Papurau Newydd Cymru

Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru

Cuddio Rhestr Erthyglau

5 erthygl ar y dudalen hon

Nodion 0 Faelor

Newyddion
Dyfynnu
Rhannu

Nodion 0 Faelor Nos Sadwrn. NID vn ami y clywir y ffordd hyn am Eglwyswyr yn cinal cyfarfodyddcystadleuol-y capeli sy'n cadw pethau felly bob amser. Ond syndod mor debyg i'n gilydJ yr ydym ni yma rywsut, a thrwy gymyssru mwy q, n gilydd yr ydym yn dyfod yn bycach o hyd. Felly, gan weled mai pethau campus i dynu pobl at eu gilydd, ac i wneud ceiniog fach, ydyw y eyf- arfodvdd hyn, ac er rnvvyn bod yr un fath a u bro- dyr. penderfynodd y Parch T Pntchard a i braidd yn y Rhos yma gvnal cyfarfod cystadleuol, a hyny fu yn y Neuadd Gyhoeddus nos Lun ddiweddaf. Cyneherdd cystadleuol y galwent hwy ef, am nad oedd celf na lien yn cael lie yn ei raglen; ond hwvrach vr estynir y covtyp.au erbyn y tro neaf, gan i hwn droi allan mor ffodus. Daoth cynulliad mawr o hoffwyr can yn nghyd, ac ni threuliasom noson fwy hapus er's tro byd. Mr Edward Evans, ieu., LerpwL oedd y cadeir- ydd, a chawsom anerchiad bach twt, gwerth myned yno i'w wraddo ac yr oedd y Ficer yn ei hwyJiau goreu yn gweithredu fel arweinydd. W.M. oedd yn clorianu-a cbwi wyddoch mor gelfydd y medr o hollti blew. Cyfeiliwyd gan Mr Mathew Bowen. Dyma ganlyniad y cystadleuon: Dau got y^n vmgeisio ar y brif gystadleuaeth, sef Poncie a r Cefn—y cyntaf yn oreu, tin arweiniad Isaac J ones Unawd soprano, Bwthyn bach melyn fy ««ad< Miss Egan a Mis, Tilly Thomas, y ddwy o r Cefn, yn gyfartal. Unawd tenor, Perl fy nwyfron," T Banks. Poncie. Bariton, Gogoniant i Gym- ru," J Williams, Poncie. Cafwyd cystadleuon campus. Heblaw y cystadlu, aed trwy raglen gerddorol chwaethus a swynol gan Emily Wright, Frances Jones, W Morgan Jones, J Ellis Evans, a S A Duce yn chwareu'r crwth. Ac yn goron ar y cwbl, cafwvd vr Yswain Yorke o Erddig i gynyg diolch- garweh i'r cadeirydd ac eraill.. yn ei ffordd ddigrif arferol. Ddydd Mawrth cynaliwyd Cymdeithasfa Chwar- terol Undeb Annibynwyr Maelor yn Ngwrecsam, dan lywyddiaeth y Parch T E Thomas, Coedpoeth, yn abseuoldeb y Parch R Roberts, Rhos. Y mater pwysicaf ddaeth gerbron ydoedd cynygiad i gy- chwyn cylchgrawn chwarterol perthynol i'r Undeb. Traddodwvd areithiau gwych a doniol, nes argy- hoeddi pawb o'r buddioldeb o symud yn mlaen yn y cyfeiriad, a phasiwyd yn unfrydol i fedyddio y cyf- ryvv a'r enw Y Cyfarwyddwr. Y Parch Peris Wil- liams fydd v golvgydd, a phenodwyd pwyllgor i gwblhau y trefniadau, a bydd y rhifyn cyntaf allan vn mis Hydref. Disgwyliwn yn awyddus am weled ei wyneb, ac os y bydd graen go dda arno hwyrach v bydd i'r Corph ddilyn esiampl Xndipendia, yn enwedig os bydd argoel am dipyn o elw. Fu dim byd neillduol arall gerbrou, ond pasiwyd pleidleisiau o gydymdeimlid a'r cenadoa auffodus a'u teuluoedd yn China, ac a, theulu Castell Pen- arddlag yn eu galar. Pasivvyd penderfyiiiad yn cefnogi y mesur i atal gwerthu gwirod i blant, ac o blaid cau y tafarnau ar y Sul yn Mynwy. Ac yn olaf, darllen wyd papyr pur dda ar Dyled yr eg- lwys i'r diaconiaid," gan y Parch 0 J Owen, Pon- cie. Ar y cy fan, yr oedd yn uo o'r cyfarfodydd goreu gafwyd er's tro byd. Llawer iawn o briodi fu yma y gwatnvyn eleni, ac yr wyf wedi sylwi fod priodasau yn llawer amlach pan y bydd yr hen fyd bach yrna yn nghanol hel- yntion, beth bynag sydd i gyfrif am hyny. Yr un sydd genyf fi i'w chofnodi yr wythnos hon ydyw priodas ddel a hapus a gymerodu 18 yn Nghoedpoeth ddydd Mercher diweddaf rhwng -M i -s Lizzie Jones, merch Mr Isaac Jones, groser, a Mr Jeremiah Lewis, pedwerydd fab y diweddar Mr John Lewis, Tanyfrou, Adwy'rclawdd. Yr oedd pentref bach Tanyfron yn fywiog iawn yn bur foreu, a'r cymydogion wedi bod wrthi yn bur ddvfal yn darparu er rhoddi croesaw teilwng i'r par ieuanc.' Gvveinyddwyd y briodas yn nghapel y Wesleyaid. ac yr oedd pont o ddail a blodau gwyn. ion wedi eu gosod dros y llidiart ofheny capel. Gan mai dvma'r briodas gyntaf yn y capel, cyflwyn- wyd iddyut, fel arfer, Feibi Teuluaidd wedi ei rwymo yn hardd. Y morwynion priodas oeddynt Miss Agnes Jones, chwaer y briodasferch. a Miss S A Williams, a'r gwas priodas ydoedd Mr John Lewis, Lerpwl, brawd y priodfab. Gweinyddwyd gan y Parchn J Felix ac Enoch Anwyl, Coedpoeth, yn cael eu cyn- orthwyo gan y Parchn Robert Lewis (brawd y priodfab), ac O. Mathias. Derbyniasant lwythi o bwyddion, ac y mae'r ddau ddedwydd erbyn hyn yn mwynhau eu mis met ar lauau Morecombe Bay. Eiddunwn iddynt bob dedwyddweh. O'r divredd, y mae adgyweirio Eglwys henafol ac ardderchog Gwrecsam wedi dyfodyn ffaith. Y mae yr esgynloriau wedi eu codi hyd ucbaf y twr fa gynt yn gadarn, ond sydd erbyn hyn, yn ol adrodd iad y gwyr cyfarwydd fu yn ei arolygu, mewn sef- yllfa sigledig ac mewa perygl o syrthio. Y mae inewn cyflwr gwaeth nag y tybid ac yn lle pum' mil o bunau, bydd eisiau wyth mil i wneud y gwaith yn iawn. Diau y daw'r arian i mewn heb lawer o drafferth, ac y cvvblh&ir y gwaith yn ddiymdroi. Hyderaf hefyd na anurddir y twr harddaf a chywreiniaf yn Nghymru wrth ei adgyweirio, ac na adewir i iaw halog ac annghyfarwydd ymhèl ag ef, ond v bydd i bobpeth o'r dechreu gael ei gario allan gyda'r gofal mwyaf, ac yr arbedir bob careg ddy- ddorolaberthra iddo. Cyfarfu dau lowr a dam wain allasai droi allan yn ddifrifol iawn yn nglofa Wynnstay, ddydd Llun, trwy i rhvw goed syrthio ar ben F a W Francis. Dranoeth, yn yr un lofa, syrthiodd swm mawr o rwbel ar ben Thomas Davies, a chafodd gryn wasg- fa. Da genyf ddeall fod y tri yn dyfod yn mlaen yn dda dan ofal y meddyg L Roberts. Hwyr iawn fydd y cynhauaf gwair eleni. Dyma hi yn Orphenaf, a'r'cynhauaf heb ddechreu. Gwel- ais ambell gae o wair hadau wedi ei ladd heddyw, ond hynod mor deneu ydoedd. Ysgafn ydyw yn mhobman, ond y mae cawodydd y dyddiau diweddaf yma wedi rhoddi rhyw ail dwf ynddo hefyd. Golwg bur salw sydd ar bob cnwd arall hefyd, a thlawd fydd hi os na chynesa yr bin yn fuan. Bu cyn oered a mis Mawrth yr wythnos hon. DYFFRYNWR Cynaliwyd Cvmanfa Ganu flynyddol Methodist- iaid'dosbarth Treffynon, ddydd Mercher, yn nghapel Rehoboth. Treffyuoti. Yr arweinydd ydoedd Mr D Jenkins, Aberystwyth, a chyfeiliwyd gan Mis, Nora 2 ulford a Mr E A Hughes. Llywyddai Mr Peter Thomas. Gronant, yn y prydnawD, a'r Parch 0 B 1 Jo ies, Ffynongroew, yn yr hwyr. YR wythnos ddiweddaf penodwyd y Proffeswr o J Lodge gan y goron yn Brifathraw Prifath- rofa Birmingham. Wele yr hysbysiad swyddog- ol:—"Her Majesty, in pursuance of the pro- visions of the charter of the University of Bir- mingham, is pleased to appoint Oliver J Lodge, Esq., D.Sc., LL.D., F.R.S., Professor of Experimental Physics in the University Col- lege, Liverpool, to be Principal of the Uni- versity of Birming- ham.—A W Fitz Roy." Ganwyd Oliver Jos- eph Lodge yn Penk- hull, Stoke-upon-Trent, yn 1851. Derbyniodd ei addysg foreuol yn ys- gol Ramadegol Newport (Salop). Yn 1877, wedi aros yn Llundain am beth amser, derbyniodd y radd o D.Sc, a phen- odwyd ef yn Assistant Professor of Physics yn Or Oliver Joseph Lodge. y Brifysgol yno. Yn 1882 daeth i Lerpwl ar ei benodiad yn Broffeswr mewn Physics yn y Brifysgol yma. Yn fuan wedi ym- sefydlu yn Lerpwl dech- reuodd ar gyfresau o arbrofion pwysig,y rhai, mewn byr amser, ddyg- asant iddo glod yn y byd gwyddonol. Yn 1887 ac 1888 gwnaeth waith ar- brofiadol a'i gosododd ar un waith yn y rheng flaenaf o wyddonwyr yr oes. Arhrofion oedd y rhai hyn er chwilio i fewn i natur ac effeith- iau mellt ac arweinyrion mellt. Mae canlyniadau yr arbrofion hyny wedi eu cyhoeddi yn llyfr gyda'r teitl Lightning conductors and Light- ning guards." Yn ystod yr ymchwiliadau hyny gwnaeth y Proffes- wr ddarganfyddiad o'r pwysigrwydd mwyaf. Y pryd hwnw y dangos- odd y ffordd i gynyrchu tonauetherawldrwyfoddion trydanol. Y gwaith hwn (yn nghydag eiddo y Proffeswr Hertz yn yr Almaen) ffudodd y prawf cyntaf mai electro magnetic waves yn yr ether roddant fodolaeth i oleuni a gwres. Cyn y dargaofyddiad hwn, trwy losgiad neu boethiad defnyddiau yn unig y gellid cynyrchu tonau ether- awl. A chan fod y tonau etherawl a gynyrchwyd trwy foddion trydanol gan y Proffeswr Lodge, o'r un natur yn hollol a'r tonau hyny roddaut fodolaeth i'r syniadau o wres a goleuni, gwelir fod y dar- ganfyddiad yn agor maes eang yn nghymhwysiad ymarferol trydaniaeth. Mae yn bosibl, trwy ddilyn y llinell a fynegir gan yr arbrofion uchod, i ddyfod ar draws moddion celfyddydol er cynyrchu goleuni heb wres, neu wres heb oleuni. Yr unig rwystr ar y ffordd yn bresenol ydyw yr anhawsier i gynyrchu tonau etherawl digon man. Ond, nid yw y cyf- lawniad ond mater o amser ac arbrofiad yn unig, ac yr ydym yn dra sicry eawn cyn hir ffynonell goleuni heb boethder,a llusern oleuheb wres. Bydd goleuui heb y gwres yn gaffaeliad iiid bychan, pan ystyrir y gwastreffir mewn gwres 99 y cant o bob canwyll a losgir. Yn wir gwastreffir 90 y cant yn y llusern drydanol oreu a ddefnyddiwyd hyd yn hyn. Mae gwaith arbrofiadol y Prifathraw yn helaeth iawn, ac nis gellir enwi y ddegfed rau ohono yma. Fel gyda phobpeth arall, mae rhai cyfresau o'r arbrofion yn sefyll yn uwch nac eraill mewn pwysig- rwydd, newydd-deb, a gwreiddioldeb. Mae un o'r cyfresau hyny yn dal perthynas a'r cysylltiad rhwng mater ac ether. Cynlluniwyd yr arbrofion er cael allan a ydyw y ddaear, ar ei hymdaith o amgylch yr haul, yn effeithio mewn rhyw fodd ar lonyddwch yr ether a'i hamgylcha yn mhob man. Caalyniad yr arbrofion oedd hwn fod y ddaear, er gwaethaf ei chyflymder mawr o 19 milldir bob eiliad, yn teithio ar ei chylchlwybr o amgj-lch yr haul heb aflonyddu dim ar yr ether yn ei chymydogaeth. Nid oes felly, vn ol Dr Lodge, gysylltiad uniongyrchol o natur allofyddol syml yn bodoli rhwng mater ac ether. Cymerodd yr arbrofion uchod Ie tua thair blynedd i'w gorphen. Yn 1894 cychwynodd y Dr. gyfres arall, i'r hon y perthyn dyddordeb cyffredinol—cyfres arweiniodd i fynu i'r wireless telegraph yn y ffurf y defnyddir ef heddyw gan Marconi. Yn wir, defnyddiodd Dr Lodge yn 1894: yr holl foddion a ddefnyddir y dydd hwn gan Marconi yn ei bellebyr diwifr. Ychydig iawn o bobl y tuallan i'r cylch gwyddonol sydd yn gwybod am y ffaith yna. Yn 1894 cyhoeddwyd y gwaith yn llyfr, a gellir ei gael yn awr dao y teitl Signalling through space without wires." Yn 1897, cychwynodd ar waith arbrofiadol rodd- odd fod i gyfundrefn arall er pellebru heb wifr,— cyfundrefn a elwir yn awr yn Magnetic Telegraph. Mae rhan o'r gwaith hwn hefyd wedi ei gyhoeddi gaa yr Institution of Electrical Engineers, Prof- wyd y gyfundrefn hon ar raddfa eang yn ymyl

Co!eg Biiia-Bangor.

rMarwoiaeth Capten Wynn Criffith.

Colofn Dlrwest.

COLLI AC ENILL.