Y Cymro

YSeiat Fawr. Boke y Llungwyn, yn ol yr hen arfer er's blynydd au lawer bellach, cynaliwyd y Seiat Fawr yn Hen- gler's Circus, a phrofwyd fod yr hen sefydliad yn dal yn ei flas o hyd, canys er garwed yr hin llanwyd yr adeilad eang hyd yr ymylon. Y llywydd oedd y Parch Dr Hugh Jones, ac ar- weiniwyd y gan gan Mr Griffith C Owen, Fitzclar- ence Street. Agorwyd y cyfarfod trwy ganu, ac i'r Parch Wm Jones, Tremadog, weddio. Y Cadeirydd a sylwodd mai sinoldeb ydoedd canfod cynifer wedi dyfod at eu gilydd y flwyddyn hon eto, er fod ami i wyneb wedi ei gymeryd o'n plitb er y Seiat flaenorol, yn aelodau a swyddogion. Dygwyd pedwar diacon o'r cvlch, gan beri colled i'r eglwysi a hiraeth iddynt hwythau. Ond cysur yw cofio fod Un yn aros o hyd. Er pob cyfnewidiad sydd i'w weled ar y llvvyfan o flwyddyn i flwyddyn. erys Un o hyd-y mae'r Iesu yn fyw, a byw liefyd fydd ei saint. Eu hangen mawr yw tywalltiad liel aeth o'r Ysbryd Glan, ail ymweliad o'r Ysbryd trwy Grist Ie-m ac ni fuasai yn rhy feiddgar ynddynt i ddisgwyl heddyw am ryw ail Bentecost. Pe gallent oil gyda'u gilydd deimlo yr angen am dano, y fath effaith gawsai ar yr eglwysi! Heddyw yn Heugler's Circus dywedai, Od oes ar neb syched, deued ataf ii," a phe deuent gyda'u gilydd dylifai allan afon o ddylauwadau Ysbryd Duw, ac ysgubai ymaith aflendid tref a gwlad. Y lllae arnOlll angen am hyny, a bydded iddynt fel cynulleidfa ddisgwyl am dano. Parch T Rees Jones a ddarllenodd ystadegau y Cyfarfod Misol am y flwyddyn 1898, ac wele gryn- hodeb ohonynt: YSTADEGAU. -Niter yeapelau a lleoedd pregethu, 53, un o ba rai a nelaetuwyd yn ystod y flvyddyn eglwysi, 40; swyddogion, yn oynwys gweinidogion, pregetnwyr, a biaenoriaid, 218-cyydd o 1; cymun- wyr, 8,45,L-eynydd o 209. Gwnwr y cynydd yn nifer y cymunwyr i fynu fel y caniyn :-Derbyniwyd 1 gy- muudeb plant yr eglwys, I08 eraili, 13l; trwy ducynau, 1,267 cyfanrif, 1,509. Collwyd u gymun- deb-trwy docynau, 1,059 neb docynau, 93 diar- ddeiwyd, 31; bu tarw, 114; cyfanrif, 1,300; gwaiian- aetb, oynydd o 209. Plant heb fod mewn cymundeo, 2 ti4!:J-cyuydd 0 107; dycbwelwyd o'r byd, 131 — cynydd 0 2; ymgelsiodd m aeiodaeth, 165-vynydd ol; yn yr Ybgol Sul, 7,715—cynydd u 46; eyfartal- edd presenoldeb yn yr Y B601 bul, 4,027 kuuiotn new- ydd); gwrandawyr, 13,586-cynyd6 o 198; lleihad o 82 yn y gorsafoedd cenadol, a ctiynydd o 280 yn Ler- pwl a'r cyfliniau. CYVRIVON ARIANOL.-Casgliadau cyhoeddusAt achosion cyfundebol, l,461p Os 2c, iieihad o 2,335p 7s 2jc; y Feibl Gymdeichas, 355p 17s 6c, cynydd u 2pl6s8c; ysbytcai ac infirmaries, '1 p 12s 6c, uyn- ydd o lip 16s lc yr Yogol fcvd, 516p u 4ic, cynydd 38p 4s 4Jo; i'r tlodion, 385p 14s Jc, llediad o 18p 5s 74c at waith cenadol yr egiwysi, .dP:}" c, cylydt o 37p 10s Osc at achosion etaiil. yn uenat glowyr y De, y Gymdeithas Ddircestui, dyled capel Dublin, a Chena.da,eth y Morwyr, 263p Us, lleihad u 476p 8s 5j. Nis gallaf yma wneud yn well ua ciarlleu sylwaoau y Parch Dr Jones ar hyn yn ei Arjervhiad l r E.jiwysi: Dengys y cyfrifon arianol gynydd yn yr hull gasgl- ia.dau cyfundebol gyda'r eittmad o ddau, sef easgliad at y Genadaeth Dramor &'r casgliad at yr Achosion Seisnig. Y mae y lleihad yu y cyntaf yn ymddangos yn fawr iawn. Yr byn sydd yn rhoddi cyfrif am y lleihad hwn ydyw yr ymdrecti neillduo1 a wnaed yn 1897 gogyfer a'r colledion a achoswyd gan y daear- gryn yn India, pryd y cas^lwyd yn agos i ddwy fil a haner o bunoedd. Y mae i sylwi arno, pa todd byn- ag, fod y casgliad a wneir at gynal ein cenadon yn cynyddu o flwyddyn i flwyddyn. Gyda golwg ar gol- ofn yr Aehosion Seianig, ofnir fod y iieihad yn h n yn dynodi dtffyg cydymdeimlad priodol a'r aubonon hyn. Y mae colofn yr Achoaion Eraill' hefyd yn dangos lleihad lied fawr; oud achosion achlysurol ydyw y rhai hyn, fel ag y mae y swm a gesglir tuag atynt yn amrywioy naill flwyddyn ar ol y llall. v Gyda'r eithriadau hyn, a'r lleihad yn y casgliad i'r tlodion, a hyny, ni a obeithiwn, am fod llai o dlodi, y mae yr hollgasglia.dau wedi cynyddu y flwyddyn ddi- weddaf." Casgliadau Eglwysig: Y mae cyfanswm y rhai hyn yn 5,790p 18s 6ic, cynydd o 196p 8s 10^0 yn cynwya y casgliad at y weinidogaeth, 5,659p 10s 10c, cynydd o 183p 12s I)c ac at aehosion eraill, 131p 7s 8ltc, cynydd o 12p 16s 10c. Amrywiol: Der- byniwyd o ardretn eisteddleoetid a thai, 2,257p 13s llc, cynydd o 48p 9s 6tc; ac at adeiladu, adgyweir- ie, a thalu dyledcapelau, 2,381p 3s 1.1c, cynydd yn eglwysi Liverpool a'r oyfiiniau o 189p 8s 2c, a lleihad yn eglwysi y gorsafoedd cenadol o 359p Is 8c. Y mae cyfanswm yr holl gasgliadau cyhoeddus ac eg- lwysig, gan gymeryd i mewn ardreth yr eisteddle- oedd, yn 14,774p 3s lOfc, lleihad o 2,261p 9" tie yn eglwysi Liverpool a'r cyfliniau, ac o 399p 2" 4c yn eg- lwysi y gorsafoedd cenadol. Ychwanegwyd 503p 13s 4ic at ddyled y capelau, yn gwneud y sswm dyledus ar ddiwedd y iiwyddyn yn 10,236p 18s llic. f |Gwnaed sylwadau ar yr ystadegau gan y Parch J Morgan Jones, Caerdydd. Y peth cyntaf a'i tarawai ydoedd fod y peirianwaith yn eu mysg bron yn ber- ffaith; a lie y mae trefniadau da, y mae y gwaith yn sicr o fyn'd yn ei flaen. Dywed rhai fod cyn- lluniau a threfniadau yn rhwystr i'r gwaith, ond y mae dweyd hyny yn sarhad ar yr Ysbryd Glan fel ysbryd trefn. Yr adeg y bu Howell Harris yn gosod yr eglwysi mewn trefn y bu yr Ysbryd fwyaf grymus. Edrychai ef ar drefniadau fel gwifrau'r trydan; edrychant mor farw a brwyn, ond y mae yr hylif o drydan sydd yn myned drwyddynt yn nerthol ac yn rhoddi bywyd yn holl gyfansoddiad yr eglwys. Dangosai y cynydd yn y rhif fod y gwaith yn myned yn ei flaen. Er wedi colli cewri o'n plith, a cholofn- au cedyrn wedi eu tynu i lawr a'u symud i'r Gyman- fa Fawr, yn mlaen yr a y gwaith. Nid ymddengys au cedyrn wedi eu tynu i lawr a'u symud i'r Gyman- fa Fawr, yn mlaen yr ii y gwaith. Nid ymddengys fod y ffrwd sydd yn rhedeg o Gymru i'r ddinas yn debyg o sychu. Ychwanega hyn at gyfrifoldeb eglwysi Lerpwl. Daw lluaws yma yn ieuanc, an- mhrofiadol, a'r ffrwyn ar eu gwar; a gwaith yr eglwysi yn Lerpwl ydyw cadw yr eaeidiau hyn i Grist. Wrth y dynion ieuainc sydd yn y ddinas er's talm, tynghedai hwy yn enw yr Arglwydd na byddo iddynt arwain y rhai hyny i leoedd amheus, i edrych i lawr ar y cyfarfod gweddi a'r seiat, ac i wawdio pobl yr Arglwydd, neu cyn sicred a'u geni byddai i Dduw eu dal yn gyfrifol am danynt, a byddai eu gwaed ar eu penau. Drwg ganddo weled nad oedd yr Ysgol Sul yr hyn a ddylai fod. T mae genym ysgolion dyddiol campus, ond ni wna y rhai hyny waith yr Ysgol Sul. Da ganddo weled nifer da wedi pasio yr arholiaf au. Wedi dyfod yn lie y Gymanfa Ysgolion a dweyd y pwnc," ymae yr arholiad, ond nid yw cystal a hwynt. Rhoddai rhai hen arholwyr y gynulleidfa ar dan wrth holi y pwnc, dim ond trwy ddweyd ie a nage. Paham nafyddai "dweydy pwnc yn awr ? Yr oedd dau res win—diogi i dry- sori Gair Duw yn y cof a pharchusrwydd. Credai fod adgyfodiad iddo, a phaham na fyddai i'r ddau beth fyw yn nghyd mewn heddweh ? Y mae yma lawer o haelioni a llawer o ffyddlondeb. Yr ydych yn garedig i grefydd yn Lerpwl, a bydd y fendith yn sicr 0 ddilyn. Tywallter arnoch ysbryd gras a gweddi. Ar ol canu emyn cyflwynodd y cadeirydd mater y seiat i'r cyfarfod, sef "Cyfarfodydd wythnosol yr eg- lwys; eu lie a'u dylanwad yn ein bywyd crefyddol." Credai fod y mater yn deilwng o sylw, ac yn amser- ol, a gobeithiau y caent dipyn o wlithy boreu hwnw, a bydded iddynt ddisgwyl wrth Dduw am gawod- ydd. Y Parch Dr Cynddylau Jones, a ddywedodd mai prawf rhagorol ar grefydd dyn ydyw y cyfarfodydd wythnosol Ynddynt y mae Cristionogaeth heb ei haddurniadau, yn union fel y mae ynddi ei hun, heb unrhyw gynorthwy o'r tu allan, ac yn profi a ydyw dyn yn ei charn er ei mwyn ei hun. Ai nerth egwyddor sydd yn dwyn dyn i'r capel, ynte teimlad o ddyddordeb a chywreinrwydd ? Nid oes diolch i neb fyn'd ar y Sabboth pan y byddo pregethwrmawr, doniol, a difyr yno-ond nid yw yn proti gwerth ei grefydd. Heddyw y mae lady crefydd yn Lerpwl yn ei dillad goreu; ai edmygu y lady ynte ei jewellery ydym ? Ceidw y cyfarfodydd wythnosol y cristion a'r nef mewn undeb parhaus a'i gilydd. Llawer o bryder sydd oherwydd cystadleuaeth mas- nach a'i dwndwr, ac y mae perygl i'r dyn aewydd farw o eisiau awyr iach. Ar ol bod trwy'r dydd yn anadlu awyr afiach masnach, ac yn ami 0 dan y don heb awyr o gwbl, ewch i'r capel a chewch anadlu awyr iach y byd arall. Diolchai ef am ambell i gyfarfod diflas, rhoddant brawf ar grefydd dyn. Nid oes diolch am fyn'd yno pan y bydd excitement, ond rhydd Duw rai diflas fel prawf ar ein egwydd- orion. Nid pleser ydyw crefydd, er fod pleser ynddo ac y mae perygl i ni fyn'd i addoli pleser. Dyledswydd, a theimlad o raid ydyw, myn'd i blygu pen gerbron y tragwyddol; ac a'r dyn yn nerthol. Os nad ydym yn myned i rywbeth heblaw i gael bias, y mae perygl nad oes crefydd yn ein heneidiau; n'Ld yw gwreiddyn y mat r gyda ni. Yn nghanol y nos ar ben myuydd mewn tawelwch yr aduoiai j <; Iesu, yno y clywai lais ei dad yr hyn a roddai nerth ynddo i weithio yn nghynwrf y dydd. Mewn cyf- arfod gweddi tawel y clywir y llef ddistaw fain— mor fain na chlywir hi yn nghynwrf y Sasiwn. Y ffordd i gael bias ydyw dilyn yn gyson. Y Parch John Roberts, Tai Hen, a sylwoddyfath ysprydoliaeth ac anfarwoldeb sydd yn yr hen Salm- iu. Teimlai yn falch fod yr hen gyfundeb wedi cychwyn a chymaint o nodweddion ysprydol arno. Holl ritualism y Gwaredwr ydoedd ysprydolrwydd a phu.deb ei yspryd. Yn y seiat a'r cyfarfod gweddi yr ydym yn ne" at Dduw a'i orsedd, a chawn gymundeb yno mevvn dyogelweh. Os collwn ysprydoliaeth crefydd, awn ar ein union yn ol i Rhufain. Bod wrth draed yr Iesu sydd ddyogel. Ca y plant rywbeth yma na chant mohono yn Ysgol y Bwrdd na'r Ysgol Ganolradd, nac yn un lie arall. Y Parch S. T. Jones, Rhyl, a ddywedodd eu bod i gyd yn ddiau yn credu mewn awyr. Rhydd pob meddyg ddigon o awyr i'r claf. Yr ydym ninau yn credu mewn awyr, nid am fod y meddyg yn dweyd, ond am ein bod yn brolialdol o'i nerth. Nis gallwn fyw hebddo. Y mae y fath beth yn bod ag a,wyr ysbrydol, ac mor angenrheidiol i fywyd ys- prydol, ag yw awyr naturiol i'r corph. Nid yw yn fwy pur yn umnan nag yn y cyfarfod gweddi a'r seiat. Yn y cyfarfod gweddi y mae dyn a'i wyneb at Dduw, ac yn y seiat y mae Duw a'i wyneb at y dyn dyn yn siarad a. Vuw y.i y naill, a Duw yn siarad a dyn yn y llall. Y mae y ddau mor bwysig a'u gilydd, a nis gallwn wneud hebldynt. Ar- gymhellai y b )bl ieuainc i'w mynychu, am eu bod yn rhoddi sytweddoliad iddynt 0 wirionedd crefydd, I ac ysprydoliad i waith crefydd. Tuag at wneud gwaith mawr, rhaid cael gwresogrwydd ysbryd. Ni wnaeth neb erioed waith mawr heb lawer o frwdan- iaeth. Pwy mor danbaid, mor wresog, ac mor 11awn o frwdauiaeth a'r Diwygiwr mawr ei hun Cafodd hyny yn y seiat gyda'r disgyblion, a'r cyfarfod gweddi a'i Dad. Yr oedd Tom Ellis yn wresog, crefyddol a duwiol. Amcanai ddyrchafu ei genedl yn gymdeithasol, yn wleidyddol, a chrefyddol, a bu farw yn yr ymdrech. Derbyniodd ei wresognvydd yspryd i waith mawr ei fywyd yn y cyfarfod gweddi a'r seiat bachyn Cefnddwysarn. Yn fideg ei wyliau nid oedd neb ffyddlonach i'r ddau gyfarfod yno. Os ydych yn meddu uchelgais, bydded i chwi ei gyrhaedd trwy y cyfryngau hyn. Parch W E Prytherch, Abeitiwe, a ddywedodd mai mater amserol ac angenrheidiol i alw sylw ato ydoedd hwn. Ein diffyg mawr fel crefyddwyr yd- yw ein llacrwydd gyda'r cyfarfodydd hyn, a'r amcan ydyw enyn tan a brwdfrydedd i'w mynychu. Y mae gan yr eglwys rywbeth i wneud tuag at dynu y bobl i'r cyfarfodydd wythnosol trwy eu gwneud yn felus ac atdyniadol. Ni chredai ef yr hyn a ddywedai Dr Cynddylan Jones am gyfarfodvdd sych a diflas na, cyfarfodydd bywiog, gwlithog a thanllyd sydd eisiau, a'u gwneud yn fyr a melus. Nid seiat ddystaw, ond taflwn hyny o fywyd sydd ynom i'r cyfarfodydd, nes y teimla'r bobl ein bod ar dan dros y Gwaredwr. Oyrddau i benau'r bobl yw y dosbarthiadau, ond eyrddau i'r galon a'r ysbryd yw y cyrddau gweddi a'r seiat, a gwnawn ein goreu i'w dal o dan y gawod a .chadw'r yspryd priodol- i ireiddio calonau ein pobl ieuainc. Bydd yn help i ymladd ag amgylchiadau bywyd. Gymaint sydd yn marw o achos pryder bywyd-rbydd y cyfarfodydd wythnosol help i fyw yn y byd hwn. Dyma sydd yn harddu bywyd dyn -y Sabboth yn tori allan i'r wythnos yn hafanau y cyfarfod gweddi a'r seiat, a'r badau bychain yn dyfod i'r lan a bara y bywyd i'n digoni. Siaradodd y Proff Edwin Williams, Trefecca, ynl Saesneg. Credai fod cyfarfodydd eglwysig yn y dyddiau hyn mewn perygl, ac erys ar law eglwys Crist i'w harwain a'i llywio i'w safle priodol. Cyd- ymdeimlai a'r cyfeillion ieaainc. Nid nod ydyw y cyfarfodydd wythnosol ond moddion i gyrhaedd y nod-i nerthu a sirioli ein bywyd crefyddol. Ceis. iwn ddyfeisio rhyw foddion i ddenu ein dynion ieu. ainc iddynt. Peidiwn a son cymaint am ein diffygion a'n hanmherffeithderau, ond am yr hyn a wnaeth y Arglwydd i ni. Na chuddiwn y bendithion a dder- byniasom ond dangoswn hwy i'n cyfeillion. Peid- iwch a siarad am bechod byth a hefyd, eithr am y Ceidwad a'n gwaredodd oddiwrtho. Mae y byd ar ei waethaf, a'r eglwys yn cysgu. Cyfodwch a dywed- wch yn dda am y Meistr-am heddwch Crist-nes swyno pobl i mewn atoch. Credwch yn yr Arglwydd lesu, ddynion ieuainc, ac ymddiriedwch ynddo. Ni chredai mewn cyfarfodydd diflas, ond cyfarfodydd a'n rhoddo ar dan dros ein Gwaredwr. Ar olcanu,rhoddodd y Parch W Machno Jones, America, ychydig o hanes yr achos vn yr Uriol Dal- eithiau. Ceir yno o 12,000 i 13,000 0 gymunwyr gyda'r Methodistiaid mewn chwech o gymanfaoedd. Wisconsin ydyw y ganolog a'r fam, a Minnesota yw ei chyntaf-anedig a i nerth ac a fedd fwyaf o ysbryd cenhadol. Cynaliant en cyfarfodydd yn debyg i'r wlad hou, ond yn anil bydd y seiat a'r cyfarfod gweddi yn y prydnawn. Rhydd yramaethwyr rhyw ddwy awr i'r gweision fyned i gadw seiat, a thvstiant eu bod ar eu henill. Nid disgwyl yn ddystaw a wnant, ond cynal cyrddau gwresog ac ymwrando am y llef ddystaw fain. Dymunai ar i Fethodistiaid Gymru goiio am danynt yn eu gweddiau, ac anfoa ambell bregethwr i'w plith. Diiynir hWy yn gyff- redin ag Ysbryd y peth byw. Siaradodd y Parch Dr J Roberts, New York, ya mhellach yu yr un cyfeiriad. Os oeddynt, meddai, am gael dynion i siara.d yn y seiat, dylid eu rhoddi ar eu gliniau y n nghyntaf. I'ry d' by nag y mae ysbryd dyn yn gofyu, v mae greddf calon yn disgwyl am atebiad. Ei brofiad ef ydoedd mai da cael cy- maint o amrywiaeth yn y cvfarfodvdd ag sydd vn bosibl. Y Parch David Williams a ddatganodd ei lawen- ydd o gael bod unwaith eto yn mhlith ei hen gyfeillion yn Lerpwl. Da chwi, anwyl gyfeillion, ebai, newch chwi fodyn fwy cyson, a phenderfynu bod yn fwy ffyddiawn i'r eeiat a'r cyfarfod gweddi, ar ol y cynghorion rhagorol a gawsoch heddyw. Fydd hi byth yn edifar genych. Cad well y seiat yn seiat brofiad." 'Doedd ef yn malio dim am y seiat pynciau a dadlu yma, oud seiat profiad. Credai mai Paul oedd y duwiolaf in ar y ddaear erioed. Duwiolach nag Abraham o ddim rheswm, na Pedr chwaith. Yr oedd gormod o lol i-ri iii-heii hwnw- siarad cyn meddwl. Paul am seiat! nid oedd ei fath am broliad, a diolchai am weled gwyneb pobl Dduw. Dewch i weled gwynebau eich gilydd, a bydd yr lesu yn siwr o ddod i'cli plith. Yr olaf ydoedd y Parch Evan Phillips. Galwai ef arnynt i'r seiat i gadw gaia,el yn eu hawliau, ac i brofi fod genym hawl i fyned ar ein gliuiau ger bron Duw. Dewch i roddi ac i dderbya-rl-xoddi eich presenoldeb a derbyn bendith. Y beudithiop goreu a gafodd ef erioed ydoedd yn y seiat a'r cyf- arfod gweddi. Peidiwch a rhoddi eich ofnau a'ch amheuon o flaen y bobl ieuainc. Dywecwcll yn dda am dano beth byuag wnewch, a bf th sydd wedi pasio rhyngoch a'ch Ceidwad. Mynwcl1 afaeL yn y preu afaiau, ysgydwell ef nes bydd ) r afxiau yn disgyn. VVeui canu yr emyn Nid yw hi eto ond dechreu gwawrio," tecf vu »vyd tr.vy weddi g ai y c. lei-v.id