Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
5 erthygl ar y dudalen hon
Advertising
Goreu Art, Arf DylC." leffs iia'd gam"th." II "Dtaw a pho'o daiouf." CTNBLItt EISTEDDFOD TEMLWYR DA LERPWL YN HOPE HALL, HOPE STREET, Dydd Mercher, Gwyl y Bane, Rhagfyr 26, 1900. PRIF DESTYNAU. AWDL Y GADAIR—Awdl (heb fod dros 400 o linellau), Yn gyfryw ag wyf fi, ond y rhwymau hyn yLctau xxvi 29). Gwobr, £ 2 2a a Chadair Dderw, gwerth £ 4 4s. TTO I GANTAWD {CANTATA) DDIRWESTOL, cyfaddas i gerddonaeth at wasanaeth Temlau'r Plant, Gobeithluoedd, &c. Gwobr, ^4 4a. P&IF DttAITHAWD—Traithawd Beirniadol ar y Llyfr, "The Temperance Question and Social Reform, gan Rowntree a Sherwill. Gwobr, £4 4s, %RAITH k WD (eyfyngedig i Ferched), Ein chwaer syrthiedig. Gwobr, £1 Is. E&1F GYSTADLEUAETH GORAWL—I'r 06r o Feibion (heb fod dan 35 na thros 50 mewn mfer) a gano oreu Croeai'r Anial" (T Maldwyn Prvte). Gwobr laf, £ 35, a Thlws Aur i'r Aiweinydd; 3il, *5. [CHIEF CHORAL COMPETITION—not under 35 nor over 50 in number-for the bast rendering of Crossing the Plain (T Maldwyn PrUt). First Prime, = and a Gold Modal to the Conductor; Second Priee, ;C5. ) QMiircael rkwtr gyfUwn o'r Te*tynaa oad anfoa *mn,o at LLE W "WYNNE, Ytjri/enydd, Ashfield, 9S Westbonrne Boad, Mckfinkeed, WIGAN GRAND EISTEDDFOD, Saturday, June 16th, 1900. GREAT CHORAL COMPETITIONS, 18 CHOIRS. 58 SOLOISTS. Recitations, Essays, &c. Presidents, HENRY JONES, Esq, Liverpool, and HIS WORSHIP THE MAYOR OF WIGAN. Conductors. -Mr O. CAERWYN ROBERTS, Liverpool, and the Rev W. ROBERTS, Golborne. Musical Adjudicators.—Prof. J HENRY, R. A.M., and Mr DAVID JONES, Liverpool. Eisteddfod Artiste.-Mis,% KATIE LOUSINA THOMAS, Acd. M., Widnes. Meetings 2 p.m. and 6-30. Excursions leaving Lime Street 1-15; Exchange 1-10 and 2-5. Proceeds in aid of Welsh Congregational Church, Spring View. FOR FLOOR OILCLOTHS, LINOLEUM, AND LACE CURTAINS BETTER VALUE IMPOSSIBLE. SWANSON'S, 119, 121, Wavertree oad. WALTHAM WATCHES we the best Timekeepers in the World. NOlIE SO ACCURATE NONE SO DURABLE. NONE SO CHEAP Prke in silrflr from goo upwards „ in Soiled Gold „ 50. M in Ifeet. Gold 84s „ ia 18et. Gjld ,,£8 „ SCHIERWATER & LLOYD, Special Retail Agents, 29 Church Street, Liverpool. To be Sold by Auction by m R. IIENRY JONES, On Thursday, June 14th, at 2-30 p.m., in the Law Associa- tion Rooms, 14 Cook Street, Liverpool. Loti. N 0. 65, UPPER FREDERICK- STREET, and 3 in 11 Court. Corporation Leasehold, about 17 years unexpired. Gross rent £ 21 Sa. Messrs Masters and Rogers, 25. Lord Street. 5. Nos. 64 and 66 FIELD STREET, Everton. Freehold. Gross rent £ 31 4s. Mr B. P. Burroughs, 19 Sweeting Streat, Liverpool. 3. No 4 HOLYROOD TERRACE, Birchfield Road, Edge Lane. Freehold. Net rent £ 24. 4. No 5 HOLYROOD TERRACE. Similar house. Free- hold. Net rent £ 23. Early possession can be had. Mr W. H. Gregory, 42 Castle Street. For further particulars apply to the auctioneer at his office, 5 Cook Street, Liverpool. Telephone, No 1779. Valuable Property in Kirkdale. BY MR HENRY JONES. On Thursday, 14th June next, at Three o'clock p.m., in the Law Association Rooms, 14 Cook Street, Liverpool. NINE Excellent HOUSES, Nos. 54 to 68 Fountains Road, and 30 Chancel Street, forming neat compact block. Gross rent £ 174 4e. Derby leas* 7S years from 1882. Ground rent L26. For further particulars apply to auctioneer at his office, < Cook Street, Liverpool; or to Messrs Ayrton, Radeliffe, and Wright, solicitors, 9 Cook Street, Liverpool. Telephone No. 2339. Telegrams—Marquees ESTABLISHED HALF A CENTURY. HOWARD'S CART & WAGOIff SHEETS, Tarpaulins, Horse Clothing, Nose Bags. I-. 1 t "II- I. I Tents, Marquees Temporary Awnings. TEMPORARY BALL-ROOMS Lighted, Decorated, Parquet Floor laid. 35, REDO-ROSS STREET, LIVERPOOL. Writ or send for Quotations. GLOVES A SPECIALITY. The Most Complete Stock of LAdiaa' an Children Glores in Live*pool MILES' PATENT SEAMLESS GLOVES, 3/11 per pair, made from the finest French skins. Endless variety of Rehable Makee of Kid and Suede Gloves for Ladies at 1/6i. 1/lli, 2/6i. and 2/11 per pair. Strong and Useful English Lea.ther::Glovei for Girls, Boys, or Infants at 1/0i. 1/6J, ',and, 1111i per pair. H EN, RY MILES & CO 25 and 25A, CHURCH STREET, (Opposite Pro Cathedral) LIVERPOOL. Y CYMRO: Danfonir UN OOPI yn ddidraul trwy y Post ILM 12 mis, 5/6—Am 6 mis, 3/0 ) Am 3 mis, 1/? Blaendfil yn unig. At Eln Cohebwyr. Dylai pob gohebtaeth reolaidd gyrhaedd zV Swyddfa cyn canol dydd Llun, neu nt ellir ei chyhoeddi yn y rhifyn canlynol m Gvmro,
CYNWYSIAD:
CYNWYSIAD: Cymanfa'r Sulgwyn a'r Seiat Fawr. Swyddogion M.C. Lerpwl yn 1882. Eisteddfodau'r Sulgwyn. Piar newydd Colwyn Bay. Cam arall yn mlaen. F'ewyrth Shion. Cocosfardd newydd. Cyfraith ffol y Trwyddedau. Tri Chwrt y Mil Blynyddoedd. Mudiad Ymosodol yr Annibynwyr. Cyfarfod Misol Lerpwl. Nodion dyddorol o wahanol ardaloodd.
AR DERFYN U ?
AR DERFYN U ? TRWY orymdaith fuddugoliaethus y fyddin Brydeinig i Pretoria, prifddinas y Trans- vaal, yr hyn a gymerodd le ddydd Mawrth, y mae'r rhyfel, fel y cyfryw, drosodd. Yr ydym o angenrheidrwydd yn llawenhau o'r herwydd, ond nid gobeithio gyda'r un llawenydd barbaraidd ag a welwyd yn ddiweddar yn mysg dosbarth o bobl a fynant ini eu hystyried hwy, a hwy yn unig, yn wladgarwyr. A'r cyfryw yn eu cyflwr presenol, oferedd ydyw dadleu ac ymresymu, canys i ba ddyben ymresymu a. phobl wedi gwylltio ? Fe ddaw mis yr asynod gwylltion atynt hwythau yn fuan, a bydd yn bur hawdd siarad a hwy. Pan ostyngo'r chvvydd afiach, pan oero y pen poeth, tan blastrau y trethi trymion ac y dywed cenedloedd evaill, fel y mae Rwsia wedi dechreu dweyd eisoes. A pha fesur y mesuroch yr adfesurir i chwithau," dyna'r amser i siarad a'r dosbarth mwyaf synwyrol o'r Jingoaid; am y dosbarth arall, nid oes ond gwyrth all eu synwyroli, ac y mae oes y gwyrthiau wedi myned heibio. Yn yr un croen ag y genir llwynog y bydd efe marw." Yr ydym yn llawenhau oherwydd terfyn y tywalk gwaed diachos hwn, am mai drygioni ydoedd (nid i gyd ar un ochr, ond cryn lawer ar y ddwy), a goreu bo'r cyntaf y ceir gwared o bob drygioni. Dywed y papyrau rhyfelgar sydd wedi byw yn fras er's misoedd, fel fwlturod, ar waed, y gofala Prydain na fydd y Boeriaid o hyn allan byth yn abl i fyn'd i ryfel i'r wlad hon gobeithio hefyd y ceidw Prydain allan o bob rhyfel cyffelyb, ac y gofala fwy am ei hanrhydedd cynhenid, a'i chymeriad uchel, nag am foddio nwydau ei beilchion a thrachwantau cribddeilwyr a'i llusgodd i'r rhyfel diogoniant hwn. Ar derfynu ? Gwynfyd pe gellid credu y geiriau hyn yn llythyrenol; ond un peth ydyw terfynu rhyfel,peth arall tra gwahanol ydyw sefydlu heddwch. Y mae'r Dalaeth Rydd wedi ei goresgyn a'i chyhoeddi yn diriogaeth Brydeinig a disgwylir y bydd ei chwaer dalaeth y Transvaal yr un modd ar fyrder. Cyhwfana baner Prydain ar big- dyrau Bloemfontein a Pretoria ond beth am y bobl ? Y mae aden gref o'u byddin, a'u gynau gyda hwy, wedi cilio i'r myn- yddoedd, ac heb eu dal ac nid oes sicr- wydd pa bryd y delir hwy chwaith. Goreu bo'r cyntaf, meddwn ni, fel y dybener yr annghaffael truenus. A phe delid hwy yforu nesaf, a phe torid pen neu yr alltudid Kruger a'i gydwladgarwyr neu gydfradwyr -6alwed pob un hwynt ynolei fympwy- beth am yr Is-Ellmyn digofus a dialgar, sydd ac a fydd yn fwyafrif mawr yn mysg pobl wynion Deheu Affrica ? N is gellir eu llywodraethu hwy o hyn allan gyda byddin o bump i chwe' mil fel y gwneid cyn y rhyfel hwn. Barna lluaws sydd yn gyd- nabydus 4'r amgylchiadau y bydd yn ofyn- 01 ini gadw byddin o haner can' mil o wfr yn y wlad hono am lawer o flynyddau. Nid yw ein rhagolygon yn ddisglaer y mae un wlad anfoddog ac annhyblyg fel Iwerddon yn ddigon o faich hyd yn nod i Brydain Fawr gyda'i holl gyfoeth a'i had- noddau milwrol. Gall plentyn drwg neu wallgofddyn gyneu goddaith na fedr cenedl gyfan mo'i ddiffodd.
---3ASIWN Y SULGWYN.
3ASIWN Y SULGWYN. UN o'r sefydliadau hynaf yn mhlith Cymry Lerpwl ydyw Sasiwn y Sulgwyn, yr hon, fel y dywedodd y Parch Wm Owen yn y Seiat Fawr fore ddydd Llun, sydd yn ymestyn yn ol i'r flwyddyn 1787, ac a gynaliwyd bob blwyddyn yn ddifwlch er yr adeg hono. Yn yr amser aeth heibio bu yn atdyniad mawr, yn gyrchfa canoedd o Ogledd Cymru, a llwyddiant a chynydd fu ei hanes am oesau. Y mae adgofion melus gan filoedd heddyw am ami un o'r Cymanfaoedd hyn, a hiraeth yn eu myn- wesau am lais y seraphiaid fu yn pregethu ynddynt. Nid a. y rhai hyn byth yn annghof, beth bynagfydd dyfodol y Sasiwn. Y mae ami i sefydliad a gychwynwyd yn ddiweddarach wedi ein hen adael, ond deil y Sasiwn ei thir yn dda, gan ddangos mor dyn ydyw'r afael sydd gan bregethu ar ein cenedl. Ar yr un pryd, rhyw duedd i fyned yn wanach, wanach sydd ar y Sasiwn o flwydd- yn i flwyddyn bellach, fel y dengys y cynulliadau yn yr addoldai ar y Sabboth, ac yn enwedig yn y Seiat Fawr fore dydd Llun. Mewn amryw gapelau y Sabboth diweddaf, yr oedd y cynulliadau yn llai o gryn nifer nag ar Sabbothau cyffredin. Er's blynyddau gofynir y cwes. tiwn ai nid gwell, er budd y gymanfa, fyddai dewis rhyw adeg arall ar y flwyddyn i'w chynal ? Y mae ei gogwydd tua'r goriwaered yn myned yn mhell i brofi mai hyny fyddai oreu, ie, ac y rhaid gwneud rhyw gyfnewidiad os am i'r sefydl- iad anrhydeddus barhau. Onid mwy man- teisiol fuasai ei chynal, dyweder, yn mis Mawrth neu yr Hydref ? Y mae amgylch- iadau Cymry Lerpwl heddyw yn wahanol iawn i'r hyn oeddynt flynyddoedd yn ol llawer yn byw yn mhell o'r dref, a chyf- leusderau teithio yn dra gwahanol. Hefyd peth cyffredin flynyddoedd yn ol ydoedd gweled yr heolydd yn llawn ar y dydd Sadwrn cyn y Sulgwyn o bobl o Gymru yn dyfod i'r Sasiwn. Pa nifer ohonynt welir yma y blynyddau hyn ? Y mae cyfarfodydd cyffelyb wedi amlhau yn y wlad, ac yn cadw y bobl gartref ac er pan y sefydlwyd Gwyl y Banc, y mae Dydd Llun y Sulgwyn wedi myned yn fwy o wyl. Bellach, y dref sydd yn myned i ganol y wlad, yn lie y wlad yn dyfod i ganol y dref; a phwy all feio y trefwyr am gymeryd mantais ar adeg fel hyn i fyned am ddeuddydd o seibiant i'r wlad ? Teimlad y cyhoedd yn ddiau ydyw y dylid newid yr amser, a gobeithio y bydd i'r awdur- dodau roddi ystyriaeth bwyllog i'r mater unwaith eto. Am y Seiat Fawr eleni, yr oedd yn rhagorol a'r anerchiadau mor felus ag; erioed. Nid oedd y Circus o lawer mor llawn ag y gwelwyd hi, ond yr oedd dan yr amgylchiadau yn fwy na llanw ein disgwyliadau. Braidd yn wag yr edrychai y llwyfan, ond profai adroddiad cryno yr ystadegydd mai yn ei flaen y mae'r enwad yn myned yn y ddinas. Gwnaeth y Parch Wm. Owen gadeirydd rhagorol, a rhodd- odd gychwyniad teilwng i'r cyfarfod yn ei sylwadau ar hanes y Sasiynau yn y gor- phenol. Cafwyd anerchiadau godidog eraill gan amryw o hen siaradwyr y Seiat Fawr, ac eraill newydd. Cawsant destyn pwrpasol ac amserol i siarad arno, sef Rhwymedigaethau y Broffes Gristionog- ol," a dylai yr ymdrafodaeth gynyrchu mwy o undeb yn eglwysi y ddinas. — —0
owns Y BID.
owns Y BID. Cam arall yn mlaen. Y MAB phonogramiaeth ar fiu gwnead yr un gy- mwyna i ddyn ag a wnaeth phofcograffiaeth. Waeth i ni ddechrel1 defnyddio y termau mawr eatronol yna yn fuan nag yn hwyr. Wedi i ddyfais ddyogela trosglwyddiad y ffnrf a'r pryd i lygaid y dyfodol, y mae hi yn awr yn myn'd i arbed rhag difancoll y llais a'r awn. Yn el y Standard, y mae Atademy of Science Vienna ar fedr sef- ydlu amgueddfa i gadw a thrysori phonogramau, wedi e. cynull oddiar dair adran (1) Pob iaith a thafodiaith Ewropeaidd sydd ar gael; ac, yn mhelJach yn mlaen, pob iaith a thafodiaith a siaredir tu allan i Ewrop. (2) Y datganiadau corawi ac unawdol goreu, yn nghydag alawon cenedlaethol pob gwlad. Er engraipht: Pe rhoddid y phonograph ar waith yn Eisteddfod Genedlaethol Lerpwl fis Medi neaaf, gellid cadw pob can, cydgan, araith, a phob gair a ddywedir ar hyd y pedwar diwr- nod, am fil o flynyddau a'u hadgynyrcbu yn ol ewyllys perchenog y tablau a gymerir ohonynt ar y pryd. (3) Pregethau, darlithiau, dywediadau, &c., yn llais a thonyddiaeth y llefarwyr. Diau na fydd Prydain ar ol yn hir i Vienna gyda darpariaeth gyffelyb. Bydd y lleiaiwr yn tewi fel o'r blaen, ond erys ei lais. Chwedl Oeiriog, Ni bu [bydd] marw un." Wylwn, cofiwn am dalentau Fydd yn glasu ein mynwentau Ond cyhoeddwn hyn o ben tai: Ni bydd marw un. Cyfraith ffol y Trwyddedau, C.U'WTD engraipht darawiadol o ddyryswch a gwyrni Oyfraith Trwyddedau yr wythnos ddi- weddaf. Yn mis Medi diweddaf, yr oedd yn. adon Caernarfon wedi gwrthod adnewyddu trwydded tafarnwr, gan arfer y gallu a roddwyd iddynt yn yr achoa nodedig a adwaenir fel Sharp v. Waktford. Apeliodd y publican at y Chwar- ter Sesiwn, a chadarnhawyd yno y gwrthodiad. Ond ni fynai y tafarnwr ei wrthod, ao apeliodd yn atsaf at y Divisional Gourt; ac yr oedd ded- fryd hw&w drachefn yn ei erbyn. Unwaith yn rhagor, cafwyd amlygiad o daerineb y dyngarwr na fynai weied ei gyd-greaduriaid yn dyoddef gan avched, ac aetb a/i gaia yn nesaf i Lya yr ApAl, a phenderfynodd y Llys hwnw, yn cynwya yr Argiwydd Farnwyr enwog A L Smith, Vaughan Williams, a Romer, yn erbyn y tri llys ia; yn benaf ar un pwynt. Dyna ydoedd :-Dylasai'r ynadon, yn ol y gyfraith, y llys cyntaf gael eu cynrychioli yn y Chwarter Sesiwn yr hyn nid oeddynt. Dyna'r gyfraith, mae'n ddiau onide baasai dyfarniad y Llys uohaf yn wahanol; ond y mae'n gyfraith ryfedd, ac annghyaon, yn yr achos hwn, â synwyr cyffredin. Peth digon dwl ydyw gosod un niter o ynadon sir na wydoant o angenrheidrwydd ond ychydig am yr achos i arolygu dyfarniad ynadon y lie a wydd. ant pobpeth dichonadwy am dano ond yn yr amgylchiad hwn, cydfarnai y nalll a'r llall yn erbyn yr adnewyddiad ac felly cafodd y tafarnwr gyflawn chwareu teg yn y Chwarter Sessiwn. Ond yr oedd y tegwob hwn yn dros- edd o'r gyfraith hynod fel y mae yn awr, ac yn dirymu gwaith y tri llys, gan ar yr un pryd roddi i'r publican yr hyn a ofynai. Djwedai Arglwydd Salisbury, mewn araith ymfflam/chol yohydig ddyddiau yn ol, nad oedd frya am ddiwygio cyfraith y Trwyddedau yn ol argymhellion Pwyllgor Arglwydd Peel. Gadael iddi hwyrach fyddai oreu tan ar ol yr Etholiad Cyffredinol, fel prawf o awydd y Llywodraeth i ddiwygio camwri yn mhob gwlad ond eu gwlad eu hunain. Y Cocosfardd newydd. UNWAITH eto, y m&e awen nwyfus "Glan Eif- ion, Criccieth," wedi cynysgaeddu darllenwyr y Daily Post a, cMn a'r papyr hwnw wedi ei chysodi mewn leaded type, fei y gwneir bob am- ser gyda gwaith y prif-feirdd. Testyn ei arwr. gerdd y tro hwn ydyw "Baden-Powell," a go- beithio y danfonir copi addurnedig o'r farddon- iaeth i arwr Mafeking, yr hwn sydd yn Gymro ac felly yn deall Cymraeg. Gan fod Baden- Powel," chwedl Glan Eifion, wedi ei alw i lyw- yddu un o gyrddau Eisteddfod Lerpwl, ac felly yn siwr o ddwad, campus fyddai cael y bardd yno i ddarllen y poem o flaen yr arwr a cher gwydd y miloedd gwyddfodol. Gan nad all hyny gymeryd lIe hyd fis Medi, gresyn fydda cadw ein darllenwyr ar hyd yr haf heb y mwyn- iant o weled awenyddiaeth y bardd Uesmeiriol o Griccieth. Ond annheg 4'r Post fyddai cy- hoeddi'r eynyrch yn ei grynswth, felly dyma'r penill olaf I dref Pretoria gywrain, Aiff yn glir, I roddi baner Prydain Yno'n glir; Bydd hon o hyd yn chwifio Gerbron y byd yn gryno, Heb undyn ei llychwino, yno'n glir, Er cymaint fydd o wawdio yno'n glir, Edryohed Alfred Austin at ei laureh, mae Glan Eifion a'i lygad arnynt. Mae'r rhyfel yma eiaoes wedi cynyrchu annghenfilod o feirdd.