Y Cymro

PWLPUDAU CYMREIG, Mehefin io. LBBFWL Y METHODISTIAID CALFINAIDD. PRINCES RD—10, W Jones, 6, T Gray. DAVID ST—10-;i0, T Gray, 6, W Jones. FITZCLAITENCE ST—10, J Williams, 6, W Owen. NETHERFIELD RD-IO, W Owen, 6, J Williams. CHATHAM ST—10 a 6, W 0 Jones. CKOSSHAJLL ST—10 a 6, W M Jones. AN FIELD RD—10 a 6, O Owens. HEWSHAM PARK-10 a 6, R A Jones. BOOTLE—10 a 6, G Ellis. BIRKENHEAD—10-30 a 6, E J Evans. SEACOMBE—10-15 a 6, L Lewis. GARSTON—10-30 a 6, J Hughes. RocK FERRY—10-30 a 6, 0 J Owen. WALTON PARK -10 a 6, D Jones. WATERLOO—10 a 6, W Henry. HUYTON QUARRY-10 a 6, Edmund Griffith. PEEL RD—10 a 6, T Evans. HOLT RD—10-30 a 6, J D Evans. WEBSTER RD-10-30 a 6, H Jones. NEW BRIGHTON—10-30 a 6, E Bithell, Coedllai. WEST Km BY—N a 6-30, J Williams, Goginan. YATES ST- 6-15, Wm Roberts. SOUTHPORT—10-30 a 6-30, Robert Davies, Crewe. ST HELENS—13-30 a G, LAIRD ST, BIRKENHEAD-6, MARKET ST, BIUKENHEAn-6, MILTON ST, WIDNES—10-30 a 6, SILOH WHISTON—10-30 a 6, EGREMONT (SAES)—10-45 a 6-30, R G Jones. EVERTON BROW (SAES)—10-45 a 6-30, Wynn Davies OAKFIELD RD (SAES)—10-45 a 6-30 T G Owen CATHERINE ST (Saes)—10-30 a 6-30, J P Williams. YR ANNIBYUWYR. TABERNACL—10-30, Ben Davies, Pant-teg, 6, 0 L Roberts. GROVE ST—10-30, 6-1-5, D Adams. PARK RD—10-30, 6, Ben Davies. GT MERSEY ST—10-30, H P Thomas, 6, Williams, Brynmawr. KENSINGTON-10-30 6, J H Rees. TRINITYOTD, BOOTLE—10-30 a 6, T Eli Evans. CLIFTON RD, B'HEAD—10-30, 6-15, H P Thomas. MARSH LANE—10-30 J H Rees. 6, SEACOMBE—10-30 a 6, S Roberts. VITTORIA ST, B'IIEAD—10-30 a 6-15, Jenkins, Llangefni. SOUTHPORT-IO-30 a 6-30, J Williams, Birkenhead, Y BEDYDDWYR. EVERTON VILLAGE—10-30 a 6, D Powell. WINDSOR ST—10-30 a 6, W Samuel. CAPEL SEION BOUSFIELD ST-10-30 a 6, Peter Jones. EDGE LANE-2-30 a 6, BALLIOL RD, BOOTLE—10-30 a 6, P Williams. KNOWSLEY RD, BOOTLE—10-30 a 6, L W Lewis. WOODLANDS, B'HEAD—10-30 a 6-15, J Davies. Y WESLEYAID. SHAW ST—10-30, J P Roberts, 6, 0 LI Davies. BOUNDARY ST—10-30. R LI Jones, 6, J P Roberts TRINITY RD, BOOTLE-10-30, W C Jones, 6, R LI Jones. EDGE HILL, PLIMSOLL ST-10, 0 LI Davies, 6, W C Jones. KNOWSLEY RD-2, J P Roberts, 6, Cyfarfod Gweddi. MYNYDD SEION—10-30, W Jones, 6, W 0 Evans. CLAUGHTON RD, B'HEAD—10-30 W 0 Evans, 6, Cyfarfod Ysgol. WIDNES-10-30 a 6, E A Jones. GARSTON—2-30 a 6, W Jones. EARLESTOWN-1030, D Jones, 5-30, Hugh Roberts. HERMON- 10-30, Hugh Roberts, 6, D Jones. GOLBORNE-2, D Jones, 5-30, Cyfarfod Gweddi. SEACOMBE—2-30, W 0 Evans, 6, A Owen. ROCK FERRY—2-30 a 6, W R Williams. ECCLES-ll a 6, J T Hughes, Bwlchgwyn. YR EGLWYS SEFYDLEDIG. SANT DEWI-IO-30 a 6-80, J Davies. SANT ASAPH—10-45 a 6-30, E Williams. SANT NATHANIEL-10-30, Ysgol, 6-30, R H Davies. ST WINIFRED, B'HEAD-10-45 a 6-30, R Edwardg, MACTGEINTON. Y METHODISTIAID CALFINAIDD. Moss SIDE—10-30, John Thomas, Acrfair, 6-30, W James. PENDLETON—10-30, W James, 6. J S Roberts, Bolton. HEYWOOD ST—10-30, W Glynne, 6, John Thomas. HIGHER ARDWICK-10-30, J S Roberts, 6, W Glynne. ""a' -V. Nos Iau, cynaliwyd cyfarfod mawr yn nghapel Salem, Caernarfon, i hyrwyddo mudiad dathlu diwedd y ganrif yn mhlith yr Annibynwyr. Y Parch D Stanley Jones oedd yn y gadair; a'r siaradwyr oeddynt y Parchn Elfed Lewis, J Towyn Jones, a Rhys J Hughes, a'r Henadur J R Pritchard, Caer- narfon. Cafwyd nifer luosog o addewidion ar ddiwedd y cyfarfod.

Tri Chwrt y Mil B ynydfloodd. DTMA fel y dywedodd Williams o'r Wern un tro yn Nghaernarfon:— Rhyw dri chwrt fydd yn y mil blynyddoedd. Dim ond tri ? Ie. Y cyntaf fydd: Doa ac argy- boedda ef rhyngot ti ag ef ei hun. Beth a wneir os methiryn hwn ? Myu'di'rail: Galw dau neu dri o'r eglwys. Ac os metbir a chytuno yno, myn'd i'r trydydd aef gerbron vr holl eglwys. Pa gwrt fydd wed'yn i apelio iddo ? Ni bydd yr un ond hwn. O, ddyddiau dedwjdd Beth wna y twr- neiod ? Cymerant eu siawns. Addoli y byddant bron o hyd yn y mil blynyddoedd. Byddast yn myn'd yn yroedd gyda'u gilydd i gadw cyfarfodydd gweddiau o'r naill ddinas i'r llall. Byddant yn myn'd oddiyma i Fangor, ac oddiyma i Bwllheli; ae felly bydd bywyd mewn addoti o hyd tarawant wrth ambell i hen wr yn malu ceryg ar ochr y ffordd fawr. B'le'r'ewch chi ?" meddai'r hen wr. Awn i Fangor i gadw cyfarfod gweddi." Ar hyn taflai yr hen wr y morthwyl o'i law, a gwaeddai, Aroswch, ddo'i i gyda chwi—minau a af hefyd." o-

Cymdeithas Hhyddfrydol Mon. CYNALIWYD cyfarfod blynyddol Cymdelthas Ryddfrydol Mon ddydd Gwener yn Llan. gefni, dan lywyddiaeth Mr Hugh Williams. A.r ol i'r adroddiadau blynyddol gael eu cyf lwyno, diolcbwyd yn wresog i Mr Samuel Hughes, y trysorydd, am ei wasanaeth gwerth- fawr. Etholwyd y Parch E B Jones, Caergybi, yn llywydd am y flwvddya ddyfodo], a'r Mri W D Williams, J R Haghes, W H Jones, H C Parry, a'r Parchn J Hughes a T Evans, yn iEt. lywyddion. Ail etholwyd yr ysgrifenydd a'r trysorydd, a phenodwyd y gwahanol bwyll- gorau. Ar gynygiad Mr Samuel Hughes yn cael ei gefnogi gan Mr J Lewis, pasiwyd penderfyniad "yn hydern y bydd i bob adran o'r Rhydd. frydwyr ymrtno i ddwyn oddiamgylch y fath gytundeb yn Noheudir Affrica a fydd er budd y wlad ac yn dyogelu heddwch parhaol." Pasiwyd penderfyniad ar gynygiad Mr Rees yn cael ei gefnogi gan Mr Lewis Hughes, yn condemnio y bwriad i sefydlu a gwaddoli Prif- ysgol Babaidd yn yr Iwerddon, gan ei fod yn groea i egwyddorion cyfiawnder a chydraddol- deb crefyddol. Pasiwyd penderfyniadan eraill yn gwrtb. wynebu mesur addysg newydd y Llywodraath, o blaid Adroddiad Trwyddedol Arglwydd Peel, yn datgan en llawenydd fod Mesur Cau Tafarnaa ar y Sul yn Mynwy wedi pasio ei ail-ddarlleniad, ac yn dymuno ar i'r mesurau hyn yu nghyda mesur i atal werthiant diodydd meddwol i blant dan 16 oed, gaei eu derbyn a'u pasio gan y Senedd bresenol. Pasiwyd hefyd benderfyniad cryf yn dabgan eu hymddiriedaeth yn eu haelod Seneddol, Mr Ellis J Griffith, yn diolch iddo am ei wasanaeth yn y gorphenol, ac yn ymrwymo i roddi iddo eu cefoogaeth wresocaf yn y dyfodol.

Mudiad Ymosodol yr Annibynwyr. PBYDNAWN dydd Ian cynaliwyd "eynadledd yn nghapel Queen Street, Gwrecsam, mewn perthynas i Forward Movement yr Annibynwyr Cymreig. Oymerwyd y gadair gan Maer Gwrecsam, a hyabyaodd yr ysgrifenydd, y Parch T E Thomas, Coedpoeth, fod eglwyai Siroedd Dinbych a Fflint eisooa wedi addaw 850p at y mudiad. Yn mis Ionawr y llynedd; nid oedd holl eglwysi Annibynol Cymru wedi casglu ond 1,400p, ond yn ystod y pedwar mis dilynol oodwyd dros 4,000p, ac yr oedd 15,000p eto yn aros eisiau eu codi. O'r swm hwn, bwriadwn gasglu 10,00#p erbyn mis Gorphenaf, fel ag i gael cronfa o 15,000p erbyn yr adeg y cynelir Cymanfa flynyddo) yr Undeb Oymreig yn Mhorthmadog. Yr eedd Mr W Foulkea- Jones, Corwen, yn bresenol fel cynrychiolydd oddiwrth y pwyllgor gweithiol, a thraddododd anerchiad ar amcanion y mudiad. Dywedodd i eglwysi yr enwad yn Nghymru, driugain mlynedd yn ol, pan na rifent ond 400, godi cronfa o 30,000p mewn amser byr ac yn awr pan y rhifa yr eglwysi dros fil, dylasent ya sicr godi 80,000p mewn pum mlynedd. Pender- fynodd y gynadledd wneud ei goreu dros y mudiad, a gwnaed amryw ddarpariadau i hyrwyddo y gwaith.

Y Newyn yn India. MAE Ysgrifenydd yr India wedi derbyn y newydd canlynol oddiwrth yr Arglwydd Raglaw yn aglyn i'r newyn :—Mae y geri marwol yn parhau yn bur gyffredinol yn Bombay ac mewn manau eraill, yr hyn sydd yn benaf yn cyfrif am y lleihad yn rhifedi y gweithwyr mewn rhai rhanbarthau. Bu'r cawod- ydd yn lluosog, yr hyn sydd wedi gwella cyflenwad y dwfr a'r porthiant mewn rhai p&rthau. Nid oes dim cyfnewidiad arall wedidigwydd er yradroddiad diweddaf. Mae rhifedi y bobl ag sydd yn derbyn cynorthwv fel y canlyn :-Bombay, 1,235,000; Punjaub, 167,000; Tiriogaethau Canolog, 1,848,- 000; Berar, 411,000; Ajmere-Merwara, 130,000; Talaethau Rajputana, 452,000; Talaethau Canolog India, 166,000; Talaethau Brodorol Bombay, 589,- 000; Baroda, 96,000; Tiriogaethau Gogledd- Orllewinol, 2,000; Taleithiau Brodorol Punjaub, 33,000; Rhanbarthau Canolog y Taleithiau Gwriog- aethol, 71,000; Hyderabad, 381,000; Madras, 13,000; Kashmir, 1,000; Bengal, 3,000; yroll yn gwneud cyfanrif o 5,607,000." Mae gan y Llywodraeth bresenol ormod ar ei dwylaw yn y Transvaal i feddwl am wneud dim tuag at y trueni mawr hwn yn yr India ond fe ddaw dydd yn fuan y bydd yn edifar ganddi am yr esgeulusdra presenol. WIG AX.—Gwelir mewn colefn arall hysbysiad am yr Eisteddfod fawreddog sydd i'w chynal yma ddydd Sadwra, yr 16eg cyfisol. Y mae rhagolygon ei llwyddiant yn ad o ddisglaer-18 o gorau, 58 o un- awdwyr, heb son am y dyrfa fawr o offerynwyr, ad- roddwyr, llenorion, beirdd, a chelfyddydwyr sy'n ymgeisio. Diau y ceir cynulliadan lluosog i fwyn- hau'r fath wledd. Gan fod yr elw yn myned at gynorthwyo achos Cymraeg, ac mai amcan yr Eis- teddfod yw dadblygu ac amlygu talentan, yn sicr haedda'r wyl gefnogaeth pawb.

Rfteiiffordd Yagafn I Nevin. MBWJT cyfarfod o Gynghor Dosbarth Gwledig Lleyn, a gynaliwyd ddydd Mercher yn Pwllheli, Rpeliodd Mr Evan R Davies, ar ran cwmni o Fanceinion, am gymeradwyaeth y cynghor i gynllnn o Reiiffordd yagafn o Bwllhel i Nevin. E,li)rodd Mr Davies mai bwriad y owrant ydoedd gosod i lawr reilffordd drydianol y rheiliau i fod yn dair troedfedd o led, ac os y gallent siorhau yr archeb angenrheidiol oddi. wrth Dirprwyaeth y Rheilffyrdd Ysgeifn, cwblheid hi erbyn dechreu Mehefin y flwyddyn nesaf. Defnyddir hi i gario nwyddau a theith- wyr, a gweithir hi gan Gwrnni y Cambrian. Pasiwyd panderfyniad yn datgan boddhad yn y cynygiad, ac yn cytuno i gefnogi y cynllun, ond yn cadw'r bawl i ymdrafod y manylion. -:0:- Da genym welea i bedwar Cyrnro gael eu hethol eleni er fwrdd ilywodraethol Coleg y Tonic Solffa, Llisndain. Y nifer nchaf o bleid- leisiau a gafodd un aelod ydoedd 652, a'r isaf 959, a safai y pedwar Cymro fel hyn ;-G W Hughes, Cefnmawr, 430; Sydney Rees, Caer- dydd, 407; John Jsnkias, Treharris, 3%; a D Thomas, Penbontarogwy, 376. Etholir chwech aelod gan y Cynghor bob blwyddyn dan y co-option list. Rhifa y Cynghor 60 o aelodau, ac y mae 12 ya Gymry. ADDYSG. Dyma un o brif bynciau y dydd yn ein gwlad yn bresenol. Mae addysg gyffredinol wedi cynyddu yn ddirfawr yn Nghymru y blynyddau diweddaf. Telir sylw arbenig iddo yn mhob ardal a ehwrnwd rwy y wlad, ac mae eymdeishns yn cymeryd t wy o ddyddordeb nae erioed yn addysg ieuencmd ein cenedl. Tal y llywodraeth am addysg planttyyn ein hysgolion elfenol a chanolraddol. Oud mae dyn yn derbyn addysg o'i gryd i'w fedd. ac yn ami yn gorfod talu yn ddrud am ei addysg. Yr ysgol ddrutaf yn ami yw ysgol profiad. Ond mae pob dyn synwyrol yn cymeryd addysg oddiwrth brofiad eraill. Mae profiad lluaws yn y wlad hon a gwledydd eraill yn tystio mai meddyginiaetk anffaeledig at ddolariau y cylia, y giau, a'r afu, yw Quinine Bitters Gwilym Evans. ji Mae dysgeidiaeth rneddygon yn tystio ei fod yn feddyginiaeth sicr i luaws o anhwylderau yn tarddu o annhrefn yn yr ermigau hyn a gwybodaeth wydd- onol yn sicrhau mai meddyginiaeth ddyogel iddynt yw Quinine Bitters Gwilym Evans. Gan hyny, dylai pawb sydd yn dyoddef oddiwrth afiechyd neu wendid a acbosir gan anhwylder yn yr organau hyn wneud prawf teg ar Quinine Bitters Gwilym Evans. Nid yw byth yn siomi, ond mae wedi llwyddo mewn lluaws o acbosion i ymlid yr afiechyd ymaith ac adfer rhai i ieohyd pan oedd pob meddyginiaeth arall wedi ,-netbu, Gwerthir gan bob fferyllydd mewn poteji 2s 9c a 4s 6c yr un neu gellir eu cael am y prisiau hyn trwy y post yn uniongyrchol oddiwrth y perebeno,-ion :-Quinine Bitters Manufacturing Co Limited, Llanelly, South Wales.

COLEG Y 0OGLISDD, BANGOR (Un o'r Colegau yn Mhrifysgol Cymru). Prifathraw: H. R. REICHEL, M.A. Dechroua'r tymhor nesaf Hydref 2, 1900. Paratoir ar gyfer Arholiadau Prifysgol Cymru, rhai o eiddo Priiysgol Llundain, y Cwrs Meddygol yn Mhrifysgolion Edinburgh a Glasgow, ac arholiadau eraill. Rlioir addysg arbenig mewn Amaethyddiaeth,ac Electrical Engineering. Mae yn y Coleg adran Normalaidd i athrawon elfenol;a chanol- raddol. Cynygir dros 20 o ysgoloriaethau, yn amrywio mewn gwerth o £ 40 i Y,10 y flwyddyn i'r rhai fyddo'n ymaelodi yn y Coleg gyda dechreu y tymhor nesaf. Bydd haner yr Ysgoloriaethau yn gyfyngedig i Gymry. Dechreuir yr arholind am danynt Medi 18. Ceir pob manylion gan JOHN EDWARD LLOYD, M.A., Ysgrifenydd a Chofrestrydd.

Eisteddfod Geitedlaetl^ol Lerpwl 1900. AIL ARGRAPHIAD, gydag ychwauegia" o'r RHESTR 0 DESTYNAU, Pris 6ch, trwy y post 7c. I'w cael o Swyddfa r "Cymro," 8, Paradise Street. Yn awr yn barod, pris 6ch, trwy y post 7e. LLANLLONYDD: Ei ddau Efaill, a rhai o'i bobl eraill. Gan LLYFRBRYF. I'w cael o Swyddfa'r Cymro, 8 Paradise Street. Rhwymir Llyfrau YN Y MODD DIWEDDARAF AO AM Y PRISIAU RHATAT Dad ymofyn yn SWYDDFA'R CYMRO,I' Pellseinydd 7426 _-r ARGRAPHU o bob math, Cymraeg a Saesneg, yn Swyddfa'r "CHW 8, Paradise Street, LIVERPOOL Ar fyr rybudd, Yn ddestlua, Tocynau» Rhagleni, Cylcblythyrau, Mur-lenl Tafleni, Adroddiadau, Ystadegau, &o.» &0.

byeach i gownsler nag i fylinydd, o'r haner a mau o 'n ddun go abal a haelionus ddyliwn i hefud, wth i fod o 'n rhoid punt at Mysere ond gore gini por gore y bo Tomos a phob dun arath yn gneud, ys buddan nhw ar Iwybur gonest. Fedrai ddim trustio i mi Run i ddeud dim am lyntion y Ffrancod o Rhufen, a chydiried tros y mor ene, gin wel mae ngwaed i'n berwi wth feddwl am danun nhw. Mi fudd arna i flus weithie mund ono ffun i'w settlo nhw, a taswn i igien mlunedd iengach mi faswn 'n siwr o fund ono hefud, i neud y ngore, mi ddylwn hynu rwan beth bynag. Wel dun am helpo, dvma fi chwedi mund i'r nialwch eto, yn ddigon pell ddiwrth y mater. Rouddwn i 'n meddwl deydyd, taswn i 'n medrud caul gwunt arni hi, rw air i gynogi y dun hwnw oudd yn cynig caul cwarfod te yn Dinbych eto i helpio 'r Mysere,, a mewn trefudd erill, mi ddyle'r bobol sun gweld i werth o neud i gore o'i du o, i roid o nwylo pob L gradde, trwu'r hollt wlad. Mau eisio codi ysbryd newudd yn y wlad, a dous dim a na huny ond papur newydd wel v Mysere. 'RHEN FFARMWR. LLYTHUR XXII. 'RHEN FFARMWK yn breuddivydio, a'i iveledigaethau yn eghvysaidd. Mi fudde rhen bobo! stalwm yn brwuddwudio llawer iawn, a mi fudd pobol rwan yn brwuddwudio llawer hefud, ran hynu ne mi fudda i, beth bynag. A mi roedd coel, wuddoch, ar frwuddwudion stalwm, wel cawn ni hanes am Joseph, a Ffaro, a llawer erill, a mi alle fod coel ar ymbell i frwuddwyd y rwan mi fudda i'n meddwl fod coel ar lawer o mrwuddwudion i yn sicir hefud, mi welis lawer o honun nhw'n dwad i ben. Mi fudda i'n bur chwanog i fyrddwudio ar ol darllen y Mysere, nenwedig ys budd yntho fo rw- beth fudd yn tynud fy sulw i yn fwu na chyffredin. Mi ddyffrois rw nosweth ganol nos, a mi roeddwn i'n chwerthin dros y llofft, wedi gweld mwnci y Oymro a'r fforc yn i drwun, wel roedd 'Usolur' yn i osod o allan, a mi fuin yn hir yn methu peidio chwerthin rol deffro. Cyfflybieth gowir iawn o ddun fudd yn ceisio dywared arall ydi y mwnci. Mi welsoch ym- bell brygethwr stalwm yn ceisio dywared John Lias, a'r llall yn ceisio dywared Crismas Ifans, a'r llall Williams o'r Wern, ond rhw bethe tebig iawn i fwncis fudden nhw; rhoid y fforc yn i trwyne budde nhw bob amser ond mi fudde ymbell i rw fwnci arall yn i camol nhw'n rhyfeddol, ag yn deydud i bod nhw'n i gneyd hi'n well na'r bobol fudde nhw'n geisio ddywared. Ond i lawr mae pob un o'r dyn- waredwrs yma'n mund. Mau enwe'r tri gyrbwullis i'n para yn uchel, ac uchel fuddan nhw-ond ma.u pob un o'i dwaredwrs nhw chwedi mund a'u pene danun—dim son am danun nhw yn y bud. Meddwl gneyd i bapur yn boblogedd roedd dynan Bangor, druan, pan gymodd o'n i ben i nywared i. Ond neith o ddim bud o honi, ond gneyd i hun yn sport yn y ffordcl hono rhoid y fforc yn i drwun, chwedi 'Usolur'; a mi ddyle bechgunos gwriongymud rhu- budd oddiwrtho fo, rhagchware'r mwnci buth wrth L reithio*na syfenu. Ond mund i ddeud y brwuddwud f arall roeddwn i, ond wel stwffiodd brwuddwud y mwnci i hun ar i draws o. Peth dwaetha ddyrllenis i cin mund i ngwelu rw nosweth, oedd hanes yr Esgobl hwnw yn cosbi ag yn cyrcharu y person am brygethu, ag ynte chwedi peri iddo fo beidio a dene oedd yn rhedeg drw m'hen rol i mi gysgu, a mi welwn resbog a het chwedi gwalcio wel torth gerch chwedi stimio o flaen y M-nam i ben, yn iste mewn rwm fawr grand ryfeddol, a pharsel o lyfre o'i gwmpas o; a mi roedd i gywreithiwr o a thri ne bedwar o dwrneiod. ne gwnsleried erill ono efo fo. Ceisio danos iddyn nhw roedd yr esgob bod gyntho fo sail apostoledd i gospi'r person, a'i roid yn y car- char am anufuddhau iddo fo, a mi ddarllenodd iddyn nhw allan o rw hen lufr bod y postol Pol chwedi gneyd yr un peth. Bod Titys unweth chwedi nycau mund i rwle i brygethu wel roedd y Postol yn ceisio, a bod ynte wedi gyrud at Timotheys a pheri iddo fo ddafnon Lenas, twrne Pol, yn union ato fo; a chwedi i Lenas fund at y Postol, iddo fo roid Titys yn i law o, a bod Lenas chwedi rhoid rit allan yn erbun Titys, a'i alw fo o flaeu cwrt y Postol, a'i daflud o i goste na fedre fo moi talu nhw, a'rdiwedd fu rhoid Titys yn y carchar, ag ono bu o nes daru i w ffrindie fo dalu y coste. A mi roedd yr esgob yn danos allan o'r hen lufr bod y Postol wedi gneyd run peth a Demas drychefn, a bod o chwedi tori by- folieth Demas yn lan. Dene hi i'r dim,' medde y cwreithiwrs, lyr unig whanieth ydi bod y Postol yn cyrcharu Titys a De. mas am nacau prygethu, a chithe'n mund i gyrcharu Shor am nacau peidio prygethu pen roeddech chi'n peri iddo.' 'la, dalltweh chi,'medde'r esgob, 'tydi hynu'n gneyd dim gwhanieth yn y bud cyrcharu am anu- fudd-dod i'r gyrchmynion apostoledd roedd Pol, ac fellu rydw ine.' 'la, dyna hi, rydw i'n gweld,' medde un o honun nhw. 4 la,' medde un arall, 4 ond tydi'r hanes ene ddim yn y Testament, dene'r drwg.' 'Wel, mi wyddoch,' medde'r esbog, 4 bod yn y Testament fod Pol wedi ceisio gin Titys fund i Co- rinth i byrgethu, ac iddo fo cau mund, a bod y Postol chwedi anfon am Lenas y cwreithiwr—a bod Demas hefud wedi gadel y Postol heb i genad o.' 'Ydi,' medden hwthe, 4 mau'r pethe ene ar lawr.' 4 O'r gore,' medde'r esbog, I dene'r pethe mwua'i pwus y mau'r lleill ar lawr yn yr hen lufr yma, o waith un o hen sgobion ein mam eglwus santedd Rhufen-rhwn sun Ilawn mor wir a'r sgrythur ac yn wir, mau'r pethe a ddwed yr hen dade yn fwu u pwus yn y ngolwg i o lawer na'r sgrythur a mi fudda i'n wastad yn gadel y sgrythur i fund ar ol rhen dade, pen fudda i'n gweld nhw'n groesion i'w gilidd. Rhwbeth sal iawn ydi'r sgrythur ar i phen i hun i ni-tydi hi'n son dim bud am archsgobion, a scobion wel ni, nag ami filodd o bune'r flwuddun o gyfiog, na phlase sgobion, nag am gwrt yr esgob, na'r Hous o Lords, na bedudd yn ail ani, a chant a mil o bethe. A mi welwch tae ni'n sefylld at y sgrythyr noeth, y collwn ni'r cwbwl i gid, a fudden ni run tamed gwell allan na sgawdwrs y tai cyrclde- y Sentars ffernol yma. Ond mau'r hen dade yn yn ynogi ni a mae nhw yn deyd i ni lawer o bethe i Yr Esgob Philpotts a Exeter am y postolion nad oedden nhw ddim yn leicio i deyd nhw i hunen.' Ie,' medde un o'r cwmpeini, I iiiau arna i ofn nad ydyn nhw yn deydud y gwir bob amser.' 4 Gwir ne gelwudd,' medde'r esbog, waeth i ni p'run os budd o'n aped yn pwrpas ni.' 4 Wel yn wir,'medde un o'r twrneiod, 4mi rydach A chithe'r ffeiried yn llawn cimin rogs a nine'r cwreith- iwrs, mi rydw in gweld.' 'Mau'n rhaid i ni fod yn dipin o rogs weithie,' medde resgob, 4 ne allwn i ddim buw yn y bud sy honi hi rwan ond mau'n dybenion ni'n dda ag yn santedd er hynu i myddiffin yr eglwus apostoledd a santedd, a'n hawdurdod apostoledd yn hinen a deydud y gwir i chi, tydw i'n valio dim bud be ddeydo Pol na Peder chwaith; well gin i hen gyn- one'r eglwus a'r hen dade o'r haner na'i pistole nhw, a mi rydw i'n pendyfynu gneyd yn ol y cynone, pw mor groesed bynag fotho hynu i'r pistole.' Mi roeddwn i'n synud yn anferthol glwed y resbog yn siarad fellu. A mi roeddwn i chwedi goryd y ngheg i ofun iddo fo pwr wyneb oedd gyntho fo a'r sgobion erill iw gnlw i hinen yn lynw urs y postolion ynte, ag i ddeududy base'n lIawer ffitiach iddy nhw mygyfenwi yn pynwurs y cynone a'r tade, os fellu roudd hi; ond ar hynu, mi ddeffris. Mi fyddylis i lawer iawn am y brwuddwud rol hynu. Tybed bod rhw hen lufr yn rhoid hanes am y postol Pol yn cyrcharu Titys ? Os does, mi wn i o'r gore ma celwudd ydi o bob gair ond mi neithe llufr fellu sgrythur braf iawn i'r esbog. Mi wranta i y gwur Tomos y Mylinudd rwbeth am hen grynicle o'r fath. Ond y mau'n rhaid i mi dewi, mi rydw chwedi mund yn hir iawn—hir ydi brwuddwud yn gyffredin, ac mi fyddwch yn hwu yn deyd ych brwuddwud nag fyddwch chi yn i frwuddwydio fo. 'RHEN FFARMWR. 1849.