Papurau Newydd Cymru

Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru

Cuddio Rhestr Erthyglau

9 erthygl ar y dudalen hon

Coheblaethau,

Newyddion
Dyfynnu
Rhannu

Coheblaethau, HEINTIAU. SyR,-Dyivecl y (ioethion fo(I heintiiii yn heintus. Wedi sylwi'n ddyfal ar hanes dyn, ei ryfedi foes, a'i amryfal ffyrdd, bron na thybiwn eu bod ar brydiau yn ddoeth eu llafar. Ni chyfyngir heintiau i'r "amien hon o bridd a nych y soma Shakespeare am dani, ond yrnwthiant drwyddi i sancteiddle sincteidcliolaf dyn, a da os dianc y meddwl heb ei lwyr ddifa. Hynod mor ddiduedd ydyw heintiau y meddwl. Ni faiiant fwy am syfrdaau morwyn i efelychu gwisg ei meistres nag am bendroni coeg-en ucheldras i ym- bincio fel tywysoges. Nid diystyr uaohonynt o'r ys- barbil bregethwr ddynwareda'r hen hoelion wyth, nac o'r lordyn a rodia fel argiwydd y cread. Ond o holl blant dynioD, y rhai onvyaf agored i'r plaau heintus hyn ydyw y bodau rhyfedd hyny elwir Flint yr Awen. Nid yw o bwys pa un ai lien ai can, ai barddas neu hanes, sy'n dwyn eu serch, canys syrthiant oil, o dro i dro, yn aberth i'r heintiau eohrydus hyn. Pwy na wyr am haint y bwthyn ? Canodd un bardd am 'Y bwthvn yn nghanol y wlad,' ae enynodd yr haint awen y cyff barddol. Ar darawiad amrant, wele eu llygaid yn gwibio mewn gwynfydedd i chwilio am fythynod eraill yn destynau i'w caniadau anfarw- ol. Canfu un 'fnvbhyti ac y traetb,' ac un arall fwthyn yn y coed.' Gwelodd hwn fwthyn bach to gwellfc,' a chofiodd nac w am fwthyn bach melyn ei daid.' Weithian, nid oes brm fwthyn yn Nghymru na bu fflachiadxu y beirdd yn ymwau o'i amgylch ogylch, a'u rhuadau yn biglo ei sylfeini fel tymfiestl arswydus o fellt a tharanau. Tarawiad cyffelyb sydd gan 'haint yr hen if on.' Ymlwybrodd un bardd i ben bryn anfarwoldeb ar bwys hen lion ei nain.' Dilynwyd et gan un arall yn hen glocsiau ei nain a gwelwyd un brawd yn araf ymgribo i fynu y llechwedd serth trwy gym- horth hen brocar bach gloaw ei nain.' Haint anaele arali ydyw clwy y marwnadu. Ad- waenir hwn mewn rhai manau dan yr enw Pla yr Anthem Goffa.' Nid cvnt y cwymp un o fawrion y wlad nag y dylifa ffrwd o ddagrau o lygaid y bardd, as y deehreua'r cerddor fingamu i nadu ac oohain ar ei ol. Gwyddis am un bardd alarnadai am bawb efo'r un pan, heb newid dim ond y penawd a'r enw ac am gerddor farwnadai mor gyffredinol feL nad oedd eiaiau dim ond newid y rhagenw, hyny yw dodi ef' am fab a hi' am fercb, a dyna'r anthem yn addas i alaru am bob brawd a chwaer ymadawedig,' ys dywedai yntau. Gallesd tybio y gwnelsai hon bob anthem goffa arall yn ddifudd, ond hyd yn hyn ni 'chauwyd y dr-w" Disgwylir cnwd toreithiog o ffrwyth yr -awen wylofus y dyddiau hyn. Beth amser yn ol, troediodd un gwr lien y wlad i weled 'Cartreti Cymru,' a tbraethodd yn hyawdl am ei hynv. Mawr ydyw mintai y rhai a'i dilynant. Pererindodant at hen furddynod, gfn holi a stilio pa.wb am y gwr a bia'r nenbren. Craffant yn fanwl ar y wlad o'u hamgylch, ac os medrant adgoffa llinell o waith y gwr mawr ei glod, gwyn ea byd, canys dod- ant hi yn eu hysgrif, un ai fel darlan o'r wlad neu fel tamaid o'i brofiad ef ynddi. Pwysicach fyth gan y tylwyth hwn—bum agos a'« galw yn adar cyrph- ydyw cael hyd i fan techan ei fedd'—dyna ddywedir am hunell pob un—a chodi'r englyn ar ei faen goffa i anwes foethi eu llith a galar y sawl a'i carai yn ei fywyd. Da y gwoant am a wa i a phur yw eu hamcanion ond pe meddent y ganfed ran o gaxiad y gwr lien, neu'r filfed ran o'i ddawn, ni soniai neb am haint y traed a'r genau.' Hwyrach mai'r clwy enbytaf a difrifolaf o'r cyfan ydyw haint y saint.' Both, yn eno dyn, ydi hyny?' medd rhywan. Hz,int darawodd gcrddorion Cymru pan oedd galw mawr am donau cynulleidfaol, a plinu- der enwau i roddi arnynt. Ar ol hysbyddu enwau bryniau a bronydd ac afonydd y fro, dodasant eu henw bedydd ar y d6n, a'r gair sant' o'i flaen i'w urddasoli. Cawsom felly Sant Ifan a Sant Joseph, Sant Edward a Sant Dafydd, ac amryw seintiau eraill at ddeug mil ar hugain seintiau Cymru. Ca lluniau saint y Pab a Mari Wen Ddisgleirwych enfys o gylch eu pen Am benau'r rhai'n, rhown ninau fwa gwlaw, A'r dwyrnyn boeth a'u gedy maes o law. Boed felly efo'r heiiitiau,oll, medd BILA BIL.

ETHOLIAU MEIRION.

CATECISM Y BWRDD YSGOL.

< Colofn Dirwest-

[No title]

PURWCH Y GWAED.

Advertising

I MR. W. W- WALKER, C.D.

Advertising