Y Cymro

Y Bala a'i Han Saslynau Y GTMDKiTHASrA gyntaf y mae genym son am dani yu y Bala ydyw un a gynaltwyd ya 1767, pryd nad oedd ond 200 o wrandawyr yno ond ar ol hyn cyn- yddodd niter y rhai a gyrehent iddi, a bu'n gyrchfan miloedd Methodistiaid Gogledd Cymru a llawer o'r De, yu eawedig o sir Aberteifi, am dros 50 mlyn- edd. Kid jstyriai neb ei hun yn Fethodist cwbl iirddedig heb fed titivaith o leiaf yn ei oes yn Sas- iwn y Bala, a gailu dweyd, Ein traed a safent o fewn dy byrth di, 0 Jerusalem." Ynoy.r esgyn y llwytban, liwythau yr Arglwydd, yn dystiolaeth i Israel i foliauu einv yr Arglwydd." A'r fath fol- ianu a fyddai yno. a'r beodithion nefol a ddyhidlid ar bobl yr Arglwydd ar hen Green y Bala Y mae lie i gredu fod arnrjw bethau yn tueddu yn gryf i ddwyn oddiamgylch y dylanwadau yr adeg bono na. fodolaut yn awr—yr oedd cenedl y Cymry fel pe newydd ddihuuo o gwsg trvvm anwybodaeth a. llygr- edigaeth; yr oedd yr udgorn ttriin wedi seiuia" o Drefecca fach i macs" o Lanandras i Dyddewi, o Gaergybi i Gaerdydd ac fel "pobl newydd godi o'u gorphwysle, yu llawn o waith, felly hwythau-eu meddwl yu fyw ymsyuiol i lais efengyl held, eu pechodau yn gwa.sgu yu drwm ar eu cydwybodau, uficrn yu gwgu ac anobaith yu tremio yn eu gwyn- eb ar y Haw arall, yr oedd efengyl gras a chariad o enau yr hen dadau yn cyhoeddi diangfa, a'r bobl mewn caulyniad yn llaweuhau ac yn IbUlU, Yr oeàd corph y gynulleidfa ar Green y Bala wedi dod yno a'u calouau yn dyhea am weled y Brenin yn Ei degwch. Hauer addolent weision Duw a draddod- ent y genadwri, a drachtient ddrfroedd yr iachawd- wriaeth gan deimlo mor hyfryd nes raethu psidio gorfoleddu. Y mae lie i ofni fod liawer cymhelliad is yn yr oes aon yn dwyn tyrfaoedd yu ughyd heb- law y duedd ddeadellawl—gwneud ymddangosiad, cyfarfod cyfeillion, ffuriio cyduabod, a boddloui cywreiurwydd deallol-iie. welid mohonynt, fel yr hen bobl, yn ymgasglu yn syrnl i glywed Gair y By wyd gyda'r amcan o gael eu cadw a'u hail en drwyddo. 1 Y mae Ilawer o ddigwyddiadau yn nglyn a. Sasiwn y Bala a'i gwnant yu enwog. Heblaw mai yno y cynaliwyd y Sadynau poblogaidd cyntaf, yma yr or- deiniwyd y brodyr cyntaf i gyflawn waith y weini dogaeth yu Mehefiu, 1811. Yno y trigai y Parch T. Charles, a fu'n offeryn uwchlaw neb arall i ddwyu y Corph i'w agwedd bresenoi. Yn Sasiwa 1790 y pasiwyd r Rheolau er iawn drefu y Gymanfa Ohwarfcerol." Yn 1812 yn Sasiwn y Bala y cawn y Parch Henry Rees yn ymgymeryd a gwaith cre- lyddol yn gyhoeddas gyctaf. sef cadw dyledswydd mewn ifermdy ger y dref lie vr arosai adeg y Sas- iwn. Yr oedd iddo gyfaill, Johu Davies, gydag ef, yr hwn a ddywedodd wrth y brodyr ar 01 myn' adref, Gofyuwch i Harri Rhys weddio mae o'd gweddio cystal a'i dad treiwch o, gael i chi glyvven drosoch eich hunain." Yu 1814 aeth yno drachefnd 'r Sasiwu, ac i geisio Geiriadnr Mr Charles a'r ro hwn, yu nhy Mr Charles, cyfarfu y Parch John Elias am y waith gyntaf. Bu Mr Charles far.v yu yr Hydref dilynol, pan yr oedd John Elias yn 40ain oed a Henry Liees yu loeg—tri yu sefytl ar yr un llawr yr un adeg a wnaethant eu hoi y naill ar ol y llall ar Gymru benbwygilydd. Yma yr ordeioiwyd Henry Rees yu 1&2" a phI egethodd dranoeth ai., v Green o flaen y Parch Ebenezer Richard; Mr Ilees oedd y llywydd blynyddol cyntaf a etholwyd i'r Gymanfa, a hyny yu 1855—tebyg wai llywydd am y tro ddewisid cynt. Rheolid byivyd cyffredin y bobl i raddau gan Sas- iwn y Bala. Cyflogai y gwas a'r forwyn ar yr amod ea bod i gael myuea i'r iSanwu trefuair ffermwr amgylchiadau ei dyddyn fel ag i gael seibiant i fyn'd i'r Sasiwu a'r gwragedd da a edrychent yo iulaen am fisoedd i'r ail wythuos yn MeheSn rhag trefnu a'u i hvvystrai i'r wyl. Felly y disgwyliai pob doa- barth am fisoedd am glywed atheiiulo nerth y Gwir- ionedd, ac nid yo fynych eu siomid. Dechreuai y parotoi yu y dref a'r ffermydd cyfagos rai misoedd ti ll y Sasiwn—gwvngalchid yr adeiladau y tuallan, glanheid y tai oddifewu o'r top i'r gwaelod, papyrid yr ystafelloedd, arliwid y gwaith coed, a chyhoeddid rhyfel cyffredinol yn erbyn pob aflendid a niyrnuuol i'r arogl neu y gol wg. Yr oedd y Sasiwn feliy yn Î Jddion glanhad mewn ystyr naturiol i r ddau hel- aethach nag a barodd yr un inspector of nuisance oyth ar ol hyny. Byddai tlerniwyr a drigent yn rhy bell o'r dref i ddyeithriaid fyned yno i bregethu, yu cario eu bara ymenyn a'u bara ceirch i drigolion y dref i'w rhanu i'r dyeithriaid, ac am d,dyddiau cyn y Sa-iwu byddai y ffyrdd yn dryfrith o forvvyuiou yu cludo'r dant- cithion at angeu yr addolwyr. Am wythaos cyn ac ar ot y Sasiwn, yr oedd pobpeth a phawbyn gysegredig i'r Arglwydd. Pawb oedd a gwagen neu drol gan- ddo, dygai hi i'r Green ddechreu wythnos y Sa iwn. ingyffredm gwneid llwyfaa i'r pregethwyr yu liaig, ac yr oedd yno bwlpud a gedwid yn llofft ystabl y capel yn un pwrpas at wasauaeth y Sasiw4 bob blwyddyn. Gosodid y llwyfan fel centrepiece, y gwageni ar hauer cylcb. o bobtu, a lleni drostynt a phlaaciau i wneud eiateddle o'u mewn. Rhoddai Mr Price o'r Rhiwlas bob gwagea a feddai at eu ^wasauaeth, a gwyl i'w holl wasanaethyddion am y diwrnod. Yn bresenoi y mae pob peth yu barod, ac wyth- nos v Sasiwn wedi gwawrio, foreu Lluu yr ail wyth- aos o Fehefin. Y mae ambell i bregethwr yu troi i iYDU ar ei farch. Yinaeyiiobon-onaaapwyiitiedig i gymeryd gofal holl geSylau y pregethwyr a'r blaeuoriaid fel y deuaut i mewn, a digon o Jehuiaid o blant y dref a'r wlad i'w marchogaeth i'r lie y gorchymrnir hwy. Felly, erbyn nos Lun y mae yno gryn nifer o ddyeithriaid. Ddydd Mawrth y line cyfarfodydd y Gymanfa yn dechrea, a phre- gethu yn y capel y nos. Nid oes fawr o ddyeithr- iaid heblaw pregethwyr a blaenoriaid wedi dod yn rghyd eto ond ddydd Mercher mae'r dref yn de- chreu Ileuwi—y tyrfaoedd yn dylifo iddi o gyfeiriad Ffestiniog, Corwen, Dolgellau, Dinas Mawddwy, Llanwddvn a Llangynog. Deuant o gyrau pellaf siroedd Caernarfon, Fflint, Trefaldwyn, Dinbych, &c., ya fiateioedd o 30 neu 50, mwy neu lai, amrjW va dod tau ganu. Y mae y rhai o'r cyrau pellaf wedi eyebwyn er's deuddydd hwyrach, ac wedi llet- t va ar y ffordd a chuel pregeth mewn tref neu ben tref y daethant drwyddo, a chynal cyfarfod gweddi | yn awr ac vn y man pan ddeuentat lanerch gytieus, Vn ng'nyda gorphwys ychydig. Fel y cyfarfyddai .Y I y tvrfaoedd eu gilydd Y1 y croesffyrdd, chwyddai y dorf a gwresogai yr ysbryd, ac DId anfynych y byddent wedi bod yn neidi > a moliauu cyn cyrhaedd y Bala. Ar ol cyrhaedd y dref byddent yn ymwau trwyu gilydd fel morgrug o ddrws i ddrws i edrych am letty ac ymfcorth, ac yn raddol llenwid pob cornel ellid hebgor yn mhob ty. Gwnai y gwragedd go- faius am v bobl rldiarth" welyau ar lawr a elwid Jn welyau gwylmabsant—heb bren na haiarn i'w godi, oud yu tttat ar lawr, a byddai lloa'd pob ys- tafell o welyau o ryw fath. Byddai Wm. Jones, tterm Rhiwaedog, ddwy Slldir o'r dref, yn myn'd a chant neu ragor gyda, ef adref i gysgu. Yr oedd gandao fatresi a dillad a gofeenyddiau, y rhai a os- I odid ar lawr gyda phedwar mur yr ysgubor, a chysg- ai ugeiniau yno a'u traed tua chanol y Ilawr. Gai pawb ddigonedd o uwd a llaeth enwyn a bwyd plaen or fath, ae vv-e:ii cadw dyledswydd hwyliog yno cerddent i'r Bala at yr oedfa chwech boreu dran- oeth. Byddai Mr Charles yu llettya llaweroedd, a i Mr Simon Llwyd, Plasyudre. Ar 01 oedfa''r boreu, cyrchai canoedd i L.rd y Plas, ac eisteddent a'u cefuavi ar y muriau. Deuai rhai o'r gwasanaethydclion a llonaid llestr mawr o botes, ac un arall a. basgedaid o fara briwedig, a byddai gan bawD gwpan wag i dderbyn y ba-ra a'r poces felly digonid yr oil i foddlonrwydd. Arlwy syml, oud nid y bwyd a dderfydd, oedd yr heu ber- eriniou yn ei geisio yn benaf, ond y bwyd a bery i fywyd tragwyddol. Dywedid y byddai cyuifer a 30 o fiioedd. ar y Green ar ddydd mawr yr wyl. ESai miloedd yno a chadair ar en hysgwydd i eia- tedd ami, a chodent bob yu ail fel na byddai oud ychydig yn gorfod sefyll am yr holl amser. Byddai pobl y gwahanol siroedd, fel liwythau Is- rael gynt, yu dueddol i fod yn sypynau gyda'u gil- ydd ar y Green-sir Fon yma, sir Ga.erna.rfon ac w, sir Ddiubych draw. Ar ymyLHl y dorfgwelid Mr Price o'r Rhiwlaa a boueddigion eraill, yn gofalu ua byddai yno ddini aunhrefa. Byddai Lewis Morris, Llaafachreth, hefyd a'i [fon yn ei law yn cerdded 01 a blaen, a chyffyrddiad tyner a. blaen ei ffon yn ddi- gon i ddystewi rhywuu fyddai'u siarad yu rhy uchel neu wneud unrhyw dwrvy. Bu Johu Ellis, Llan- rwst, yu codi can a ar y Green am lawer blwyddyn Dywedid w clywid ei lais yn eglur o'r Garth Goch, agos i iilidir a hauer o ffordd. Yn ughyfarfod y blaenoriaid a'r pregethwyr, neu yn yr oeifa am chwech y nos o flaen dydd mawr yr wyl, cyhoeddid dyledswydd deuluaidd yn mhob ty yn y dref a'r cylch y noson hono am naw o'r gloch, a byddai'r heolyd 1, am ysbaid ar ol yr awr houo, yn yu berffaith wag, er cymaint o fiioedd o ddyeithriaid fyddai yn y dref—pawb yn gwaddio. Y noson bono ceid Beibl ar fwrdd y dafaru fel ty arall, hyd yn nod pe cedwid ef o oleu haul am flwjddyn wed'yn byddai raid ei gael i'r bwrdd y noson o llaea y Sasiwn." Yn fynych byddai'r hwyl ar y Greea yn faith a chyffrediuol, a chychwyuai cauoedd adref o oedfa'r nos tan orfoleddu arosai niferi o'r pereriuion pellaf hyd dranoeth, gan gael pregeth yn gyffredia am 6 y boreu cyn cyehwyn. Felly y g-vleddent trwy'r holl gyfarfodydd, a byddai cyrddau crefyddol ac aelwyd- ydd am tisoedd yn cnoi eu cil ar Sasiwn y Bala, gan y dygai y rhai elent yno cydrhyngddynt yr holl bre- gethau adref i'w hail adrodd i'r rhai nad oeddent yao. Liawer oedfa hynod a gafwyd yno, megys oedfa y Parch John Jones ar Pa lesad i ddyn," &c. a'r Parch John Elias ar frashau y galon," Ei benau oeddynt1, Dyn yn bras ha u ei galou ei haii 2, gweisiou Duw yn ei brashau; 3, Duwei hunan yn ei brashau. Dywedir fod effaith y bregeth hon ar y dorf yn aonesgrifiadwy nid yu gymaint oherwydd y drvvs gobaith a agorodd yn rhau olaf ei bregeth a'r dychryn a gyuyrchodd ei sylwadau ar y penan nch od, Yr oedd y bobl am ddJddiau megys wedi eu llenwi a. braw, a'r pregethwyr yr un rnodd—bu am i Mr Ebenezer LiichirJ, wrth bregethu ar ei olyu yr oedfa ddau o'r gloch, fathu dweyddim, am, meddai, ei fod yn arswydo rhag bed yn foddion i frashau calon neb. Yr oedd y Gorfoledd ar adegau mor gyffrediaol I nes byddai y pregethwr yn gorfod tewi, a gwneud dim ond gwrtudaw neu ymuno a hwy i gaamol a diolch. Byddai aiiibell i sylw pert yn achlysur i ■ roddi y dorf yn weaffl im o fawl Clywsorn am hen wr o sir Gaernarfon wedi cael gafael ar y penill sy'n dechreu gyda'r geiriau, Heb ofyn dim i mi," ac yn fyrdwa ar bob brawddeg broa gwaeddai Heb ofyn dim i mi." Edrychai ei hen gydmar aruo'n syn, ac o'r diwedd methodd hithau a dal, a llefodd, Shon druan, dase Fo yn gofyn, fase gen ti ddim i'w roi." Bu'r sylw hwn, oedd mor llawn o dduw- inyddiaeth iachus, yn foddion i yru y llu o'i harn- gylch i ganmawl rhad ras. Un tro pregethai cyfaill o'r Gogledd o flaen y Parch Ebenezer Richard, a'r bobl wedi myned i hwyl, ac yn moli yu bar uchel ar ol iddo dewi; ond cododd Mr Richard, gan ofyn iddynt, frodyr bach," dawelu, fod ganddo yntau air i'w ddweyd am Iesu Grist, nafynegasid mo'r. haner eto. Wedi cael ganddynt dawelu, aeth lati i roi penill allan fel hyn: — Minau glywais yn fy ngwlad Son am Iesu, Ei fod ef ar fam a thad Yn rhagori; Daear faith ac uohder nb' Fyth ni ffeindia Arall debyg iddo Fe, Haleliwia. Os drwg cynt, gwaeth gwedi; ni chafodd ddweyd yr un gair arall-dyblwyd a threblwyd y penill, ac aeth yn haleliwia cyffredinol am hir amser. Gobeithio y cawn dipyn o'r hen bwerau eto, ac y bydd i'r llanw unwaith eto gyrhaedd ei hen farciau, fel y bo i'r oes y sydd a'r hon sy'n codi gael prawf o allu y Gwirionedd, a chredu yn gad- arnach yn nwyfoldeb Cristionogaeth a datguddiad, a chaelsicrwydd newydd i ni oil nad ydyw Duw ein tadau wedi gadael ei eglwysi a'i bobl. Ein gweddi fyddo:— Tyred, ddeheuwynt nefol, Pura awyrgylch Dy d £ Mwyda sychder yr eglwys Ag yapryd yr amser a fu. 6, Ve-rulam Street, Lerpwl. D.R. -0-

Dyffryn Clwyd. Rhuthin. Cawsom ystorm arawydus o wlaw a tharanau yma ddydd Mawrth. Disgynai y gwlaw bras fel pe yn cael ei dywallt o grwc, rhuai y daran groch, a gwib- iai y mellt yn neillduol o gyflym Ceid golygfa ar- dderchog a mawreddog oddiallau i'r rhai oedd yn ddigon gwrol i edrych ar arddangosiad fel hyn o eiddo natur a'r elfenau. Deallwn i'r ystorm wneud liawer o niwed yn y dyffryn, a pheri cryn golled mewn rhai manau. Lladdwyd wyth o fustych ieu- ainc perthynol i Mr Henry Williams, Plasyward, gan fellten. LLANEL WY. Cynaliwyd cyfarfodydd pregethu yma gyda'J Methodistiaid ddyddiau Iau a Gwener. Yn Cefn Meiriadog, pregethai y Parchn Evan Jones, Caer- narfon", a Robert Jones, Rhos ac yn Nhremeirch- ion gan y Parchn Francis Jones, Abergele, a J H Williams, Brymbo.

Ffoatiniog. MANION. Harw fan dameidiau sydd genyf yr wythnos hon. Hwyrach y byddant yn haws eu treulio ar dro fel hyn; ac nid ydym heb wybod fod yn yr ardal hon amryw yn credu fod darllen Ilawer yn flinder i'r cnawd. Bu dau os nad rhagor o'r would-be M.P.'s dros Feirion ar ymweliad a'u hardal yr wythnos ddi- weddaf, gau wenu yn hael ac ysgwyd Haw a phawb. Gwneir sylvyadau llymion ar waith y boneddwyr (?) hyuy fuont mor hyfion a myned i bysgota wyth- nos i'r Sul diweddaf, gan bechu yn myw llygad deddf. Cofier mai rhyw ysbriglod o Saeson oeddynt, a'u nerth yn eu d gywilydd dra, a'u gogoniant yn eu nicar bocars. Os byddaut mor hyfion eto, mae yma lawer mor eiddigus dros sancteiddrwydd y Sabboth, na bydd ya ormod gauddynt eu dilyn bob cam a inalurio eu celfi. Bu achos gwarthus o athrod o Drawsfynydd yn cael ei drin mewn llys arbenig yn y Neuadd Gy- hoeddus yma yr wythnos ddiweddaf. Bl1 rhai o'r cyfreithwyr yn awgrymu y priodoldeb o droi yr holl ferched oedd yn y llys allaa ond gan fod y drafodaeth gan mwyaf yn cael ei chario yn mlaen yn Saesneg caaiatawyd iddynt aros. Onid yw yn syn fod yn ein plith ferched ieuainc golygus, allant hyfforddio gwisgo am danynt yn goegfalch, cerdded o bell ffordd, ac eistedd am oriau mewn llys i vvrando achos fel yr un y cyfeiriwyd ato. Ffei ohouynt. Dywedir fod holl swyddogion Chwarel Cwm- orfchiu wedi cael mis o rybudd, ac na bydd a wnelo y c wmai presenol a hwy ar ol hyny. Er mwyn yr ardal a'r wlad, hyderwn na bydd i'r chwarel sefyll, ac nad yw y rhybudd oud awgrym o gyfnewidiad pwysig. Ychydig iawn, meddanhw,aeth oddiyma i Sasiwn y Bala. Mae'n debyg mai amledd cyfarfodydd pre- gethu yn yr ardal sydd yn cyfrif am hyny. Mae modd afradloui beadithion yr Efengyl, cofier. Maes y mwd oedd maes y chwareuon nawa Sad- wrn diweddaf, gan i'r gwlaw ddyfod ac andwyo'r cyfau. Prin oedd yr edrychwyr, er fod y cystadl- euoa yn gamp us. Rhwng y g'.vlaw nawn Sadwrn a helynt Cadair Trawsfynydd ddydd Lluu y Sulgwyn, mae Crom- lechydd" mewn ysbrydoeddofnad wy. ZVevei, niiiid, my friend in khaki, let them go. Bwriada Cor Brynbowydd fyned i Eisteddfod Corwen, a threfnir cyngherdd wrth gwrs rywbryd yn Ngorphenaf. Mae Cyfrinfa Odyddol Ystradau yn disgwyl er's wythnosau am Sadwrn braf i "gerdrlecl;" gobeithio y cedwir hwy yn hir i aros am wneud dewisiad mor blentynaidd. Yn nhawelwch boreu Sabboth diweddaf bu farw yr hen wladwr duwiol a gweithiwr diwyd Rhobat William, Ty'ntwll." Bu yn flaenor ffyddlon yn nghapel Salem (A ) am dymhor maith. Mae liawer o bethau beudigedig i'w traethu am dano. Mae y Capel Bach," chwedl y diweddar Mr Robert Owen, Rhiw, wedi cael ergydion trymion yn duiweddar, a dau o'i golofnau cadarnaf wedi cwympo. Mae cryn waith llenwi ar le cymeriadau fel eiddo y diweddar Wm. Jones (Birkenhead), a Rbobet William. Bwriada Mr Wm. Stephen, y Llan, ddyfod yma am dro yr wythnos nesaf a'i gariad Esther gydag I ef. Chwareu teg i'r ddau, maent yn caulyn eu gilydd er's talwm. Chwith genym feddwl am ymadawiad Mr D. I Hughes, goruchwyliwr Ariandy Gogledd a Deheu- dir Cymru yn y Llan. Bydd y Gymdeithas En- weiriawl ar ei cholled yn ddirfawr. Yn Ysbytty Ifan y bu Morlwyd yn gwerthu ei dlysau tua'r Sulgwyn. Nis gwn fesur ei lwyddiant, ond cwynai yn eubyd, medda nhw, yn erbyn drud- aniaeth y cerbyd. Mae Glan Eifion yn cofio atoch, Mr Gol., ond credaf fod y Cymro wedi ei foicotio o'r Rhosydd hefyd. PRYDERI.

--0-- Corau Cymreig i Paris. YN Nghaerdydd, ddydd Sadwrn, gwnaed y trefniad- au terfynol ar gyfer anfon Cor fCymreig i Arddang- osfa Paris. Bydd y cor yn rhifo 200 o leisiau, ac yn cael ei wneud i fynu o Gor Brenhinol y Merched (Madame Clara Novello Davies), Cor Meibion y Rhondda (Mr Tom Stephens), a Chor Meibion Barry (Mr D Farr), y buddugol yn yr Eisteddfod Genedlaethol ddiweddaf. Y mae'r tri chor hyn wedi ymgymeryd a thalu eu treuliau eu hunain. Yr amcan ydyw rhoddi arddangoeiad o ganu corawl Cymreig yn yr Arddangosfa, Gorphenaf 23ain, ac i'r amcan hwn bydd i'r corau meibion unedig ganu chwech o ddarnau dan arweiniad Mr Stephens a Mr Farr. bob yn ail, a chana y cor merched deirgwaith ar wahan dan arweiniad Madame Davies. Bydd i'r tri chor gyda'u gilydd hefyd ganu tri chydgan.

--0- COLLI AC ENILL. Mas dynion bron yn ddieitbriad yn foddlon aberthu neu golli rhai pethaa er mwyn enill peth mwy. Pan goliir rhywbeth gwerthfawr yn ein golwg, cynygir gwobr am ei adferiad, ond mae liawer o golledion yn anadferadwy. Mae dynion yn ami yn colli y trysor al penaf yn eu meddiant wrth geisio enill peth llai ei werth. Y trysor penaf a fedd dyn yw Ikchyd, a chollir y trysor hwn weithiau trwy ei gamddefnydd- io, ao yn ami trwy eageuluso gwneud defnydd priodol o'r moddion cymhwys i'w gadw a'i ddyogelu. Mae pawb, ar ol colli ieobyd, yn awydius i gael adferiad buan, ae i'r dyben liwn cymerant y feddyginiaeth a fernir sydd oreu i gyrhaedd yr amcan. Y meddyglyn goreu sydd yn adnabyddus yn yr oes bresenoi at wella amryw glefydau ac anhwylderau, ac i adfer yr iechyd, yw Q unine Bitters Gwilvm Evans, meddyg- miaeth a ddyfetsi-vyd ar ol blynyddau o ymehwiliad ac ymbrawf. Cynwysa Bitters Gwilym Evans elfen- au rhiuweddol y prif lysiau meddyginiaathol sydd yn adnabyddus trwy yr holl fyd. Cydnebydd pawb sydd wedi rhoddi prawf arno mat y meddyglyn hwn yw y goreu at wella holl anhwylderau y cylla" y giau, yr afu a'r gwaed. Mae ar werth gan bob fferyllydd mewn p iteli 2s 9e a 4s 60 yr un, neu gellir ei gael trwy y post am y prisiau hyn yn uniongyrchol oddi- wrth y pgrchenogion-Q,iinine Bitters Manufacturing Co., limited, Llanelly, S. Wales,

-0- Nodion o Uwchaleii. Mas oanghen o'r National Provincial Bank wedi ei sefydlu yn y Ceryg. Mr J Parry-Evans yw y goruch- wyliwr. Dydd Gwener, cynaliodd Anoibynwyr y Groes Geliioedd, a'r Ceryg eu Cymanfa Ysgolion flynyddol yn Nghapel y Groes, Dacgwm. Daeth lluaws iddi, a phrofai'r c.nu a'r ateo nad yw athrufa'r werin yn ddiffrwyth yn Uwchaled. Y ddau gadeirydd oedd Mri Lewis Jones, Gian'rafon, ac Evau Jones, Aedd- ren. Rhwiig y ddau gyfarfod, gorymdeithiwyd yn drefaus, a mwynhawyd gwledd o de yn yr Ysgoldy. Cyn y dif hamdden i ysgrifenu eto, bydd Eisteddfod y Ceryg drosodd. Mawr yw'r parotui heddyw ar ei chyfer. Gwyngalchir muriau'r bythynod, twtir eu mewnolion bethau, ac y mae arogl crasu bara a cliogino cig yn llenwi'r pentref. Croniclaf gymaint ag a fedraf o hanes yr wyl erbyn eich rhifyn nesaf, Hyd hyny, gweinydded y nodyn neu ddau a ganlyn am yr wyl:— Mae Isaled, y beirniad barddonol, yn orwyr i'r di- weddar fardd John Thomas o Bectrefoelas, amyr hwn y oanodd Bardd Nantglyn :— Am deg farddoneg fawr-ddawnl-cysonwaith Ac 0synwyr cyflawn, Bardd enwog, ebrwydd, uniawn, Y Foelas oedd felus iawn." Y mae y rhan fwyaf o'r rhai sy'n gweinyddu yn yr wyl yn frodorion o'r Deheudir, set y Parch John Fisher, B.A., ,Mri Emlyn Evans, Barry Lindon, a Miss May John. Lie iawn i uno Gwyneddwr a Hwntw yw'r Eisteddfod. Dangosir y gadair dderw, y gwpan ariari, y tlysau aur, a'r arweinffon-llawryfon y buddugwyr, yn Shop- Uwchaled, Cerig, a 11u mawr beunydd beunos yn llygadrythu'n geg-agored arnynt. Y mae'r cynllun wrth yr hwn y gwnaed y gadair wedi enill gwobr yn yr Eisteddfod Genedlaethol. Disgwylir llu mawr o bob parth i'r wyl. Dcil y baboll dair mil, ac os bydd y tywydd yn braf diau y llenwir hi. Hai lwc. Aled. -0--

Y mae eglwys Annibynol Bethesda, Arfon, wedi galw y Parch T Richards, Ebbw Vale, i'w bugeilio. 11 Y mae mudiad ar droed yn Mhenmaenmawr i redeg reilffordd i ben y mynydd tu ol i'r dref, ar yr un cynllun a reilffordd y Wyddfa, i'r amcan o ddenu ymwelwyr i'r lie a chael mauteisio ar awyr iach pen y mynydd. Dywedir fod yn mwriad rhai o berchenogion I chwareli Ffestiniog ostwng cyflogau y dynion 1/6 yn yr wythnos, ac fod y chwarelwyr yn beuderfynol o'i wrthod. Yn ol y Parch D C Jones y dydd o'r blaen Y mae gormod o bregethu yn ein gweddiau, a l'hy fach o weddio yn ein pregethu." (o)

Y MOR—GrWISGUEDD Y MOR. DylaI Rhieni a Gwarcheidwaid aydd a'u bwri&d i anfon eu plant i'r mdr, ac yn byw bellder o Lerpwl yny lie cyntaf ymohebu a'r Don, Lord Street, am eu rhestr faawl o Wisgoedd i fechgyn yn broi allan lr mdr neu, os yn y dref, galwch a gwelwch y nwydd- au ddangosir yn eu Hadran Forawl. Gan eu bod yn gwneud y ewbl eu hunain, gellir oael siwtiau cyflawn am brisiau cyfanwerthol, yn rhedeg o 7p., 10p., 15pf Op i fynu--Anfouir Rhosur o'r prisiau a phob manyl- ion ond cyfeirio i'r Adran Forawl The Don Associa tion, Lord Street a Paradise Street, Liverpool.