Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
4 erthygl ar y dudalen hon
Advertising
ESTABLISHED 1819. W PENLINGTON -AND- BATTY, Chronometer Makers TO so THE ADMIRALTY .5D The Indian Government. Penlington's Watches have during the XlXth Century taken the lead for DURABILITY AND ACCURACY. SPECIAL LINES. £1 0 Ironclad Keyless Lever Watch. 9,2 0 0 Silver do do A5 0 0 do English do do (own make) £ 10 0 0 Gold do do do »> Also up to 50 Guineas each. All Timed and guaranteed. DIAMONDS. JEWELLERY. CLOCKS. SILVER. ELECTRO-PLATE. PRICES AS LOW AS ANY HOUSE IN THE KINGDOM. 2, & 3, St. George's Crescent, Castle Street LIVERPOOL And at Manchester (W. BATTY & SONS Ltd. Sefydlwyd 1846. W. HOPLEY, dealer iq Music and Musical Instrumeqts, 125, WEST DERBY ROAD, LIVERPOOL. "Taliadau hawdd. Perdonegau 0 10s y mis; Organau o 6a. Cedwir mwn tJC bob pefch yn ntflyn a Cherddoriaeth. Tiwnio ac Adgyweirio. J. L. EVANS, Halsbary ffoase, 249 Kensington, Liverpool, Has always a good variety of ladies' & Children's Underclothing and Household Drapery. All oar Goods are of RELIABLE QUALITY. Maelnod, Rhif 208462. Pellseinvr. -212 Sefton Park 6 I lw Y MAE WALKER'S NEURAGINE, yn feddyginiaeth rhag NEURALGIA, TIC, CUR WYNEB, y DDANODD, CUR PEN yn codi oddiar Gyfog a Nerves Gweiniaid. Bydd i un ddogn yn mhen haner awr (yn fynych yn mhen ycbydig funydau) leddfu poen angerddol Neuralgia yn y Pen, Gwyneb a'r Daint. Rhydd hefyd esmwythyd rhag blaen i ddyoddefwyr gan Gur Pen yn codi o'r Cylla neu'r Nerves. Nid oes ynddo Opiwm, Morphia, na dim elfenau niweidiol, fel y gellir ei gymeryd yn hollol ddyogel gan y gwanaf o gyfansoddiad ———— Tystiolaeth*u oddiwrth Feddygon a JDelntwyr Proffesedig. Owerthir mewn Potelau, 1/s a 2/6 Gellir ei gael gan bob Fferyllydd, neu drwy r post am 1/3 a 3/- oddiwrth S. F. A L D E R, Fferyllydd, (gynt J. C. glendinning), 3 3 and 35, GRANBY STREET, LIVERPOOL X KOFNOT. X 'The New and Effectual Remedy for Coughs, Colds, Asthma, Bronchitis, Influenza, and all Diseases of the Chest, Throat and Lungs Prepared by ZED. G- ErODGES, CHEMIST (by Examination), 139, Kingsley Road, (Corner of Tiber Street, near Princes Park Gate), LIVERPOOL. Bottles, 7 £ d., 10 £ d., and 1/9; by post, 3d. extra. JOHN OWENS, (Late Foreman to O. and D. Williams), —Blacksmith, Whitesmith,— SHEET IRON WO RKER, PLUMBING & GASFITTING 'Wrought Iron Gates, Railings, Shop Window Guards, &c, KIRK STREET, KIRKDALB, LIVERPOOL. Mrs. W. E JONES, L.R.A.H, Teacher of Music 'Pianoforte, Theory and Harmony. Engagements accepted as ACCOMPANIST for Concerts, &c. Addres&- 13, THE WILLOWS, EVERTON, LIVERPOOL JOHN EVANS, The South-End Tailor, BOYS' CLOTHIER & OUTFITTER, 190 and 192, WINDSOR STREET, LIVERPOOL. Telephone, 62 Toxteth. Detholiad campus o Nwyddau newyddion at y 'Tymhor presenol. GlIlwch neu ysgrifeuwch am Batrymau, a chym- haiwch y prisiau. NO CYCLES CAN APPROACH The Famous is R & P. to For up-to-date design and exquisite finish, and the price is right. Ask for Catalogue and particulars, ROBINSON & PRIOE, Ltd., CHATHAM STREET, LIVERPOOL. 4 Trinity Road (A), Bootle. Cynelir Prawf Gyngherdd yn y Capel uchod NOS FERCHER, MAI 22ain, I ddechreu am 7 o'r gloch. 1. I'r un a gano oreu unrhyw unawd. Gwobr, 5s ac Electroplated Cup. 2. I'r un dan 21 a chwareuo oreu ddernyn o'i dde- wisiad ei hun ar y berdoneg. Gwobr, 5s a Thlws Arian. 3. Am yr Adroddiad goreu. Gwobr, 5s a Thlws Arian. Gofelir am feirniaid cymhwya. Ffugenwau i fod mewn Haw erbyn Mai 17eg. Mynediad i mewn, 6ch. THOMAS DA VIES, Ysg. • 150 Beatrice Street, Bootle. LIVERPOOL & NORTH WALES REGULAR DAILY MORNING SAILINGS, Commencing Saturday, 11th May. Paddle steamer "Snowdon" leares Prince's Landing Stage, Liverpool, at 10-45 a.m. for Llandudno, Beaumaris, and Bangor allowing about 3 hours ashore at Llandudno,' and due back about 7.30 p.m. (Low Fares). INCREASED SAILINGS FOR WHITSUNTIDE HOLIDAYS. For fares and allfurther particulars apply to the LIVERPOOL AND NORTH WALES STEAMSHIP Co., LTD., T. G. BREW, Secretary, 20, WATER STREET, LIVERPOOL. Tel. No. 6366. Official Guide, post free, 2d; or with map, 3d. Bydd yn dda gan luaws ddeall fod y Parch E. James, Nefyn, yn graddol hybu o'i afiechyd maith. Y CYMRO: AnfooirUN OOPI yn ddidraul trwy y Post:- Am 12 mis, 5/6—Am 6 mis, 3/0 Am 3 mts,l/j Blaandil yn unig. CYNWYSIAD I Cymdeithasfa Colwyn Bay, gan Dr Llugwy Owen. Plant y Diwygiad Mawr.Pennod I. Y Bardd Christmas Evans. Priodi Chwaer-yn-nghyfraith. Llenyddiaeth Brys. Achos Chatham Street. I Natur a'i Phlant.
TRETH Y CLO.
TRETH Y CLO. Y MAE'R doll newydd sydd yn y Gyllideb o swllt ar bob tynell o lo a allforir o'r wlad hon wedi brifo teimladau ac archolli cyd- wybodau perchenogion y nwydd drud- fawr hwnw yn arw iawn. Fel r heol, nid oes dim modd cyrhaedd teimladau a chyd- wybodau rhyw ddosbarth ond trwy eu llogellau. Mor gryf oedd eu hymdeimlad o gamwri y doll, fel y codasant gri ac wchw mawr, ac y ceisiasant yn mhob modd osgoi y baich. Cynalient gynghorau a chyrddau lluosog, danfonasant ddirprwyon dylan- wadol at y Canghellydd annuwiol i'w anog i adystyried beth oedd ar fedr ei gyflawni, ac i ddangos y dinystr oedd o'i flaen ef a'r Llywodraeth, os na thynai ei gynygion yn ol. Bu adran gref o'r wasg Doriaidd yn malu poer yn echrydus, a llenwid colofnau papyrau fel y Standard a gohebiaethau miniog yn tori Syr Michael a'i gynygiad i fynu yn ddarnau nutn fel pe am wneud pastai o'r ddau. Ac yn y cri hwn y mae y meistri a'r gweision yn uno nid am yr un rhesymau, mae'n wir, eithr i gyrhaedd yr un nod. Mae y perchenogion yn ofni'r tramorwyr ofna y gweithwyr y meistri. Myn y meistri na fydd i'r tram- orwyr dalu y doll, y ciliant o'n marchnad, ac yr andwyir y fasnach mewn glo yn y wlad hon. A dywedai cynrychiolwyr y gweithwyr wrth y Canghellydd mai nid y tramorwyr na'r meistri fyddai raid dalu y dreth-yn y pen draw, eithr y gweithwyr. Yr oeddynt, meddynt, yn analluog i wrth- wynebu trais y meistri. Daeth gwen dros wyneb Syr Michael pan glywodd y cyf. addefiad yma o anallu y glowyr i wrth- wynebu y meistri, a dywedai nad oedd hanes y fasnach mewn glo yn cadarnhau yr haeriad ofnus a gwylaidd hwnw Gyda golwg ar y glowyr, maent yn haeddu pob ceiniog a gant; ond, a chymeryd cyfartaledd cyflogau gweithwyr y deyrhas i ystyriaeth, rhaid cydnabod iddynt gael rhan dda yn ystod y blynyddoedd diweddaf; ac heblaw hyny, nid oes unrhyw ddosbarth o weith- wyr fuont mor abl i amddiffyn eu hunain yn ngwyneb gotthrwm, ac a lwyddasant mor fawr i gael a ofynent gan eu meistri. A beth am y meistri ? Yn sicr, os oes dosbarth o fasnachwyr yn ein gwlad y mae yn fwy cyfiawn iddynt ddwyn rhan o faich ein dyled genedlaethol bresenol, dyma nhw. Maent wedi bod yn ddigon hir yn crib-ddeilio a gorfaelu ar y cyhoedd, ac yn cymeryd mantais ar bobrhithyn oesgus i redeg pris v glo i fynu, hyd at wneud tanwydd i dlodion agos brined, a'u bara. Fel y dangoswyd yn Nhy y Cyffredin nos Lun, bu eu helw yn y blynyddoedd di- weddar cyn uched ag o 50 y cant i 180 y cant, ac hyd yn nod i 230 y cant. A dyma'r bobl a weddient rhag y caledi a fygythid arnynt gan swllt y dynell o doll ar y glo. Y fath wahaniaeth sydd rhwng pres yn d'od atom ag yn myned oddi- wrthym Ca punoedd ddod i'r llogell yn ddigon didwrw, tra yr a swllt allan o honi mewn ystorm. Bu perchenogion cyfoethog glofeydd, yn Lloegr a Chymru, yn cymeryd pob rhith o esgus i redeg pris y glo i fynu sylltau mewn wythnos yn ddigon didaro ond mor fawr eu trwst a'u ffwdan yn nghylch y swllt a ofynir ganddynt. Meddylier am dreth y gloyn ngoleuni yr achos o honi,—y rhyfel a'r Boeriaid dewr. Wel, mynwyd myn'd i ryfel, a rhaid dwyn y draul. Bu y rhyfel eisioes yn golled ar- ianol-heb son am golledion pwysicach- i'r deyrnas hon ac nid oes modd ini osgoi ei thalu. Yr un pryd, bu yr achos o'r ddyled genedlaethol yn foddion i lenwi coffrau personau a chwmniau masnachol, ac yn eu plith nemor neb yn fwy na pherchen- ogion y glofeydd,-fel y crybwyllasom yn barod. Cododd y rhyfel bris y glo, a. thrwy hyny codwyd prisiau agos bob diwydiant drwy y deyrnas. Sylfaen drudaniaeth bron pob nwydd er dechreuad y rhyfel yw drudaniaeth glo, ac mae pris y glo yn gyfrifol am y gorfaelu a fu ar agos holl j gangenau masnachol y deyrnas Ond am- lwg yw fod hyn oil yn golygu fod perchenogion y glofeydd wedi troi yr achos o gyfyngder y wlad i'w helw eu hunain. Nid arwydd o wladgarwch yn y rhai a dderbyniasant gymaint yw grwgnach cyfranu yr hyn a osodir arnynt dan yr amgylchiadau. Yr hyn a welir yn amlwg yn nadleuon y meistri a'r gweithwyr yn erbyn y doll dan sylw yw diffyg cymeryd golwg genedl- aethol ar y mater. Rhy gyfyng a hunanol y safle a gymerant i edrych arno. Dad- leuent a. Changhellydd y Trysorlys yn ormodol fel pe mai gwerthu glo yr oedd pawb yn Mhrydain Fawr. Hyd yn nod Mr Enoch Edwards, cynrychiolydd Undeb Mwnwyr Canolbarth Lloegr, yn y ddir- prwyaeth at Syr Michael Hicks Beach a ddadleuai mai y canlyniad i'r ymyriad a'r glo allforol fyddai chwyddo cymaint ar y cyflenwad yn y farcnnad gartrefol fel ag i ostwng pris y glo yn y Midlands. Pe mai y Canolbarth fuasai yr holl deyrnas, gallasem ddeall rhesymoldeb y ddadl ond nid dyna'r ffaith, Beth am y miliynau a feichiwyd gan grogbris glo y flwyddyn ddiweddaf? Onid yw yn hen bryd iddynt h wy gael eu hystyried bellach, a ch ael ymwared o dalu dwbl y pris a dalent a m ddefnydd t-An ychydig flynyddau yn ol ? Bygythia y perchenogion glofeydd y bydd iddynt eu cau i fynu fel gwrthdystiad yn erbyn y doll a osodir arnynt, ac mewn trefn i orfodi y Llywodraeth i'w thynu yn ol. Ond nid yw hyn amgen nag arwydd o'r gormod gallu sydd yn meddiant y dosbarth hwn ar hyn o bryd i ymyryd ag amgylchiadau y deyrnas. Ac os y cariant allan eu bygythiad, gobeithiwn y par hyny i'r Wladwriaeth agoriad llygad mewn mwy nag un cyfeiriad, ac y dygir allan Fesur a rydd atalfa ar i unrhyw ddosbarth o gyfalafwyr trachwantus achosi aflwydd i holl ddeillaid y Goron. .0:
OWII Y BYD.
OWII Y BYD. CXFAIS y ffeithiau a ganlyn oddiwrth ohebydd gyda dymuniadau am iddynt gael ymddangos yn ngholofn Owrs y Liyd ac y mae'n bleser genyf gydsynio. J>fid wyf yn meddwl y gellir rhoddi gwell penawd i'r ysgrif na "PATRWJI O'R GWIR GRISTION." Bu un o Gymry goreu Lerpwl farw yn ddiweddar. Yr oedd yn aelod ond nid yn swyddog er's o leiaf ddeagain mlynedd un o eglwysi Cymraeg mwyaf y Methodistiaid, ac yn byw ei broffes yn nghanol y fasnach fawr yr oedd a fynai a. hi a'i tohemto&aiynau aneirif beunydd. Treuliodd ei holl fywyd yn ddi- absen, caredig, gwastad, a chanddo air da gan bawb," hyd yclywais i. Enillai gyflog da, a def a- yddiodd ef fel y dylai pob Criation, nid i'w bwrpas ei hun, ond or hyrwyddiant yr egwyddorion a gredai a lies a dyrchatiad ei gyd-ddynion. Ni fu yr un achos teilwng, bydol nell eglwysig, a osodwyd ger ei fron heb ei gymhor th. Yr oedd cysondeb ei gyfran- iadau eglwysig yn chwanagu eu gwerth yn ddirfawr; ao nid yn unig rhoddai ef yn hael a llawen, ond yn rheolaidd a phrydlon-help mawr ydy w hyn i ddwyn yn miaen b b achos sydd yn dibynu ar yr egwyddor wirfoddol. Dengys Adroddiadau BIynyddol ei Eglwys, er pan ddechreuwyd eu cyhoeddi 19 mlyneid yn ol, gyfan- swm ei gyfraniadau fel y canlyn :— At y Weinidogaeth .£166 14 „ y Feibl Gymdeithas 16 0 „ y Genhadatth Dramor 27 12 „ Gartrefol 17 0 „ „ Drefol 7 0 „ yr Achosion Seisnig 14 0 y Drj sorfa Gynorthwyol 20 0 „ Achosion Achlysurol 183 0 Er fod y symiau hyn yn cyrhaedd tros 400p, nid ydynt yn cynwys, fel y gwelir, y casgliadau yn y moddion cyhoeddus, achos y tylodion, ardreth yr eisteddleoedd, na ohyframadau ei deulu at y gwa- hanol achosion. Mewn ystyr arianol, a phan gofir eu bod wedi dechreu agos i ugain mlynedd yn ol, ac nid ydym yn son ond am gyfraniadau y rhoddwr teilwng yn ystod y cyfnod hwnw yn unig, rhaid fod y oyfanswm yn rhywle rhwng mil a deuddeg cant o bunau. Pe ouasai wedi trysori ei arian, a'u gadael yn lwmp yn ei ewyllys, mawr fuasai ei glod ond ai nid y dull yma ydyw r goreu? Ai nid y dull hwn o gynal crefydd sydd yn profi gymainb gwell ydyw'r egwyddor wirfoddol na'r orfodol ? Tawaf wedi dwayd hefyd, nas gwn i am yr un Cymro yn Lerpwl a dreuliodd oes faith yn ol pob tebyg yn fwy dedwydd. nac a adawodd ei deulu ar ei diwedd mev n amgylchiadau mwy cysurus.
Llenyddiaeth Brys.
Llenyddiaeth Brys. CWYNA y Saeson mai bai penaf ea llenyddiaeth gyfnodol hwy y dyddiau hyn ydyw brys ac y mae lie i ofni fod yr un bai yn nodweddu yr eiddom ninau er nad i'r un graddau hwyrach. Yr yagrifenwyr mwyaf llithrig sydd fwyaf agored i'r demtasiwn hon, a cheir engrelphtiau ohoni lawn cyn amled yn ngwaith yr awdwyr mwyaf dawnns ag yn ngwaith y rhai maa- grell. Yn y Qeninm am Ebrill, y mae ysgrif dra ddyddorus o waith Watcyn Wyn ar Feirdd a Barddoniaeth Cymru yn y Bedwaredd Ganrif ar Bymtheg lie y dywedlr Pan dorodd gwawr y Bedwaredd Ganrif ar Bymtheg ar Gymru-pan gododd haul y bore newydd sydd, erbyn hyn, yn hen ganrif,—pan gododd yr haul dros y bryniau pell, pell, yn ol,—bryniau sydd, erbyn hyn, i ni yn fryniau tywyll niwliog," gan mor bell mewn hanes ydynt,—yr oedd yna lygaid effro Deirdd adnabyddus ar fryniau'r Hen Wlad yn croesawu haul gwyn y boreu newydd hwnw ac yn canu iddo Gwawria, gwawria, hyfryd foreu." Byddai cys- tal i mi roi enwau rhai o hen feirdd mwyaf adnabyddus can mlynedd i heddyw. Yna enwir ugain o awenyddion adnabyddus oedd yn canu i'r haul y bore newydd hwnw ac yn mysg yr ngain, cawn loan Tegid a Daniel Ddu o Geredigion-y ddau wedi ei geni yn 1792, ac felly yn wyth oed Ieuan Glan Geirionydd yn 1795, ac yn bump oed ac Alan (John Black- well) yn 1797, ac o ganlyniad yn dair blwydd. "Dyna rai o adar blaen y wawr, fu'n cyhoeddi fod dydd y ganrif yn d'od," ebe'r lienor ffraeth o Ammanford. Fe gan aderyn pluog cystal pan yn flwydd oed, meddir, ag y cana byth; ond am yr adar dibluf, daw eu c&n hwy yn hwyrach. Brys ac nid anallu, yn yr amgylchiad hwn beth by nag, sydd yn gyfrifol am yr amryfusedd.