Y Cymro

Cymdeitftasfa Chwartarol Mothodistiald Gogledd Cymru. Parhawtd cyfarfodydd y Gymdeithasfa yn y Bala ddydd Mercher. Y cyfarfod pwysicaf ydoedd y gwasanaeth ordeinio yn y bore yn y Capel Mawr. Yr oedd tri-ar-ddeg o bregethwyr i gael en hordeinio i gyflawu waith y weinidogaeth. Daeth cynulliad mawr i'r cyfarfod, a llywyddwyd gan y Parch G Ellis. Wedi dechreu'r gwasanaeth yn y ffordd j arferol gan y Parch W Rowlands, Cefnywaen, dar- llenodd y Parch Ryle Davies, Llundain, y rhanau o'r Ysgrythyryr arferir eu darllen ar yr amgylchiad. Yua traddododd y Proff. Hugh Williams, Bala, an- erchiad galluog a grymus ar Natur Eglwys." Ar •; ei ol, gofynodd y Parch Win Jones, Lerpwl, y cwestiynau o'r Cyifes Ffydd i'r ymgeiswyr can- lynol-J W Jones, Nant Gwrtheyrn; J D Evans, B. A,. Brynaerau J K Jones. Rhyl; E W Roberts, Bodfari; W H Lewis, Johnstown; J Garnon Owen, Bwlchgwyn R Griffith, Ftiiut; R R Jones, Bala; R Jenkyn Owen, Newton-oa-the-Hill; Edmund Griffith, Lerpwl; J Evans, Llanidloes W J Roberts, Warrington J Tudno Williams, M.A., Llundain. Offrymodd y Parch J Hughes, Lerpwl, weddi,athraddodwyd y Cynghor gan y Parch Dr Wm James, Manceinion. Terfynwyd y gwasanaeth gan y Parch Dr Cynddylan Jones. Am ddau a phump o'r gioch, pregethwyd yn yr awyr-agored i gynulleidfaoedd mawriou gau y Parcha W 3yle Davies, Llundain; John Roberts, Tai Hen G Ellis, Bootle, a Dr Cynddylan Jones. Am ddau o'r gloch hefyd, cynaliwyd eisteddiad o'r Gymdeithasfa. Rhoddodd y Parch W Williams, Glyndyfrdwy, grynodeb o hanes yr achos yn Nwy- j rain Meirionydd, ac adolygwyd hyny gan y Parch Evan Davies, Trefriw. Cyfiwynodd Mr Robyns- Owen adroddiad o gyfarfod y diaconiaid. Darllen- odd y Parch Richard Jones, Mancot, adroddiad try- sorfa y Genhadaeth Gartrefol, yr hwa a. awgrymai eu bod yn penodi y Parch John Williams, B.A., Dolgellau, yn ysgrifenydd cyllogedig i'r drysorfa yn y dyfodol, ac hefyd yn ysgrifenydd i Gronfa yr Achosion Seisnig, ac i gyliwyno ei holl amser i'r gwaith. Dangosai adroddiad Cronfa yr Achosion Seisnig fod gweddiil o 227 p yn yrariandy. Dat- ganwyd boddhad ohervrydd sefyilfa Eglwys Seisnig Everton Brow, Lerpwl, a'i bod erbyn hyn yn hunan- gynaliol. Cyflwynwyd y Parch J J Williams, New York, i'r cyfarfod gan y Parch Ellis J Jones, Caer- narfon, a rhoddwyd iddo groesaw cynes. 171 Yn yr hwyr, cynaliwyd cyfarfod cyhoeddus i hy- rwyddo Cronfa y Can Mil Punau. Cymerwyd y gadair gan Mr J Herbert Roberts, A.S.,acyn nghwrs ei anerchiad, dywedodd ei fod yn ystyried y Bala fel y lie mwyaf addas i gynal cyfarfod yn nglyn a'r mudiad hwn, am i'r dref fod yn aelwyd a char- tref i asiryw o'r trysorfeydd mwyaf a'r achosion pwysicaf a gychwynwyd gan y Cyfundeb yn ystod y ganrif. Anerchwyd y cyfarfod yn rymu8 a hyawdl gan y Parchn Dr Cynddylan Jones, John Williams, Lerpwl, ac eraill.

-0- Gymanfa y Waslovalci P ARHA WYD Y gweithrediHilau yn Nghoawy ddydd Mercher. GaL) i Lywydd y Gynadledd, y Parch F W Macdouald, orfod yuiadael yn foreu, llywydd- wyd gan Lywydd y Gymaafa, y i'.tieti Rice Owen, F erndale. Cyflwynwyd adroddiadau amrywiol bwyllgorau, a chadarnhawyd hwy. Yn adroddiad y PwyJlgor Dir- westol, hysbysid cynydd o 2:] yt1 rhif Gobeithluoedd Deheudir Cymru. a lleihad o 24 yn rhif aelodau Cymdeithas Ddirwestol y cyfuudeb. Yn Ngogledd Cymru, cynydd o dri yn rhif y Gobeithluoedd, a chynydd o 263 yn rhii aelodau Cymdeithas Ddir- westol y cyfundeb. Pasiwyd penderfyniad yn cym- eradwyo deddfwriaeth yn ol argymhellion Adrodd- iad Arglwydd Peel, a datganwyd boddhad fod tri ¡ mesur pwysig yn dwyn perthyuas a Chymru wedi pasio yr ail ddarlleniad. Ar gynygiad y Parch W 0 Evans, yn cael ei gefn- ogi gan y Parch H Price Hughes, cytunwyd i'r eis- teddiadau yn y dyfodol gael eu hagor ar nos Lun, i'r amcan o gyflivj-no y Ily-tvj,dd newydd i'r gadair. Wedi'r ddefod o gadeirio, bydd i'r llywydd newydd draddodi ei anerchiad llywyddol ar ryw bwnc neill- duol. Penodwyd liywydd ac ysgrifenydd y Gyman- fa, llywyddioa y ddau gyfarfod Talaethol, yn nghyda gweinidogion Cylchdnith Llanidloes, yn bwyllgor i barotoi plan y Gymanfa nesaf. Ar gyn- ygiad Mr Marsden, Treffynon, penderfynwyd gofyn i'r Gynadledd gaoiatau i'r eglwysi Cymreig enwi nifer o gynrychiolwyr i'r Gynadledd Gyffredinol a gynelir y flwyddyn nesaf yn Llundain. Wedi gorphen y gwaith pwyllgorawl, cynaliwyd gwasacaeth ordeinio yn Neuadd y Dref, pryd yr oedd cynulliad lluosog yn bresenol. Arweiniwyd gan gyn-lywydd y Gynadledd, a thraddodwyd y Cynghor gan gyn-lywydd y Gymanfa, y Parch E Humphreys. Y pregethwyr a ordeiniwyd oeddynt Mri R Jones-Williams, Leigh F E Joties, Colwyn Bay; Arthur W Davies, Prestatyn; John Lloyd, Treharris; D Roberts, Touypandy; a D Corris Davies, Rhymni. Y prydna vn a'r hwyr, cynaliwyd cyfarfodydd pre- gethu yn yr awyr-ogored yu y Castell, pryd y gwas- anaethwyd gan y Parchn Rice Oweu, H Price Pughes, D 0 Jones (Lerpwl), a H Hughes, Abergele. -0

"YR HYN A DDYWED PAWB." MAE yn hen ddywediad an y Cymry a'r Saeson fod yr hyn a ddywed pawb yn rhwym o fod yn wir {" What all men say mutt be true "). Cyduna pawb sydd wedi rhoddi prawf ar Bitters Gwilym Evans-a phwy a wyr yn well na hwy ?—i ddweyd mai dyma y feddyginiaeth oreu at bob math o anhwylderau yn y oylla, yr afu j giau a'r gwaed. Wele ychydig ddy- fyniadau o dystaolaeth personau cyfrifol yn ngwahan- ol fanau yn Lloegr a Chymru :-0 Manchester Cefais ymosodiad trwm o Influenza, nid oedd y moddion gefais gan y meddyg yn gwneud lies 1 mi, ond wedi cymeryd potelaid 2s 9c o Bitters Gwilym Evans yr wyf yn gwella, ac wedi ail ymaflyd yn ty ogwaith. Ni aliaf byth ganmol gormod ar y Quinine Bitters hyn, gan ei fod wedi I od yn werth ei bwysau o aur i mi." 0 Liverpool: Ystyriaf Bitters Gwil- ym Evans yn feddyginiaeth deuluaidd ragorol, ac na ddylai un teulu'fod heb bote'aid ohono yn y ty." 0 Birmingham Bum yn dyoddef yn hir gan nerious- ness a gwet did mawr, ond derbyniais lawer o les wrth ddefnyddio Bitters Gwilym Evans." 0 Fangor: "DyoddefaiB am flynyddau gan Bronchitis ond mae Bitters Gwilym Evans wedi fy ngwella o ddoluriau eraill wrth ei ddefnyddio." 0 Lanrwst: Derbyn- iais fwy o les oddiwrth Bitters Gwilym Evans na oddiwrth unrhyw feddyginiaeth a gymerais erioed, yr wyf yn teirnlo yn well ao yn gryfach nag y bum er's blynyddau." Canoedd o dystiolaethau cyffelyb. Gwei thir gan bob fferyllydd mewn poteli 2s 9c a 4s 6c yr un, neu gellir ei gael trwy y post oddiwrth y per- chenogion—Quinine Bitters Manufacturing Co., Lim- ited, Llanelly, S. Wales.

——oj Yr Yspytty Gymreig yn llaheudlr Affrica. Mewn cyfarfod o bwyllgor lieol LerpwI a gynaliwyd yr wyth nos ddiweddaf, dan lywyddiaeth Mr Thoaias Davies, Y.H., darllenwyd y lhthyr canlynol oddi- wrth yr ysgrifenydd trefniadol, Proff. Alfred Hughes, Llundain:— Llundain, Mehefin 7fed. ANWYL Syr,—Yr ydym erbyn hyn wedi anfon allan 28 o bersonau, yn cynwys 3 meddyg, 2 feddyg cynorthwyol, 9 i drwsio'r elwyfaii, 10 o nurses a gweinyddwyr eraill. Pan y cyrhaeddasant Cape- town, hysbyswyd hwy mai yn Springfonteiay lleolid yr yspyttv a chan y cymerai betti amser i gael y gwahanol bethall i fyuu yno, anfoawyd y meddygon ar unwaith i Bloemfontein, a chysylltwyd hwy a Rhif 8 a 9 o'r Yspyttai Mil wrol. Unwyd y nurses ar y pryd t- Yspytty Wynberg. Parotowjd lie i'r cleifion mewn pedwar pafiliwn haiarn wedi ei leinio a choed a felt, pob un i gyuwys 28 o welyau, a thriga y gweinwyr mewn 25 o bebyll. Oherwydd y clefydau a'r dysentery, y mae angen mawr am ych wan eg o le i welyau. Ychwauegwyd Yspytty yr Yeomanry o 500 i 740 o welyau, Ysbytty Longman o 100 i 150, a'r Ysbytty Ysgotaidd o 350 i 500. Gofidus geuyf orfod hysbysu i un o'n gweinydd- wyr—Mr Eames o LaEfairfechaii-farw o'r dys- entery. Y swm a addawyd eisoes yw ll,300p, o'r hyn y talwyd 10,800p i'r ariandy. Y mae arnom eisiau 12,000p o leiaf. Nid wyf yn meddwl yr ychwanegwn rhif ein gwelyau, ond dylem fod mewn sefyilfa i gynal ein hysbytty am dymhor hwy na chwe' mis. Erys y mil wyr yn Ne Affrica am gryn dymhor, ac ymddengys fod y clefydau a dysentery yn anochelad- wy lie bynag y byddo'r milwyr wedi ymgynull. Yr eiddoch yn ffyddlawn, Alfred W. Hughes, Ysg. Myg. Adroddodd yr Ysgrifenydd Mygedol (Dr Hugh Jones) mai y cyfanswm a dderbyniwydydoedd580p, a 120p o addewidion heb eu talu. Anfouwyd 500p i Lundain. Penderfynwyd cau y drysorfa ddiwedd y mis hwn. Dymunir felly i'r holl gyfraniadau gael eu talu cyn y 30ain cyfisol Y mae dros bedwar cant o swyddogion a milwyr perthynol i'r catrodau Cymreig wedi eu lladd, eu clwyfo, neu yn dyoddef dan glefydon. Yn rhyfedd iawn, nid oedd yr un carcharor Cymreig yn Pre- toria."

--0-- Angladd y Cyn-Esgob Ayle. Cymeeodd angladd y diweddar Esgob Ryle le yn Eglwys Plwyf Childwall, ger Lerpyvl, ddydd lau diweddaf. Symudwyd y corph o Lowestoft y diwrnod blaenorol, a gadawyd ef dros nos yn yr Eglwys. Rhedwyd trenau arbenig o Lerpwl i Childwall, a chafwyd cyfleusderau teithio cyfleus o Southport a Warrington. Yr oedd clerigwyr yr esgobaeth, yn ogystal a gweilJidogioa o'r gwahanol enwadau, yn bresenol mewn nifer lluosog, tra yr oedd cynulliad mawr o leygwyr o hob cwr o'r wlad yn bresenol. Y prif alarwyr oeddynt Miss Ryle, merch yr esgob, a'r tri mab, Proff Ryle, Dr Ryle, a Mr Arthur Ryle. Am dri o'r gloch cynaliwyd gwasanaeth yn yr eglwys, pryd y cymerwyd rhan gan Dr Chavasse, olynydd Dr Ryle yn esgobaeth Lerpwl, yr esgob-gynorthwyol Royston, Arch- ddiacon Taylor, a'r Archddiacon Madden. Yr oedd yr arch o dderw plaen, a. chynwysai y plat ar y cauad yr ysgrif ganlynol:— Y Gwir Barchedig John Charles Ryle, D.D., ganwyd Mai 10, 1816; I bu farw Mehefin 10, 1900. Esgob cyntaf Lerpwl. I Gorseddwyd Gwyl Sant Barnabas, Mehefin 11,1880, ymneillduodd Mawrth 1, 1900." Yr oedd cant o I heddlu Lerpwl yn bresenol fel arwydd o barch. Cynaliwyd gwasanaeth ar yr un adeg yn eglwys St Pedr, Lerpwl. --0- I Mewn cyfarfod cyhoeddus yn Llandudno nos Wener, penodwyd pwyllgorau i wneud trefniadau ar gyfer arddangosiad cyhoeddus o lawenydd a ¡ dioichgarwch ar derfyn y rhyfel yn Neheudir Affrica. I Yn Geneva yr erys y Prifathraw Viriamu Jones, Caerdydd, o hyd, ond ymddengys ei fod yn graddol wella. Ysgrifena oddiynoyr wythnos ddiweddaf, a I dywed ei fod yn gallu cerdded tipyn o gwmpas, ac y sicrha ei feddyg ef y bydd yn hollol iach erbyn yr Hydref, pryd y disgwylia gael ail ymaflyd yn ei waith colegawl. Dydd lau, gosodwyd careg sylfaen i aden newydd mynachlog Sant Dewi yn Pkntasaph, yr hon a fwr- iedir ar gyfer newydd-ddyfodiaid. Bydd y rhlD newydd o'r adeilad yn 112 troedfedd o hyd, 34 troedfedd o led, a 54 troedfedd o uchder, a bydd y draul yn 7,0OOp. Gosodwyd y gareg sylfaen gan Arglwyddes Mostyn, a bendithiwyd hi gan Esgob Menevia (Dr Francis Mostyn, Gwrecsam).

SjfffradiiioS Bwriada Cor Meibiou y Rhondda fvoed am dro cyngheradol i Arddangosfa Paris. Da yd vw clyvved fod-tirfeddiamvyr yr ardal wed 1 addaw dwyn yr holl dreuliau yn nglyn ag adgvweir- io Pout y Gwr Dnvg, yr hon ydoedd mewn perygl o ymollwng. f Y mae Parch J Morlais Jones vn ymneillduo o eglwys Lewisham ar ol ei bugeilio 32 mlynedd a hithau yn rhoi tysteb o 2,000p, iddo, a blvvvdd-dal o lOOp. Llwyddianus iawn y trcdd Cymanfa Gerddorol Methodistiaid Calfinaidd cylch Llandegla, ddydd Mawrth yr wythnos ddiweddaf. Mr David Jenkins, Aberystwyth, oedd yn arwain. Bvvriada'r liyfrwerthwyr Cvrareig ddwyn eu cwynion gerbron Urideb yr Annibynwyj a gynelir gyda hyn yn Mhorthmadog, Dyddoroi fydd gwel- ed agwedd yr UDdeb at J cribddeiliaeth grefyddol (?) a ysa bob en wad Cymreig y dyddiau hyn. Allan o nifer o ymgeiswyr am y svndd o brif- gwnstabl Maesyfed, dewiswjd tri yr wythnos ddi- weddaf i ddod gerbron y pwyilgor, ac ar ymraniad dewiswyd Major Charles Walsh, 36ain oed, mab Arglwydd Ormathwaite. Ymddengys fod yr Ysgol Sabbothol, heblaw yn Nghymru, yn colli tir hefyd mewn gwledydd eraill- Y mis diweddaf cyhoeddwyd ystaclegau Presbyter- iaid yr Alban, yn dangos lleihad o ddeg ysgol, 300 o athrawon, ac o ysgolheigion yn agos i 3,000. Dirwywyd tri dv n i chwe' swllt a'r costau gan ynadon Penaradlag, ddvdcl lau, am gamddarlunio eu hunam i dafarnwr yn Ewloe fel teithwvr bona- fidp., ac wedi cerdded o'r Wyddgrug, tra nad ceddynt wedi dyfod ond rhyw ddwy tilldir a hanar °^jfarfod Cynghor Desbarth Bethesda, ddydd Sadwrn, rhoddodd Mr AV C Hugh-a rybudd y bydd iddo gynyg yn y eyf rfod nesaf fod cotnod- ion y Cynghor o hyn al Ln n cael eu cofnodi yn yr iaith Gymraeg. Cyftirfu taniwr o'r enw Robert Roberts, Brvmbo L fA0 uglofa Gate wen, ger Gwrecsam, ddydd lau, pan yn tanio ftrwvdriad. Tmddeners mai gyda gwifr drydanol y tanfai, ond ni wrddie beth aeth &Ilan o Ie. Yr oedd Roberts dros driugain mlwydd oed, ac yn wr cyfarwydd. Dydd Sadwrn cynaliwyd cyfarfod o bwyllgor Cymdeithas Ysgolion Sirol Cymru yn yr Amwythi", yu cynrychioli prifathrawon a phrifathrawesau Ys- golioa C,ar:olradd Cymru a sir Fvnwy, dan lvwvdri iaeth Mr W J Russell, B Gwrecsam. Yn mhlith petnau eraill, buont yn vstrried y rheolau newyadion yn nglyn a'r grants i gelf a gwyddor, cynryclnolaetn Cymru ar BwvUeor Yrngynghorol y Byvrad Addysg newydd, sefydlu trysorfa treuliau cyfreibhiol, ar cynllun bwriadedig o bensiwn. Nos Lun a dydd Mawrth yr wythnos ddiwedday cjiiauwyd_c;.iarfod blynyddol eglwys Hermon, a Blaenau Iryddyn, pryd y pregethwyd yn rymus c etfeithxol gan y Parchn R Peris Williams, Gwrec- sun a H Ivor Jones, Caer. Yr oedd y cynulliadau Iluoso Yr oedd brethyn du ar y pwlpud yn Konadwriaeth am Miss Catherine Elizabeth Jones 1 las (rweru-y-to, yr hon oedd yn chwaer hawddgar" Lu yn ffyddlon l r achos yn y lie hyd ei hymadawiad sydyn yn mlodeu ei dyddiau. Dygai y mellt, T tar- anau, ar gwlaw nos Fawrth i'n cof ystorm lawer mwy ar noson olaf cyfarfod yn y lie neillduedig hwn 15 wythnos o daa 34 mlynedd yu ol, pryd y pregethai Dewi-Ogwen a J R. Yr oedd degau yu y cyfarfod diweddaf hwn heb gofio dim am y r ystorm bono, ond yr oedd eraill yn ei chofio yn dda. PrPfd,d In11' c-rBaUwTd arddangosfa tan-ddiffoddwyr « Lmri1, I>erlh7Do1 1 Cened'aethol r J -Vn Lkndudno' JT hyn a dynodd dyrfaoedd mawrmn yr dref. Yr oedd 'brigvfau yn bresenol o Baugt.r, Dolgellau, Llaududmx Mostyn Hail, Bodrhydaan, Rhuthiu, Plasnewydd (Porth- aethwy), Llanrwst, Queensferry, a Rhyl. Heblaw gorymdaith, cymerodd arddangosiadau le o allu a chyflymdeT y gwahanol gwmuiau i ddiifodd tanau, &c., a chyflwynwyd infer o wobrwyon. Am yru y peinanau ager, aeth y yrobr flaenaf i Cohvvn Bay, IZJ u1 un\ y Pfiiria £ ,t J" cael ei weithio gyda llaw, 1, Dinbych 2, Bangor. Am y neiriant ager a'r cyfleuwadau gi.reu, 1, Conwv 2. Llan- uuano ac ain y peiriant Haw gyda'r cyfleuwadau goieu, 1, Bodrhyddan 2, Dolgellau. Rhyo-y-Mbirch—Dydd Sadwrn. Mehefin 9fed cynaliwyd Cymanfa Ganu y Methodistiaid yu nghapel Rhyd-y-Me.rch, Cvv Penmachao; ac er y gwlaw mawr α lie annghysbell, caed cynulliad rhagorol )-no. Yr arweinydd ydoedd Mr D Jenkins, Mus. Bac., Aberystwyth. Hon ydoedd y nawfed gymanfa ar hugain i'w chyniti yn nosbarth Pen machno, a'r pnmed tro ar hugain i Mr Jeukins arwarn yno. Caed cymanfa ragorol. Heblaw yremyn- donau, canwyd yr anthemau, Fel y brefa^r hydd' {J Ihomas), a Coron Cynawiuler' (lj Jenkins). Y pirfL° 't G yu j prydnawn, a'r Parch Thomas Parry, Colwyn Bay, yn yr hwrr • Rhyd-y meirch ar yr esiampl dda oeddynt wedi ei roddi i gapeli y cylch trwy gael organ dda, gymanfa & brofodd 0 gyraaiut gwasanaeth yn y

COLEG Y GOGLDD, BANGOR (Un o'r Colegau yn Mhrifysgol Cymru). Prifathraw: H. R. REICHEL, M.A. Dechreua'r tymhor nesaf Hvdrpf 9 ionn gyfer Arholiadau Prifysgol Cymru, rhai o eiddo PrifyLol Llundain, y Cwrs Meddygol yn Mhrifysgolion Edinburlh^a Glasgow, ao arholiadau eraill. Kholr addysg arbfniV ^r^™fethy4'llaeth'ac Electrical Engineering. Mae yn raddolf an ormalaidd i athrawon elfenol a chanol- 0 ysgoloriaethau, yn amrywio mewn gweith o £ 40 i £ 10 y flwyddyn i'r rhai fyddo'n ymaelodi yny Coleg gyda dechreu y tymhor nesaf. Bydd haner yr lsgoloriaeth:m yn gyfyngedig i Gymry. Dechreuir yr ariioliad am dallynt Medi 18 Ceir pob manylion gan JOffN EDWARD LLOYD, J I. A. Ysgrifenydd a Chofrestrydd. Yn awryn barod, pris 6ch, trwy y post 7c. LLANLLONYDD: Ei ddau Efaill, a rhai o'i bobl eraill. Gan LLYFRBRYF. I'w cael o Swyddfa'r Cymro, 8 Paraliw Street