Y Cymro

Aoh >8 Chatham Street. Y PWYLLGOR AJIDDIFFYNOL, SYR —NOS Wener ddiweddaf cyfarfyddodd Pwyll- gorAmddiffyuol y Parch W O Jones, B.A 1 ystyr- ied ei safle yn wyneb pendertymadau Cymdeithasfa Colwyn Bay. Ar ol ymgynghonad maith a phwyll- og, mabwysiadwyd ya uufrydol benderfymad i'r per- wyl a ganlyn :— Ein bod yn edrych.ar yr hyn a wnaed gan y Gymdeith- asfa fel vmsrais deg a boddhaol ar y cyfan 1 syfarfod a cheisiadluy Parch WO Jones ac i drefnu ymchwiliad effeithiol a therfynol yn yr achos. Tra yn gryf o i farn mai gwell fuasai fod y Gymdeithasfa wedi erau ei hunan, yn hytrach nag awdurdodi y 1 wyllgor i w caniatau eto ein bod yn credu. wrtk sylwi ar eirxad y pen- derfyniadau, ac oddiwrth y teimlad a ddangoswyd yn y Gymdeithasfa, Aai ei bwriad ydoedd caniatau yn ymarfer- ol yr hyn oil a geisid. Hyderwn hefyd y byddi r Pwyl gor weithredu yn unol ag yspryd y penderfymadau a defns dd- ia ei awdurdod fel ag 1 gyflwyno x Mr W O Jones gopi l'awn o'r achwynion ac o'r tystioiaethau a roddwyd ger- bron Pwyllgor yr Ymchwiliad, ac» Hefyd x benodi ysgrifen- ydd llaw fer i gymeryd adroddiad cyflawn o r gwexthred- &dau, ac i ganiatau i Mr Jones gopx ohono os y gofyna am dano. Penderfynwyd hefyd ein bod ni fel Pwyllgor Am- ddiffynol i barhau gyda'n giJydd hyd derfyniad yr achos, ac i wylied ei ddadblygiad dyfodol. Ar ran y Pwyllgor Amddiffyno), R. O. WILLIAMS, Cadeirydd. J. S. WYNE, Ysgrifenydd. Lerpwl, Ebrill 29, 1901. Ymgynullodd niter lluosog i'r Pwyllgor nos Wener, a chawsant gyfacfod brwdfrydig. Pan y gwnaeth y Parch W 0 Jones ei ymddangosiad, I rhoddwyd iddo dderbyoiad gwresog, fel pe buasai yn arwr wedi enill buddugoliaeth. Yr oedd yn amlwg oddiwrth ei wedd yutau fod ei galon yn Ilawfr ysgafnach Dap., y bu er's llawer o amser, a pharod oedd ef a'r Pwyllgor i longyfarch eu gilydd am yr hyn a enillwyd, neu agafwyd, yn Ngholwyn Bav We li ychydig eiriau gan y cadeirydd, rhoddwyd adridiiad cryno o'r ymdrafodaeth a gymerodd le yn y Gymdeithasfa, gan Mr R J Williams, Bootle, Rhoddai ganmoliaeth ucheli lywydd y Gymdeith- asfa, y Parch G Ellis, am y dull teg a gonest y cariodd yr vtadrafodaeth yn mlaan o'r dechreu i'r diwedd. Hysbysodd iddo ef (Mr Williams), ar gais y Pwyllgor, geisio cyflwyno y ddeiseb i'r Cyfarfod, ac er iddynt reoli ei bod allan o drefn i'w derbyn, credai iddi wneud ei gwaith yr un modd, gan iddo ef gymeryd mantais ddwy waith i'w dangos, ac i hysbysu nifer yr enwau oedd arLi, fel mai nid ofer fu eu gwaith yn y cyfeiriad hwn. Teimhd pawb y bu ef yn ymddiddan a. hwy ydoedd, fod y Gym- deithasfa wedi caniatau yr holl delerau, ac y bydd i'r Pwyllgor newydd weithredu yn ol y cyfarwyddiadau hyny. Nid oedd y cyfeillion eraill aethaut i Colwyn Bay dros y pwyllgor Amddiffynol yn bresenol yn ystod ystyriaeth yr apel, ond teimlent i gyd yn bur foddhaolarycyfan,a chanmolent yn arbenig yr yspryd rhagorol oedd wedi meddiaDU pawb yno. Cafwyd ychydig eiriau gan y Parch W 0 Jones eihun, Yr oeddynt wedi cyfarfod y coswaith hono dan amgylcbiadau dipyn ya wabanol i'r hyn y buout ynddynt er's rhai misoedd bellach, a'r awyr lawer yn gliriach. Teimlai yn ddyledus i'r Pwyll- gor Amddiffynol am eu cefnogaeth a'u cynorthwy ar hyd yr amser, ac am bresenoldeb rhai ohonynt gydag ef -yu NgholwyR.P,.Oy. Hyn fu yn foddion i gadw ei yspryd ef i fynn. ar lawer achlysur. Er pail y cyhoeddwyd telerau ei apel i'r Gymdeithasfa, mawr y dadleu a'r haeru fu, eu bod yn hollol groes i arferion y Cyfundeb, ac y buasai yn gwbl an- mhosibl i'r Gymdeithasfa eu caniatau. Dadleuai yntau nad oedd dim yn y iheolau yn wrthwynebol iddynt; a bellach dyma'r Gymdeithasfa ei hun wedi cydnabod, eu rheoleidd-dra, ac wedi eu can- iatau-neu o leiaf wedi cyfarwyddo y pwyllgor sydd i eistedd ar yr achos i'w caniatau. Teimlai felly yn hapus, ac nas gellir ei gyhuddo bellach o ofyn yr hyn oedd anmhosibl oddiar law y Gym- deithasfa. Disgwyliai na bydd raid aros yn hir bellach nes cael cyfleustra teg i wrthwynebu ei ach- wynwyr a'u tystion, ac nid oedd arno fymryn o ofn ua bydd iddo amddiffyo ei hun yn eu gwyneb i foddlonrwydd y pwyllgor. Yr oedd yn hyderus o hyny, a phan rydd y pwyllgor hwnw eu hadroddiad yn Nghymdeithasfa Croesoswallt. y caut iddo gael ei gondemnio ar gam gan Bwyllgor Lerpwl. Yr oedd yn amlwg fod Mr Jones yn meddu ym- ddiried llwyraf ei bwyllgor, wrth fel y derbyn- iont ei sylwadau, a h,,sl)ysasant iddo ef eu pen- ri»rfvnitfd i lvnu wrtho, ac nad oeddynt am chwalu nes gweled yr boll fater drwodd a'r frwydr drosodd. Gobeithient na fydd angen am eu gwasanaeth mwy, ond parod ydynt i ystyried unrhyw gwestiwn a ddichon gyfodi eto, ac i'w gyfarwyddo yntau os bydd angen. Addawodd yntau adael ei hun yn hollol yo eu dwylaw, ac nad elai yn mlaen ond yn ol eu eydsyniad a'u cyfarwyddyd hwy. Wedi llawer o s:arad, penderfynwyd fod y cad- eirydd a'r ys,;rifenydd i lawnodi y llythyr uchod, ac anfon copi obono i'r wasg. PWYLLGOR YB APEL. Deallwn mai Mr 0 Robyns-Owen, cyfreithiwr, Pwllheli, sydd wedi ei benodi i eistedd ar Bwyll- gor yr Apel, yn lie Mr J Bryu Roberts, A.S., yr hwn a wrthoda weithredu. Diau y rhydd y pen- odiad foddlonrwydd. -:0;-

Dail To (Hen a Newydd). HEN BENILLION. ADEG Diwygiad '59, mewn pentref yn sir Gaernar- fon, daethai dyn o beatref arall cyfagos i gynorth- wyo i gynal cyfarfod gweddi, fel y gwneid yn bur wvffredin drwy y wlad y pryd hwnw, mewn capel bychan ac ar noson waith. Nid wyf ya cofio fawr ddim o'r hyn a ddigwyddodd amgen na bod swn y gorfoledd fyt yn fy lighlyw-Ilawer yn parhau i orfoledd u hyd y ffyrdd yn mhell i'r nos-ond yr wyf, fodd bynag, yn cofio yn dda i'r dyn y cyfeiriais ato beri peth s.ndod i'r gynulleidfa drwy roddi allan benill nad wyf yn coflo ond ei haner gyntaf: Beth yw'r symud sy ar y dodrefn? Cbwilio am yr arian sydd; Perl aur lesu sydd yn gorwedd Yn y llwch er's llawer dydd. Ni chlywais y penill erioed ond y tro hwnw, a dy- wedai rhai mai cynyrch y dyn a i lediodd y waith honoydoedd. Ar ei daith trwy ran o Ddyffryn Conwy, dros ugain mlynedd yn ol, troes dyn i fewn i Ysgol Sul -elai yn mlaen yn un o'r capelau. Gofynwyd iddo derfynu yr ysgol, a rhoes allan y pemll canlynol, yr ■hwn oedd mor darawg3r fel y cotiodd un chwaer ef Nid i feddwl aebub'cbydig Y daeth Crist i'n daear ni; Nid i feddwl achub 'chydig 'R aeth i fynydd Calfari; Nid i feddwl achub 'chydig 'R aeth i lawr i waelod bedd; Nid i feddwl achab 'chydig Y daeth i fynu'n hardd ei wedd. Os yw y dyn hwnw'n fyw, ac os digwydd iddo weled y nodyn hwn, fyddai fawr iddo ddweyd wrthym pa un ai o'i ben ei hun neu o ben rhywun arall y daeth y penill. Gydallaw, mae gwahaniaeth dirfawr rhwng y genedlaeth bresenol a'r hen hobl mewn cofio emyn- au. Ewch i ymgom ag ambell hen wr neu hen wraig, ac mi gewch glywed cynwys llyfrau emynau yn dod allan yn rhigil o'u genau, ac yri ami mewn llawer gwell acen nag a farciwyd gan gerddorion ar rai dal- enau o'r llyfrau emynau diweddar. Ond heddyw, os na fydd gan un lyfr o'i flaen, bydd yn gyfyng arno'n union. Nid oes fawr o amser er pan oedd swyddog eglwysig, yr hwn a annghofiasai ei spectol, mewn penbletham emyn i'w roi allan, ac fel hyn yr aeth yn mlaen: I'r Arglwydd cenwch lafar glod, A gwnewch ufudd-dod llawen fryd; Y mae'r gymdeithas yma'n gref, Ond yn y nef hi fydd yn fwy. Canwyd y penill ar yr Hen Ganfecl.-y fath benill ag ydoedd. Beth bynag, nid yw y to presenol o grefyddwyr, ar y cyfan, yn efrydu fawr ar y llyfrau emynau, nac hyd yn nod yn cofio ond ychydig ohonynt. Boddlonir yn rhy rwydd ar semio r don, heb fyfyrio fawr ar y geiriau. Dim ond y diwn." Gwledd gwerth ei chael yw clywed rhai o hen bobl dda yn adrodd ac yn canu hen emynau a thonau slyriol y dvddiau gynt. Gwir y bydd y geiriau a'r tonau, fel y cantorion eu hunain, yn gryndod i gyd er hyny, bydd rhyw swyn rhyfedd yn y cyfan. Adwaeuwn un hen frawd, yr hwn oedd flaenor mewn eglwys, ac angel mewn pentref yn y wlad. Hen frawd a chanddo galon ddofn, ysbrydol, oedd hwnw ac yr oedd swn enaid yn ei Amen," ei ddarlleniad, ei weddi, ei gyng- hor, ac hefyd ei ghn. YD ei flynyddau diweddaf, yr oedd ei lais yn dra chrynedig. Cofiaf yn dda imi unwaith fod yn ei ymyl mewn capel. Cerdd- asai bellder mawr o ffordd erbyn yr oedfa ddeg, ar ddiwrnod gwaith, yn grwm ei gefa, a llesg ei gam- rau. Tra yr oeddid yn canu, safai yr hen wr ar ei draed, gan afael a'i ddwylaw ya ymyl y set oedd o'i flaen, ei wallt dros ei dalcen, ei wyneb yn rhychiog, a'i lygaid yn llaith. Er bod ei wefusau yn symud ar hyd yr amser, ni chlywid ei lais ond yn awr ac yn y man, a hyny mewn bloedd yn unig. Cymerai amser i floedd grynhoi yn ei fynwes, ond pan y gwnai, gollyngid hi allan gydag angerddoldeb a nerth a wnai i bawb o'i gylch deimlo ei gwefr; yna disgynai ei lais i si isel drachefn, hyd nes y cronai bloedd arall; ac felly ar hyd y caniad. Yn sicr ddigon mae lie i ganu crynedig yr hen bobl yma yn nghaniadaeth yr Eglwys. Dyweder a fyner am Tremolo;" ond ya y fan yma-ust, Dr Roberts Mynych y digwydda cyd-darawiadau rhyfedd rhwng y difrif a'r digrif hyd yn nod mewn addol- dai, fel ag i osod y mwyaf dwys ei yspryd dan brof- edigaeth i ysgafnder ar y pryd. Cof genyf fod mewn capel un tro, ar foreu dydd gwaith, pan gynelid gwyl bregethu yno. Digwyddai fod yn amser cynhauaf, a thorasid yr yd er's tro, ond yr oedd y tywydd yn bur wlyb fel y methid ei gael i ddiddosrwydd. Y canlyniad fu i luaws o'r bobl, a'r dechreuwr canu yn eu plith, fyn'd i'r cae gwair yn hytrach nag i'r capel, a phur lesg oedd y canu. 0 flaen y bregeth rhoddwyd allan y penill- 0 Arglwydd dyro awel, &c Nid wyf yn cofio yn awr y don a genid arno, ond yr oedd iddi gylch mawr, ac nis gallai ond ychydig leisiau ei dilyn drwy ei holl gwmpas. Clywid set o leisiau yn crafu yn y gwaelod, set arall yn y top, a phawb yn cydgvfarfod yn awr ac yn y man yn y nodau canol. O'r diwedd deuwyd at y llinell- Mi ganaf ronyn etc. Ond er gwneud dau gynyg teg i fyn'd yn mlaen, daeth y canu i ben gyda'r llinell hon, ac ni chyf- lawnodd neb yr addewid i "ganu gronyn eto." Wrth lwc, yr oedd y difrifolaf o bregethwyr i g fm- eryd ei destyn wedi hyny, ond aeth peth amser haibio cyn iddo gael lloaydd gan y "gronyn eto hwnw; ac Did oes dim heddyw a'i gyr yn gyr- bibion yn gynt na son wrtho am y tro. Dro arall, pan oedd y moddion wedi dechreu mewn capel, a'r gynulleidfa lawn ar eu traed yn canu, daeth dyn i fewn safodd am enyd wrth y drws; edrychodd yn Uedwyllt drwy y capel, gan wasgu ei het yn seitan yn ei ddvvrn yna aeth yn mlaen ar wib i'r set fawr, ac heb blygu ond ychydig bach, taflodd ei het dan y fainc fel cadach, a dech- reuodd ganu a'i holl nerth; ond y drwg oedd, mai un nodyn oedd ganddo, a saethai hwnw o'i enau drwy ganol y gan mor union a bwled o wn t 0:

Adroddiadau Eglwyai Lleol. EGLWYS ANNIBYNOL Y TABKRNACL. Bu y flwyddyn ddiwcddaf yn nodedig yn hanes yr eglwys yn y Tabernael, yn gymaint a'i bod yn ben ei ohanrif, ao i ymdrechion arbenig gael eu gwneud l ddatUu y cyfry w ds wy glirio hen ddyledion, &o. Bu genym adroidiadau llawn o gyfarfodydd y can- mlwyddiant yn y Gym.ro pan y cymerasant le. Mae arwvddion bywyd yn holl gangbenau gwaith yr eg- ..f' .3 lwys, ao yn enwedig baelionl mawr mewn cyiramau auf Casglwyd at bob achos y swm o l,374p 2s 3c. Casglwyd at ddathliad y canmiwyddiant 855p Js 8c, ac o'r rhai hyn casglodd y Parch O L Roberts, y gweinidog gweithgar presenol, y awm mawr o 307p. Sostiodd y gofgolofn hardd a osodwyd^^ar f )dd y di- weddar Ddr John Thomas 97p 7s. Pf aelodau ar ddechreu 1901 yn 335-cynydd o j vetod y flwyddyn. Gwelwn fod Vsgol fcjaboothol berthynol i'r Tabernael wedi ei chychwyn yn bheil Road. CBOSSHALL STREET. Ceir ar ben y ddalen gyntaf ddarlun dao hen gapel Pall Mall, ond prin y dia^wyliem o dano y geiriau, Y Fam Eglwys." Gallai un dybio oddiwrth hyn mai cangen y w eglwys Orosshall Street> o hen eglwys Pall Mall, tra mewn gwirionedd mai yr un eglwys ydyw, ond fod y capel yn newydd. Deallwn hefyd fod bwriad i werthu y capel presenol, a ch°di un arall mewn man mwy cyfleus. Rhaid c bynag, mai hen eglwys Pall Mall yw y fam 8 V eraill yr enwad yn y dref. Mae i t egIwy^tnblo?aeth benigrwydd ar gyfrif ei Bafle ganolog 1 ^04 ar dde- y mae yn eu mysg. Rhifai yr aelodau 234 chreu 1900, a 243 ar ddiwedd y flwyddyn. Mae ynddi lai o gyfoethogion nag sydd yn yr un 0 eglwysi mawrion eraill yr enwad yn y ddrnas, ao nid oes ond un aelod ynddi wedi cyfranu y swm o 19p, Er hyny mae cyfarbaledd y cyfraniadau yn dda., a'r cyfanswm yn 457p Os 6c. Ceir drych i amgylchiadau llawer o Gymry yn y gymydogaeth, ac i ofal a haelioni yr eg- lwys yn Orosshall Street yn y canlynol:- Casgliadau at gynorthwyo y tlodion L16 0 0 Elw Te Parti at gynorthwyo y tlodion 21 5 9i Cyfranodd yr eglwys hon at yr Ysbytty Cymreig yn Ne Afmea 21p 12s, a thua 28p at achosion cenadol a dyngarol eraill. oartref a thramor. Hyd y gellir gweled oddiw.th yr adroddiad, mae) gwahanol gang- henau gwaith yr eglwys yn fyw a ffrwythlawn. Chwith iddi fydd bod heb yr hen frawd dyddan a r pregethwr gwresost y diweddar Mr John Evans, Sea- combe, ar ol bod ohono yn aelod ynddi am 60 mlyn- edd ac yn ddiacon am 30 mlynedd. Mae'r eglwys yn d'otach wedi colli ei sel weithgar, ei brofiad gwres- og, ei wyneb siriol, a'i floedd nerthol.

Dyffryn Clwyd. Nid wyf yn cofio i mi weled cymaint o newid ar weddwyneb y Dyffryn yma mewn cyn lleied o amser ag a fu arno yr wythnos ddiweddaf. Yr oedd Cflwyd yn eitha enw arno wythnos yn ol, ond heddyw galwer ef yn Ddyffryn Clas neu Ddyffryn Cwyrdd. Dywedwn yr wsnos dwaetha imi glywed y gog foreu heddyw (Sul), mi glywais un arall o'n canwrs ha, sef Rhegou yr Yd, a chlywir byth mo'i llais hi, wyddoch, nes bo'r gwelltglas yn ddigon till i'w chuddio. Creadur yswil ydyw'r Rhegen mae hi'n llechiani ffwrdd pan fo dyn o glust goeth ar fedr danfon careg ati ar lun cenad i erfyn arni beidio rhoi eocor o'i chau aflafar. Fy hunan, buasai'n well gen i roi haner pwys o gyfleth iddi i glirio ei pheiriant canu, canys y mae hi druan tan grygni mawr, ac yn gwneud ei goreu, a be fedr yr eos wneud yn fwy na hyny ? LLANELWY. 'Does yr un ewr o'r Dyffryn clodfawr sydd yn cael ei harddu gymaint gau yr haf a'r llan bychan llechweddog ar Ian yr Eiwy. Y coed eirin tan eu blodeu claerwyn—chwedl yr hen fyrdwn, "0 mor hardd yw eiigwedd;" y maent yn harddach a chlaerach yn Llanelwy—yn fwy rich fel y dywedir —nag yn unlle arall rhwng Dinbych a Rhyl; ond rhaid gadael Gellifor o'r cyfrif—dyna brif gyn- ulliad angylion y gwanwyn, a'r lie gadawant fwyaf o'u plu ar eu hoi ar gangau y coed eirin. Y mae Esgob Llanelwy newydd gael cynysgaeth o l,000p ar ol ei frawd-yn-nghyfraith, y diweddar Mr James Lewis o Cheltenham ac Esgob y Meth- odistiaid yn Llanelwy, yr hybarch Benjamin Hughes, wedi colli hen gyfaill a chyfoed yn mar- wolaeth y Parch Edward Adams o Gileen. Ni fynwn i ddweyd dim yn erbyn yr E gob cyntaf-y mae wedi llareiddio llawer yn ddiweddar, a gwneud penodiadau rhagorol; ond hen gymeriad Cristion- ogol ysplenydd ydyw Mr Hughes. Mor hawddgar ei wedd, mor drwsiadus ei ddiwyg, mor gynes ei gyfarchiad, bob amser, ac mor falch ydyw pawb o'i weled ac ysgwyd llaw ag ef. Wn i ddim pam na fydd- ai pob esgob yr un fath-yn lie sefyll ar eu hurddas a'u dignity, a rhyw standoffishness startslyd. Dyn ydyw esgob a dim arall; ac os yw brocs a ffedog a het gwalciog yn gwneud iddo feddwl ei fod yn rhywbeth mwy na dyn, trugaredd ag ef a'i ddylan- wad fyddai eu cymeryd oil oddiarno. ABERGELE. Marwaidd iawn. Clociau a watches Mr Pierce Davies ydyw'r unig bethau sy'n myn'd oreu yn y dreflan brydferth yma Buwyd yn ceisio dathlu coffadwriaeth sant y Saeson St. Sior ar ei ddygwyl, yn null arferol y Sais, sef mewn ciniaw, ond braidd yn drymaidd oedd y cynulliad.

RHCTHIN. Marwolaath Mr Daniel Williams. Wedi misoedd o gystudd blin, yr hwn a ddyoddef- odd yn dawel, bu larw Mr Daniel Williams, Borth- yn, Rhuthin, Ebrill 22, yn 57ain oed. Yr oedd yn un o'r ychydig grefyddwyr hyny ag y tystiolaethai pawb ei fod yn addfed i ogoniant. Brodor ydoedd o ardal Pentrefoelas. Bu yn ddiacon gweithgar gyda'r Annibynwyr yn Rhuthin dros chwarter can- rif, ac yn selog iawn gyda phob rhan o waith y cysegr, yn enwedig gyda'r Ysgol Sul. Yr oedd ei weddi bob amser yn eneiniedig, ac yn cario dylanwad felly ar bawb fyddai yn gwrando. Claddwyd ef yn mynwent M.C. Rhewl, ar y 25ain. Yr oedd ei grefydd ef o hyd Yn rhedeg dros yr ymyl, A phwysai ar ei Brynwr cu 'R un fath a'r Dysgybl anwyl; Tra ar y ddaear-yn y nef Y byddai ef, fel angel, Bu fyw i farw drwy ei oes, A marw i fyw wnaeth Daniel.- L.J. O

Hatur all Phlant. AR ol hir ddystawrwydd dyma gynyg eto i geisio creu dyddordeb yn Natur a'i phlant ar Iddalenau y Cymro. Erbyn hyn mae amryw o'r 4dar tramor wedi cyrhaeid. Yn eu plith gwelais: Din wen y Gareg (Wheatear) Ebrill 8 Dryw yr Helyg ( Willow Wren) 13 Y Llwydfron ( White Throat) 13 Y Wenol (Swallow) ,,16 Dryw y Ddaear ( Wood Wren) 20 Ehedydd y Coed (Tree Pipit) 20 Y Penddu (Black Cap) ff 23 Y Llostrwdd (Redstart) 26 Crac yr Eithin ( Whinchat) 26 Ond er fy mod wedi myn'd i'r fawnog yn y mynydd fwy nag unwaith ni chlwyais mo'r Gog eto, er y gwn ei bod yn y gymydogaeth er's rhai i dvddiau bellach. ae mi orMaf v hnasmn UM: W Q-——~ j MMMQ MU VVOUi chlywed a'i gweled heddyw (Sadwrn), oni bai am y dwyreinwynt, a'r eira ar y Gader a'r Diphwys. Tipyn o siomedigaeth i Was y Gog ydyw, fod ei feistres mor hir yn cadw draw. Cawsai groeso calon gauddo, ac ni fydd yn teimlo fod yr haf wedi dod hyd nes y clyw ei llais, ei mor undonog ydyw. ° Wrth ddod yn ol o'm rhodfa yu y mynydd heddyw, gelwais heibio i gyfaill o amaethwr, ac yn ystod ymddiddan fu rhyngom, dywedai ei fod yn credu fod par o ddylluanod yn nytbu yn yr ysgubor; aethom yno, a chyda help ysgol dringais i fynu i'r lie, pryd y cododd Dylluan Wen (Barn Owl) oddiar nyth digon bier o redyn, yn ngwaelod pa un yr oedd dau gyw, tebycach i ddau ddyrnaid o fin blu gwynion nag i gywion adar. 0 gwmpas y nyth yr oedd toraeth o weddillion, llygod, a phelenau annrheiliedig, a fvrir allan o gylla y rhywogaeth yma 0 adar, fel nad oedd yr arogl yn beraidd o gwbl. Dyma hoff fwyd y liylluanod, ac y maent yn was- anaethgar dros ben i'r Harmwr a'r garddwr. Tystiai fy nghyfaill ei fod wedi uiel ryddhad mawr oddi- wrth bla o lygod yn ddiweddar a phriodolai hyn i'r Dylluanod, ac fel dyn call yr oedd ya beaderfyaol o roi pob chware teg iddynt i wneud eu cartref yn arhosol yn y lie. Trwy yr arferiad y cyfeiriwyd ato, sef bwrw allan y rhanau annrheiliedig o'u bwyd yn beleni, gellir" yn hawdd brofi eu defnyddioldeb fel y gwnaed gan un naturiaethwr, yr hwn a wnaeth ymchwiliad i, gynwys 700 o'r peleni hyn, gyda'r caalyniad iddo, gael gweddillion Ystlumod, Llygod mawr a bach,. Field Voles, Llug (Shrews) ac ychydig o weddillion adar to. Y Shrews a'r Field Voles oedd yn y mwyafrif o lawer, a phan gofier fod yr olaf yn bla. ar y tir, fel y bu yn yr Alban yn y flwyddyn 1892, dylid swcro pob gelyn iddynt. GWAS r GOG.

--0-- Colofn Dirwast. YR oedd ysfawedi meddianu rhai o Gynghorwyr Tref Glasgow am gael mabwysiadu cyfundrefn debyg i'r eiddo Gothenburg tuag at reoleiddio'r Easnach Feddwi; ond wedi peth trafod arno, pas- iodd y Cynghor i adael pethau tan y drefn bresenol. Yr hafog a wna meddwdod i'w cyd-drefwyr yit, ddiau oedd yn cyffroi meddwl puraidd y Crnghor- wyr uchod, ac nid oes ond da i'w ddweyd am eu hamcanion; ond nid ydyw Cyfundrefn Gothen- burg, a barnu oddiwrth ei hanes lie y mae eisoes mewn grym, ond engraipht arall o'r yspryd atlan, hwnw ddaeth a, rhai gwaeth nag ef ei hun i mewn yn ei sgil. Y mae rhywbeth hudolus iawn ya y cynyg fod Cynghor Tref yn meddianu'r tafarnau, ac yn dwyn y fasnach tan reolau cyfyng, gan ddefn- yddio yr elw tuag at leihau'r trethi lleol; ond gweli glynu wrth yr hen ffordd; er hired a garbed ydyw, y mae yn llawer dyogelach a glanach na'r llwybrau trawsion hyn. Gwyr llyga log am pyfleusderau ydyw perchenog- ion y Fasnach, ac eiddigus iawn na byddo neb ym, dyoddef gan syched am gwrw na gwirod. Nid oedd yn Temple, un o bentrefi'r Alban, yn 1891 ond 211 o drigolion; erbyn heddyw y mae yno 1,200. Y mae cais am drwydded tafarn wedi ei wneud bob blwyddyn er's 17 mlynedd a phob blwyddyn wedi ei wrthod gan yr ynadon, a hyny oherwydd dymun- iad pendant y pentrefwyr. Gresyn aa chaffai pob- llan a phentref gyfle a gwrandawiad cyffelyb. Ni fyddai angen chwilio am lwybrau trawsion mwy- ach. Y mae agos i drichaat o aelodau'r Seaedd wedi arwyddo deiseb, a hono wedi ei chyflwyno i'r Llyw- odraeth, yn crefu arni rwyddo ffordd Mesur y Plant a'i basio yn ystod y tymhor presenol. Nid yw'n wybyddus eto pa ateb a roed neu a roddir i'r- Gideoniaid hyn. Prawf eu nifer-300-fod yn eu mysg lu mawr o Aelodau Undebol. Tebyg mai cymeryd amser y mae'r Llywodraeth i lunio ateb- digon celfydd ac amwys. Mentrodd Esgob Hereford roddi cynghor pur finiog i'r blaid Geidwadol wrth anerch cyfarfod yn Llwydlo y dydd o'r blaen. Yn gywir neu'n an- nghywir, meddai, y mae'r Fasnach wedi sefydlu ei gobaith ar y blaid Geidwadol; a'ch dyledswydd chwithau (canys Ceidwadol ac Undebol gan mwyaf ydoedd y cynulliad) ydyw dweyd y mynwch fod yn rhydd, chwi a'ch plaid oddiwrth gysylltiad anach- aidd a masnach a barai gymaint dinystr i gym- deithas. Chwareu teg ilr esgobion, y mae 1 luaws- ohonynt yn mysg diwygwyr dirwestol mwyaf aidd- gar y dydd ac yn gwneud eu goreu i ddatod gweith- redoedd yr arch-elyn. Gwnaed ami i gais, ond hyd yma gwrthod y maw Awstria ac eraill o wledydd y Cyfandir ganiatad i Urdd y Temlwyr Da sefydlu cyfrinfaoedd yno-ar y tir, meddir, mai cymdeithas gyfrin (secret society) ydyw. Gresyn na buasent yn deall f emlyddiaetb yn well, a pheidio meddwl mai Ffeniaeth neu An- archiaeth ydyw. Unwaith eto: drwgdybus, drwg. eisys.

Aur Cilfypydd, HYSBYSIE unwaith eto fod gwaith aur Cilfynydd i gael ei agor. Mae ymchwiliadau diweddar wedi boddloni yr ymchwilwyr mai dyma y diriogaeth bwysicaf o aur yn holl Brydaia. ODd er nad yw hyny yn ddweyd llawer, mae yn ffaith fod yn Cil- fynydd aur a dal yn helaeth am ei godi. Hai lwc wir

0: Cyffredinol. Swm trysorfa goffadwriaeihul y diweddar Mr T SI Ellis, A.S., yw 1,500p. Mae y Parch D S Davies, Caerphili, wedi derbyn. galwad i eglwys Bethel, Glyn Ebbw. Anrhegwyd y bardd awenber Carnelian, Ponty- pridd, gan ei gyfeillion y dydd o'r blaen a. phwrs o aur yn cynwys 53p 6s 9c fel cydnabyddiaeth fechan o'i wasanaeth i lenyddiaeth ei wlad yn ystod yr haner canrif diweddaf. Llywyddid gan y Barnwr Gwilym Williams. Bardd rhagorol yw Carnelian, ac mae llawer o'i englynion yn emau i lenyddiaeth farddonol Cymru. Cafodd y Parch E B Jones, gweinidog Annibynol Moent Pleasant, Caergybi, a chyn hyny o Widnes, alwad oddiwrth eglwys Soar, Abertawe, ac ym- ddengys y bydd iddo ei derbyn. Nos Sadwrn ddiweddaf, yn ei phreswylfod ya Mangor, bu farw Mrs Georgiana Wynne Jones, gweddw y diweddar Archddiacon Wynne Jones,. Mon, a mam y Parch J Wynne Jones, ficer Caer- narfon, yn ei 82 mlwydd oed. Mae Mr S Pryse Parry, cyfreithiwr, Croesos- wallt, wedi ei benodi yn drengholydd dirprwyol i ranbarthau Croesoswallt a Pimhill. I' 00

Buv "TEGrORRA" where you buy your Groceries 16 not, buy your (irooeries where you buy TBGOSBA.'