Y Cymro

-0 Ddydd Mercher, cynaliwyd cyfarfod blynyddol Hywodraethwyr Ysgol Ganolradd Gwrecsam. Ail- etholwyd Mr J E Powell yn gadeirydd a Capten Griffith Boscawen yn is-gadeirydd. Dewiswyd Mr Job Mason, athraw yr Ysgol Genedlaethol, yn llyw- odraethwr yn lie Canon Fletcher. Derbyniwyd vm- I ddiswyddiad dwy atlirawes, Miss Jay a Miss Jones a dewiswyd Miss Moseley, o ysgol Wyddgrug, y athrawee. Penodwyd is-bwvllgor i chwilio am ath- Vawes mewn gwyddoniaeth.

Yn Ngwlad Ceiriog FAINT o ff ordd sydd i Lanarmon?" Pedair milldir, dwy ffurlong, pedair llath a haner." Boreu tesog o Fai ydoedd, a safai dau bererin ger gorsaf y tren bach yn mhentref tlws Glynceiriog. O'n hoi yr oedd y Waun a dyffryn cul, coediog, rhyngom ag ef, saith milldir o hyd Serth ydyw'r llechweddau ond yn frith o fythynod g'.vynion, glan rhwng y coed uchel, preiffion. Wrth eu godreu rhed y Geiriog loew, risialaidd, gan furmur a dawns- io wrth lithro dros y ceryg a'r creigiau ar ei ffordd o wlad y grug a'r brwyn tua'r Ddyfrdwy obry. Gyda glan yr afon a roddodd enw i'r dyffryn y pwffia'r ceffyl tan bychan a fu mor garedig ychydig cynt yn ein cario o orsaf y Waun. Mae'r awyr a'r caeau am lasaf lieddyvv, yr haul yn gwenu'n wresog, a'r awel fel pe'n ihy wylaidd igyff- wrdd a'r brigau sy'n dechreu deilio. Enw llawn y pentref yw Llansantffraid Glyn Ceir- iog, ac er yn hen mae golwg Ian a bywiog arno, amryw dai yn cael eu hadeiladu ac eraill yn myned tan oruchwyliaeth y trwsiwr a'r golchwr. Ceir tir maethlon a meusydd toreithiog yn y dyffryn, ond yr hyn rydd waith i'r mwyafrif o'r trigoliou ydyw y chwarelau ithfaen enwog sydd uwch i fynu'r glyn. Wedi edrych o'n cwmpas i wybod ple'r ydym, trown i mewn i siop lyfrau Mr Wm. Davies. Ar ol ysgwyd llaw a chyfarch gwell, aeth yn ymgom ddif- yr am y dyffryn a'i helyntion. Cyfaill dyddan a charedig yvv'r hen lyfrwerthwr o'r Glyn. Cariodd lawer o lyfrau ar hyd dyffrynoedd ac i fynu llech- weddau Cymrn am dros 40 mlynedd bellach: bu'n gymwyuaswr i lawer ardal, ac yn was ffyddlon i gy- hoeddwyr goreu Cymru. Mewn atebiad i gwestiwn o'n heiddo, Na," ebai, nid yw chwaeth yr oes mor uchel ac mor bur ag y bu. v Nid yw mor hawdd gwerthn llyfr da. Llvfryn bychau vsgafn, arvvyneb- ol, y gellir ei ddarlien mewn noson fer dyna beth mae'r oes ysgafn, wamal hon eisiau." Tybed fod tystiolaeth y brawd yn wir am werin ddarllengar Gwlad y Bryniau ? Nawnddydd teg i'r eyfaill mwyn, a gobeithio y caiff werthu ami i lyfr eto cyn daw machlud haul. Ychydig gamrau ar y chwith a dyma fynwent fach y Glyn, ac o'i mewn y gorwedd Uwch y bardd a'r llenor clodfawr a'r cydymaifch difyr Cynddelw, dan golofn hardd o ithfaen Berwyn. Bu'n huno bellach am dros 2i mlynedd. ond byw yw Cynddelw o hyd. 03 am gyrhaedd Penybryn a chael orig fechan yno, rhaid peidio ymdroi i lawr yn y gwaelodion. Y mae ffordd hir o'n blaen, a goreu po gyntaf i ni ei chychwyn hi. Wedi cerdded milldir a haner, daethom at ffermdy Pontymeibion, cartref yr hen fardd Huw Morys (Eos Ceiriog), yr hwn a dreuliodd oes hir o 87 mlwydd o dan y to acw. Breninwr teyrngar oedd yr hen lane, a bu ffyddlon i'w freuin yn nghanol helyntion ac enbydrwydd ymgvrch Cromwal. Yn ymyl y mae ffermdy arall o'r enw Erw Gervg. ac yn ngardd y lie hwnw y gwelsom Cada;r Iiuw Morys," wedi ei symud yno, ebe hen wreigan, er's llawer blwyddyn bellach gan rhyw berthynas i'r hen fardd, er mwyn dyogelwch. Ond methai hi weled faint mwy dyogel oedd hi yno nag yn Mhontymeib- ion. Ceryg yw defnydd yr hen grair dyddorol, ac ar ei chefn ceir y llythyrenau H.M." Erbyn hyn haner orchuddir hi ag eiddew gwyrdd. Dangoswyd llwybr i ni ar y llechwedd gyferbyn ar hyd yr hwn y troediodd yr hen lencyn am flwvddi maith i addoli ar y Sul yn eglwys Llansilin. ac yn llwch mynwent liono y llecha er y flwyddyn 170,9. Yn mlaen a ni ar hyd y ffordd igam ogam islaw mae murmur yr afon, ac o bobtu wryclioedd gvvvrdd- las, heibio chwarelau a thrwy bentref Trecetilio" Gwelsom ami i nyth Robin Goch a'r Asgell Fraith ar ochr y clawdd clywsom acenion byrion celyd y Gog am y tro cyntaf eleni, a gwelsom y fronfraith a'r pig felyn, ond rhy brysur oeddynt yn adeiladu eu tai i nyddu can i ni lieddyw. Lleda'r glyn yn ddyficyu, diflana'r coed, ac arogI tyner y rhos a'r grug a ddaw i'n cyfarfod. Dyma ni yn Llanarmon Dyftryn Ceiriog. Bychan ydyw y llan, ond glan a cliryno ar tin yr afon. Yma ym- leda'r dyffryn i tua haner milldir ac yn fforchogi yn ddau, a phob un ohonyut yn ymestvn i ganol myn- ydd. Yn ymvl mae pentref bychan Nantyglog/yn yr hwn y mae eglwys a mynwent y plwyf. Yn Llanarmon y mae'r ddau gapel-Calfin ac Arini i. Ysmotyn pur anhygyrch yw hwn, o gyrhaedd pob man ond y mynydd. Ar yr olwg gyntaf, anhawdd deall sut y mae'r bobl yn hoffi byw ynddo pan gof- iwn fod 11 milldir rhyngddynt a'r reilffordd, 14 i'r I z!1 farchnad—Croesoswallt—a mynydd uchel a rhiwiau serth rhyngddynt a'r dref fechan agosaf—wyth mill- dir i Langollen. Ond erbyn edrych o gwmpas, can- fyddwn nad oes bodau dedwyddach yn unman nag yn y manau aunghysbell, mynyddig hyn. 0 Ar ochr dde y Llan cyfyd Myuydd y Glog yn uchel ei ben, ac ar ei gyfer, ar y llechwedd gogleddol i'r dyffryn, saif hen gartref y bardd. Erbyn hyn mae wedi troi un o'r gloch, ac y mae'r teithio a'r cerdded ac awyr iach y mynydd wedi codi eisiau bwyd ar- nom.achawsomdamaidglan, blasus yn y gwestty ar lan yr afon. Pa le mae Penybryn, cartref Ceiriog?" "Evvch yn ol tros y bont, trowch ar y chwith, a dringweh yr allt serth am rvw chwarter milldir, a deuwch at y lie." v Saif y ffermdy ar ganol y llechwedd yn llygad yr haui. Y mae llwyn o goe.d yn gysgod o'i flaen, ac allt serth yn ei warchod o'r tucefn. Tebyg ydyw o ran ffurf a defnydd i gauoedd o amaethdai gwledig Cymru, gyda muriau trwehua a tho isel. Nesasom trwy y buarth at y ty, ond er mawr siom nid oedd yno neb i'n croesawu. Gwag oedd yr anedd lie gan- wyd ac y magwyd y bardd anwvl, a'r drws wedi ei gloi. YFl pllyl y drws yr oedd ei unllygeidiog wrth gadwen, a golwg brudd, hiraethlon arno ar ol rhyw- un f u n ei borthi a'i anwesu. Yn y buarth rhwng y ty a'r ardd yr oedd iar a cheiliog dandi yn chwilio am rywbeth i'w bigo, a'r unig greadur byw arall oedd oen llywaeth a'n canlynai o amgylch y tai. Aethom heibio talcen y ty i chwilio am rywun allai ein liysbrsu parthed preswylwyr Penybryn. Rhedai y ff rwd f echiii, loew, a'r pistyll o hyd wrth dalcen y ty. Ychydig uwch i fynu cawsom Penrallt (peth 6d fod pen yr allt yn uwch na phen y bryn), a pharod oedd Mr Edwards i roi pob goleuni o ber- thynas i Benvbryn a theulu y bardd. Gwr caredif ydyw, a hoff o ymgom. y 11 Deallasom fod Mr Harry Hughes a Mrs Hughes, nith Ceiriog, wedi symud o'r fferm y bore hwnw i fferm fwy yn ymyl Croesoswallt. Diau y llawer- ychwn yn llwyddiant pob Cymro, ond gofidiem fod yr olaf o deulu Ceiriog wedi troi cefn ar yr hen gar- tref. Wedi diolch i Mr Edwards, dychwelasom yn araf i Benybryn. Arosasom ysbaid o du uchaf y fferm- dy, a chaem gipolwg ragorol ar yr holl ardal. Taw- elwch fel hirddydd haf sydd ar y mynydd heddyw. Y mae ambell lais er hyny. Ambell ffrwd fechan yn sisial, ac yn chwerthin wrth lithro dros y graiati. Dro arall clywem fref dafad, ac ar ddamwain adlais cri uchel o'r dyffryn odditanom. Dacw ehedydd bach, yr aderyn y mae Ceiriog mor hoff o ganu iddo, yn codi'n uwch, uwch i'r awyr las, ac yn tywalllt nodau melus i lawr. Wrth edrych i lawr ar y dyff- ryn, mae'n debyg iawn i ugeiniau o ddyffrynoedd Cymru—caeau gwyrddion cysgodol a mynvddoedd eang, mawr o bobtu ac onibai am Ceiriog ni wybu- asai pobl Cymru heddyw fwy am yr ardal fynyddig hon nag am lawer ardal debyg yn ein gwlad. 1 ma y bu Ceiriog yn chwareu pan yn fychan ac yn dechreu dadblygu ac er iddo dreulio y rhan f wyaf o'i oes yn mhell o dv ei dad ac yn ymdrafferthu gyda ff helbulon bywyd yn nghanol dwndwr masnach, ei ad- gofion am flymyddoedd boreu oes, a dreuliodd mor hapus ac ysgafn galon yn y llanerch swynol hoii ar ochr y mynydd a ysprydolai ei awen. Ar fin y mynydd ganwyd ef, Ac fel yr hedydd rhyngddo a'r nef, Fe ganodd lawer anthem gref Lie nad oedd careg ateb. Ie yma, Lie mae'r ehedydd bach a'r dryw, Ac adar man y grug yn byw. Er mor hudolus y llanerch rhaid cefnu arni, gan fod yr haul yn prysur deithio dms ysgwydd y Glog a llawer milldir gyda ninau i gerdded cyn nos. Pe amser yn caniatau buasern yu ymweled ag ami lecyn dyddorol arall, megys olion hen wersvll Owain Gwynedd ychydig bellder i fynu'r mynydd, ac olion mynydd tanllyd gerllaw hwnw drachefn". Ychydig I ar y chwith saif Sarphle, hen gartref taid Ceiriog, o'r hwn le y trowyd ef allan oblegyd ei Fethodist- iaeth. Hwyrach y daw cyfle eto cyrn bo hir i ym- weled a'r manau hyn. Heno rhaid brysio. Wedi cael un edrychiad eto ar yr hen dy, troisom ein gwynebau tua'r dyffryn. Ar ein ffordd yn ol, galwasom gyda'r bardd dyddan Garmonydd yn ys- goldy Treceiriog, ac yr oedd yno groesaw calon. Aeti,iom i'r ty,. ae yii fua-i eiic:d(lern wrtli y bwrdd yn sipian cwpanaid o do melus, a gweinyddai Mrs a Miss Jones yn ofalus arnom. Ymgomiwr dyddorol ydyw'r ysgolfeistr darllengar, a gwibiodd awr heibio'n fuan yn ei gwmni. Hysbysodd ni fod Daf- ydd Huws, brawd Ceiriog, yn para'n hen lencyn ac yn byw yn y Rhewl tu arall i'r afon. Erbyn cyrhaedd y Glyn deallasom nad oedd y tren i'w gael am dros ddwy awr. Yr oedd i ni ein dewis o dri pheth-aros 2t awr i'r tren bach cerdd- 2 edd wyth milldir i'r Waun neu fyned dros y myn- ydd i Langollen, pellder o dair milldir. Er nad oedd genym ond awr a deng munyd o amser i ddal y tren, a Gallt y Glyn rhyngom ag ef, yr olaf a dde- wisasom. Dechreuasom ymlwybro i fynu'r allt heibio'r eg- lwys, ond buan y cawsom deimlo gwres yr haul a thrymedd yr allt. Trwy duchan a chwythu achwysu a berwi y cyrhaeddasom y copa, a pharod oeddym i felldithio bob modfedd o'r rhiw. Nid oedd genym amser i ymdroi, ond cerdded yn mlaen gyflymed ag y medrem. Dyma ni a'n penau i'r goriwaered lawr Gallt y Padi, ac os caled y dringo gwaeth fyth y disgyn yma. A glywsoch chwi paham y gelwir yr allt ddiffaeth hon wrth yr enw hwn ? Naddo. Wel, trowch i hines Ceiriog gau Mr Foulkes, a chewch yr hanes a'r esboniad. Adroddais yr hen chwedl ddoniol wrth fy nghyf- aill, ac er maint ei ludded chwarddodd ei hochr hi. Haner y ffordd i lawr yr allt, gwelwn fath o fainc arw wedi ei gosod i fynu, ac ebe fi, Bu rhywun caredif,a ehalon dyner fan yma, bendith arno," a rhedwn i gael eistedd arni o barch i'r hwn fu mor feddylgar, ond tuchanai fy nghyfaill, "Melldith ar y Gwyddel, ei goes pibell a'i yswigen." Cyrhaeddasom orsaf Llangollen yn mhen awr un- ion, yn fawr ein lludded ac yn mygu o chwys a'r noson hono breuddwydiais am y bardd a'r mynydd, a chodai hiraeth arnaf yn fy nghwsg a'm blinder am fod eilwaith yn mhlith y brwyn a'r adar man.—L. --0-

Barddonlaeth 'RWY'N FARW'N FYW. Fy en aid mor derfysglyd yw, 'Rwyf fel yn farw er yn fyw I fydol wynfyd o bob rhyw 'Rwy'n farw'n fyw! Fel gwr yn rhodio "yn ei hiln," 'Rwyf finau ar ddelw bywiol ddyn, Ond nid yw oil ond megys llun 'Rwy'n farw'n fyw Fy nghalon lesg yn pallu sydd, Rhwygedig gan ofidiau prudd Fy haul fachludodd ganol dydd 'Rwy'n farw'n fyw Wrth wel'd y llu o'm cylch yn lion, A chalon ysgafn dan eu bron, A minau'n wastad dan y don, 'Rwy'n farw'n fyw Fe fu i minau foreu teg, A llu o wiw obeithion chweg; Llongddrylliad oil ag erchyll fre6 'Rwy'n farw'n fyw Bu imi gynt gyfrinach fawr, I dynu'm bryd o awr i awr; Diflanodd oil, 'rwyf fi ar lawr, Yn farw'n fyw! Bu imi barch. a ffyddlon serch, Tynerwch dyn, addfwynder merch; Ond collwyd oil mewn stormydd erch 'Rwy'n farw'n fyw Fy nhad, fy mam, fy chwaer, fy mrawd,' Fy ngwraig fwyneiddiaf fu mewn cnawd,' Oil yn y bedd eu priddo wnaed 'Rwyf finau'n farw'n fyw Pwy geidw f'anwyl blant rhag cam? Pam mor amddifad ynt ? paham ? Mor f jreu i golli eu hanwyl fam ? A'u tad yn farw'n fyw Anwyliaid hoff, mor chwerw chwith I mi yw eistedd yn eu plith, Ar enw tad, ond dim ond rhith 'Rwv'n farw'n fyw Wrth syllu arnynt bob yn un, Mo, Ion, ddiniwed, teg eu llun, A miuau ,n drist ddiobaith ddyn 'Rwy'n farw'n fyw Ymwadu 'rxvyf er mwyn fy mhlant, A cheisio byw o bant i bant, Er am y bedd fod arnaf chwant; 'Rwy'n farw'n fyw 'Does genyf obaith mwy am bedd, Nagwawr i'w gael i loni'm gwedd, Na thawel fron ta yma i'r bedd 'Rwy'nfarw'n fyw Bum o ychydig ddefnydd gynt, Cawn groesaw ganoedd ar fy hynt: Aeth hyny hefyd gyda r 5wynt 'Rwy'n farw'n fyw! Beth dalaf mwy i flino'r byd ? A chalon drom athafod mud Yn wirfy nghladdu sy'n llawn bryd 1 'Rwy'n farw'n fyw 0 na chawn wel'd y stormydd trwy Am awr- cyn myn'd na byddwyf mwy;' A gobaith teg gael gwlad heb glwy' 'Rolmarw'nwir Y diweddar GLAN ALU.N.

Nodiadau o Lanbsrfs Y MAE Natur yn y cylcb hwn fel meinwen dawedog; wedi ymdrwsio yn ei diilad goreu i ddisgwvl ei char- iad. Ddoe gwelais olygfa odidog—annghymharoti, c, felly-yr AUt Wen yn ei harddweh cynllenid-am. rywiaeth lliwiau, a'r naill ra i yn chwaithia ar y llall mewn bodihad. Wrth ei godreu yr oedd Llyn Pact- arn yn gorwedd yn dawel fel grisiai gloew, yn ei gwvl- 10, ac yn ymbleseru ya tynu ei llun ar ei ganfas eh hun. Tra syllwn arm. daeth pwt o Sais tew, boliog. ac ol rhywbeth tiebiaw dwfr ar ei drwyn Rhufeinig. i rnu £ 1 y^'1' a Se^w'l;s ei sylw at yr olygfa. Thank you, I hadn t noticed it before.' Wedi tyni~ ft ei gadach poced allan, a rhwbio ei lygaid, gwelwn ef yn syllu n aiddgar, a gwen yn chwareu ar ei wyneb fel pelydryn haul ar goryn du yr Elidir. Tybiais ar y cyntaf fod brandy and, solz wedt gwneud ei fenydc mor gowiiog, chwedl Mr Hughes, Dolperis, yn ei ddarlith ar alcohol, fel na buasai di-n yn dylanwadu arno ond er cymaint yr effeithiau, yr oedd yn amlwf ar ei wyneb fod rhyw gymaint o feddwl yrf aros. ac wedi hir syllu yn ddystaw, dywedai, 'O, what a grands, sight! s r> Dau ddiwrnod oryaur anarferol fu heddyw a doe ar Reilffordd y Wyddfa. Ymwelodd canoedd o feibioib a merched Olaham a'r JIe, a phob un wedi ymdyng- hedu y mynai fyned i fynu yn y tren. Gweithiwvcl yn gated o tua 10 o'r gloch y boreu hyd chwech ya yr hwyr, ac felly gwnaed cynhauaf da. Vr oedd yr bin yn ffafriol, yn unig ei bod yn oer iawn ar ei chopak gwyn. A Y mae yn destyn llawenydd i ni yma fod y fa snack lechi yn fywiog iawn. B i ychydig ball ar rai cerve -y dosbarth isaf ond y mae y rhai hyn yn awr & galw niswr am danynt. Hwyl iddi barhau. Y mae cryn h wylio yn mysg aelodau capel Y BEDYDDWYR eu ^od yn disnW,yl Cymanfa y Sir i vm- weled a r y tnis nosaf. Disgwylir enwo°"ioD yr enwad yma i gynal yr wyl bregethwrol. Poecf fe'ly. Clywa's mai Mr John H Lewis, Gorphwysfa, dde- wiswyd yn arweinydd cerddorol Cymanfa Y^golion y Djsbarth. Ddwjsiad doeth yn dd amheu. oblegyd nidI oes neb yn y dosbarth yn dyfod yn agos iddo. Mae'n gerddor gwych-yn d^H yr eifenau yn dda, ac yn meddu chwaeth uchel, ac anhawdd cael neb ag y mae gan y cerddorion syniadau uwch am dano. Pender-' fynodd y pwyllgor, meddir, ei chynal y flwyddyn, nesai yn Capel CJch, os uaniata^yr egiwys yno hyny. Y mae r bardd talenog Odwyn wedi cyfansoddi cyfres o doddeidiau campus i ffordd haiarn y Wydd- fa. DIau y gwelant oleum dydd yn fuan. Cymer. iad nobl yw y Rector Jones. ELIDIK 0--

PURWCH Y GWAED. Y GWABI) YW Y BnVYD," ac m te yn rhaid ei gael vn bur cyn y ceir curph iach. Mae llawer o'r clefydau a'r anriwylderau y mae dynion yn ddarostyngedig iddynt yn enwedig yn ystod misoedd y gwanwyn a'r haf, yn c.eleu hachosi gan yxtcd anmhur ac afiach. Arwyddion neu arddang siaaau o anmhuredd yn y gwaed yw gwelwder, gwacdid, manwynau. cornwyd- ydd, &c. Darpariaeth natur er puro y gwaed yw llysiau o wahanol fatnau Yn mhlith y llysiau mwy- af rhinweddol ac effeithiol i gyrhaedd yr arncan hwn, cydnabyddir gan feddygon yn mhob gwlad mai y goreaon yw cinchona (o'r hwn y c-ir Quinine), sarsapa- rilla' cynghaxv {buTclocIc) a dant-y-llew. Ceir rbiii- weddau lachaol a gwaedburol y llysiau hyn yn nghydag amryw felus-lysiau a chwerw-Iysiau eraill. yn y meddyglyn enwog, Q linine B tters Gwilyni Evans. Mae meddygon ac eraill sydd wedi rboddi prawf arno yn oyd-dystio nad oes un meddyginiaeth aiall gydmara a Bitteis Gwilym Evans er gwella ac atal anhwylderau a achosir g tn waed anmhur. Ceir hefyd fcd Bitters Gwilym Evans yn anmfiris- ladwy at ddiffyg tieuli^d a phob anhwylder yn cylla, ac a :hosior o wendid mewn gwrageid a phlant, neu rai yn di'.oeni mewn gwendid ar ol bod mewn unrhyw dwymyn. Dyry yni a nerth adnewydd- ol yn fuan i r cyfryw. G-ochelwch efelychiadau ohone trwy edrych fod e iw Gwilym Evans ar y label, yltamp a'r bote! P is poteli, 2s 9a a 4s 6 yr un. Ar werth gan bob fferyjlydd. neu anfonir ef am y prisiau hyn yn umoniyrchol oddiwrth y perchenogion, Quinine Wales8 iaufaCturillg Co- Limited, Llanelly, Soutb

WILLIAMS & HUGHES TAILORS d> DRAPERS, 21, Brunswick Road, Liverpool Barge Selection of the Best and Lates Materials 8STABLTSHBP 1878 MAES LLAFUR UNDEB YSCOUON Y NC. Esboniad ar Epistol lago (Parch J. Puleston: Jones, B.A.), is. 6ch. am is. 3c Eto gan y Parch W. J Williams, Hirwauo is. am ioc. 2 Samuel (Parch E. James Jones, is. 3c. am is. Llyfrau Hymnau a Thonau yM C.—Rhodd- ir 2c. yn y is. o discount ar yr uchod oddieithr y rhai rhataf. Pob math o Lyfrau a Chaneuon Cymraegr mewn stoc. Amryw am brisiau gostyng- ol, i'w cael gan HUGH EVANS, 444, Stanley Road, KIHKDALE H A 0 U PCS I I OVERCOATS 17/6 65 BYROM ST. ) 1MWPWIW 11 '■ 4 'ipg

frawd a chwaer, symudodd yr olygfa i ystafell gefn yn ochr ddwyreiniol Llundan. Yr oedd y paentiwr a'r saer coed vraa wedi gwneud eu goreu i gvnyrchu eileb gywir o heol gefn adnabydd us i'r cread uriaid tlodion a wnant i fynu ran o drueiniaid gwrthodedig dynoliaeth Llundain. Yr oedd y carpiau, yr ym- dyru, y bryntni, y dodrefn drylliedig,y bodolaethan- ifeiledig erchyll a wthid ar greaduriaid a wnaed ar ddelw Duw, yn cael eu dangos mor fedrus fel y cafodd mwy nag un foneddiges yn y chwareudy, oeddyut yn eistedd fel R s Sterling, yn amgylchynedig a lleni melfed a sidan, eu hunain fel yn cilio ychydig yn ol rhag ofn fod halogiad yn bosibl iddynt oddiwrth er hagosrwydd i'r olygfa oedd o'u blaen. Yn wir, yu oedd braidd yn rhy wirioneddol, er hyny yr oedd ynddi ryw hudoliaeth gyfareddol i Felicia fel yr eisteddai wrthi ei hun yn gladdedig yn ei heisteddle glustogol, ac yn ymgolli mewn myfyrdod elai yn mhellach o lawer na'r olygfa ar y lhvyfan. Symudodd yr olygfa drachefo o'r ystafelllwydaidd i fewn i balasdy boneddwr, ac amlygij teimlad o ollyngdod trwy yr holl wyddfodolion yn yr olwg ar T gorwychder a'r moethau a welid yno. Yr oedd y gwrthgyferbyniad yn darawgar. Mewn ychydig funydau gallodd rhyw ddwylaw medrus newid yr olygfa o'r ystafell dlawd i'r palasdy hardd. Yr oedd y chwareuawd yn myn'd yn miaen, a'r chwareuwyd yn cyraeryd eu rhanau amrywiol, ond un argraph arbenig a wnai yr oil ar Felicia. Mewn gwirionedd, Did oedd y golygfeydd ar y bontyn yr heol gefn ond digwyddiadau yn ystori y chwareuawd, ond cai Fel- icia ei hun yn byw y golygfeydd hyn drosodd a thros- Odd. Ni ddarfu iddi hi erioed athronyddu yn nghylch achosion trueni dynol; nid oedd hi yn ddigon hen, ac nid oedd ganddi y dneddfryd i athron- yddu. Ond teimlai yn angerddol, ac nid dyma y tro cyntaf y teimlodd y gwrthgyferbyniad rhwng ystad yr uchaf a'r isaf mewn cymdeithas. Tyfasai hyn ar ei meddwl nes ei gwneud, fel y dywedai R6s a llawer eraill yn yr un cylch cymdeithasol," yn rhyfedd iawn." Yn syml, dyrysbwnc eithafion cy- foeth a thlodi dynion, moethusrwydd ac angen, oedd wedi ei wasgu ar ei meddwl; ac er gwaethaf ei hym- drech anymwybodol yn erbyn ffeithiau, yr oedd y pwnc hwn yn llosgi i'w bywyd yr argraph a wnai cyn hir ei thrawsffurfio naill ai i ddynes lawn o gariad a hunanaberth tuag at y byd, neu ynte i fod yn ffynon- ell o drueni iddi ei hun ac i bawb o'i chydnabod. Gorphenir y nawfed bennod o'r Nofel boblog- aidd hon yr wythnos nesaf. Ni chyhoedd- ir ychwaneg ohoni, ond bydd i'w chael yn llyfr 3c o'r swyddfa hon. -0: