Papurau Newydd Cymru

Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru

Cuddio Rhestr Erthyglau

2 erthygl ar y dudalen hon

Advertising

LLYTHURAU IIHEN FFARMWK.

Newyddion
Dyfynnu
Rhannu

LLYTHURAU IIHEN FFARMWK. Gan y Parch WM. REES (G-wilym Hiraethog). LLYTHUR XXVI. VRhen Ffarmvvh yn ecttiw castie hen was athrodus o'r enw EUs. GWAKCHOD ni mau'r llancie chwedi cnyrfu yn rys- wydus am i mi ddeudud i castie nhw. Rhaid i mi gaul gwbod gynthoch chi'n inion deg hefud pwu ydi yr Beuno hwnw syfenodd atoch chi, ddioddefa i ddim peth fel hun, ni na i chwaith. Mae'n embud i hohol gaul i rhydid i ddeudud clwdde noeth lum- un o'r fath yma. Mi fyna fund a Beuno o flaen i well, mi fyna hefud, ne mi gewch chi rit o'r Shana- ri, ys na newch chi ddaufon i ddeyd i mi pwu ydi o. Mi wn i amcan prun ydi Beuno—mi (p gynthon ni lane unweth o'r enw Elis, a done'r tosta welis rioed a golwg y mhen toedd dim plesio arno fo llanc gwancus, barus, didoreth ddireswm oedd o ni thale na bara na menyn na chaws na chig rcid o'i flaen o, ddim bnd gyntho fo a gwalsech chi wel y bydde fo yn cwafftio'i byta nhw—mi fase'n o sun gynthoch chi feddwl. A mi ddeude giwdde cm gunted a'r gwunt. M,-tu stoi-i'r dorth yn tiiwiredd bob tamed—fu dim siwn beth rioed yn yn ty ni, a'r straeon erith yr un fath. Mi fudda i'n gyfalu bob amseram i'n gwnidogion gaul pob peth yn i le, wel y galla i gaul gin agos bob un fu hefo mi rioed dystied mewn cwrt ar i iw o flaen ustus heddweh, tae achos. Ddisgvviliwn i buth gael gwaith yn i le gin y gweision a'r myrynion, ys na chae nhw fwyd yn i, le, a digon o nono fo. Mi rydw i'n well phlo- sophar nac yr awn i buth i roid iiar sal iddyn nhw, a'u cadw nhw ar lai na liond i bolie o fwud mi wn in dda y byddwn i'n cludo fellu a mi fydda i'n ydrach ar y bobol sun ddrwg wrth i gwnidogion yn gneyd yn ifol iawn ar i lies i hinen. Nawn i buth fod yn frwnt wrth y gwnidogion, tae gin i ddim ond fy mantes ffun mewn golwg, ond mi fyclda i bob amser yn gneyd a phobol erith wel yr ewyll- usiwn iddyn nhwthe wneyd a fine. Man o chwedi mund yn beth cyffredin iawn i gluwed meistred a meistresi yn lladd ar i gwnidog- ion, a'r gwnidogion yn lladd ar i llefydd. Ma peth bai o bob tu, mi wranta. Welis i'n wir ddim llawer o achos i achwun ar run gwas na morwun fu hefo ni ond Nel hono, a'r Elis hwnw 'pob cyffelyb ym- gais,' medd rhen air, a fellu ninion y bu hi hefo rheini. Mi ddarun briodi i gilidd, a mi glwis i mae rhw fud smala su arnyn nhw--pato a churo i gil- idd yn ddidrigaredd, toes dim digon i'r un o'r ddau i gaul, a'r ddau yn uwd o gelwydd. Toes fawr i gid es pen fu Neli yma, yn crio ac yn nadu, ac yn deyd- yd bod Elis yn i llwgu hi a'r plant, ag yn frwnt wrthyn nhw, a mi roes Sian gryn haner fiioled o flawd ceirch iddi hi ramser hono, ag mi fu hi'n dda iawn wrthi hi lawer gwaith, a dyma'r tal gawn ni gin yr hen walch wedi'r cwbwl. Mi fu pedwar ne bump o'n hen weision ni yma, chwedi gweld y My- sere dwaetha, ag roedden nhw i gid yn meddwl mai Elis oedd chwedi syfenu, ac roedden nhw'n barod i'w fopio fo, ag yn deyd y rhoen nhw i henwe wel tystion mai clwdde oedd y cwbwl. 0 ia, mi laswn i ddeyd mai Elis ddalis i'n berwi wye yn y badell manus haidd dene cnyrfodd o i syfenu i glwydde arna i, ond mi fase'n well iddo fo dewi, faswn i ddim yn i enwi fo tase fo'n bod yn ddistaw. Mau o'n flin achos Nel hefud, ond ddaru mi ddim deyd pwu Nel oedd hi wel y gallse nob ddyallt, ond mau'r uog yn teimlo bob amser, ac yn cuhuddo i hinen. Cofiwch chi ddanfon spysiad i mi pwu ydi Beuno, er mod i agos yn sicir y gwn i pwu ydi o, rhaid cael pob peth yn glir i fund o flaen cyf- reth. Mau'r dun chwedi mroi ati hi i ddeudud clwdde—mau stori'r capel heb na lliw na llun iddi hi. Y fo'n cynig benthig ceiniog i mi yn wir! brud bu gyntho fo un ar i helw tybed ? fydda i buth yn rhoid dim llai na chwecheiniog yn y casgliad, tae o ddim ond casgliad cyffredin at gnwlle a mi fum yn rhoid coron a chweugen mewn casgliad, ys byddwn i'n gweld yr achos yn deilwn. Cymed Elis-ys fo ydi Beuno, hynyne'r tro yma mi ddeuda i chwaneg o'i gastie fo, ys na fudd o no ddistaw, ond mi fyna i i gael o allan, a gwbod yn iawn pwu ydi o. Ys nad Elis ddaru syfenu atoch chi, mi rydw i'n ddigon sicir mau rhwun drosto fo ddaru fase run llano arath fu hefo ni rioed yn gneyd y fath beth nac yn dyfeisied y fath anwiredde. Mi na i'n difar i bwu bynag syfenodd o, ys na neith o gwmpo ar i fai am Elis i hun, tydi o ddim yn werth mhela a fo-be gewch chi gin lwynog ond i groen. 1849. 'RHEN FFARMWR. LLYTHUR XXVII. 'RHEN Ffarmwr yn dadleu gyda'i Fistar Tir, ac yn ei guro. Mi fu'n Mistar Tir ni efo mi yr wsnos ddiwaetha, a mi fu sgwrs gated iawn rhyntho fo a mine. 'Wel, Dafydd,' medde fo, sut rydach chi'n dwad ymlaen y bud su o honi rwan ? a be ydach chi'n feddwl ddaw o honon ni hefo'r ffri trad yma?' a rhw lawer o fyniade wel ene ar drawst i gilidd cin i mi gael I amser i aped yr un o honyn nhw. Pen ges lei oid gair i mewn, mi ddychreuis arni hi o ddifri Mau'n dda iawn gin i gael cywleustra i siaradi chi, Mistar,' meddwni, 'inau gin i lawer o bethei'w deudud wrthoch chi, ys byddweh chi gin fwuned a gwrando arna i. Ag yn gunta ollt, mi ddeuda i chi be ddaw o honon ni, 'r ffarmwrs, ys na newch chi 'r mistradodd, ostwn aryn tirodd ni,—midorwnifynu yn chwils man potes bod yg un un, a mi gewch chithe osod yn ffermydd ni i'r gwningod a'r sgyrn- ogod, a'r phesants a'r petris, a mi gewch chi a'rpyr- sonied fund at y pryfed rheini i geisio'ch rhenti a'ch degyme.' Stop, stop, Dafydd,' medde Mistar, be rydach chi'n siarad wel ene ? tydach chi ddim yn duallt sut mau pethe'n bod, gadweh i mi ddeud i chi, -Y Coben ddiffeth hwnw sy chwedi amdwuo'r wlad hefo i ffri trad. Mi rydan ni'n mund i gael cwarfod mawr yn y dre ddudd Mercher nesa, a mau arnon ni eisio cael yn tynantied i gid iddo fo, i gaul i ni ddanos pethe iddun nhw; a mi nawn ni ddafnon at frynines o'r cwarfod, i fegian arni dorid y palrainent, a ni gawn lecsiwn chwedi huny, ydach chi'n dallt, a