Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
7 erthygl ar y dudalen hon
------Dail To (Hen a Nevoydd).…
Dail To (Hen a Nevoydd). CYMRU Fu DDEFOSIYNOL. DAVID JONES, Bryneglwys, mewn Cyfarfod Misol yn sir Feirionydd, ac fe roddwyd yr hen frawd i ymddyddan a, b aenoriaid y lie, ac yn eu plith yr oedd yno nai i'r hen wr. Wel, Elis," meddai Wrtho, pa fodd yr wyt ti'n teimlo ?" Wei, f'ew- yrth," meddai, "y byd yma sy'n pwyso arnaf." _H Wel, Elis," meddai'r hen WI', "ouid wyti wedi iori adwy newydd iddo ddyfod i mewn trwy gymer- yd ffarm at yr hon oedd genyt?" Enoc Evans, Bala, yn darllen Hanes Joseph, a darllen wr diail oedd Enoc. Taflai ambell sylw wrth lyn'd yn mlaen. Gwyr cywir ydym ni," ebe'r brodyr; eymol yn wir, symol yn wir," ebre Enoc yn sychlyd. Yr hen weinidog David Davies, Cwmcynfig. Yr "oedd yn fyddar ac yn un hynod. Digwyddodd fod Dr Edwards; Bala, yn y Cyfarfod Misol, Caer- jyrddin, pan oeddynt yn ei dderbyn fel pregethwr, ..a gwnaed i Dr Edwards ofyn ychydig gwestiynau iddo. Gofynodd y Dr beth oedd y rhagor rhwng ffydd a chredu? "Wel," meddai Dafydd, "rhyw- beth yn debyg iawn i'r hyn sydd rhwng caib a jcheibio."
-0-Damwain yn Rhoetryfan.
-0- Damwain yn Rhoetryfan. CYMEKODD dam wain ofidus le boreu ddydd Llun yn Rhostryfan, ger Caernarfon. Yr oedd cerbyd per- .,thynol i Mr William Humphreys, Pantiau, yn dwyn llwyth o bobl o gapel Moeltryfan i Gymanfa yr An- oibynwyr yn Nghriccieth. Pan yn agos i Gallt Pengwylwyr, dychrynodd y ceffyl rywsut, a dech- reuodd redeg. Neidiodd pedwar i lawr o'r cerbyd ar unwaith. Pan yn ngwaelod yr allt, dymchwelodd y cerbyd, a derbyniodd wyth o bersonau niweidiau fel y canlyn :—Thomas Griffith, gyrwr, niwed difrif- 01 i'w gefn; Mrs Jones, Bryngwynt, a phlentyn, gwasgiad yr ymenydd Owen Hughes, Garregwen, & Griffith Owen, Jericho, tori eu coesau Mrs Dor- othy Owen a Willie Owen, Jericho, niwed i'w pen- U; Mrs Roberts, Bryn Cadfan, man friwiau. Es- tynodd preswylwyr y lie bob cynorthwy iddynt, a daeth y meddygoa Williams, Rhostryfan Parry ac Evans, Caernarfon ac Owen, Penygroes, i weini arnynt. -0: RHUTUIN.—Cynaliodd Dr. J. R. Hughes dreng- holiad yn ngharchar Rhuthin, ddydd Llun, ar gorph Price Lloyd Jones, yr hwn oedd yno yn aros i sefyll ei brawf am ymgais o hunanladdiad. Ym- ddengys i Jones gael ei droi o'i swydd fel gyriedydd -lerbyd llythyrau, am anmhrydlondeb, o fewn blwyddyn i'w amser i gael pensiwn, a'r canlyniad fu |ddo fyned i yfed yn drwm, ac o'r diwedd ceisiodd ladd ei hun. Tra yn y carchar gwaelodd ei iechyd, a bu farw ddydd Sadwrn o glefyd y galon a'r dyfr- ghyf. Gwnaeth y trengholydd sylwadau Ilym ar I' Waith yr ynadon yn anfon y dyn i'r carchar. Ei farn ef ydoedd fod diffyg ar ei synwyrau, ac nid y carchar ond y gwallgofdy oedd y lie i un felly. Nid oes un dyn yn ei iawn bwyll yn ceisio am ei fywyd ei hon, ac felly nid fel troseddwr ond fel un fywyd ei hun, ac felly nid fel troseddwr ond fel un heb fod yn ei synwyrau y dylasent ei brofi. Ystyr- tai fod yr ynadon wedi gwneud camgymeriad di- frifol. Dychwelodd y rheithwyr reithfarn i Jones farw o glefyd y galon a'r arenau, yn cael ei ddilyn gan y dyfrglwyf. Ychwanegasant nad oeddynt yn dymuno cysylltu eu hunain a sylwadau Dr Hughes „ar yr ynadon.
Cymanfa Cyffredinol y Methodistlaid.
Cymanfa Cyffredinol y Methodistlaid. YB wythnos hon, cyaelir cyfarfodydd biynydd- ol Cymanfa Gyffredinol y Methodistiaid Oalfin. aidd, yn Llanberis. Y mae chwarter canrif wedi myned heibio er pan y talodd ymweliad a sir Gaernarfon o'r blaen, sef yn Mhorthmadog. Daeth cynulliad mawr o gynrychiolwyr o bob rban o'r wlad i Llanberis ddydd Mawrtb, a chynaliwyd yr eisteddiad cyntaf y noson hono ya Capel Cach, dan lywyddiaeth y Parch Evan Phillips, Castallnewydd Emlyn. Yr oedd ya bresenol befyi yr ysgrifenyddion, y Parchn John Owen, Wyddgrog, a J E Davies, Llun- dain y tryaorydd, Mr J H Daviea, Cwrtmawr, a nifar o'r cyn-ly wyddion. Ar ol agor y cyfarfod yn ffarfiol, darllenodd y Cadeirydd restr y marwolaethau yn ystod y flwyddyn, yn cynwys saith gweinidog, un my. fyriwr, ac un diacon, o Ogledd Cymru deg gweinidog o Ddeheadir Cymrn, a pbedwar o'r America, a gwnaeth sylwadau byrion ar bob un. Oherwydd marwolaeth ofidus y Parch Thomas Roberts, Betheada, y llywydd etholedig, cafudd y Gymanfa ci hun mewn safyllfa yr oedd yn rhaid dewis llywydd am y flwyddyn hon cyn myned yn mhellacb. Yr oedd y dewisiad i gael ei wneud o blith gweinidogion Gogledd C y m c a. Enwyd saith o bersonau, a'r ddau a dderbyaias ant fwyaf o bleidleiaiau oeddynt y Parchu J J Roberts (Iolo Gaernarfon), Porthmadog, a T J Wheidon, B.A., Bangor. Yn yr ail bleidlais, etholwyd y Parch J J Roberts gyda mwyafrit mawr. Wedi hyny, aed i ddewis y llywydd am y flwyddyn 1901-2, a syrthiodd y bleidlais brou yn unfrydol ar y Parch Dr J Cyndclylan Jones, Caerdydd. Penderfynwyd fod y Gymanfa neaaf i'w chynal yn Aberystwyth y drydedd wythnos o Mai, 1901.
ANERCHIAD Y CSN-LYWYDU.
ANERCHIAD Y CSN-LYWYDU. Cyn rhoddi y gadair i fynu i'w olynydd, tra- ddododd y Parch Evan Phillips anerchiad hyawdl ar y testyn, Ein paryglon a'n hangea- ion." Wele grynhodeb ohoni :— Perygl eglwys Dduw yo mhob oes ydoedd cydymffurfio gormod 4'r byd. Ni cheir medd- yginiaeth, modd bynag, trwy gadw draw oddi- wrth y byd. Rhaid iddynt fyned allan i'r byd i wnetid daioni, a dychwelyd heb gymeryd rhan yn ei ddrygau. Ofnai fod llawer gormod o fydolrwydd yn ami yn y ffurfiaa a gymerir i dalu dyled y capelau. Nid oedd am ddweyd dim byd chwerw na chaled yn y cysylltiad hwn; yr oedd yn bosibl, efallai, cario yn mlaen hyd yn nod nodacbfa mewn modd mor uniawn a'r ddeddf foesol ei hun, mor bell ag na wneid un j drwg ynddi, ond a gynaliwyd un felly erioed 1 Ond a chaniatau fod un, yr oedd y gras o hael- ioni yn cael ei wastraffo, oblegyd nid offrwm i'r Arglwydd mewn ffordd yn y byd ydoedd yr arian a warir mewn nodachfa. Efallai y telid dyled y capel, ond nid oes yno roddi i Ddnw. Ffurf y byd o gynal crefydd ydoedd hwn, tra y mae crefydd ei hun yn ddwyfol. Amheuai hefyd eu bod yn cydymffarfio gormod a'r byd yn eu dull o gyfranu addysg grefyddol. Yr oedd moldio yr Ysgol Sabbothoi yn ol ffashiwn aef- ydliadau bydol yr un fath ag arwisgo Dafydd yn arfogaeth Saul. Dylai Llyfr yr Ysgol Sul ymwne'id & chalon dyn, ond at y deall yn uuig yr apeliai y cynllun a fabwysiedir yn awr. Diwrnod hapus i'r Ysgol Sul fydd hwnw pan y dychwelir y cynllan presenol o arholiadau yn ol i'w wlad ei hun. Beiat hefyd y duedd oedd yn rbai o blant Seion i alw am gymhorth bydol i wella eglwys Dduw. Ceid llawer o hyn yn nglyn &'r mudiad dirwestol. Yr oedd eisial1 gwylio hefyd yn erbyn chwareuon a defodaeth. Unai y ddau beth am eu bod yn arfer cerdded law-yn-Ilaw. Yr oedd y llyfr chwareuon a'r Llyfr Gweddi Cyffredin yn ami yn ngbwmni eu gilydd. Yn mhiith ein anghenion y dyddiau hyn yr oedd angen dynion o gymeriadau cryfion, dynion a'u dylanwad er daioni yn mhob cylch y troent ynddo. Ysmotyn du yr oes ydoedd diffyg ffydd anhawdd credu mewn Daw a fy gythia, ond nid oedd an anhawsder i gredu mewn Duw yn addaw. Yr oeddynt wedi gwan- ychu gormod i gredu mewn coap pechod. Yr oedd angen am ddynion a digon o nerth yspryd- ol ynddynt i ddatgan mewn iaith groew ac eglur fod uffern yn bod dynion yn deyrngar i Grist, ac a dderbyniant ei dystiolaeth o flaen eiddo yr uwchfeirniaid. Bendithiwyd Cymru a mamau duwiol. Y mae eisiau rhagor ohonynt. Y mae mwyafrif pregethwyr Cymru heddyw wedi dechreu ar eu gyrfa weinidogaethol oher- wydd y gwirioneddau a ddysgwyd iddynt gan eu mamau. Gobeithiai y bydd hyn yn wirion. edd am yr oes nesaf o bregethwyr. Gwelai angen mawr am ofalu am addysg grefyddol merched iouaine yu eglwysi. Nid y Bala na Threfecca roddai bregethwyr i ni yn y dyfodol ond y mamau, a rhaid trwytho y mercbed yn ngwirioneddau y Gair. Esgeoluswyd gormod ar y merched. Llawenbai wrth weled yr adfy w- iad addysgol yn Nghymru, a'r manteision a roddir i'r merched, ond ni wnaeth addysg erioed y ddyn yn aant, a'i brofiad. ef ydoedd fod y cyth reuliaii dysgedig yn amlach na'r angyiion dysgedig. Gadawer i all or Duw gael ei hadfer i'r cartrefi, a'r meibion a'r marched i weinyddu arni yn annibynol ar eu rbyw. Terfynodd ei araith trwy ddweyd mai'r augen penaf o'r cwbl ydoedd am dywalltiad helaeth o'r Ysbryd Gian. Yna cyflwynodd y gadair drosodd i'r Parch J J Roberts. Pasiwyd diolchiadau i'r cyn-lywydd a'r cyn-ysgrifenydd (y Parch G Davies, Casnewydd). Enwyd 23 am y swydd o ysgrifenydd am y ddwy flynedd nesaf, ac yn yr ail bleidlais safai rhwng y Parchn R Humphreys, Bontnewydd, a John Wil- liams, Lerpwl; yna dewiswyd Mr Humphreys. Yr oedd Dr T M'Gaw, Llundain, yn bresenol fel dirprwywr dros Eglwys Bresbyteraidd Lloegr, a thraddododd anerchiad cynes. Hefyd y Parch Dr Oliver, Glasgow a'r Parch Proff Orr, Edinburgh, dros Eglwys Rydd Ysgotland a'r Parch Dr G D Mathews ar ran y Cynghor cyd-Bresbyteraidd. Y dirprwywyr o'r America oeddynt y Parchn Owen Jones, J Jones Williams, a W 0 Roberts. Croes- awyd y dyeithriaid ar ran y Gymanfa gan y Parch Dr James, Manceinion. Parhaodd y Gymanfa ddydd Mercher, a rhoddwn yr hanes yr wythnos nesaf.
IChinaI
I China GAN y clywir yn ystod y misoedd nesaf gryn lawer am y wlad fawr hon, fel maes rhyfel nesaf Lloegr, diau y bydd y ffeithiau canlynol yn ddyddorol I Titiogaeth eang yw China, yn ymestyn o ganolbarth Asia i'r dwyrain at y Tawelfor, ac o'r India i Siberia ya y gogledd, a chynwysa tua un rhan o dair o holl arwynebedd Asia. Y mae yn 2,475 o filldiroedd o hyd yn ei man hwyaf, a 2.100 milldir o le 1 yn y man lletaf, ac yn cynwys arwynebadd o 3,750,000 o filldiroedd ysgw&r, neu gymaint 42 gwaith a Phrydain Fawr. Gwneir yr ymherodraeth anferth hon i I fynu o China Frodorol, Corea, Manchuria, Mongolia, Kokonor, Thibet, a nifer o fan ynys- oedd. Cyn wyaa China Frodorol, yr hyn a olyg- ir yn gyffredin wrth 'China,' 1,336,841 o fill- diroedd ysgwâr, gyda phoblogaeth 0386,000,000, sef y wlad fwyaf boblog ar wyneb y ddaear. Y mae ynddi fynyddoedd uchel a lluosog, dyffryn- oedd llydain, hirion, a. gwastadeddau eang, breision. Cwyd y tir yn raddol o'r dwyrain i'r gorllewin a cban fod y pi if gadwynau o fyn- yddoedd yn rhedeg ar draws y wlad o'r dwyrain i'r gorllewin, rhed yr afonydd rnawrion, dyfn, ion, o'r gorllewin i'r dwyrain, gan ymarllwys yn y TAwelfor. Y mae un afon, yr Yang tae krang, yn 2,900 o filldiroedd o hyd, a dywedir nad oes un wlad yn cael ei dyfrhau yn well. Perthyn hinsawdd y wlad i'r hyn a elwir yn gymedrol, gan nad oes ond rhall fechan yn y dehau yn ymestyn i'r cylch trofegol (tropical zone). Er hyny, y mae'r gwres yn yr haf yn cyrhaedd o 90 i 100 o raddau yn y cysod. ac yn y gauaf y mae mor oer fel y cloir yr afonydd i fynn gan raw o Ragfyr i Fa wrth, a'r bob! yn gorfod newid eu sidanau am grwyn. Cynyrcha ei daear bron bobpeth ellid ei ddychymygu mewn llysiau, anifeiliaid, a mwnau, ond gan i'r wlad fod mor gauedig i dramoriaid hyd yn ddi- weddar, nid oes llawer o wybodaeth wedi ei gael ar y pethau hyn. Edrychir ar amaethydd. iaeth fel yr alwedigaeth ardderchocaf gan y Chineaid, ac nid oes bron droedfedd o dir heb ei amaethu ganddyot, ond ni fu cynydd na dadblygiad yn eu dull o drin y tir. Defoydd- iant heddyw yr un offerynau ag a ddefnyddid yno filoedd o flynyddoedd yn ol, ac ni fyn y Ohineaid eu dysgu, gan wrthod offerynau di- weddar y wlad hon gyda dirmyg. Reis ydyw prif.fwyd y bobl, a hwn felly amaethir yn fwyaf cyffredinol. Y mae'r wlad yn dryfrith o erddi t6, yr hwn a allforir i'r holl wledydd. Tyf y mulberry yn lluosog yno, a chan mai ar ffrwyth y pren hwn y mae'r pryf sidan yn byw, cyn- yrcbir yoo yn rhwydd ddigon o sidan, a dyma wisgoedd mwyaf cyff(edin y wlad, a rhydd waith i rai miliynau o bob!. Llywodraeth Ymherodrol sydd yno, ac y mae'r ffurf lywodraeth wedi ei sylfaenu ar gyn- llun rhagorol, oud uid yw'r cynllun yn cael ei gario allan. Rhenir y wlad i ddeunaw o ran- barthau, gyda llywodraethwr ar bob rhanbarth, yr hwn sydd yn ddarostyngedig yn mhob peth i'r Ymherawdwr. Cenedl baganaidd o eilun- addolwyr ydynt, ac anhawdd os nad anmhosibl ydyw eu troi at Gristionogaeth. Ni fynant newid eu crefydd mwy na'u harferion, ac nid ydynt ychwaith am gymysgu a. phobl eraill ond iddynt hwy gael llonydd. Y CYNHWRF YN CHINA. Gwedd ddifrifol iawn sydd ar bethau yn China yr wythnos hon, gan fod y symudiad yn erbyn tramorwyr ac yn erbyn Cristionogion—a gychwynwyd gan y gymdeithas ddirgel a ad- waenir fel y Boxers,' ac a dybir sydd yn cael cefnogaeth y Llywodraeth Chineaidd-yn enill nerth annghyffredin. Cyrhaeddodd hysbys- rwydd oddiyno yr wythnos ddiweddaf fod am- ryw danau wedi tori allan, a gychwynwyd gan derfysgwyr, a bod Cristionogion brodorol a gweision brodorol i Ewropeaid wedi eu liadd a'u llofruddio. Y mae'r gwahanol Alluoedd yn prysur anfon llougau rhyfel a milwfr i'r lie i amddiffyn eu hamrywiol fuddianau. Dydd Llun, cyrhaeddodd newyddion difrifol oddiyno. Ymddengys fod parotoadau wedi eu gwneud gan y Chineaid i wrthwynebu y galla- oedd tramor yn Tciku, gyda'r canlyniad i lyw yddion llongau y gwahanol wledydd, gyfarfod ar fwrdd baner-long Rwsia, a chytanasant i aufou ultimatum i'r awdurdodau Chineaidd, yn bawlio iddynt alw eu milwyr yn ol am amser penodol. Atebwyd hwy am un o'r gloch bore Sabboth trwy i'r gynau yn yr amddiffynfa gael eu tanio, ac atebwyd hwy ar unwaith gan y magnelau oddiar longau Prydain, Germani, Rwsia, Ffrainc, a Japan. Parhaodd y tanbelenu am saith awr, a chredir fod yr amddiffynfeydd wedi eu cymeryd a'u meddianu gan y milwyr tramor. Adroddir fod dwy long berthynol i Brydain wedi eu suddp yn yr afon rhwng yr amddiffynfeydd. Y mae'r reiiffyrid a'r gwifrau pellebrol rhwng Tientisin a Taka wedi eu di- nystrio, a'r cymundeb gyda dwfr hefyd yn cael ei fvgwth. Taniai y gwrthryfelwyr hefyd i'r sefydliadau tramor yn Tientsin. Oherwydd difrifwch y sefyllfa, y mae catrawd o wyr traed India wedi eu gorcbymyn ar un- waith i Hong Kong. Y mae milwyr American- aidd hefyd yn barod i gychwya taag yno. n Dydd Mawrth, derbyniodd Ysgrifenydd y Llynges yn Llundain, adroddiad swyddogol am yr hyn gymerodd le yn Taka ddydd Sul, fel y canlyn-" Agorodd y gynau o amddiffynfeydd Tak'l dan ar y llongau ar yr afon am un o'r gloch y boreu. Ar ol o chwech i saith awr o danio, dystawyd eu gynau, a meddianodd y tramorwyr yr amddiffynfa. Anfonwyd rhagcr o ddynion o'r llongau i ymosod ar yr amddiffyn- feydd eraill. Y llongau Prydeinig a gymerent ran yn yr ysgarmes oedd Algerine (sloop), Fame,' a Whiting (torpedo boat destroyers). Daliodd y ddwy olaf bedwar o torpedo boat de- stroyers y Chineaid. JNiweidiwyd ychydig ar y llong 4 Algernie ni wyddis pa nifer a laddwyd j ac a glwyfwyd."
....------IEisteddfod Genedlaetl^ol…
Eisteddfod Genedlaetl^ol Lerpwl 1900. AIL ARGRAPHIAD, gydag ychwanegiadau, o'r RHESTR 0 DESTYNAU, Pris 6ch, trwy y post 7c. I'w cael o Swyddfa'r "Cyrnro," 8, Paradise S, reet. modion a f,tShf. Nos Sadwrn. CWYNO yn greulon am ddyferyn o wlaw oeddym ni ddechreu yr wythnos, i oeri tipyn ar yr awyr, canys yr oedd hi bron yn annyoddefol y Sul a'r Llun ond fe ddaeth braidd yn rhy sydyu, ac yn llawer rliy fywiog, nos Fawrth. Disgynai y gwlaw yn gvmysg- edig a cheullysg bras mor dew in ac mor nerthol nes 'rwy'n ofui iddo wneud mwy o ddrwg nag o les, Disgynai yn rlly gyflym i'r ddaear galed sychedig allu ei lyncu, ac felly rhedai ymaith heb i'r pridd a'r llysiau gael fawr o fudd oddiwrtho, a pharodd gryn niwed i'r ffiwythau ieuainc. Yr oedd y dyffryn yn oleu wenfflam rai oriau wedi i'r haul ddisgyn i'r mor hell gan y mellthedeg- og oedd yu gvrau trwy eu gilydd; a bu raid i aoil dderwen, safodd 'storniydd ddegau ac ugeiniau o flyuyddoedd yn ddigryn, wyro pen o flaeu y sarph danllyd, a gorweddant heddyw ar wyneb pare Wy ou- stay. Yr oedd y taranau mor gras nes yr oedd yn auinhosibi peidio brawychu. Dydd Llun, cafodd Wynnstay ei anrhydeddu ag ymweliad un o wyr enwocaf y wlad y dyddiau byn, sef Mr Wyndham, yr Is- Ysgrifenydd Rhyfel. Ei neges ydoedd gwneud archwiliad ar y iintai o Peirchtilwyr sy'n gwersyllu yn y pare. Deallwu i'r boneddwr gael mwy na'i foddloni ynddynt, ac nad oedd canmoliaeth rhy uchel ganddo i roddi iddynt. Parotoi y mae y rhai hyn wyddoch erbyn y rhyfel nesaf-neu un o'r rhai nesaf, canys y mae amryw ryfeloedd yn agos, medde nhw. Yr un diwrnod, cynaliai y Bedyddwyr Sasiwn y Plant yn y Cefn, a bu yno hwyl fawr. Daethant yno o ysgolioa Seion a Tabernacl, Cefn; Cefn Bychar), hiiiwabou, a Froileysylitau. Yu y pryd- nawu, cafwyd gorymdaith o dros chwe' chant o blant, a cherddasant llnvy brif heolydd Cefn, Acrfair, a Rhosymedre, tra yr oedd seindorf tabyrddau a chwibanoglau (iethin Datis yu eu blaenori. Yn yr hwyr, cafwyd cyfarfod da iawn, dan lyw- yddiaeth y Parch R E Williams. Hysbysodd yr ysgrifenydd, Mr Salisbury Roberts, Rhiwabou, mai rhif aelodan ysgolion y dosbarth ydyw 937, a 130 o athrawon. Yr oedd, yu eu plith athrawon ffyddlawn a gweithgar iawn, ac yr oedd y safle enillodd nifer lluosog o'r plant yn yr arholiad diweddar yn profi hyny. Weai hyn, rhanwyd nifer mawr o wobrwyon a thystysgrifau i'r rhai fuont lwyddianus i basio yr arholiad. Rhwng y siarad a'r canu wedi hyny, caf- wyd cyfarfod rhagorol. Da genyf ddeall fod y pwyllgor a benodwyd i drefnu ar gyfer codi cofeb i Morgan Llwyd o Wyn- edd wedi dechreu ar eu gwaith. Wedi ystyriaeth bwyllog, penderfynasant dafiu o'r naill du y syniad o sefydlu ysgoloriaethau fel peth hollol anymarferol, ac mai'r cynllun goreu a thebycaf o Iwyddo ydyw codi cofgolofn yn mynwent Rhosddu, mor agos ag y gallant i'w orweddle. Hyd yma, pobpeth yn dda ond daeth pwnc y casglu wed'yn, a dyna hi yn niwl. Cytunwyd i adaei y mater lie yr oedd byd nes y bydd y gwahanol enwadau wedi gorphen eu casgl- iadau mawrion i ddathlu diwedd y ganrif. Ys gwn i pryd y bydd hyny. Mewn helynt blin yr ydym ni gyda'r gronfa gyn- orthwyol yma. Gwyddoch mai y Permanent Relief Society y gelwir hi yn iawn, aï hamcan ydyw estyn cynorthwy i'r rhai a gyfarfyddant a. damweiniau yn y glofeydd, hyd nes y byddant yn alluog i weithio. Y mae'r glowyr i gyd yn perthyn iddi, a thalant bedair ceiniog yn yr wythuos tuag ati, neu yn hyt- rach cedwir hyny o'u cyflogau. Arferai y meistr- iaid gyfranu swm neillduol iddi hefyd, a'r tirfedd- ianwyr haner y swm liwnw; ond wedi pasio Mesur lawn i Weithwyr, ataliwyd y cyfraniadau hyn, er nad yw y mesur yn effelthio yr iota lleiaf ar y tir- feddianwyr, ond parhant a Itaw yn nghario yu inlaen y Gymdeithas. Wel, 'rwan, y mae'r Gymdeithas mewn dyled, ac yn debygol o fyned i fwy o ddyled, a'r cwestiwn ydyw sut i wella pethau a'i rhoddi ar sail ddyogel. Myna'r meiatri i'r glowyr dalu ceiniog yu rhagor yn yr wythnos, ond metha y giowr weled fod hyny yn deg. Buasai hyn yr un faint ag a delir i mewn i'r Cymdeithasau Cyfeillgar, a chawn gymaint o arian allau o'r rhai hyny pan fydd angen, nid yn unig at ddamweiniau, ond niewn pob atiechyd a marwolaeth. Felly, gwell o lawer fuasai i ni fod yn perthyn i'r Cymdeithasau Cyfeillgar, am y derbyniwn fwy o fudd ohonynt. Yr hyn sydd arnom ni eisiau 'rwan ydyw ad-drefaiant hollol yu y Gymdeitha-, a'i gweithio ar yr un llinellau a'u Cymdeithasau Cyf- eillgar, neu waeth i ni hebddi yr un tipyn. Gan fod y mater wedi ei ohirio am ddau fis, hwyrach y cawn eraill i draethu eu meddwl ar y mater yn y cyf amser. Heddyw buom yn dangos ein cylyrs yn Ngwrec. sam, trwy orymdeithio a chynal cyfarfod mawr yn yr awyr-agored. Ein turn-out blynyddol ni oedd hwn, ac y mae pobl y dref yn falchdro-i ben o weled y glowyr yn myn'd yno yn lluoedd fel hyn, hawdd gweled ar y wen foddhaus ar eu gwynebau. Campus o areithiau gawsom ni gan Herbert Lewis a Clement Edwards, a phitigarw na fuasai Clement yn y Senedd Irwa,a Aiysgwydd dan y Mesur Wyth Awr-y mae yn deail ei bwnc mor drwyadl ac yn galiu ei ddadlu mor hyawdl. Gwnaiff aelod tan gamp pan y dewisir ef, a chywilydd i wyneb pobi y liwrdeisdreii os na ddewisir ef hefyd. Bu'm am dro bach trwy Bwlchgwyn y diwrnod o'r blaen, ac y mae hi yu braf y ffordd hono ya yr haf fel hyn ac os ydach chwi, pobl Lerpwl yna, yn gall, mi ddeuwch yno i'r 'Steddfod Gwyl y Bane nesaf. 'Rwyn siwr na fydd edifar genych. Y y I 'Steddfod oedd testyn siarad pawb bron, a dywedant fod rhagolygon am wyl ysplenydd, ac y bydd yn taflu y ddwy o'r blaen i'r cysgod yrn lan. Y mae gan y pwyllgor gan' punt mewn ilaw er y ilyuedd, ac y mae hyny yn gaiondid iddynt i anturio yu mhellach y tro hwn. Y mae amryw gorau wedi anfon eu henwau i mewn eisoes, ac eraill yn bwriadu gwneud. Drwg genyf fod Mr Arfor Davies, un o'r ysgrif- enyddion, wedi ymadael cyn yr wyl. Athraw ysgol ydoedd, ac y mae yu awr dan Fwrdd Ysgol j Birkenhead. Ar ei ymadawiad, cydwynodd pobl ieuainc Bwlchgwyn anerchiad hardd iddo. Gob- eithio y bydd yn hapus yn ei gartref newydd. I DYFFKTNWB
-0-CWOS Y BYD.
--zeig ar y cyotaf. Mae llawer o bobl ya ym- orohestu mewn enwau fel hyn ac 08 ydynt yn cael rhyw bleser oddiwrtho, croesaw iddynt arno. Dyma ffaith digon 6i. Yr oedd gan ffirm gyda'r f wyaf parchus yn Larpwl eisiau dau brentis yn ddiweddar ac o'r llaaws hogiau a geisient am y 8wydd, dewiawyd dau yn dwyn yr enw Roberta, am yr un rheswm ond mai dyna oedd eu henwau f. byrth o Gymru. CYRHAEDDODD newydd i'r wlad hon o Affrica fod pum' milwr o Ogledd Cymru wedi syrthio yn ebyrth i'w sel troa yr Ymherodraeth dau ohonynt o Wrecsam, dau o Landudno, ac un o Rnthin-yr olaf Harold Brocklehurst, mab i Mr Brocklehurst, y garddwr. Bu y pump farw yn yr Yspytty, naill o glwyfau neu glefydon. Anonestrwydd yn Glocaenog- ,RHAID fod morwyn wedi myned yn mhell iawn ar ffordd y troseddwr pan y meiddiai yspeilio mewn persondy, lie y cedwir dwy lech y ddeddf foesol, ac ar un ohonynt y ceif y gorchymyn pendant Na ladratta." Ond dyna. wnaeth pechadares o'r enw Edith Wessel, brodor o Fanchester, ac am yr hya y dygwyd hi gerbron Ynadon Ruthin ar y cyhudd- ,lad o ddwyn 2p. a dilledyn, o dy y Parch JE. M. Griffiths, rheithor Clocaenog, y tirionaf .0 glerigwyr yr ardal. Ac yn bytrach nag addef ei bai, a wylo dagrau edifeirwch, yr oedd gan y faeden wynebgaied yr haerllugrwydd i ymeegusodi yn y llys, a dweyd "Mae o'n galw ei hun ya glerigwr, a mae o'n sefyll yn y w!pud ac yn pregethu. Tydio ddim yn werth i wrando. Rydw i'n well na fo fy hUD, a mi fedrwn bregetha yn well na fo, er i fod on gnead liygad dafad trce; ymyt y L!yfr Gweddi." Dyna i chwi strapar ddrwg Mae'n dda i'r gnawes ladronllyd nad oedd hi'n byw gan mlyn- fidd yn ol, pan oedd Simon yr Hangmon yn un o blwyfolion Clocaenog-faasai Simon fawr o dro yn rhoi cortyn am ei gwddw hi. Fel y Mae pethau, fedral'r ynadon roi ond dau fis o ,,g-%reliar i'r j,*a i ddiras; a toedd carchar ddim yn lie diarth iddi, canys fe ddywedid iddi fod mewn un bedair gwaith o'r blaen. Yr agwedd waathaf ar ei hachos ydoedd nad digon ganddi ddwyn arian Mr Griffiths, ond ceiaio hefyd ddwyn ei gymeriad fel pregethwr leffeithiol canys y me pawb yn gwybod am .adnod y prif fardd Seianig ar y pwnc Who steals my purse, steals trash; 'tis something, nothing; 'Twas mine, 'tis his, and has been slave to thousands. But he that filches from me my good name Hobs me of that which not enriches him, And makes me poor indeed.