Y Cymro

Helynt yn Mwrdd CwarohaldwaicJ Treffynon. YN nghyfarfod Gwarcheidwaid Treffynon ddydd Gwener, bu ffrwgwd arall rhwng y Bwrdd a'r Parch Watkin Williams, ficer Nanerch. Cyfeiriodd y ficer at achos y ffermwr yn mhlwyf Ysceifiog, gwraig yr hwn fu yn Ngwallgofdy Dinbych, a thal- wyd y draul o'i symud gan y Bwrdd, ar dystiolaeth ei gwr nad oedd yn alluog i dalu heb werthu ei stoc. Dywedodd y ficer iddo dderbyn llythyr oddiwrth drethdalwr yn nglyn a'r mater, a dechreaodd ei ddarllen. Hysbysai yr ysgrifenydd fod gan y fferm- wr dri cheffyl ar ei fferm, 10 neu 11 o wartheg, a 25 o ddefaid. Gefynodd y clerc am enw ysgrifenydd y llythyr. Mr W.: 'Does dim gwahaniaeth beth yw yr enw. (Llefau uchel o "0 !")-Y Cadeir ydd A ydych yn barod i roddi yr enw ?—Mr W. Y mae'r llythyr genyf nis gwn ddim am y peth fy hun.-Y Cad. Onid oes rhyw enw wrtho?—Mr W.: Dim gwahaniaeth. (O !")—Cad. Daagoswch y llythyr i mi ?-Mr W.: Na wnaf.—Mr Lester Smith: Ai llythyi dienw ydyw? Os ie, y mae'r mater yn syrthio.—Mr W. Ni3 gwn ddim am dano.. Os yn warcheidwaid gonest, gwnewch ym- chwiliad i'r achos. Nid yw o un gwahaniaeth pa un a yw y llythyr yn ddienw ai peidio.—Y Cad.: Gan mai achos Y sceifiog ydyw, ymgymeraf fi a gwneud ymchwiliad llwyr os caf wybod enw yr ys- grifenydd.—Mr W. Credaf ei fod yn berffaith wir. —Credai Mr W Roberts i'r llythyr gael ei ysgrif- enu gan rywun oedd yri-ddig wrth y ffarmwr. 0 berthynas i'r stoc, yr oedd ganddo un ceffyl, merlen wedi tori ei chlun, a brynodd am 3p., ac yr oedd ganddi ebol. Dyna oedd yn gwneud y tri cheffyl (Chwerthin.)—Mr Prince: Nid dyma'r cyhuddiad cyntaf ddygodd Mr Williams yn erbyn y relieving officer.—Wedi rhai sylwadau pellach, dywedodd Mr Williams, wrth wasgu arno, fod y llythyr wedi eiarwyddo,ond gwrthododd roddi yr enw.—Mr Matthews Mae'n debyg nad ydym i gymeryd un sylw o'r hyn ddywed Mr Williams na'i lythyr.—Mr W. Beth a ddywedasoch chwi ? Dywedwch ef eto. Chlywais i ddim byd mor ddigywilydd yn fy mywyd ac yr ydych yn galw eich hun yn war- cheidwad anrhydeddus —Sir Matthews Ydwyf, yn llawer unionach na chwi unrhyw ddvdd.Ar ddi- wedd y cyfarfod, cododd Mr Williams drachefn i alw sylw at ddau achos gawsant gynorthwy, a chan anerch y cadeirydd dywedodd Dywedwch efallai fy mod yn eich gwrthwynebu o falais. Sicrhaf chwi nad oes ynof unrhyw falais tuag atoch chwi fel dyn, ond yn annghytuao i'ch gwaith fel cadeir- ydd.-Y Cad.: Os oes genych gwyn yn fy erbyn i, cwynwch wrth yr Arolygydd neu Fwrdd Llywodr- aeth LeOl, os dewiswch. Chymeraf fi mo'm cy- huddo, a gwneud cyfeiriadau ataf, genych chwi, Fwrdd ar ol Bwrdd.—Mr W.: Rhoddwch chwi y ddau achos yma ar y llyfr. Y chwi ydyw arwein- ydd y Bwrdd, ac arnoch chwi y mae'r cyfrifoldeb. Toraswn fy mysedd ymaith cyn y rhoddaswn hwy arnoch chwi.—Y Cad. Felly deuwch yma ynte, i /chwi gael eich dewisiad o'u tori ymaith.—Mr W. Mr Prince-Mr Prince Bu raid i chwi dalu uu 50p., a chewch y pleser o dalu un arall os yr enwch fi.-Terfynwyd y cyfarfod ar hyny, wedi eistedd am rai oriau.

:°: Nodion o Fon. DDYDD Mercher diweddaf, yn y Tabernacl New- ydd, Caergybi, unwyd mewn glan briodas Mr R. Henry Hughes, Brunswick Road, Lerpwl, a Miss Jennie Thomas, merch hynaf Capt a Mrs Thomas, Neívry Street, Caergybi. Gweinyddwyd y ddefod ddyddorol gau y Parchn W Griffith (gweinidog), Wynn Davies (Everton Brow, Lerpwl), a Mr R P Williams, cofrestrydd. Gwas y briodas ydoedd brawd y priodfab, a'r morwynion oeddynt dwy chvvaer y briodferch, yr hon a roddwyd ymaith gan ei thad. Yr oedd y capel yn orlawn, a naturiol- hyny-, gan fod Miss Thomas yn hanu o un o deulu oedd hynaf a pharchusaf y dref. Mae hi kefyd yn adnabyddus iawn mewn cylchoedd cerddorol—yn un o'r cyfeiiesau mwyaf medrus, ac wedi rhoddi ei gwasanaeth yn siriol a pharod ar hyd y blynyddau mewn cyngherddau ac eisteddfodau. Mae hi hefyd wedi chwareu yr offeryn yn y Tabernacl Newydd yn ystod y deng mlynedd diweddaf yn hynod o ffyddlawn. Prawf o serch yr eglwys yn y lie ati ydoedd yr anrheg hardd a gyfiwynr/yd iddi o lestri ariau ar ei phriodas. Yr oedd y lluaws aurhegion eraill a dderbyniodd yn ihynod o brydferth a chost- favvr. Ymadawodd y par ieuanc yn y prydnawn i dreulio eu mis mel yn nghanol dymutiiadau da eu cyfeillion a'u cydnabod. Diolch i chwi, Mr Gol., am arlwyoyn eichrhifyn diweddaf dameidiau o ddanteithion blasus y Seiat Fawr. Sylwai un o'r siaradwyr mai angen penaf Cymru heddyw ydyw crefydd ymarferol. Beth fyddai i'r gvveiaidogion roi esiampl o'r grasusau prydferth y siaredid am danynt ? Yn ddiweddar yr oedd dau weinidog adnabyddus yn cynal c'yfarfod mewn capel yn Mon, y gynulleidfa yn weithwyr gua mwyaf. Yr oedd y ddau wedi traddodi yr un piegethau mewn capelau eraill yn yr un dref ar achiysuron blaenorol. Nid oedd eu costau teithiol oud ychydig sylltau, ond talwyd iddynt 5p. yr un. 11 Nis gwn pwy i'w beio fwyaf, yr eglwys am roddi ynte y pregethwyr am dderbyn y fath swm. Dy- wedir fod y ddau yn gefnog o bethau'r byd, ac heb deulu. Dylai gweinidogion ar bob cyfrif gael cyf- log i'w galluogi i fyw yu gysurus, ond y mae 10p. am hen bregethau ar ddiwruod yn yr wythaos yn afredymol, yn enwedig pan gofiwn fod gau eglwys Ciist gymamt o waith i'w wneud er codiyr''angheu- us o'r domen." Yn jr ardal lie y cyualiwyd y cyf- arfod y mae lluaws o deuluoedd tlodiou na fynych- ant umhyw le o addoliad, amryw yn rhy dlodioa i ga.et gwisgoedd cyfaddas. Onid crefydd ymarfer- ol" fyddai cynorthwyo rhai felly, a chyduabod gwasanaethambell weinidog tlawd yu fwy anrhyd- eddus sydd o dan bwys y byd yn cyflawni yn ddys- taw waith ardderchog dros ei Feistr ? Colli ddarfu Cor Undebol Llangefni yn Eistedd- fod Colwya Bay ddydd Liun y Sulgwyn. Nid yw er byny yn grwgnach ei fod wedi cael cam. Dyma J spryd rhagorol. Mor wahauol i Seindorf Aiian Ffestiniog ar ol colli yn Eisteddfod Llangefni y Pasg diweddaf. Bu bywyd y beirniad y pryd hwnw agos rnewu perygl. Ba Seindorf Drefol Porthaethwy, tan arweiniad Mr G W Senogles, yn chwareu yr wythuos ddi. weddaf o tlaau Ardalydd Mou a gwahoddedigion yn Piasnewydd, a mawr fwynhawyd eu gwasanaeth. Drwg gan luaws fydd cly wed am fai wolaeth Mr Richar is, ysgolfeistr, Bodedern. Bu'n wael am j WYlhnosau" Cymeriad dJddan a chyrneradvry iawn i gan bawb ydoedd, a theimiir chwithdod mewn ami gyichareiol. j Mae mab Arglwyddes Neave, Llysdulas, wedi dy- chwelyd o'r rhyfel yn Affrica. Yr oedd llawenydd mawr yn mysg trigolion Amlwcb. Bu rbialtwch mawr yn Llanfachreth ar fynediad Argl. Roberts i Pretoria- chwifiwyd baneri, tan- iwyd cyfiegrau, gwnaed dynion gwellt i gynrych- ioli Kruger, Cronje, Botha a Lloyd George, a gor- ymdeithiwyd gyda hwy drwy'r heolydd, ac yna lloagwyd hwy yn nghanol brwdfrydedd angerddol. Cymerai un os nad dau ustus heddwch ran yn y I gweithrediadau. -0:- MONFAB.

Marwolaath Dr Ryle, cyn-Etgcb Lerpwl. GTDA gofid dwys yr ydym yn cofnodi marwolaeth yr Hybarch Dr Ryle, cyn-Esgob Lerpwl. Er ei ymddiswyddiad yn mis Mawrth diweddaf, gwaelodd ei iechyd yn raddol, a daeth y diwedd ddydd Sul diweddaf yn Lowestoft. Yn marwolaeth Dr Ryle, yn yr oedran teg o 84: mlwydd, cyll Eglwys Loegr ei heagob hynaf, a'r adran Efengylaidd yn yr Eglvrys hono ei harweinydd amlycaf a mwyaf penderfynol. Ei ddymuniad penaf I er's blynyddau ydoedd cael marw yn yr harnis." Bu agos iawn i'r dymuniad gael ei gyflawni. Ond gorfododd y gwaeledd a'i cyfarfu yn Hydref di- weddaf ef i roddi ei swydd i fynu, a chymerodd ei ymddiswyddiad le Mawrth laf. Gyda dymuniad i wneud perffaith gyfiawnder a gwasanaeth Dr Ryle i Eglwys Loegr fel cyfangorph, buasai raid i farnwr teg ddweyd mai ei gymeriad ar y cyfan ydoedd dyn plaid, galluog a chadarn. 0 I ddechreu ei yrfa glerigawl, cymerodd i fynu safle arbenig, ac anaml, os byth, y symudai yn mhell i edrych ar gwestiynau o safbwynt arall. O'r dech- reu i'r diwedd, amddiffynodd ei olygiadau ei hun am atbrawiaeth yr Eglwys, defodaeth ac arferion, a beirniadai olygiadau y rhai a wahaniaethent oddi- wrtho gyda'r fath lymder a dyfalwch fel yr edrych- ent, er yn ddiamheuol onest, braidd yn eithaf- ol. Nid oedd gan ddefodaeth rwysgfawr a thraddodiadau eglwysig un atdyniad iddo ef, ac ni wnaent yr argraph leiaf arno. Hwyr- ach fod gan gysylltiadau boreuol a thymher bersonol gryn lawer i wneud a hyn. Ar y cyntaf, ni fwr- iadwyd ef yn glerigwr. Yn fab i'r diweddar Mr John Ryle, A.S., Macclesfield, dygwyd ef i fynu ar gyfer gyrfa wleidyddol; a hyd yn 25ain oed, ed- rychai ar hyny fel cynllun ei fywyd. Ond yn sydyn daeth tro ar amgylchiadau collodd ei dad safle fas- nachol o gryn ddylanwad, a bu raid i Ryle ieuanc droi ei olygon i ryw gyfeiriad arall. Penderfyuodd gymhwyso ei hun ar gyfer cymeryd urddau, ac ni chafodd reswm byth i edifarhau. Ganwyd Johu Charles Ryle yn Park House, Macclesfield, Mai lOfed, 1816. Cafodd ddygiad i fynu gofalus, ac yn yr amser priodol anfonwyd ef i ysgol Eton. Yn 1833, derbyniwyd ef i mewn i Goleg Crist, Rhydychain, lie y daeth yn fuan yn enwog fel chwareuwr ac fel myfyriwr. Eaillodd ysgoloriaeth Prifysgol Craven yn 1836, ac anrhyd- edd dwbl mewn clasuron yn 1837, pryd y cymerodd hefyd ei B.A. Anrhydeddwyd ef a'r radd anrhyd- eddus o D.D. gan Brifysgol Rhydychain yn 1880. Ordeiniwyd ef yn 1841, ac yn yr un flwyddyn pea- odwyd ef i guradiaeth Exbury, swydd Hants Yn mhen dwy flynedd, penodwyd ef yn rheithor St. Thomas, Winchester. Yn 1844, daeth yn rheithor Helmington, Suffolk, yr hon fywoliaeth a roddwyd iddo gan yr Arglwydd Ganghellydd, ac arosodd yno hyd y flwyddyn 1861, pan y cynygiodd Esgob Nor- ich iddo fywoliaeth Stradbroke, Suffolk. Penodwyd ef yn Ddeon Gwledig Norwich yn 1872, yn bregeth- wr arbenig yn Nghaergrawnt yn 1873 a 1874, ac yn Rhydychain yn 1874,1876, 1879, a 1880. Yn 1880, penododd Arglwydd Beaconsfield ef i Ddeoniaeth Salisbury, ond cyn iddo dderbyn y swydd yn ffurfiol penodwyd ef i Esgobaeth newydd Lerpwl, achysegr- wyd ef yn Yore, Mehefin o'r un flwyddyn. Pan y cynygiwyd yr esgobaeth iddo, dywedir iddo ddweyd wrth Arglwydd Beaconsfield, Fy Arglwydd, yr wyf fi yn rhy hen i wneud Esgob yr wyf yn 64." Edrychodd y Prifweinidog ar gorph cadarn a gwyn- ebpryd iachus Canon Ryle, ac ebai yn dawel, Ym- ddengys i mi fod genych gorph da iawn Ar Wyl Sant Barnabas, Mehefin 11, 1880, aeth nifer lluosog o ddinas'yddion Lerpwl i York i vveled y ddefod ddyddorol yn cael ei chvflawni, ac yn eu plith yr oedd y diweddar Christopher Bushnell, fel trysorydd y pwyllgor esgobawl; y diweddar Canon Hume yn cynrychioli y swyddogion, a'r diweddar Canon John Stewart. Y Sabboth canlynol, pregeth- odd yr Esgob newydd, am y tro cyntaf yn ei wisg- oedd esgobawl, ddwy bregeth ymadawol yn Eglwys Blwyfol Stradbroke, yr hon oedd yn orlawn o wran- dawyr. Cafodd dderbyniad cynes a chalonog i Lerpwl. Cymerodd y ddefod o orseddu le yn Eglwys Gadeiriol St. Pedr, Gorphenaf 1, 1880, a thraddod- odd yr Esgob anerchiad teilwng o'i swydd ac o'r am- gylchiad. Ar ei benodiad i'r Esgobaeth newydd a phwysig hon, cafodd Dr Ryle gyfle neillduol i enill enwog- rwydd fel Esgob ond fel ysgrifenydd traithodau poblogaidd, yn hytrach nag fel llywodraethwr eglwysig, y cofir ef oreu. Fel awdwr pamphledau yn ymwneud a chwestiynau y dydd bu yn hynod lwyddianus. Am ei lwyddiant fel llywodraethwr eglwysig, y mae gwahaniaeth barn yn bodoli. Cymer rhai olwg frwdfrydig ar ei lwyddiant fel esgob, tra y myn eraill ei osod i lawr yn bar isel yn y raddfa. Dibyna y golygiadau hyn yn ddiau ar y cydymdeim- lad neu'r diffyg cydymdeimlad a'i olygiadau eglwysig. Ymosodwyd arno yn llym a chwerw o dro i dro gan yr Uchel-Eglwyswyr. Nid oeddynt, fodd bynag, ond haeriadau gelynion, a pharhaodd yntau hyd y diwedd i gynrychioli adran arbenig a helaeth o'r Eglwys, Gellir dweyd yn ddiau na safai Dr Ryle yn y rhesg flaenaf fel duwinydd, fel trefnydd esgob- awl, nac fel gwladweinydd eglwysig. Gorweddai ei dalentau mewn cyfeiriadau eraill, a diau iddo wneud yr hyn oedd oreu trwy gad w at y pethau oedd ganddo duedd atynt a gallu i'w cyflawni mor ragor- ol. Yr oedd ei ddylanwad o'r nodwedd boblogaidd, ac nid oes amheuaeth na fu ei ddylanwad yn un iachus ar bawb a ddeuai i gyffyrddiad ag ef. Llwyddodd, fodd bynag, i lywio ei esgobaeth trwy bob ystorm heb daro yn erbyn un graig; ac yn ystod ei holl fywyd bu yn Eglwyswr ffyddlawn a chyson. Fel y dywedwyd, perthynai i'r adran Efengylaidd o'r Eglwys, ond ni chymerodd un ran yn y brwydrau defodol yn ystod y blynyddau di- weddaf. Hwyrach fod ganddo amryw resymau dros hyny. Ei awydd i beidio creu cynhwrf yn heddwch mewnol yr Esgobaeth, ac hefyd teimlai ei hun yn myned yn rhy hen i ddal cyffroadau dadleuaeth. Ei eiriau olaf i'r Esgobaeth oeddyut-" Glynwch wrth hen Eglwys Loegr, fy mrodyr anwyl; glynwch wrth ei Be-ibl, ei Llyfr Gweddi, a'i Llithoedd. Na adewch i un sefydliad elusenol ddyoddef. Ystyr- iwch y tlawd a'r anghenus. Cynortkwywch y gwaith cenhadol gartref ac oddicartref. Nac annghofiweh mai egwyadorion y Diwygiad Protestanaidd wnaeth y wlad hon yr hyn ydyw, ac na adewch i ddim eich temtio i gefnu arnynt."

Colofn Olrwoet PASIODD ei ail ddarlleniad yn ddi wrth wyaebiad, ac y mae pob rhagolwg y caiff Meaur y Plant, tan ofal Mr Souttar, fyned trwy borth cyfyng ei drydydd darlleniad yn Nhy'r Cyffredin ddydd Mercher nes- af, yr 20fed cyfisol. Yn mhlith canoedd o fyrddau cyhoeddus y wlad a'i cefnogant, nid oes yr un mwy calonog a diamwys na Chynghor Dinas Lerpwl, yr hwn a bleidleisiodd 55 yn erbyn 19 trosto. Daeth ai y cymhelliad grasusol ar ran y plant druain oddi- wrth Bwyllgor Gwylio y Cynghor, yr hwn yn y blynyddau diweddaf a wnaeth gymaint tuag at enill i'r ddinas enw da am ei hymdrechion i reol- eiddio yn hytrach na chael ei rheoleiddio gan y Fasnach Feddwol. Anghenfil rn unig allai wrth- wynebu deddfwriaeth ar bwnc mor bwysig ag atal plant tyner tan 16 oed rhag cyrchu diod o dafarnau i rieni neu lettywyr a gormod o gywilydd arnynt ei nol eu hunain, neu hwyrach rhy feddw na chawsent ragor pe'r aethent. Rhai da am glebar dros eu hawliau, a chwyno am eu gorthrwm, yn gyffredin ydyw Undebau Gweith- wyr, ond pur ddall a phendew i weled gwir achos- ion eu helbulon a'u hanawsderau. Yn allanol y tybiaut hwy fod pob drwg a diffyg, mewn cyfalaf- aeth cryf, dideimlad, ar un Haw, a Senedd wan, dan ei phawen yn rhy fynych, ar y Haw arall; ond er fod gormod sail i'r gwyn uchod, yn arferion afradus a diddarbod y gweithwyr eu hunain y mae eu prif elyn, a rhaid symud y drwg oddifewn, chwedl y pregethwyr, cyn y ceir fawr dda o ddeddfwriaeth y tuallan. Pa hyd y pery cynghrair mor agos rhwng Llafur â'r Dafarn ? Paham y rhaid cynal pob pwyllgor neu glwb gweithwyr ar ddibyn mor serth, oddiar yr hwn y llithra cynifer ohonynt bob blwydd- yn i'r dyfnder anadferadwy ? Paham na ellir trefnu na gorymdaith nag arddangosiad heb fod nawdd a hugan y dafarn tros y cwbl ? Pan benderfyno y gweithwyr ddatod y llyffethair hwn o'u plethiad eu hunain, bydd eu gorthrwm penaf wedi diflanu. Ie, ie, geiriau d6l a duwiol; ond pwy ddaw a'r gweithwyr a'u hundebau i edrych ar bethau o'r saf- bwynt yna ? Eu harweinwyr ac y mae argoel fod rhai o'r cyfryw wedi cael gweledigaeth eglur ar y mater. Yn ei anerchiad i Gynadledd flynyddol Undebau Llafur y Werddon yn Nublin y dydd o'r blaen, sylwai Mr Leahy mai y ffordd i nerthu pob agwedd ar y symudiad llafurol yn yr Ynys Werdd fyddai i arweinwyr y dynion eu tywys hyd lwybrau Dirwest, yn lie taflu holl bwys eu dylanwad o du y Fasnach Feddw. Anogai ei gydweithwyr i ffurfio cynghrair unedig o nerthoedd Llafur a nerth- oedd Dirwest. Ni roddwyd erioed iddynt iachach cynghor; a'r 11 hyn a ddywedodd Mr Leahy wrth weithwyr y Werddon, dyweded eu harweinwyr hwythau wrth weithwyr Cymru, Lloegr, a'r Alban. Anfonodd Gol. y Licensed Trade News at Lady Henry Somerset i ofyn ai tybed iddi mewn gwirion- edd wneud y sylw yn ei haraith yn Wolverhampton nad oedd gan y Fasnach Drwyddedol na gwleid- yddiaeth, dyngarwch, na rhagolwg yn y byd ond gwneud arian." Do, ebe hithau yn ei hateb moes- gar ond cystwyol iawn ac aeth yn mlaen i ddyfynu o eiriau gwladweinwyr, dyngarwyr, ac Adroldiad Mwyafrif y Ddirprwyaeth Drwyddedu i ddangos eu b -d hwythau yn coleddu syaiad cyffelyb ond yn ei ddatgan hwyrach dipyn yn llai cryno. Y tro nesaf, Lady Henry, yr ewch ati i dynu llun mor gywir, co-qwch mor hoff gan bawb, yn enwedig yr hagr, ydyw cael euffiatro. JB AITSH.

-0- DyfTry/i Clwyd. DINBYCH PHIF atdyniad y Sulgwyn yma ydoedd y rhedeg a mabolgampau eraill ar dir y Castell. Ymgynullodd dros dair mil o bobl, a fu yno erioed y fath hwyl. Yr oedd nifer yr ymgeiswyr ynyramrywiol gystadl- euon yn bur lluosog, a chafwyd cryn ddifyrwch yn y rhedegfeydd olwynwyr-yr olaf i gael y wobr, y rhedegfa deir-coes, a'r rhedeg mewn sachau, Heb- law y cystadleuon, yr oedd yno glwb o lanciau o Manceinion yn myned trwy nifer o ymarferiadau corphorol dyddorol, ac ych wanegoid Seindorf Filwr- 01 y Gwirfoddolwyr at y dyddordeb. Dydd Mawrth,jyn nghapel Peniel, gweinyddwyd y ddefod briodasol rhwng Miss H M Hughes, Segrwyd Ucha, merch ieuengaf y diweddar Mr Wm Hughes, King's Mills, & Mr R R Lloyd, mab ieuengaf Mr Owen Lloyd, Bachymbyd Fawr. Gweiayddwyd gan y Parch David Jones, Rhuddlan. Dyma'r briodas gyntaf a weinyddwvd yn y capel hwn, ac fel arfer, cyflwynwyd Beibl hardd yn anrheg i'r par ieuanc ar ran yr eglwys. Ymadawsant yn y pryd- nawn, yn nghanol llongyfarchiadau eu cyfeillion, i dreulio eu mis mel yn Hastings. Nos Sadwrn, ar ol cystudd maith, bu farw Mr Gold Edwards, un o gyfreithwyr goreu a mwyaf ad- nabyddus Gogledd Cymru. Efe ydoedd cofrestr- ydd Llys Sirol Dinbych, a llanwai amryw swyddi eraill. Bu am lawer o flynyddau yn oruchwyliwr etholiadol y Rhyddfrydwyr yn ,y sir a'r bwrdeis- drefi, ond yn ddiweddar ni chymerai ran flaenllaw mewn materion cyhoeddus. RHYL. Cynaliwyd cyfarfod o Bwyllgor Gweithiol Cyng- hrair Eglwysi Rhyddion Gogledd Cymru, yn Rhyl, ddydd Iau, dan lywyddiaeth v Parch Evan Jones, Caernarfon. Prif waith y cyfarfod ydoedd trefnu ar gyfer y gyfres o gyfarfodydd ceihadol y bwriedir eu cynal ddechreu y flwyddyn. Cynelir y cyfarfod- ydd hyny yn y trefi o Chwefror 16 hyd y 26ain, ac yn y wlad am yr wythnos yn dechren Mawrth 2il. Peuderfynwyd gwasgu ar y cynghorau lleol i wneud trefniadau cynar a phriodol ar gyfer hyny. ) RHUTHIN. I Ddydd hu cynaliwyd cymanfa ganu flynyddol Bedyddwyr Dyffryn Clwyd yn Llanelidan, lie yr ymgynullodd cynulleidfa fawr, ac y cafwyd cyfar- fodydd pur lwyddianus. Yr arweinydd ydoedd Mr Edwards, y postfeistr. Y Sul cyn y diweddaf bu farw Mr J H Davies, paentiwr, Market Street, yn 67 oed. Yr oedd yn wael er's amser, ac nid oedd ond wyth mis er pan fu ei wraig farw. Yr oedd Mr Davies vn adnabyddus i gylch eang, a pherchid ef gan bawb o'i gydnabod, yn mhell ac yn agos. Cymerodd yr angladd le ddydd Mercher, yn mynwent Rhewl, ac yr oedd tyrfa fawr yn bresenol, yn cynwys cynrychiolwyr o Urdd y Coed wig wyr; ac yr oedd pedwar diacon o eglwys y Tabernacl yn bresenol, o'r hon yr oedd Mr Davies yn aelod ffyddlawn. Gwasanaethwyd yn yr angladd gan y Parchn E J Williams, Tabernacl, ae Ambrose Jones, Trefnant, wrth y ty ac wrth y bedd gan y Parchn E Jones, Merllyn, ae E J Wil- liams.

--0-- Addysg Grefftwrol yn Sir Fflint. YN nghyfarfod Llywodraethwyr Ysgol Ganolradd Treffynon, a gynaliwyd yn Nhreffynon ddydd Sad- wrn, dan lywyddiaeth Mr H Lester Smith, bu ym- drafodaeth faith ar gwestiwn addysg grefftwrol. Dy- wedai Mr Muspratt fod y pwyllgor yn hwyrfrydig i roddi arian i'r amrywiol ddosbarthiadau ambulance agynelid yn sir, am y teimlent mai gwell fuasai i'r arian fyned i ddosbarthiadau o nod wedd mwy addysg- awl. Bydd y swm a ganiata y Cynghor Sirol at addysg grefftwrol yn llawer llai eleni, am ei fod wedi rhoddi lOOp at ysgol Treffynon, ac yn y cyfar- fod nesaf bwriedir pleidleisio lOOp at ysgol y Wydd"- grug, a rhyw swm at ysgol Llanelwy. Mr P Mos- tyn Williams, ysgrifenydd y dosbarthiadau crefft- wrol, a ddywedodd i'r dosbarthiadau fod yn bur llwyddianus llynedd, er y siomwyd ef i raddau na-, fuasai rhai ohonynt wedi enill rhoddion uwch oddi- wrth y Llywodraeth. Ni dderbyniodd Treffynonf er engraipht, ond 4p 13s 9c, yr hyn oedd yn llawer rhy fychan ag ystyried y gwaith da a wnaethant yn yr arholiadau. Derbyniodd dosbarth Pant Asaph 70p 10s. Gofynwyd i'r ysgrifenydd ddyfod ag: adroddiad i egluro iddynt y rheswm dros y gwahan- iaeth dirfawr yna. Dewiswyd yn bwyllgor i drefntt y dosbarthiadau Celf a Gwyddor erbyn y tymhor nesaf :-Lady Mostyn, Mrs Johnson Jones, Mri J L Muspratt, P Harding Roberts, Peter Jones, W Jones, y prifathraw, a'r clerc.

--(). Barddoniaeth. BYW. Gan WATOYN WYN, Byw's hir yw ymgais fawr y byd, A mesur oes wrth fainb ei hyd Byw'n ddedwydd, hyny eto gawn Yn amaan bywyd llawer iawn Byw yn llwyddianus gaiff y lie Blaenaf gan filoedd is y ne'; Byw'n enwog ydyw amcan mawr Rhan helaeth o drigolion llawr A byw'n anfarwol, dyna ndd Pob marwol,— rhyw anfarwol fod Os am fyw'r oil o'r rhai'n yn un- Byw'n hir a dedwydd yn gytun, Llwyddianus, enwog, yn y byd, A byw'n anfarwol yr un pryd, Un ffordd yn nghyd i gyd a'i gwna, A dim ond un, sef BYW YN DDA. Y diweddar MR J. F. OWEN, St. Domingo Grove. DA was mewn pryd dewisodd-ran dda, Y rhan ddeil feddianodd Duw yn rhan-dyna wir rddd Yr hoff was pan orphwysodd. Ei wedd ieuanc addawol—a lwydodd Fel blodyn cynarol; Erys ei ras ar ei ol Yn rhds iraidd persawrol. Er disgyn i'r bedd, fe esgyn ysgol, Trwy ei gaddug, i'r gwawl tragwyddol; 1 Ion ddieisiau lawenydd oesol, 0 fawn y nwyfua drigfanau nefol; Oystudd ei rudd a ad ar ol,-yntau'n sant A'i lon'd o dyfiant a glendid dwyfol. TRISANT.