gyntaf, a bu y sefydiiad hwn hefyd yn orthrwm tost byta wedi hyny. Fe welir felly fed ymadaw a thraddodiadau weithiau er gwell ac weithiiU er gwaeth, ao o ganlyniad nid ydyw yr ymada,witd uewydd" hwn ya Evertoa Brow (ynddo ei hun) ya ddim yn erbyn nac o blaid pwlpad yr eglwys hoo, Drwg genyf nkti ydyw yn eglur i bawb mai nid trwy ddiiyn traddodiadau y talau y mae i'r eglwys nac unrhyw sefydiiad arall lwyddo a dadblygu. Y mae yn rhaid i'r eglwys diilyn pynciau llosgawl y dydd ar bob adeg o'i hanes, nea farw. Pa beth a cidywedir am b-egethu Iesu Grist ei huo 1 Onid pynciau Uosgawi y dydd oedd gauddo pin yndlefaru y geiriau crydon a ganlyn :—" Gwae chwi, Xsgrifenyddioa a Phariseaid, ragrithwyr; canys yr ydych yn llwvr fwyta tai gwragedd gweddwon," <&c. A leferir y cyfryw e riau o'n pwlpuoau yn erbyn yr annghydawider erchyll hwn a fodola yn ein plith ni hedryw? Eto, 11 Am hyny pan wnelychjelusen nac udtaua o tn flaen." Sut y cymhara hyn a'r geiriau a glywir yn treiglo vn ''rheolaidd o'r set fawr amryw weithiau yn y flwycldyn: Pob un yn rhoddi haner coron a uchod at yr achos bydd i'w enw ymddangoa yn y report." Eto, Na thrysorwoh i chwi drysorau ar y ddiear eithr trysorwoh I chwi drysorau yn y f." Eto, Eithr ceisiwob yn gyntaf deyrms Dduw a'i gyfiawnder Ef, a'r hoil bethau hyn a roddir i chwi yn ychwaneg. Na ofelwch gan hyny dros dranoeth Eto, "Canys haws yw i gamei fyned drwy grai nodwydd ddur nag i oludog fyned i mewn i deyrnas Dduw." Yn sicr, dyma "bycc iau llosgawl y dydd," a phe gwnelem ewyllys y Gwaredwr yn ng!yn â hwy cai cymdeithas ei phuro yn hollol oddiwrta y drygau mawr a'i blina hedd- yw. Yn ngoleuni llachar geiriau Crist y mae yn eglur nad ydyw ysbryd y gwirionedd yn ddeallad Wjr i fyd nac cglwys, oblegyd mamon, ya ddiaa, a reo'a y ddau. Oaid yw ya adeg gymhwys i bre- gethu y U real Christ" yo lie "phantom." Eto, Na fernweh fel na'ch barner, canys a pha farn y barnoch y'ch bernir, ac a pha fesur y mesuroch yr adfesurir i chwithau." "Eithr oni faddeuweh i dJynion eu cimweidau, ni f iddeu eich Tad eich camweddau chwithau." Yn sicr, dyma waith i weinidog- Ood ni chlywir braidd byth neb yn y pw'pud yn beiddio trin y pvneiau hyn Fe orchymyaa Tywysog Taagnefedd maddeuweh ac H tla fernwch." A thra swnia y geiriau yn eu clustiau feyrir dynion i lysoeddbarn a charcharau. Y mae yn syndod na welir yn gvffredin yr snughy. sondeb. Dylem gefio fod rhai o ur^dasolion y pwlpud Cymreig a Seisnig eibyn hyn wedi mabwysiadu yr ymadawiad newydd. Yn ddiweddar iawn fe gaf- wyd pregeth gan y Parch Thomas Gray ar bynciau llosgawl y dydd, pregeth a erys byth yn ein cof. Yr oedd Mr Stabbs pan yn Wavertree (Deon Ely yn awr) yn pregethu yn ami ar y pyncim hyny. Yr ydym yn ami yn ddiolchgar i Dduw am ddyn ion mor glir eu gwelediad. Rhodder iddyit bob eynorthwy.—Yr eiddoch, BEN.TAMIN DAVIES.

} ¡ Llythyr Lerpwl, [Gan SYLLDREM.] I YMDAITH. I NID oedd boi ca byw hefo'r hen wraig yma er's wythnosau heb i nn addtw mÿn'l-i hefo hi i Ffestin- log, oblagyd fod cor ST Fon yn cystadlu yno, a Jane, ei mth; yn aelod ohono. Mewn munyd gwan addewa's fyned & hi-ran hyny, 'doedd wiw i mi beicTo. Ac ya nghanol y beirdd a'r cantoiion aeth iiythyr Lerpwl yn annahof. Felly, ddarllenydd mWYLI, bydd hynavis withyf. Yr wyf wedi rhoddi ilawec aiwrnoi i'r Fienhtne5?, chwarsu ti-4 i'r Hen Wlad ay n fit ansvyUch gfin fy nghalrn-gael wythnos gyfan geayf. Ood aiff yr hen wraig yma byth i E sted(ifoi eto-rnae hi wedi moni wrth b.wb a phobpeth am i g6r Caergybi golli; ac nid oes na dewin na doethawr all ei hargyhoeddi na caafodd cdr Jaee," chwedl hithau, gam dybryd. 3cd, h d a fyno, ceiais i fawr fvvyniant yn yr wvJ, a beNt th ar ban y beirdd a'r bobl eraill am adael i ni gael EISTEDDFOD 1900 YN LERPWL. Yn ddiamhen, bydd yn goron ar Eisteddfodau'r gaorif, ae yn gychwyn diguro i ganrif arall. Sylw pert oeid bwnw gan Pedrog, sef fod "pren y bywyd feisueddfoioi yn tyfn ar dd^u tu yr afon Ferswy." Oaed frrwyth toreithios; ar y pren hwn yn 1884 y mae yn "1 fl;>d*u bob Nadolig yn Hope HaH a photo Pasg yi 8:rk3nhead, a dyry ffrtvyth ar ei ganfed i bob gulwg vo Ngwyl Genedlaethoi 1900. COLLI. Wrth sefyll ar Ian bedd agored Miss A. J. Divies diydd Mercher, suai'r linell hono vn fy nghlyw-" niasni r fynwent sy'n difwyuo g!eeui iiyOer dyddiia tiiion," Oymeriad ardcercbog oedd diss Dive?, ao yn mhlith ein ceDedl nis gwnsut un gyffe'yb iddi. T. euliodd oes yn mhlith trueia- iiid i gersio eu gweila nid dyeithr iddi oedd y eymenadau daaf yn y cwtorydd aflinaf, ac yr oedd enill enaid, eilrwytho cur, cyfn^ithu'r gweiniaid, ac unioni'r gwyrgamyn nod a hyfrydwch ei heinioes, Dy na bortrea i d cho.u gan fardi Seisnig By Nature dowered with nobleness of mind, And given by F.-rtune choice to work or play, fvie used the gifts in service of her kind la aid the brightening life's tempestous dav To those who in the submerged reaches lay. The sacved snse of duty she possessed Impelled her, too, aa bright sun doth the May, .1 o strenuous meet Humanity's request, So stiongly to her truly humane soul addressed. BREUDDWYD A FFAITH. Breuddwydwyr yw'r Cymry oil, a gwell genymy pell tlws n%"r,,lgz)-s sylweddol. Gotyuodd Khisiart Odu o Wynedd, 'rwy'n meddwl, A ddaw dy freuddwydiou i ben ? mewn penillion tyner lawer dydd yn ol, a fedrai ei awen brydferth ddim rhoi ateb pandant. B-ead Iwydiodd amryw Gymry t Lerp vl lawer blwyddyn yn ol am Undeb Cymdeith- siu Dadleuot y duinas. Bellach mae hyny'n If kith—cvfansoddiad, amodau, a rhyw gymaint o'r rhagien wedi ea lluuio Ffyddlondeb y Cymry'* awr a bar lwydd yr U<:deb newydd, a dyogel genyr y megir rhesym-gwyr gwyeh trwyddo ac nid oes a wardfan deyroged i'r PArch W. O. Jones, B.A., am y dyddordeb dwfn a deinita yn muddiant ieu- enctyd Cymreig y ddinas fel prif hyrwyddwr Cymdeithas Ddadleuol Cymry Lerpwl. MANION. Edrycha'r Parch William Jones, David Street, yn bur ddi ar ol ei ymdaith drimis yn America, a thrssora adgotion dyddorol am Gvmry gwlad fa vr ionathan.-L)(lieth dim un wobr o wyl Fles- tiniog i Lerpwl na Birkenhead; rhyfedd hyn, ond m \c'r calla'a colli weitiiiau a mistar ar Mlstar Mos- tyn yn mhobman.—Gwelais un o rianod Anfield ymi ya cael bendith, ruban, ac enw gan yr "heavy man—Hwfa Mon," sef M:ss Bess e j :,es, mar ch y b irdd Sleddf-felus Trisant, yr hon a haeddai radd aorhydeddus yr Orsedd ao a urddwyd yn Delynores Gwalia,—Ychwanegodd Telynores Lieifiad at ei bri yn yr wyl trwy ei chwareuad medrus o geinciau p £ r ar y delyo. Yr oedd ei gwisg a'i thelyn mor Gym- reig ac Eisteddfodol a dim yn Ffestiniog —Bwriada il-jagarwyr Fitaolarence gynal eu cwrdd cystadlu nssaf am ddwy noson. Nid yw'r cyrddau hyn yn uomm yn fwy buddiol nag yn Lerpwl. Gcleuanc Iawer talent ieuaac maethant geaedlaetholdeb a uodweddion goreu y Cymry, set cmad atlen, awen a chsrdd.—Yn Llandrindod a Threfriw gwelir degau o Gymy Lerpwl y dyddiau hyn, a hyfryted yw bod vuo ag yn unman y dyddiau brwd yma.—v&e Mr Howell H, Hughes, y pregethwr ieaanc gobeith- iol o'r ddinas, wedi llwyddo'n dda yn arholiadau Ooleg y Brifysgol, Bangor.—Cwestiwa te Iwns; i'w vstyried yn awr yw, pwy a geir i'n c ynrychioli ar y Bwrdd Ysgol ? Nod aitgen un i olynu Miss Davies yw bod yn Gymro ac Ymnoillduwr, ac ni fu erioad bwystcach adeg i ymorol am wr (neu wraig) i gvn- rychioli a hyrwvddo buddianau Ymneillduaeth ar y Byrddau Ysgolion n»g vn y cyfwng presenol.—> Edrvchir yn mlien yn a'ddgar gan luaws at Gym- anfa'r Methodistiaid Seisnig sydd i'w chynal yma Medi 20, 21, a 22, DAw gwyr enwog i weinyddu. Pa-cht cor meibion glowyr y De i gana yn y ddinas. Dengys yr eglwysi Seisnig garedigrwydd .r mawr iddynt, ac mis annghofir hwy gan eu cyd- genedl. -:0:-

Ar Finion y Ddyfrdwy. Bu miri mawr ar y minion yma yn ystod y ùyddiau diweddaf, oblegyd dyfodiad Mr R. Vaughan WynD, Bug, i'w oed. Yfwyd afonydd o de a bwytawyd tanelli o dianteithion,ao fe gymer haner blwyddyn i lawer ddadflino ar 01 y rhedegfeydd a'r chwareuon. Cyflwynwyd aiarhegion gwerthfawr i'r boneddwr ieuanc, yr hwn sy'n Gymro iawn ac yn siarad em hen iaith ni yn rhigl. Er fod ei dad yn Dori rhonc, aiae o'n bur boblogaidd ao yn ddyn go gall hefyd. Cyhuddwyd David Jones, Bridge Street, gerbron ynadon Corwen ddydd LI an o dori i fasnachdy Mri Eyton Jones & Cyf., haiarnfaelwyr. GohiriWyd yr achos. Codir pont i groesi'r reilfforddyn ngorsif Carweo. Vr oedd ei mawr angsn er rhwydd-deb a dyo^elwch. Mae cyrlda.n'r Nawn Sul Difyr, gyda'u murseE- dod rhith-grefydd")!, yn par&'n fyw yn Ngnorwen. Rhyfeid na fuasai ysbryd Puritamudd Edward Llwyd, Enoc Owen, a hen dduwiolion eraill fu'n gwarchod purdeb y dref. wedi ymlid y bwbach yma ar lun crefydd i'w dranc er's t Llm. Yn y Royal Intirmary, Lerpwl, ddydd Mawrth, ar ol nvchdod p ieirs, bu farw un o gymeriadau mwyaf hysbys Corwen, sef Edwar-I Jones y gfo, rcl ei gelwid-gwr caredig a chymwynasgar. Dyma Haw Huws yn galw arnaf i drimio pabell yr Eistaddfod, Rhaid myn'd. Oewch hanes yr wyl yr wythnos ioeraf. Is BERWYN.