Y Cymro

I CYNWYSIAD: Achos Chatham St vn y Gymdeithasfa. Y Gyllideb. I Pennod Gyntaf ein Nofel Newydd. > "Mi glywais y Gog." Rhanu'r Yspail. Yn mba sir y ganwyd mwyaf on Beirdd Mawr ? Undeb y Bedyddwyr a'r Annibynwyr.

Y GYLLIDEB. Y MAE llawer o flynyddau er pan fu Prydain wyneb yn wyneb a dyled mor fawr, hyd yn nod a chyferbynu cyfoeth presenol y wlad a'r hyn ydoedd yn yr amser aeth heibio. Nid oes modd ychwaith peidio edrych ar y swm aruthr o ddau gyfeiriad gwahanol, sef yr achos diachos ohono, a'r modd goreu, a'r un a bar leiaf oannghyfiawnder ac achwyn, i'w gyfarfod. Hawdd ydyw gwthio gwlad i ryfel, ac enyn nwydau dial a dygasedd yn y genedl oreu dan haul; nid oes angen gwladweinydd doeth i wneud hyny, fei y cafodd Lloegr, i'w gofid a'i galar erbyn hyn gobeithio, engraifft yn achos a dygiad yn mlaen y rhyfelawd anffodus hwn yn Affrica. Y mae gwaed wedi meddwi llu o genedloedd cryf ion i'w dinystr ond nid oes dim mwy effeithiol er oeri penboethiaid rhyfelgar na dwyn yn mlaen y biliau, fel y gwneir yn Mhrydain a gwledydd eraill gwerin- lywodraethol y byd, bob blwyddyn. Golwg trwmbluog a llaes sydd heddyw ar ami i Jingo oedd yn bur dalog flwyddyn yn ol yn canu rhigymau dialgar. yn lluchio tangnefeddwyr a cheryg, ac yn ymddwyn ar achlysuron fel pe buasai Abred wedi I bwrw ei cheudod i fynu. Cedwid gwyl i ddathlu buddugoliaethau bychain amheus, A gogoneddid pob llencyn oedd yn gwisgo ¡ cob o liw tomlyd carci, Medodd darllawvr a thafarnwyr gynhauaf bras oddiwrth y brwdfrydedd. Ond ddydd Iau, dyma'r bil i mewn, a diffyg yn yr amcan-gyfrifon o dros bymtheg miliwn a deugain !—tua 23s ar gyfer pob bod dynol sydd yn yr Ynys- oedd hyn, o'r baban ar y fron i'r hen ar fin ei fedd, ac o'r tylotyn yn Ngweithdy'r Undeb i'r miliwnydd yn ei gastell. Ac nid yw hyn, wrth gwrs, yn cynwys y diffyg oedd yn Nghyllideb y Ilyi-,edd, a ,r gofyniad arbenig a fu cyn hyny ar ddechreuad y rhyfel. Pa ryfedd fod llewyrch delw fawr Jingo wedi pylu, ei addolwyr yn edrych braidd yn ddigalon, eu hanthem, The Soldiers of the Queen," wedi dystewi, a'r brwdfrydedd a nodweddai Wyl y Friallen, yr hon a gedwid er coffadwriaeth am eu prophwyd cyntaf, Benjamin Disraeli, eleni wedi crebachu i haner ei maint a'i gwychder gynl. Prin y mae achos ein hadgofio oil mai Gweinyddiaeth Doriaidd a'n llusgodd i'r trybini andwyol hwn, ac nid y hi chwaith, ond y wlad a'i hetholodd ddwywaith i'w swydd, ac ar y wlad yn awr y gelwir i dalu am ei deublyg amryf- usedd. Yr unig aelod o'r Weinyddiaeth hon y gellir yn ei anhawsder presenol estyn iddo rhyw radd o gydymdeimlad ydyw Cang- hellydd y Trysorlys. Gelwid arno i gyf- lawni tasg na ch fodd yr un o'i ragflaen- oriaid yn y swydd ei bath o'r blaen, sef darpar trwy dreth a benthyg swm o ddim llai na thriugain miliwn o bunau. A pha fodd y ceisia ddwyn deupen y llinyn yn nghyd? Yn nghyntaf, cynygia fenthyca 39 miliwn. Rhaid addef nad yw hyn yn orchest neilIduol i feistr Trysorlys gwlad gyfoethog fel Prydain Fawr, sydd yn abl i roi digon o sicrwydd am ad-daliad yr arian, a'u holafiaid, raid dalu'r arian ryw- bryd yn y dyfodol, yn rhy ieuainc eto i wrthdystio yn ei herbyn. 0 y ddincod gaiff y bodau bach anelwig a diniwed pan gyrhaeddant oedran talu, oblegyd i'w rhagflaenoriaid fwyta afalau mor surion, ac fel y bendithiant Chamberlain, a Hicks Beach gydag ef, am eu cynysgaeth. Ac wedi beichio y dyfodol, rhoddir yn nesaf ddwy geiniog yn y bunt o chwaneg- iad ar dreth yr incwm, gan ei gwneud yn IS. 2c. Nid oes nemawr wreiddioldeb yn hyn ychwaith. Offeryn hylaw at wasanaeth pob Canghellydd ydyw Treth yr Incwm, i'w chodi a'i gostwng fel bo'r galwad neu yn ol ei fympwy personol ef fynychaf. Gan y rhai raid ei thalu, gelwir hi y dreth fwyaf gorthrymus o'r cwbl, ac yn achos mwy o anudoniaeth na'r holl drethi eraill gyda'u gilydd, Bu unwaith cyn uched a dau swllt y bunt, amser arall cyn ised a dwy geiniog, a chynygiodd Mr Gladstone yn 1873 ei dileu os dychwelid ef i aw durdod ond gwell oedd gan yr etholwyr Disraeli a Threth yr Incwm na'r Pnf Weinidog galluocaf a fu erioed yn llywio y wlad hon. Felly, yma y mae hi byth, ac yma y bydd hi, mae'n debyg, nes y troir y cleddyfau yn sychau ac na ddysgir rhyfel mwyach. Gyda'r beichiau newyddicn y rhoddir y Canghellydd ar ei wir brawf. Disgwyliai lluaws y buasai yn tynu yn ol y gardod o dros dair miliwn a roddodd ychydig yn ol i dir arglwyddi ac offeiriadon, neu yn chwanegu y dreth gwrw neu dybaco, neu drethu y gwahanol fathau o rodau (motors) sydd yn britho ac yn peryglu ein ffyrdd a'n heolydd yn ddi dreth. Ond cymerodd Syr Michael ddull arall i godi'r gwynt." Ad-gododd y dreth ar siwgr a melysion, a rhoddodd dreth o swllt y dynell ar y glo a allforir. Nid ydym yn meddwl fod llawer o le i. achwyn oherwydd y naill na'r Hall, er y par y dreth gyntaf gryn ddyrys- wch mewn lluaws o ddiwydianau pwysig, a'r Hall golled i'r glo feddianwyr yn hytrach na'r glowyr am rhyw yspaid. Ond y mae glo-berchenogion wedi derbyn cymaint o fudd oddiwrth y rhyfel fel y dylent gyfranu yn lied helaeth tuag at ei threuliau. Yr ydym yn barod i gyfaddef mai gwell fuasai genym weled toll uwch ar de nag ar siwgr, oherwydd yr anhwylusdod a bar hyn yn y diwydianau sydd yn defnyddio siwgr yn ehelaeth. Dichon na fuasai Cobden a Bright, na'r cyllidwyr medrus gynt a elwir gan ddiffyn- dollwyr, gyda graddau o ddifriaeth, yn Manchester School," yn cynieradwyo tolli y siwgr ddaw i mewn na'r glo aiff allan ond y mae trefnidwyr po'iticaidd o enwogrwydd Syr William Harcourt a John Morley tan yr amgylchiadau presenol yn gwneud hyny, ni ddichon eu bod yn ddrwg iawn.

o owns Y IYD. Mi glywais y Gag." YR oedd ein hymwelydd llwydlas ychydig ar ol ei chyhoeddiad eleni; ond hi a ddaeth, ac fel arfer, anadl haf yn ei hodl hi." Wythnos i ddydd Sadwrn y elywais i hi gynta," ebe hen gymydog ffyddiog, "a diolch, yr oeddwn i wedi gwerthn'r mochyn y bore hwnw, a cheni dlpyn o arian yn y mhoced." Mae mwy na mwy o goelion dyddan am y Gwcw. Paham am dani hi, tybed, rhagor rhyw ehediad arall? Pa le mae "Gwaay Gog" bellach ? Ni chlywais ei lais er's misoedd. Gwnat "Llenyddiaeth y Gog" gyfrol drwchus a dyddorol, ac nid y lleiaf dyddan yn y gyfrol fyddai yr hyn a ysgrifenodd ei Gwas" dawnus yn ei chylch. Rhanu'r Yspall. CYNALIWYD cyfarfod olaf Pwyllgor Cyffredinol Eisteddfod 1900 nos Fercher ac wedi ychydig ddadlen, mabwysiadwyd cyngor y Pwyligoraa Gweithiol ac Arianol parth y modd i ddosbarthu yr arian gweddill. Yn ol y cytundeb arferol, derbynia Cymdeithas yr Eisteddfod haner y gweddill hwnw, gan adael at wasanaeth y pwyllgor lleol ychydig dros 173p. O'r swm hwn rhoddir lOOp i'r GymdeithaB Genedlaethol, 50p i Gartref y Merched Gweini, a 20p i Gor yr Eisteddfod. Barnai rhai y dylesid rhoi yr an faint i'r ddwy Gymdeitbas flaenaf, ond pleidiodd y mwyafrif y cynygiad gwreiddiol, ac yn hollol ddoeth a chyfiawn, canys y Gym- deithas Genedlaethol ddaeth a'r Eistaddfod i Lerpwl, a'i haelodau hi fa yn benaf dau faich y gofal a'r llafur o'i dwyn yn mlaen. Ohonynt hwy y gwneid i fynu bron yr holl Bwyllgor Gweithiol. Bu etc gryn siarad yn nghylch rhiangerdd 44 Ardudfyl," a chynygiodd Mr Llew Wyune, fod yr ohebiaeth a fu rhyngddo ef a Dyfed yn cael ei hanfon i'r wasg cystal ag i Orsedd y Beirdd, ond yr oedd y mwyafrif yn erbyn. Nia gallwn ni wybod beth aydd i'w enill wrth gelo-'does gan y gwir ddim i'w ofni nac i'w gaddio. Doeth ac amserol iawn oedd Bylwadau Mr Evans, y Cadeirydd, ar y diffyg pwysig sydd yn Lerpwl o neuadd a ddaliai naw neu ddeng mil o bobl. Pe buasai yma neaadd o'r fath, nid pedwar cant od ond pedwar cant ar ddeg a faasai ein surplus. Galleaid meddwl mai colled drom i Lerpwl ei hun, ac yn ddiau colled fawr ydyw i bob sefydliad fel yr Eisteddfod a ddaw yma ar ea tro. Gobeithiai Mr Evans, pan ymwelai yr hen sefydliad Gymreig & ni eto y byddai'r diffyg wedi el gyflenwi. Bedyddwyr ac Annibyiwyr. MAE argoelion o Undeb rhwng y Bedyddwyr a'r Annibynwyr. Y maent eiaoes wedi myn'd mor bell a chynal eu Cyrddaa Mal ar yr an adeg. Nid oedd modd dewia amser cym- hwysach i roi fforf ymarferol i'r Undeb na'r flwyddyn gyntaf yn y ganrif newydd. Felly y maeDtyn cydymgynall yr wythnos hon yn Llundain, gyda Dr Parker a Dr Maclarren fel llywyddion. Ymddengya fel pe byddai pob- peth yn my'a cl yn mlaen yn hwyliog—y Bed- yddwyr yn tyru i wrando Parker, a'r Annibyn- wyr i wrando Maclarren. Rbagorol iawn. Rbyw afon fechan bach ydyw'r Iorddonen, a dylai y llwythau o'i dentu ei chroesi yn amlacb. Nid res bobl ddyeithr- ach i'w gilydd yn yr holl Ynya na Ohymry sir