Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
10 erthygl ar y dudalen hon
.' Prestatyn a'r Bwrdd Ysgol.
Prestatyn a'r Bwrdd Ysgol. BIT cryn ddadleu yn ddiweddar yn Mhrestatyn, yn jiglyn a. sefydlu Bwrdd Ysgol yn y lie, a gwrthwyn ,ebwyd hyny yn gryf gan bleidwyr yr ysgolion gwir- foddol. Y diwedd fu i'r trethdalwyr benderfynu setlo'r mater trwy'r tugel, a phenodwyd dydd Sadwrn diweddaf yn ddydd yr etholiad. Nos Wener cynaliwyd cyfarfod cyhoeddus tan lywyddiaeth Mr J Jones, (Sefton), i bleidio y Bwrdd Ysgol, ac anerchwyd y cyfarfod gan y Parchn J Jewel,a R Rowlands, a'r Mri S. Smith, A.S., a D. Lloyd George, A.S. Dywedodd Mr Smith fod y cwestiwn hwn yn un ag y rhaid i'r holl wlad ei ymladd yn y man. New- iiliodd Eglwys Loegr lawer yn ystod y 30 mlynedd diweddaf, ac y mae anfon plant i'r Ysgol Eglwysig yn tybied hau hadau Pabyddol yn eu meddyliau. Taflodd Un mawr o'r clerigwyr y Diwygiad Protest 1tnaidd o'rneilldu, ni safant mwy wrth y Beibl, ond ,cofleidiasaut athrawiaethau Eglwys Rhufain. Def- jivddiant yr ysgolion elfenol hefyd i Babeiddio'r plant, ac y mae'n llawn bryd rhoddi atalfa arnynt. Collodd ef bob ymddiriedaeth yn uurhyw ysgol sydd yn nwylaw'r clerigwyr. Ni wyddai ychwaith am iklim mwy gorthrymus nag ymddygiad y Bwrdd Addysg presenol tuag at yr ysgolion lleol. Yn bres- eool, ymddengys fod y Bwrdd Addysg yn bodoli i'r unig bwrpas o foycottio Ymneillduwyr. Nid oedd gobaith iddynt gael chwareu teg o gwbl oddiar ei ddwylaw, gan ei fod yn gyfangwbl dan ddylanwad, uid y Blaid Eglwysig, ond y Blaid Babyddol. Cafodd Mr Lloyd George dderbyniad brwdfrydig. Sylwodd nad cwestiwn lleol ydoedd hwn, ond cwestiwn o. egwyddor o'r radd flaenaf. Ymladdent nid yn unig dros Ymneilldnaeth a rhyddid crefyddol yn Mhrestatyn, ond dros ryddid i Gymru. Mentrai ddweyd fod sir Fflint ganrif ar ol y gweddill o (lymru yn y cyfeiriad hwn. Y mae cynllun y Bwrdd Ysgol yn gynllun o ryddid. Ymffrpstia sir Ytlint yn ei heglwysi rhydd ac efengylaidd, a thyb- ient eu bod yn rhydd, tra mewn gwirionedd yr oedd- yut yn gaeth i'r Eglwys Sefydledig. Ynyr ysgolion jhyddiou yr oedd ganddynt 2,289 o blant, tra yn yr ysgolion eglwysig ceid ),616, bron gymaint bum' gwaith ag oedd yn yr ysgolion rhydd. Yn sicr, nid oedd Ymneillduwr yn Mhrestatyn a ymladdai dros bar had y cynllun hwn. Os felly, fe ddylent gywilyddio ohonynt eu hunain. Derbynia ysgolion gwirfoddol y sir 4,291p oddiwrth danysgrifiadau a gwaddoliadau, a 16,000p o'r trethi, ac eto y mae'r cyfan bron yn nwylaw gwyr eglwysig. Dywedant wrthym mai hwy biau'r ysgolion. O'r goreu, rhodd- wn iddynt gymaint o hawl a rheolaeth ag a gyfran- ant hwy mewn tanysgrifiadau. Yn sir Fflint, enilla pob plentyn grant o 183 yn unig am bresenoldeb a yhagoriaeth. Yn Ffestiniog, enilla plant y chwarel- wn°20s yr un, ac eto edrychwch ar y gwahaniaeth mawr yn eu hamgylchiadau. Unwaith y sylweddola pobl sir Fflint eu safle, hwy a daflant eu rhesymau a'u dadleuon dwy adimai or iieilldti. Wrth gymeryd golwg eang ar y mater, canfyddant y byddai'r sir yn fawr ar ei henill o gael byrddau ysgolion. Dyma gymhariaeth darawiadol arall: Holl grants sir Fflint i gyd yn nghangbenau Celf a Gwyddor ydoedd 222p. Yn Ffestiniog, enillent 60p mewn un plwyf yn unig. Aeth yn ei flaen i feirniadu yr ysgolion eglwysig yn Hym, gan apelio yn daer ar y trethdalwyr i roddi eu pleidleisiau tranoeth tros y Bwrdd Ysgol. Y PLEIDLEISIO. Dydd Sadwrn, cymerodd y pleidleisio le. Gwcaed n ymdrech egniol o'r ddeutu, a disgwylid canlyniad y tngel gyda phryder gan y ddwyblaid. Wedi cyfrif y pleidleisiau, hysbyswyd fod 138 o blaid y Bwrdd Ysgol, a 127 yn erbyn. Derbyniwyd yr hysbysiad gyda brwdfrydedd gan y blaid fuddugol, a chynal- iwyd cyfarfod mawr J.'yn yr awyr-agored i ddathlu'r fuddugoliaeth. o!
TABERNACL, NETHERFIELD ROAD.
TABERNACL, NETHERFIELD ROAD. Pregethir nos Sul, Mehefin, 18, gan y Parch. O. L. ROBERTS.
CAPEL (A) GREAT MERSEY STREET.
CAPEL (A) GREAT MERSEY STREET. Pregethir Nos Sul, Mehefin, 18, gan y Parch. D. H. WILLIAMS, Ebenezer.
PWLPUDAU CYMREIG, Mehefin,…
PWLPUDAU CYMREIG, Mehefin, 18, LEfiPWL. Y METHODISTlAID CALFINAIDD. Princes rd—10, E J Evans, 6, H Jones. David street-10-30, H Jones, 6, E J Evans. ifitzolarence st—10, J H Williams, 6, W O. Jones. JSetherfield rd-lo, W 0 Jones, 6, J H Williams, Brymbo- Chatham street-lo a 6, J T Job. Carneddi. Croashcdl street-10 a 6, W M Jones Anfield rowl-10 a 6. R Humphreys, Llanfaglan. ftewsham park—10 a 6 R A Jones. Bootle-10 a 6, L Lewis. Birkenhead—10-30 a 6, W Williams, Southport. V Seacombe-10 a 6, T Evans. f,4arston-lo a 6, J D EvaDs, Towyn. Rock Ferry—10 a 6, J Hughes. Walton igark-i o a a. W Jones. Waterloo- 10 a 6, 0 J Owen. Muyton Quarry—10 a 6, T K Jones. Peel road -10.no a 6, W Owen, Aoft 10 a 8, B. Jox.es. Webster road-10 a 6, G Ell a. -New Brighton—10 30 a 6, H P RooertS (.est Kirbih-ll a 6.30. J H Rees. Yates street-6 16, E Evaos. (A). Southport-10-30 a Bt. Helens -10 30 a 6 J E Davies, Treffyncn. Laird street, Btrkenhead-6, Milton fit., Widnes.—10.30 a 6, Market street, Birkenhead-6, diloh Whiston-10 30 a 6, Mverton brow (Saes. >—10-45 a 6-30, W Wynn Davies. Mffreinont (Saes.)-10.45 6.30, R G Jones, YR ANNIBYNWYR. T4bernacl-Io 30 D Adams, 6. 0 L Roberts. tfrove st—10 30 11 P Thomas, 6 15 D Adams. "a.rlc road-10-30 D H Williams, 6, R Roberts, Rhos. Ktnsmgton-10-30 a 6, W R Roberts, Abersoch. trinity rd., Bootle-10.30, 2.30 a 6, 0 M Jenkins, ti-t. Mersey 8t-10 30 R Robetts, 6. D H Williams. Clifton tft, B'head-10-30 0 L Roberts, 6, H P Thomas. leacomhe—10.30 a 6, Marsh Lane—10.30 a 8, J H Rees. Vittoiia st, B,hea<&—10-30 a 6 15, T Williams. Y BEDYDDWYR. Aggerton ViNage-10-30 a 6, D Powell Vindsot st-10.30 a 6. W Samuel. Cupel seion Bousfield st-10-30 a 6. J Nicholas, Caer. Jc Lane 2.30 a 6, R Hughes, Holywell. Bxliiol Rd, Bortle-10-30 a fi, P Williams. Snomlev Road, Bootle- 10.S0 a 6, L W Lewis, Woodlarids, B'head—10 30 a 6.15, J Daviea. Y WESLEY AID Sk no st-lo-30 T Hughes, 6, R L Jones. Bmndaxv »«~10-30, o LI Davies, 6, E Humphreys. Vnnity Rd, Bootls—10.30 R L Jtnes, 6, O LI i)avies. .E ie Hill, PiimsoU st-10,30, E Humphreys, 6, T Hughes. & xrmley flood -2.30, R L Jones, 6, G Evans. mt,dd Seion—10-30, H Jones, 6, J Smith. Wwjhton td, B'head—10-30, J Smith, 6, H Jopee. Birkenhead 2 30. H Jotec, 6, Cwrdd Gweddi. tid ies—10.30 a 6, J Pierce. OWrston-2.30, a 6, P Lloyd. Barlstoion—10.80 J Williams, 5.30, T G Roberts. fferwn-10.30. T G Roberts. 6. J Williams. (Jolborne-2, T G Roberts, 5 30 H Roberts oombe-2, J Smith, 6, J E Wynne. Rock Petty—1 30 a 6, M Watkins. YR EGLWYS SEFYDLEDIG. Sant Dewi-10-30 a 6.30, J Davies. Sant Asaph-10-45 a 8.30. E Williams. Sant Nathaniel -10 SO, Ysgol, 6.30, R H Davies St Winifred, B'Aead-10-45 a 6-30, R tidwards, XALITORINIOtq. Y MKTHODISTUID C VLFINAIDD. Moss Side-10, T Hughes, Stockport, 6, W Glynne. Pendleton-10 30 W Oliver 6-80 T Hughes, Heyusood Street—10 W Glynne, 6, Dr James. flivher A-dwick-10, Dr James, 6, W Oliver.
Newyddion Cymreig.
Newyddion Cymreig. Dewiswyd Mr Ivor Harris, cyfreithiwr, yn glerc Ysgol Ganolraddol Llanidloes, yn lie y divveddar Mr David Lewis. Dirwywyd Robinson Ray, Llandudno, i 5p. a'r costau, gan Ynadon Bettws.y-coed ddydd Sadwrn, am yru Modur yn rhy gyflym. 0 flaen yr un llys, cyhuddwyd George Edwards, Llanrwst, o ladrata celyn o ystad Milwriad Iligson dirwywyd ef i 5p. a'r costau, neu fis o garchar. Syniad rhyfedd sydd gan rai Saesou am sillebu enwau lleoedd yn Nghymru. Dyma'r cyfeiriad gafwydar barcel yr wythnos diweddaf Shiop, Benycroes, Hanllyfni, Kernervon." Digwyddodd damwain dost yn Chwarel y Cae, Bethesda, yr wythnos ddiweddaf. Cwympodd gweithiwr o'r enw John Hughes ddyfnder deg llath, ac y mae mewn sefyllfa ddifrifol. Yr wythnos ddiweddaf, yn Bentlass Ferry, sir Benfro, bu hen wreigan o'r enw Mrs Jones farw yn 103 oed. Daliodd ei chyneddfau yn ystwyth a chryf ryfeddol hyd y diwedd. Aath y dynion a weithieat yn nglofeydd Eagles- bush, ger Castellnedd, allan ar streic foreu ddydd Iau, am eu bod yn methu cytuno ar y pris a gawsant yn ol y dunell. Bythefnos yn ol, ymddangosodd yn un newydd- iadur hanes ymweliad y Parch Hugh Hughes a Lleyn, lie y cafodd dderbyniad croesawus a chyn- ulliadau llnosog. Diwedda'r hanes trwy i'r ysgrif- enydd ddatgan ei ddymuniad y byddai i'r pregethwr poblogaidd "fwrw ei goesbren yn fllan eto yn eu plith." Mor rymus ydyw un llythyren. Goel- bren wrth reswm a feddylid, a'r cysodydd mall sy'n gyfrifol am droi y goelbren yn goesbren. Yn ei hewyllys gadawodd yr Anrhydeddu-i Susan Netterville 2,000p i dlodion Treffynon, gan benodi Gwarcheidwaid y lie yn yinddiriedolwyr. Gwrtli- wynebwyd yr ewyllys gan berthynasau y drancedig, a gwnaeth yr ysgutor ef yn bwnc o apet yn y Llys- oedd Ffrengig. Dyfarnodd y llys hwnw yn erbyn Treffynon, a chyhoeddasant yr ewyHys yn ddirym ar y tir nad oedd yn cydymffurtio a'r ffurfiau Efren- gig- Dywedir gan rai sy'n proffesu gwybod fod swn dadgorphoriad y Senedd i'w glywed yn y pellder. ac y cymer hyny Ie y flvvyddyn nesaf. Mae Mr Herbert Gladstone yn rhybuddio y blaid i fod yn barod rhag ofn y gwesgir y Toriaid gan amgylchiad- au anffafriol i ddadgorphori yn 1900. lJywed eraill y ceidw'r Toriaid mewn swydd hyd eithaf eu tyin- hor, Dyna'u hen arfer, os bydd ganddynt ddigon o fwyafrif. Ni waeth ganddynt faint fydd eu daioni i'r wlad. Llawer o esbonio sydd y dyddiau hyn ar paham y mae cyn lleied o gystadleuwyr am y gadair yn Nghaerdydd. Chwechywy nifer, a dywed rhai mai arwydd ydyw o anfqddlonrwydd y beirdd i ysgrifenu yn y mesurau caethion. Y llynedd yr oedd nifer yr awdlwyr gymaint arall. Ni fu bardd o bwys farw wedi hyny. Amlwg felly ydyw fod y bai yn gor- wedd yn rhywle arall, a diau mai ar y testyn y mae. Pwy fardd yn ei synwyr a feddyliai am gyfansoddi awdl ar destyn mor ryddieithol ac amddifad o fardd- iaeth a Gladstone"? Synwn i ddim glywed yr amddifadir yr Eisteddfod eleni o'r ddefod ddyddor- ol o gadeirio'r bardd, a gallwn ddiolch am hyny ir pwyllgor llenyddol. Nid oedd neb mwy cyhoeddus a chymeradwy yn Eifionydd 30 mlynedd yn ol, nag y rhoddid mwy o ymddiried ynddo, nag Ellis Owen, Cefnymeusydd. Yr oedd yn fardd da, yn llenor o'r dosbarth blaenaf, yn ysgolhaig gwych, yn hynafieithydd rhagorol, ac yn arbenig yn ategydd grymus i'r Ysgol Sul. Gweithiai dros lwydd y sefydliad mewn i-naei eang ond Brynmelyn, Eifion, oedd ei gartref. Bu'n arol- ygwr yr ysgol yn y lie hwn am 45 mlynedd, a bu yn foddion i ddysgu llawer i fod yn ddarllenwyr rhag- orol. Diau mai syniad dymunol yw adgyweirio'r capel er coffa am dano Y mae dosbarthiadau ys- golion M.C. Eifionydd wedi penderfynu casglu at adgyweirio Brynmelyn, a disgwylir y bydd pob ys- gol yn anfon rhyw gymaint i mewn, oherwydd heb gymhorth sylweddot mae'n anmhosibl i'r eglwys fechan yno adnewyddu'r adeilad yn y fath fodd ag a fyddo'n anrhydedd i goffad wriaeth Ellis Owen. Mr Jonathan Davies, Porthmadog, yw'r trysorydd. -0--
PWY SYDD YN FFOL?
PWY SYDD YN FFOL? Mae llawer o ddynion yn ein gwlad a gyfrifir gan eu cyd-ddynion a'u cydnabod yn bobl ffol, oherwydd eu gwastraf a'u diofalwch am gysur eu teutuoedd. Ystyr;r eraill yn ffuhch ac yn mhlith y rhai ffdaf yn y byd, oB ar wae ,haf rhybuddion a chynghorion cyf- eillion y parhant i niweidio eu hiechyd, a dinystrio eu cysuroa, a pheryglu eu bywydau trwy loddesta, nc-u anghymedroldeb o unrhyw fath. Gellir rhestiu yn yr un dosbarth y rhai sydd yn parhau i esgealuso eu hie(hyd trwy wrthod defnyddio moddion pricdol i'w gadw a'i adfer pan mewn perygl o'i golli ,Mae llawer o besonau a. gyfr fir yn bobl gall yn gwn ud hyn. Maent yn wir wrthryehau o dosturi yn ogystal a oherydd. Nid yw ditfyg arch waeth at fwyd, anbret I ad, iselder yspryd, anhwylderau yr afu a'r coluddion, colliant cwsg, &c, ond arwyddion o ddyn esiad afiechyd peryglus. Ffolineb mawr yw eu diys- tyru a'u hesgeulmo, ac mae natur yn sicr o ddwyn cosb am hyny. Os gwneir defnydd prydlon a phriod- ol o Bitters Gwilvm Evans, bydd yn sicr o atal y trychineb o afiechyd parhaol, a rhydd hefyd v. e lhad liwyr i anhwylderau fel ditfyg treuiiad, gw"ed afiaoh. gwendid gieuol, ac anhwylderau yr afu. Meddyglyn llysieuol yw Bitters Gwilym Evans. Mae wedi bod gerb on y cyhoedd am ehwarter eanrif, ac mae ei boblogrwydd yn cynyddu yn barhaus. Cynwysa rinweddau adgryfhaol y prif lysiau meddyg- iniatthols-ydd yn adnabyddus. Gocheler pob efelych- iad o hono. Gwei thir mewn poteli 2s 9c a 4a 6c yr un, gan bob fferyllydd, neu trwy y post am y prisiau hyn yn unioncrvrchol oddiwrth y pprehenogion QuininA Bitters Manufacturing Co., Limited, Llaneliy South Wales.
| fiodion o Faelor,
| fiodion o Faelor, Aros Sadwrn. 'U,NWAITIL eto y inae'r amaethwyr yma In gwenu o glust i glust tra yn sefyll a'u bodiau yn ngheseiliau eu gwasgodau yn edrych ar eu meusydd toreithiog, trymion, sydd yn tyfu o ddydd i ddydd tan belydrau sinol yr haul. Mi fydd yn gynhauaf gwair yma yn union deg, ac yn ol pob arwyddion presenol bydd yma lawenydd mawr wrth weled y gweiriau maethlon yn cael eu dwyn i ddiddosrwydd tan amgvlchiadau mor fan- teisiol. Y mae'r rhagolygon am gynhauaf ffrwythau yn ngwlad y mefus yn llawer gwell nag yr oeddynt ychydig wythnosau yn ol. Ofnid mai methiant !g WY ttasair mefus a ffrwythau'r coed, ac na fuasai ond llvs y methdalwyr o flaen ami un o'r garddwyr prysur, diwyd a darbodus. Newidiodd yr bin, a throdd y rhagolygon megys mewn un dydd ac er y bydd y tymhor mefus yn ddiweddarach nag arfer, eto ni fydd yn mhell arol mewn llawnder. Gan fod yr hiii mor braf, y mae llawer eisoes wedi mynd ar eu gwyliau, a treats arferol yr Ysgol- ion Sabbothol yn cael eu dwyn oddiamgylch yn brvsur. Melus, swynol, ac iachusol yw'r mynvdd a r mor ar dywydd fel hyn. y Dal yn brysur y mae'r dirwestwvr yma i ymosod ar y tafarnau. Bu llwyddiant y Parch J Thomas, Aerfair, i gael gan yr ynadon i edrych i mewn i ddrysau y cefn a'r ochrau yn nhafarnau y Cefn a'r Acrfair yn foddion i ddeffro Cynghor Dirwestol y linos a filliwabon. Bu y cwestiwn dan vstvriaeth Eranddynt nos Eawrth, a phenodwyd dirprwyaeth gref a dylanwadol i fyned a'r mater o flaen yr ynadon yn y llys nesaf yn Rliiwabon. Hei lwc y llwyddant i ddeffro'r cysgaduriaid hynr at eu dyledswyddau, ac y bydd iddynt wylio goruch- wylwyr Syr John Heidden yn f wy manwl. Y mae mawr angen am hyny ar y tywydd poeth yma. Y cyngherddau Sabbothol eto! Os na fyn Gwrec. sam symnd, fe gymer y Rhos y mater mewn Haw a gwae chwi, dorwyr Sabbothau, pan gyfyd y Rhos- iaid yn angerdd eu llid a dyfod ar eich gwarthaf. "Pa fusnes sydd ganddynt hwy i roddi eu bysedd yn y brywes? meddai rhywun. Llawer o fusnes. Dyna'r Sabboth o'r blaen—llu o fechgyn yr ardal yn myned i'r dref dan yr esgus o glywed Seindorf Han- ley, ond yn dychwelyd yn chwil ulw. Bona-jide travellers, tw bi shiwar Y deurodau sydd yn cael llawer o sylw ffordd yma y dvddiau hyn, a mawr y dyddordeb a gymerir yn y rhai sydd yn gwibio fel mellt o'r naill ben i'r wlad i'r llall. Yr arwr diweddaf ydyw llanc o Wrecsam o'r enw Tom Lewis. Marchogodd o Wrecsam i Rhyl ac yn ol dydd Merelier-I)ellder o 70 niilldir- mewn 4 awr, :-IG munyd, 15 eiliad. Dyina'rcyflym- af yma eto, sef 10munyd yn gynt nag a wnaed gan W H Cathrall ychydig amser yn ol. Cryn orchest oedd curo CathraU! Bu yn ffrae o'i hwyl yn Ilys yr ynadon yn Ngwrec- sam pwy ddiwrnod rhwng dau dwrne-Wynne Evans a Colbeck. Achos o dadogaeth plentyn oedd i ddod gerbron ond cyn dechreu dygodd Colbeck gyhudd- iad yn erbyn ei wrthwynebydd o dori rheolau moes- garweh y broffeswriaeth. Honai iddo addaw cyraer- vd achos y diffynydd i fynu yn gyntaf, derbyn y t e 'amUvjJee, a chael allan amryw fanylion; ac yna roi a chymeryd achos yr hawlydd gan ddychwelyd yr arian i'r amddiffynydd. Am hyn, maentumiai nad oedd ganddo hawl o gwbl i gymeryd rhan yn yr achos. Ar hyny, aeth yr helynt yn wibwrn wyllt, a giiyr pawb un mor beryglus yw'r Cymro bychan. Dadlu a blagardio y buont am hydoedd, a galwai Evans ar Colbeck i dynu ei eiriau yn ol ac ymddiheuro. Y diwedd fu i'r fainc ymneillduo i ystyried yr achos, ac yn mhen lianer awr daethant i'r' penderfyniad i ohirio yr achos am bythefnos i roddi amser i'r hawl- ydd gael twrne arall. Chwyrnai y dyn bach am hyny, a dywedai y bydd iddo ymddangos ar ei rhan eto y pryd hwnw—nad hwy oedd i gael dweyd pa gyfreithiwr oedd yr eneth i gael. Anhawdd dweyd sut y try pethau. Cynaliwyd Cymanfa Ysgolion yr Hen Gorph yn Ngwrecsam dydd Lluu, yn nghanol y gwres i gyd. Cynadledd athrawon yn y bore, ac ychydig yn bres- enol; holi y plant yn y prydnawn, a'r bobl ieuainc a hen yn yr hwyr. Aethant i lawr yn Iluoedd—wrth y canoedd 0 r Rhos, Poncie- a Johnstown. Llauwyd y tramiau' llwythwyd pob cerbyd y cawsid gafael ynddo, aeth nifer gyda'r tren, a bu raid i lawer farchogaeth y ceffyl deudroed. Nid oedd capel Seion agos ddigon o faint i gynwJs y plant aneirif, ond i mewn y bu raid iddynt fyned, ac yno yr oeddynt, druain bach, yn rhostio ac yn llosgi fel poethwel ar eu gilydd. Chwareu teg iddynt. Sut oedd disgwyl iddynt ateb, canu, na bod yn ddystaw o dan y fathamgylch- iadau ? Yn sicr, allan yn yr awyr-agored yn rhywle y dylasai y Gymanfa gael ei chynal ar dywydd gwyn- ias fel hyn, dan gysgod cangau coed pare Erddig neu rywle felly. Yr oedd yn biti gweled y pethau gwir- ion. Trodd y rhan fwyaf o'r plant tnag adref ar ol te, a da hyny, canys os drwg y prydnawn gwaeth yrhwyr. Yr oedd y capel fel ffwrnais, ond cyn pen ychydig, yr oedd wedi troi'n ferwedydd a barnu oddiwrth yr ager oedd ynddo. Ar ol canu dipyn, ac i'r bobl ieuainc gael eu holi a chael rhyw lun "0 atebion ganddynt, aeth llawer allan am awyr iach, cyn i'r Hybarch Robert Owen, Tydraw, ddechreu ymaflyd yn yr Hyfforddwr, ond anfonwyd cenhadou i'w hymofyn erbyn dyfod at yr anthem, a daethant yn eu holau. Dipyn yn fflat oedd y canu fel yr ateb, ac esgus pawb ydoedd-" yn rhy boeth." Dyma'r Gymanfa gyntaf i ni heb MrGee,atheim- lid yn 6d o chwith hebddo. Gwnaeth Mr Owen ei ran yn bur dda hefyd, ond 'does genym yr un holwr ar ol marw Mr Gee. A chymeryd y Gymanfa ar ei hyd, gallwn ddweyd ei bod yn bur dda; gallasai fod yn llawer gwell, a hawdd y gallasai fod yn waeth. Yr anffawd fwyaf ydoedd y gwres. Diau y bydd i arall anfon adrodd- iad cryno i chwi o'r gweithrediadau. Bu Mabon yma ar hyd yr wythnos yn cynal cyfar- fodydd gyda'r amcan o gael gan y glowyr ymuno a'i Undeb. Cafodd gynulliadau lluosog, derbyniad brwd, ac yr oedd yntau yn ei hwyliau goreu. Gob eithio y bydd arddeliad ar ei genadwri. Yr wyf finau ar frys i fyn'd i'r neuadd yma i'w glywed heno. DTFFBTNWK.
__________ _______________J…
J Cynghaws yn 'erbyn Cwmni Chwarel Llandudno. YN y Llys Sirol yn Nghonwy, ddydd Iau, o flaen Y Barnwr Syr Horatio Lloyd, dygwyd cyngaws guiv John Henry Wilde, o Laududno, yn erbyn y Littler Orme's Head Limestone Co., am y swm o 7p 153. cyflog yn ddyledus, ac am ei droi o'i waith ar gam. Honai yr hawlydd iddo gael ei droi ymaitham wrth- od yn ei swydd o checkweigher, ymddwyn yn an- nheg tuag at y chwarelwyr, ac addefodd iddo wneud amrywiol gyhuddiadau am y modd y rheolid y chwarel. Dywedai fod Mr Story, rheolwr y chwarel, wedi rhoddi gorchymyn iddo i dynu ychydig bwysioo bob y wagen, sef oddeutu canpwys o bob dwy dunell nett ddwy dunell a htner. Wrth gwrs nid oedd hyn ond lladrad, a buan y bu i'r gweithwyr gwyno wrtho ef nad oeddynt yn cael eu pwysi iawn. Hysbysodd yntau Mr Story a'i fab o'r gwyn, a gwrthodai barhau. i ladrata fel hyn oddiar y dynion. Am iddo wrthod hyny, dywedai iddo gael ei droi i ffwrdd. Gwadai y cwmni hyny yn bendant, ac nad oedd y cyfan ond anwiredd noeth. Yr oedd yn arferiad I ganiatau ychydig Iw/sau ar gyfer y baw a'r coll oedcL, yn y cerig, ac nad oeddynt mewn un modd yn a mean u ymddwyn yn anonest. Nid oeddynt ychwaith wedi troi Wilde i ffwrdd, ond iddo ymadael ei hunan, gan ddweyd fod Mr Story a'i fab yn ei erbyn. Wrth symio i fynu, dywedai y Barnwr mai yr unig; gwestiwn oedd gaeddo ef i'w benderfynu ydoedd, pa un a ydoedd yr hawlydd wedi cael ei droi o'i waith. a'i peidio. Ar ol gwrandaw y tystiolaethau, yr oedd, o'r farn ma'i ymadael ei hun a wnaeth. a rhoddai y dyfamiad o blaid y diffynyddion. --0--
Cohebiaethau.
Cohebiaethau. "NODION O FAELOR." SYR,-Sonia gwr ysgrifell fuan Dyffryn Maelor fy mod yn dechreu ymysgwyd ar ddechreu yr haf yma Diolch yn fawr iddo am ensynio fy mod yn cydfyned ag auian rhyw bitw bach fel yns, beth byn- ag am ragor. Dyiwn hefyd, fel dynyn ar ddod dipyn bach i'r golwg," gydnabod ei "little pats on. the back," chwedl Syr Juhn Praise All. Eto maddeued i mi am dybio y gill gyfeiliorni- canys ysgrifeaa mai i blant yr ysgrifenwyd y ddwy alaw Gymreig yn y rhaglen y cyfeiria ati Tybiwn foci S.A.T.B. yn ddigon eglur wrth y pedwar llais i arbed! gwall o'r math yna ond hwyrach fod plant Dyffryn Maelor wedi ymysgwyd d'p y n yn gynar ar "ddechrem yr haf yma," ae fellv'n medru canu tenor a bass c. flaen en hamser.—Yr eiddoch yn bur, ROBERT BRYAN.
Advertising
44idttt yswirio Y PRUDENTIAL (OYFYNGEDIG) TRYSOBFA DROS £ 20 X 00 000 A GENTS addas ychwane^ol yn eisiau. — iTx. a J. W JONES, Prudential Office, Caernarfon. HOYAL WELSH LADIES CijOIR ON TOUR IN OCTOBER, 1899. For vacant dates, apply E. LLOYD JONES, Stockton Heath, Warrington. WILLIAMS & HUGHES TAILORS cè DRAPERS, 21, Brunswick Road, Liverpool, Large Selection of the Best and Latoo Material. ESTABLISHED 1876. MAES LLAFUR UNDEB YSGOLION Y M.C. Esboniad ar Epistol Iago (Pal ch J. Pulestoa Jones, B.A.), is. 6ch. am IS. 3c Eto gan y Parch W. J. Williams, H rwaun is. am ice. 2 Samuel (Parch E. James Jones, M.A., is. 3c. am is. Llyfrau Hymnau a Thonau yM C.—Rhodd- ir 2c. yn y is. o discount ar yr uchod oddieithr y rhai rhataf. Pob math o Lyfrau a Chaneuon Cymraeg mewn stoc. Amryw am brisiau gostyng- 01, i'w cael gan HUGH EVANS, 444, Stanley Road, KIHKDALK R As U E'S OVERCOATS 1 17/6 65 BYROM Sf I 65 BYROM ST CYHOEDDEDIG YN SW^DDFA'E, OyMRO. Yn awr yn barod. 384 tudal. Grown Svv_ Pris Sts 6ch, COFIANT A PHREGETHAU Parcli DAVID DAVIES, Beraio, TAN OLYGIAETH PARCH WILLIAM JONES (David Street, LERPWL. PRIS SWLLT. Trvdvdd Argraphiad 0 "CANIADAU ELFEDDIP Q/da Dirlun newvdd o'r Awdwr. .<