Y Clorianydd

Isbytty Men ao Arfcn. Cynhaliwyd cyfarfod blynyddol llywiawdwyT y sefydliad uchod yn yr Ysbytty, Bangor, ddydd Llun. Y Llywydd ymneillduedig (Mr Harry Clegg) a j ddywedodd fod lleiliad wedi bod yn ighyfartaledd niter y inewn-gleifion, sef 18, o'i gydmaru a 23 yn 1896. Modd bynag, er gwaethaf y lleihad yn y cyfartaledd dyddiol, yr oedd mwy o gleiEon wedi eu derbyu i mewn, sef 123, yn erbyn 113 yn 1896 tra mai swm y taliadau dderbyniwyd oedd 172p 19s 2c, yn erbyn 156p 15s yn 1896. Adroddiad Meddyg y Ty a ddangosai fod cyfran fawr o gieiiioii wedi eu lianfon allan yn iach. Yr oedd ymdrechion penderfynol wedi cael eu gwneud i gynyddu mcma y sefydliad, yr hyn am 1896 ydoedd 370p 5s lie yn llai na'r treuliadau. Fel eanlyniad nid oedd ond diffyg o 167p 13s 9c yn ngweitidad. v ilwydciyn. Gan y ceid ei bod yn anmhosibl clirio y gweddill trwm yn erbyn yr ys- bytty mewn unrhyw ffordd arall, gyda, gotid pen- derfynodd y pwyllgor drosglwyddo 500p o arian ansoddedig i gredyd yr "income account," felly yn gostwng y ddyled i'r trysorydd i 105p 00 10c. Yr oedd yn gwbl anmhosibl cario y sefydliad yn mlaen dan draul blynyddol o 1300p i 1400p. Nid oedd y derbyniadau presenol fawr dros lOOOp, os oedd mvchlaw hyi y. Yr oedd yr ysbytty yn perchen dros 13,000p o arian buddsoddedig, eithr nid oedd y swm yna yn cynyrchu dim mwy na 500p yn y fiwyddyn, yr hwn oedd yr unig ran sicr o'r inewm. Dibynri y gwedd'ill yn hollol ar gyf- raniadau, casgliadau, "a rhoddion. Yr oedd cy- munrodd o 1000p wedi ei dcrbyn oddiwrth ysgut- orior,; y diweddar Mr Andrew Guesdon, ond fe roddwyd 500p ohonynt tnagat dalu y swm dyledus i'r trysoryddion. Bu i'r swm o 59p Os lle, sef y diffyg yn ngweithi-id y ftwyddyn, gael ei dalu i'r Dispensary gan y pwyllgor. Mabw vsiadwyd' T*r adroddiad tv cyfnfon,a phas- iwyd pleicllais o ddiolchgarwch i'r staff meddygol a'r swyddogion anrhydeddus. Ail-etholwyd Mr Hrry Clegg yn llywydd y flwyddyn nesaf hefyd ail-etholwyd y pwyllgor cyffredinol, ac yn lie enw r diweddar Filwriad R. ap Hu Williams dodwyd yr eiddo Miss Sackville West. Cafoddy trysoryddion anrhydeddus, Lloyds Bank, Bangor, eu hai apwyntio ac ail benodwyd Mri W. Pughe a John Pritchard (Bangor) yn archwllwyr. Mr E. A. Young a gyfeiriodd at swm o lOp yn y cyfrifon at adgywoiriadau i'r adeilad, a hysbys- odd y byddai iddo ef anfon cheque i dal uy swm hwnw.

Cweryl Pwysig yn y Drefnewydd. Mewn llys arbenig a gynhaliwyd yn y Dref- nev/ydd, ddydd Llun, cyhucldwyd un George Smith, o Drefaldwyn, o yinosod ar ei frawd, Ed- ward Smith, grocer, yr hwn oedd yn byw yn y Drefnewydd. Eglurodd Mr Martin Woosnam, y cyfreithiwr dros yr erlynydd, er nad oedd y cyhuddiad ond un o vmosodiad, fod amgylchiadau yr achos yn cyfryw fel y galksai y diffynydd gael ei gyhuddo am droaedd pwysicach. Yr oedd wedi tanio at ei frawd gyda gwn llwythog; ac onibai i'r di- weddaf symud, buasai wedi cael ei saethu. Ym- ddengys fod y carcharor yn coleddu rhyw syniad nad oedd ei frawd wedi gwneud yn iawn ag ef gydag ewyllys ei fam. Nid oedd yna un sylfaen 0 gwbl i'r fath syniad a hyny. Tybiai y carchar- or nad oedd yr ewyllys wedi cael ei gwneud yn briodol, ac y dylasai efe gael mwy nag oedd yn ei crael. Yr oedd v mater hwn wedi cael ei broti yn llys y man-ddyledion, ac yr oedd y dyfarmad wedi mynecl yn erbyn y carcharor. Byth ar ol hyny, yr oedd y carcharor yn blino ei frawd. Yr oedd wedi ei fygwtb ac wedi ymosod arno, ac yr oedd yn awr wedi saethu ato. Tystiodd Edward Smith iddo, ar y 24ain o DLeli- wedd, fyned a bwyd i'r moch i'r ardd. Clywodd swn yn y girych; ac**wrth iddo edrych i fyny, gwelai ei frawd yn cyfeirio baril y gwn trwy y gwrych ato ef. Yr oedd y tyst tua chwe' Hath oddiwrth enau y dryll. Gwaeddodd, a neidiodd ar un ochr a thra yr oedd yn gwneud hyny. aeth yr ergyd allan. Ar 01 i r carcharor ollwng yr ergyd, aeth ymaith yn dawel. Yr oedd y carcharor wedi ymosod arno o r blaen, ac wedi cael ei gospi. Rhoddwyd tystiolaeth bellach gan Mrs Smith a Mary Jane Dearley, yr hon a welodd y carcharor ar dryll yn ei law.. Dywedodd y Carcharor iddo fyned at ei frawd siarad am rhyw faterion arianol; a bod y dryll yn gorpliwys ar y gwrych, ac mai inyned allan yn ddam- weiniol a ddarfu iddo. Nid oedd efe erioed wedi bwriadu saethu at yr erlynydd. Rhwymodd yr ynadon y carcharor i r swm o 25p 1 gadw yr heddweh am flwyddyn. Ond gwrthodai v carcharor gymeryd ei rwymo, a dadganai ei fod yn bwriadu gwneud ymchwiliad trwyadl i r materion. Yna pasiwyd l w anfon i garchar am dri mis.

Newyddion Cyffredinol. Cyhoeddir yn swyddogol yn awr y bydd dau Dy'r Senedd yn cyfarfod ddydd Mawrth, Chwtfror 8fed, 1898.. (Vrnaeidodd Mr a Mrs Gladstone i Ffrainc foreu Sul, ac arosant am beth amser gydag Arglwydd Ren- del yn Chateau do Thorence, Cannes. Deallwn fod boneddwr wedi cyfranu can' punt tuag at sicrhau gwasanaeth un yn rhagor o'r "Church Army Vans" yn Esgobaeth Llanelwy. Bwriada Syr William Harcourt dalu ymweliad yn fuan a Cliaerdydd, pryd y traddoda anerchiad i Radicaliaid y dref hono, y rhai ydyut yn ymranedig y dyddiau hyn. Hysbysir fod y Parch J. S. Harriss, curad Eglwys St. Thomas, Walter's-road, Abertawe, wedi ei benodi i ficeriaeth y Drindod Sanctaidd yn y dref hono. Mae Mr Harriss yn ysgolhaig da ac yn bregethwr effeith- iol. Coleddid gobeithion y llawnodasid y cytundeb heddweh rhwng Twrci a Groeg yr wythnos ddiweddaf, ond y mae rhwystr wedi cyfodi ar y funud ddiweddaf, ac anhawdd gwybod pa bryd y llawnodir ef bellach. Yn Ucliel-lys Edinburgh, ddydd Sadwrn, cyliudd- wvd Arthur Sturrock, cyfreithiwr ac arolygwr tu-ian- dy, o gamddefnyddio y swm o 20,648p a ymddiried- wyd i'w ofaL Y ddedfryd a basiwyd arno ydoedd deng mlynedd o benyd-wasanaeth. Tra yr ydoedd porymdaith angladdol yn myned yn nghyfeiriad Claddfa Casnewydd-ar-Wysg brydnawn Sul, cwympodd William Williams, yr hwn a. breswyl- iai yn 32, Bolt-street, yn y dref hono. Cariwyd ef i dy gerllaw, lie y bu farw cyn pen ychydig eiliadau. Oherwvdd afiechyd. mae y Parch W. Morgan Jones wedi ymddiswyddo fel arholyddYsgrytliyrol ynEsgob- aeth Ty Ddewi,, a'r Parch Hilary Williams Lewis, B.A., curad St. Margarets, Llundain, mab y Paxch Canon Lewis, fleer Llanrliidan, Sir benfro, wedi ei benodi yn ei le. Yn gynar foreu Sul, gyferbyn a Hastings, bu yr agerlong "Noel," o Dunkirk, mewn gwrthdarawiad a Hong bedair hwylbren nas gwyddis ei henw. Torwyd yr hwyl-long bron yn ddwy, a suddodd yn ddioed, ac ofnir fod ei holl griw wedi boddi. Llusgwyd yr ager- long i'r lan, wedi ei niweidio yn fawr. Bu farw y Cadfridog Syr Arthur James Herbert, K.C.B., ddydd Mercher yn ei breswylfod yn Thurloe- sijuare, Llundain, ar ol cystudd maith. Mab ydoedd i'r diweddar Mr John Jones, Cwrt, Llanarth, Sir Fvnwy, a'r Arglwyddes Harriet Plunkett, merch Iarll Figall. Bu yr ymadawedig yn cymeryd rhan yn Rhyfel y Crimea, ac ymddyrchafodd yn y Fyddin hyd nes y gwnaed ef yn gadfridog yn 1885. Dydd Gwyl St. Andreas (dydd Mawrth, 30ain et nfisol), gosodwyd y Parch Canon Davey, Ty Ddewi, mewn meddiant o'i swydd fel Deon Llandai gan y Gwir Barchedig Esgob Lewis yn ei Eglwys Gadeiriol, pryd y daeth cynulloidfa fawr yn nghyd o bob rhaa o'r esgobaeth. Cynhelid y gwasanaeth am dri o'r gloch er mwyn "galluogi dyeithriaid o bell i gyiaedd i'w cartrefi yr un noson. Cafodd y Deon newydd groesawiad brwdfrydig i'r esgobaeth. „ Teilynga y Parch John Jones, prifathraw isgol Ystradmeurig, gefnogaeth gyffredinol yn ei ymgais glodwiw i gyfodi eglwys goffadwriaethol i'r enwog Edward Richard, sylfaenydd yr ysgol bono. Mae y swm sydd mewn llaw yn hollol annigonol i gyraedd yr I amcan, a dymunwn alw sylw caredigion yr Eglwys yn Nghymru i roddi cynorthwy sylweddol gyda hyn o beth, gan fod gwrthddrych y gofadail yn deilwng iawn ohoni. Boreu Sul, cafodd dyn o r enw W llliam Morgan gorph Richard Reynolds, teiliwr, Glyntaf, Ponty- pridd, yn yr Afon Taf yn Nnrefforest. Nid oedd y trancedig wedi bod yn iach ers amser, ac ar awr foreuol y diwrnod hwnw yr oedd ei wraig wedi rhoddi meddyglyn iddo yn ei wely. Aeth lù i gysgu eil- waith pan ddeffrodd gwelodd nad oedd ei gwr yno, ar newydd trist a, glywodd yn ddilynol ydoedd fod ei gorph wedi ei gad va yr afou.

Mys DafyM Sy'n D'eyd— Fod tro goo ryfeddwedi cymeryd lie tuag ardal G-, scf fod y gwr ifaiic. liwniv yn myiied o am- ovlch i chwilio am gogyddes i ^twffio hwvaden oedd wedi ei phrynu erbyn y Sabbofrh. W Iddo fethu cael neb ond ei cam, ae fod Rhys yr. ei gynghori ef i chwilio am gogyddes fel ail wraig. rhag idd.? fyned i'r drafferth i chwilio am ei fara to. Mai fel y canlyn yr yr/ifflamychodd un bardd, i ryw 'ddamwain gymerodd le yn C- D-u rai o'r -dyddiau diweddaf: — Amgylchiad mawr drybeilig Oedd gweled cert fawreddig Yn myn'd o I)d dcligbn. si wr, Ar ffermwr yn bur ffyrnig. Cychwynodd y prydnawnddydd Ryw ddydd ar y Hifogvdd Aeth gyda'r lli, 'rwy'n sicr, do, '• Lie fyno'r holl afonydd. Hi aeth. yn. ddigon nobl, Heb fast, na llyw, na chabl; Ac ar yr "owner" mae yn bla, Fe chwd", am ben y chwedl. Er rhwymo a chadwyni, Hwy gawsant oil eu tori Yn chwilfriw man gan rym y lli Oedd yn tynu oddi tani. hi fel hyn mae y "Pry Copyn" wedi ccxiu ar Alclyfo(liad y "Pry Llwyd" i'r wlad Ha, hen bry. pa'in collais dy nod, I feddwl mewn difrif bod haf wedi dod ? W el, dm an. o honot, mi lwgir yn wiv, Oherwydd fod y rubor th mor brin yn y sir. Ei Tod yn parotioi y rhaff yn barod. Fod amryw o fasnaenwyr Llangefni wedi prynu "caleni hogi" gai4 un o lwyth Lefi y dydd o'r blaen. Mai 3Wllt yn unig oedd y pris a daJwyd am bob un. Rhad, onide 1 Ond erbyn liyn mae poo un o honvnt yn teimlo yn "small," gan eu bod. yn deall fod "caleni" yn cael en gwerthu am dair ceiniog yrJ un o fasnach- dai mwy adnabyddus y dref ers blynyddoedd. Mai'r wers ydyw, "Does netb yn 'keen buyer ond yn ei linell ei hun." Fod bardd newydd welzu gwneud ei ymddang- osiad yr ardal P-, ac mai dyma. fel yr ym- iBamychodd i weithdy neillduol yn y lie: — Lie difyr a lle'n dyfod—i fri Yn y fro, lie hynod Lie 'sxnala yW, a He d!a od, Lie gwisgi am got a gwasgod. Et-o: 1 wcithiwr sydd yn y lie — Un parod at bob perwyl—dyn dygyn A dyn di-gadw-noswyl; Dyn difyrus, hoenus, am hwyl, Dyn i ninau, dyn anwyl. Ei fod wedi dod o hyd i waith. un o brif foirdd Allien Cymru ar v ffordd fawr cydrhwng P a T- C-. Mai v oetb goreu ydyw peidio ei wneud yn bs- "bys yn Y gdofn yr wythnos hon rhag ofn y by ad uiwygiad yn cymeryd lle. Fod v gwaith wedi ei wneud i fyny yn rhagjrol i un o P- y soniais am dano yr wythnos or blaen. Ei fod yn rhoddi cynghor i'r cyfryw un i fod yn) ddLstaw rhag i'r gwaith ardderchog gael ei wneud yn hvsbys vn y golofn hon. Fod yn rhaid cynghori cyn gwncud y gwaith ar- dderchog vn hysbyg. ac felly y mae yn erfyn yn daer ar iddo gymeryd y cynghora. diwygio cyn i'r gwaith gael ei wneud yn hysbys. Mat nid gwaith na mul, na llo ydyw, ord gwaith DI bardd ardderchog a clod i'w enw gan bawb. Ei fod ef (Rhys) am ymweled a P- yr wyth- nos nesaf i edrvch a fydd diwygiid yn cymeryd lie.

CONSART MA WE "SILOH." Deui Mr Cadeiry(icl,- t A weWcii. cliwi n daa Itoi i'r gjm'll^idfa cyn dwedyd "ta ta," Am gonsart yn Siloh nos erter cyn saith, Ar ol i'r H-DII ffritidia ddod adra o'u gwaith. Cor Carmel, Porth Amlwch cor pwysig, cor mawr; Oor enwog ragorol, gn1yg(>^ eu ^^vr, Fydd viio'n peifformio cantata n ddiltael, Cawn fcrawf cyn y bora, y gora sy w gael. Gwahoddwn bawb yno yn fawr ac yn fan, Tmdrechwn ymdrochi mewn mcroedd o gan: Pob bstehgen prydweddol, pob genetn bch glws, Dowch yro yn brydlon, a, thalu wIth Y drws. I Gadeirydd Cyngherdd Mawreddog "Bethania," Llaneilian.

Nodion o Lanfairpwllgwyngyll. Daxlitb.-Drc, yn ol bu y Parch Rhys T. Huws, "Bethel, Llanddeiniolen, yn traddodi ei ddarlith ar "Wynfydau Cymro" yn nghapel yr Anmbynwyr yn Llanddaniel. Gwr ieuanc sydd er s ychydig yn 01 wedi dod i ran o weinidogaeth y diweddar Barch Robert Griffith, Bethel, ydyw Mr Huws: yn fardd o fri, yn bregethwr addawol, ae ynddarlithiwr camp- us.' Gresyn na ddeuai dros yr afon yn fwy ami, a da fuasai genym ei glywed yma. yn Llanfair P.G. Rheilffordd Llanfair.-Dywedir fod pwyllgor yn Beaumaris am wrthwynebu'r COlis i gael rhedSordd ysgafn oddiyno i Lanfair P.G. Culni'r ffordd, medd- ant yw y rheswm penaf dros iddynt gymeryd y cwrs hwn. Y mae gohebydd o Beaumaris yn y "Manches- ter Guardian" am ddydd Mercher diweddaf yn dadleu yn gryf yn erbyn y pwyllgor hwn a thros wneud y ^Llfw^Llwyfo. -Beth feddyliech o hwn, Mr Gol. Gwelwch fod yr hen Lew ynLlewo hyd BYRFYFYR I M. 1. MoRRIS, YSW., Y.H.. Ar dderbyniad anrheg o lestnad o "Calfs loot Jelly yn ystod salwch diweddar yr awdwr. Enyd o welliant, nid holliach, M. T. A'm tyn, trwy gyfrinach, 0 'ngofid a'm ing afiach, Yn Llew bvw, a thraed 110 bach. Llew Llwyfo. Beth ddywedai Llew Llwyfo o gyneithu a ganlyn ilr Gymraeg, tybed? Mae yr hen frawd yn adept at bethau fel hyn „ Words spelt alike with a different meaning. Calf, the young of a cow. Calf, a blockhead "calf," the thick part of a leg. "Harry. I cannot think," says Dick. "Wlrat makes my ancles grow so thick. "You do not recollect,' says Harry; "How great a calf they have to carry. Oriau Hamddenol.Mewn cymydogaeth fel Llan- fair, lie nad oes ond ychydig o fanteision i ieuenctyd i ddefnyddio oriau hwyr nosweithiau meithion y gau- af llawenydd ydyw gweled cyfeillion yn agor eu con i waith. Deallwn fod cyfarfod wythnosol 1 r chwior- vdd vn ysgoldv v Methodistiaid i ddysgu gwnio a Lau, a thra v byddant wrthi darUena un chwaer ddarn i'w difyru. ac adroddir a chenir. Hefyd cyn- helir un cyffelvb gan yr Eglwyswyr yn nhy Mr Watts, yn Aberbraint, a mynyclur v ddwy gymaeitn- ag gan lu«ws yn gyson. (jwyl Nadolig. —Deallwn hefyd fod yr Anm- brnwyr yn cadw lungs yr ieuenctyd yn laeh drwy eu "drilio" ddwywaith yr wythnos ar gyfer eu cy- farfod ller.fyddol y Nadolig. Mawr barch ac ed- mygedd sydd i'r rhai a ymboenant er a^dysgu ac h^Fyddo y plant M tyn. Y maent yn haeddu <»fnoga§tlit Ysgol Xos Rad.-Yr oeddym ar feiix gofyn, Mr Gol., "Buth am y bechgyn icuainc ?" ond cyn i mi gbel taro ax ysgwpdd un a. gofyn iddo dyma gyfaill fel pc yn deall fy meddwl yr< dweyd "Glywsoch am alL, y Person Herbert yma ? Yn. wir, yr oedd Mr Jones yn un da ac yn barchus gan bawb, ond y mae hwn wedi toi rtir newydd. Mao yn gwahodd holl feehgyn yr ardal sydd mewn oed i ddarllen a gwrando yn synwyrol, i'r ysgoldy noswaith yn yr wythnos, pawb yn ddiwahan, ac nid yw yn "tori ei gyhoeddiad," "i gael gwers law yn 11aw rhydd iyfr yn fenthyg i'r rhai a ymofynant hyny; d;lw eraill drwy gymn^Hiad a llyfrau yno i'w benthyg, a. thrwv cydweithrediad syml ymJ. mae y busnes bach yma yn cael syIw." Wei, syr, dyma a ddy- vcflaii, "Beth am y Parish Coiincil a,'u hawl i gael liyfrgelll" Gnd ta waeth y cweshi^vn yn ami yma yvv.yn mhale y mae aplia beth a wnaeth y Parish Council Mae n ddiau, er naid aclwacn hwynt, fod y rhelyw o'r aelodau yn wye o foddion, ond nid oes yma yr un ystafeil gyhoeddas lie y gall bechgvr.; yr ardal gyfarfod. Ar bwy y mae y bai? )hc'n rha.id ei fod yn rhyw fan.

.& L Coleg Iiif Isgcl Cyiaiu, ATDeiyttwytli. CYMDEITHAS Y CYN-FYFYRWYR, Yn nghyfarfod Cynghor y Coleg, a gynhUiwyd ax y 23&in cynii.- ^l, derby-iiwyd d oddi- wrth ysgrifenwyr mygedol Oyiiideiunas y Cyn- fyfyrwyr, yn mynegu fod y gymdeithas hono yn barod 1 gynyg ysgoloiiaeth gwerth 40p y flwyddyn, i gvstadlu am dari ar y telerati y gwol y Cynghor vn" ddoethai oenderiynu amynt. Gellir dal yr ysgoloriaeth yn y coleg am ddwy :ilyned.d gan un- rhyw gyn-fyfyriwr a fyddo wedi graadio yn un o brif ysgolion y DeyrnavS Gyfunol. Amcan yr ys- goloriaeth ydyw cefnogi ymchwili^-d ac astudiaeth uwch. Pjusiodd y Cynghor bleidlais o ddiolch- garweh gwresocaf i Gymdeithas y Cyn-j.j fyrwyr a«n eu cynygiad haelionus. ANEHEGION I'R ADRAN GY3IREIG O'R LLYFRGELL. Anfotrodd, Mr Riehar1 W^iams, F. R. H. S., Drefnewydd, ddwsin a hiner o hen lyfrau Cym- reiff nrinion a gwerthf- wr. Anfonodd Mrs Jessie Williams. Aberv.twy amryw gyfrolau o lyfrau Cymreig buddiol a gwerthfawr. Hefyd lyth^ a liawysgrif v Parch David Lloyd, !M.A., LL. D., prifatlW Coleg Presbj-tcraidd C ierfyrddm o 1835 i 1863. Hefyd Mhyi- yn ilawysgrif ei thad ,,er y Parch vStephenson Hunter, prifathraw Coleg Caerfyrddin, o 1863 hyd 1875.

Undeh Banger a Beaumaris- j Cynhaliwyd cyfarfod pymthegnosol arferol y Gwarcheidwaid ddydd Gwener, yn y Tlotty, Bangor, tan lywyddiaeth Mr Hugh Thomas, a daetli yn nghyd gynulliad anarferol fawr. Y Clerc a ddywedodd mai swm yr allan-gynorthwy a dalwyd yn ystod y pythefnos diweddaf oedd 327p 128 9c, ac i rai ansefydlog (nonsettled) 16p 17s, tra yn gadael gweddill yn erbyn yr Undeb o 377p 18s 7c. Yn rnysg materion eraill a drafodwyd, Mr William Edwards (ar ran Pwyllgor y BjTddio Allan) a apel- iodd at y Bwrdd am gynorthwy yn achos bachgen a anfonwyd gan y pwyllgor hwnw allan o Landegai, ac i'r hwn y rhoddasid gwaith gan Mr Young, yr hwn a gafodd nad oedd y bachgen yn werth mwy na 3s yr wythnos, ond bu iddo ef yn garedig addaw codi ei gyfiog mor fuan ag y gallai weled ei ffordd i wneud hyny. Yr oedd yn ddrwg ganddo ef (Mr Edwards) ort'od gofyn am y cynorthwy hwnw, ond nid oeddynt hwy mor ffortunus ag y buont mewn achos blaenorol, pan gafodd bachgen ei brentisio gyda'i ewythr, yr hwn yn garedig a'i cyflenwodd ef gydag offerynau (tools), etc. Yn yr engraifft bresenol yr oedd efe yn apelio at y Bwrdd am rodd o 3s am dri mis. Wedi i hyn gael ei eilio, y Cadeirydd a ddywedodd j ei fod yn methu deall pa fodd nad oedd yr hogyn yn werth mwy na 3s yr wythnos. Yn Sir Fon yr oedd ffermwyr tlodion yn f-orfod talu 4s yr wythnos am fachgen. Mr Young Byddai'n bur dda genyf fi gael ei anfon i Sir Fon, Mr Cadeirydd. 0 IeadylÜÜ Mr Priestley fod hyn yn fwy rhesymol na llawer o bethau a ddygid o'u blaenau. Y Cadeirydd a sylwodd mai yr hyn y gwrthwynebai efe iddo ydoedd yr egwyddor: gwrthwynebai roddi help i gadw gweision pobl eraill. Cariwyd y cynygiad bron yn unfrydol. Mewn cysylltiad a'r drafodaeth uchod y mae angen nodi ychydig ffeithiau pellach nad ydynt i'w gweled yn yr adroddiad. Yr ydym yn dea.ll i'r bachgen fod yn gweithio yn fiaonorol mewn lie arall, a'i fod yn derbyn chwe' swllt yr wythnos ond bu iddo ef, o'i rydd-ewyllys ei hun, dd.,wis yn hytrach gael gwaith dan Mr Young yn Mhortli Penrhyn am 3s 6c, gydag addewid y caifai 5s cyn gynted ag v dangosai efe ei hun yn werth hyny. Gan hyny yr ydym yn ystyried fod y Bwrdd wedi gwnciul peth resvmol wrth gyn- orthwyo yr amddifad i ddal gafael yn ei Ie presenol yn y rhagolwg am y codiad addawedig i 5s y dydd, yr hyn, ni a gredwn, yw y swm a delir i r dynion goreu. "■—■■—MM

Harwolaeth Mr Thomas Palestina Lewis. Gyda llawer o ond y mae genym yr wythnos hon i gofnodi marwolaeth Mr Thomas Lewia, y cyn-aelod Seneddol dros sir Fon, yr hyn a gymer- odd Ie yn ei breswylfod, Bryn, Upper Bangor, eddcutu naw o'r gloch nos Fercher diweddaf. Yr oedd Mr Lewis ers amryw flynyddoedd wedi bod yn ansicr ei iechyd, aeax un neu ddau o achlysur- on bu ei gyflwr y fath ag i achosi cryn lawer o bryder i'w deulu a'i berthynasau. Foreu Gwener cafodd Mr Lewis "apoplectic fit" sydyn, oddiwrth yr hyn ni ddarfu iddo byth ymadfer. Gwysiwyd ei feddiyg (Dr. E. O. Price) ar unwaith, ond er gwaethaf pob gofal ac ymdrech euddodd Mr Lewis yn waeth, waeth hyd nes bu iddo farw yn dangnefeddus nos Fercher. Parodd y newydd am ei farwolafeth syndod mawr yn Mangor, pan ddaeth v peth yn gyffredinol wybyddus foreu Iau, a theimlir y cydymdeimla.d dyfnaf a'r teulu yn eu profedigaeth. Brodor o Ynys Mon ydoedd Mr Lewis, a mab i amaethwr. Ganwyd ef yn Nghemaes ar yr 21ain o Dachwecld, 1821, a derbymodd ei addysg foreu- ol yn Ysgol Genedlaethol Llanfechell. Daeth i ol yn Ysgol Gcnedlaethol Llanfechell. Daeth i I Fangor ryntaf pan yn wr ieuanc 19eg mlwydd I oed, a tliua'r adeg y gwnaed rheilffordd Caer a I Chaergybi. Ymaefeaddechreuoddfusnesmewn ffordd fechan fel chwegnwyddwr (irrocer) a mas- nachwr blawd. Graddol gynyddodd y fasnach hyd nes daeth Mr Lewis yn un o brif farsiaaidwyr a melinwyr Gogledd Cymru. Efe a ddaeth yn berchenog Melin Penlan (Penrhyn Mills), ar ol bod am rai blynyddoedd yn gweithio Melin Aber. Ar Felin Penlan efe a wariodd swm mawr o arian or ei helaetllu a'i dadblygu, a gosod i fvny y peir- ianau diweddaraf. Yr oedd Mr Lewis yn aelod amlwg o gyfundeb y Methodistiaid Calfinaidd Cymreig, ac yn un o brif arweinwyr y Corph yn Ngogledd Cymru. 0 bryd i bryd bu efe yn llanw agos i bob swydd o bwys yn y cyfundeb. Bu am tua deng mlynedd ar hugain yn actio fel ysgrifen- ( ydd i Gyfarfod Misol Arfon, ac ar un amser llanw- odd gadair Gyfarfod Misol Mon. Am flynyddau [ meithion bu yn dal y swydd o ddiacon yn nghapel y Tabernacl, Bangor, hyd nes y symudodd i fyw am dymhor byr i'r Fron, Llangefni. Wedi dych- welyd o hono yn ol i Fangor a chymeiyd ei drigfa yn y Bryn, Upper Bangor, dewiswyd ef eilwaith yn ddiacon yn nghapel Twrgwvn, yr hon swydd » I ddaliodd hyd ei farw. Yn ystod ei fywyd yr oedd Mr Lewis wedi cymeryd rhan weithredol yn mater- ion lleol y ddinas, a bu am flynyddoedd yn aelod I o'r hen "local board of health." Bu hefyd yn aelod o Fwrdd y Gwarcheidwaid ac dr Bwrdd Ysgol. Fel y gwyddis; bu Mr Lewis yn trafaelio cryn dipyn. Talodd ymweliad a'r Aipht a Gwlad Canaan, ac wedi d'od Jtdref bu yn traddodi aar- lithiau ar yr unrhyw drwy ramaii o Ogledd Cymru. Bu Mr Lewis amryw weithiau ar y Oyfandir hefyd; bu ar ymweliad a'r America yn nghyda gorsafau cenhadol ei enwad ar Fryniau Cassia. Mown gwleidyddiaeth, Rhyddfrydwr cryf ydoedd Mr Lewis a. phan ymneillduodd y diweddar Mr Rd. Davies, Treborth, etholwyd Mr Lewis i gynrych- ioli Mon, yr hon sedd a ddaliodd, er cael ei wrth- wynebu fwy nag unwaith, hyd nes yr ymddi- swyddodd, oherwydd afiechyd, ychydig flynydd- oedd yn ol, ac y dychwelwyd yr aelod presenol, Mr E. J. Griffith. Yr oedd Mr Lewis yn henadur o Gynghor Sirol Mon, ac yn ynad heddwch dros yr un sir. Yn 1846 efe a briododd Laura, merch hynaf Mr Henry Hughes, Tygwyn, Llanllyfai, a ganwyd iddynt ddau fab, Henry a Thomaa Hugh Lewis. Y mae Mrs Lewis a'r mab ieuengaf, Mr Thomas Hugh Lewis, wedi marw, ac nid oes yn aros ond y mab hynaf, sef Mr Henry Lewis, Bel- mont, Bangor, pen y ffirm a sefydlwyd gan ei ddiweddar dad. Delid y trancedig meWn parch uchel gan gylch eang o ffryndiau a chydnabod, I ac yr oedd ei gymeriad goneet ac unplyg wedi enill edmygedd pawb ddaethant i gyfarfyddiad ag ef. Mown cyxarfod o Gymdeithas Ryd,dfrydol Ban- gor, a gynhaliwyd nos Ia.u, pasiwyd pleidlais o gydymdeimlad a theulu y diweddar Mr Lewis. YR ANGLADD. Cymerodd yr angladdi le ddydd Sadwift, un: haner cyhoeddus. Gadawodd yr orymdaith y Bryn, Upper Bangor, am unarddeg yn y boreu, a chladdwyd y gweddillion yn mynwent Glanadda. Gweinyddwyd yn y ty cyn cychwyn gan y Parch D. D. Joens, ac yn y fynwent gan y Parch Darnel Rowlands. Y prif alarwyr oeddynt Mr Henry Lewia (mab), Mr W. Lewis Jones, y Parch G. D. Hughes, Cheadle Hulme, Manceinion, a Mr T. L. Rowlands (neiod), a Master Trevor A. Lewis (wyr). Yn mhlith perthynasau eraill yn bresenol yr oedd MeLstri W. T. Roberts, Bangor H. Shel- ton Jones, Llangefni; a W. Owen, Llanfairfeeh- an. Yr oedd cynrychiolwyr yn bresenol o wa- hanol gapeli Methodistaidd y ddinas, yn cynwyø Twrgwyn a'r Tabeirnacl, yn mha leoedd y bu Mr Lewis yn dal y swydd o ddiacon am amser maith. Yn cynrychioli y Tabernacl yr oedd y Parch T. J. Wheldon, y Cynghorvdd H. Hughes (maer Ban- gor), MeLstri David Williams, Johr, Griffith, David I Griffith, T. J. Humphreys, William Jones, Wil- liam Davies. Yn cynrychioli'r Twrgwyn yr oedd I v Prifathraw John Price, Wm. Evans, a J. R I Roberts. Yn cynrychioli capel Prince's-road—- Mr W. P. Williams. Yn eynryehioli capel Hirael—Mr Edward Jones. Yn mhlith y presen- olion hefyd yr oedd y Parch R. H. Morgan, Parch I John Williams (Caergybi), Parch F. Edwards, I Henadur Thomas Lewis (Bangor), Mr T. C. liewis I (Colwyn Bay), Mr W. Pughe, Cyng^oryd^ W. P. Mathews, Dr. Evans (Brynkmallt), Dr. O. Price (y meddyg weinyddai ar Mr Lewis), Mr J. H. Morgan (yn eynryehioli Mr John Morgan, Cadnant), Mr Lewis Hartley, Mr W. Williams (Elwy Villa), Mr J. Glynne Jonee (cyfreithiwr), Mr T. Webster (fferyllydd), Mr W. O. Williams, I Mr W. Eames, gwasanaethyddion y ffirm yn Man- j gor yn nghvda Melin Penlan, ac erailL Yn mhlith y cerbydau preifat yr oedd un a anfonwyd gan Mr I J. Bryn Roberts, A.S. Cariwyd allan drefniadau yr angladd gan Mr Wa.tkin Jones, BaTgor- Yr I oedd yr arch o dderw caboledig gyda brass mount inrs, ac ami yr arysgrif, "Thomas Lewis, ganwyd Tachwedd 21ain, 1821; bu farw Rhagfyr, 1897, I yn 76 mlwydd oed."

Fe ddywedodd meistr un tro wrth ei gogyddea "Ni raid i cliwi ddweyd dim wrth eich meistres, Jane; ond a oes genych heddgeidwad yn gariad?^ Y gogyddes (yn ddigllawn) '"Yn sicr, nad oeB, f^r. Y meistr —"Felly rhaid i chwi gael un, neu ^madael. Y mae arnaf eisieu rhywun i fwyta y cig oer.

i Dirprwyaetn Oddiwrth Weithwyr y Rheilffordd. ARGLWYDD EMLYN AR "YMYRIAD ALLANOL." Mae tystiolaethau yn crynlioi fod pob plaid sydd ganddynt fuddiant uniongyrchol mewn ma- terion diwydianol o'r diwedd yn dod i afael yn y Saith bwysig nad yw ymyr iad allanolion yn elfen I sydd yn tueddu at heddweh, ord i'r gwrthwyneb sydd i'w gyfrif fel yn chwerwi y cysylltiad rhwng meistriaid a'r dynion. Mae streic y Penrhyn, yn hapus, yn mysg pethau y gorphenol, ond hyderwn na anghofir am lawer o flynyddau meithion i ddod fod y streic arlffortunus yn Methesda wedi ei hwyhau yn syml ac yn gyfangwbl gan geisiadau at gyfryngiad a.c anogaeth ddrygionus "trydydd plaid." Gwelodd Arglwydd Penrhyn o'r dechreu y perygl o ganiatau i bleidiau o'r fath ymyryd. a daliotld yn ddiysgog at ei benderfyniad i beidio 9.11 11 gadael i reolaeth ei faterion ef ei hun lithro o'i ddwylaw. Cymerodd meddwl y cyhoedd amser maith i synio am yr hyn anvyddai penderfyniad Arglwydd Penrhyn, ond profa digwyddiadau di- weddar fod ei benderfyniad wedi derbyn cefnog- aeth holl arvrein^ryr a meistriaid yr ymgymeriadau mwyaf yn y deyrnati. Yn gyntaf daeth y meistri peirianyddol, y rhai a gjTmerasant yr un safle yn hollol ag Arglwydd Penrhyn, ac yn awr gwelwn fod cwmniau mawxion y rheilffyrdd yn dilyn yr un Ilwybr. Bydd i'r adroddiad canlynol yn y cy- sylltiad hwn ei ddarllen gyda dyddordeb neillduol, ac y mae sylwadau Arglwydd Emlyn neillduol, ac y mae sylwadau Arglwydd Emlyn yn. llawn ystyr. I Derbyniwyd dirprw3raeth o platelayers yn gweithio dan Gwmu y Great Western, yn ngoi-saf Paddington ddydd Mercher gan Arglwydd Em- lyn, cadeirydd, gyda Mr Hubbard a Mr Robin- son, is-gadeirwyr, llawer o'r cyfarwyddwyr, Mr J. L. Wilkinson, rheolwr ei-firedinol; Mr J. C. lng-Jis: prif bairianydd a swyddotcion eraill y cwmni. Amcan y (idirprwyaeth oedtl cefnegicais oddiwrth y dos!)art,h yma o weithwyr yn Nger- liewinbarth Lloegr aan leiliad yn. eu horiau gweithio a chodiad yn eu cyflogau. Bu i'r ddir- prwyaeth ar unwaith gydnalxxl fod crfnewidiad- au wedi eu "•wneud yn barod yn ystod y flwyddyn hon, y rhai fu o fantais i lawer o'r dynion a gyn- rychiolent, ond hawlient fod llawer o bethau mewn perthyras i symud anghydraddoldeb a werthfawT- I ogid yn faiyi1 gan y dynion pe y'i caniateid. Add- awodd Arglwydd* Emlyn y byddai i'r amryfal by/jnitiau a godwyd gan y ddirprwyaeth j:;ael sylw n gofalus. Dywedodd fod ychwanegiadau parhaus 11 11 yn myned yn mlaen, ac wedi cyfeirio at y ddir- prwyaeth oddiwrth y gorsaf-feistri a gyfarfydd- wyd ganddo ef a'r is-gadeirwyr yn yr un ystafeil bythefnos yn ol, gyda boddhad i'r ddwyblaid, aw- grymodd mai un o nodweddion hynaf y ewmni oedd ei fod bob amser yn barod ac ewyllysgar i gyfarfod wyneb yn wyneb a,'r rhai gyflogid gan- ddynt yn ngwahanol ganglienau eu gwaith, i'r pwrpas o gyfnewid golygiadau yn rhydd a di- lyffethair ax faterion o ddyddordeb rhwng dyn a dyn, a bod cofnodion y cwmni yn cynwys cyfeir- adau dirif bron at gyfarfodydd o'r fath—cyfeir- iada,u oeddynt yn dangos cynydd parhaus yr ym- gymeriad mawr yi- oeddynt oil a buddiant ynddo, ac oeddynt yn nodi yr hyn a ofynid o dro i dro gan y dynion er mwyn cadw i fvny a'r cyfnewid- iadau oeddynt wedi cymeryd lie yn ystod y 60 mlyncdd diweddaf, nid yn unig yn amodau llafur, ond hefyd yn meddwl y rhai y rhoddid y llafur ganddynt. M;>Tiegodd Arglwydd Emlyn ei farn fod cyfnewid drychfeddyliau yit rhydd ac union- gyrchol fel hyn yn llawer gwell ac yn llawer mwy pleserus nag oedd iddynt basio drwy gyfrwng can- I olwyr, a ^oheithiai na fyddai i hawliau y dynion yn y cysylltiad hwn gael eu newid. Yr eedd yn dda ganddo fod y dynion yn awr o'i flaen wedi dyfod heb gyfryngiad unrhyw gorph allanol i dra,fod gyda'r cyfarwyddwyr y cwestiwn yr ewyll- ysient ddwyn o dan eu sylw; dangosai hyny eu bcyl hwy, beth bynag, yn cydweled a'r golygiadau yr oedd efe newydd eu mynegi. Yna aeth yn mlaen i wneud y sylwadau canlynol: -Yr ydym oil yn gwybod fod Cymdeithas Unedig Gweision y Rheilffyrdd yn ddiweddar wedi anfon at y gwa- hanol gwmniau restr o ofynion o berthynas i reol- &u cyfiog ac amodau gwrasanaeth eraill ar ran y rhai a gyfrifir yn mysg ei aelodau. Nid yw yn angienrheidiol i mi ymdrin a'r gofyr.ion hyn yn y cyfarfod hwn, ond yn unig sylwi fod cyferbymad rhyngddynt aIr gost ymarferol o weithio yn dang- os, pe buasemt hwy gyda'u canlyniadau cysylltiol wedi bod mewn g^Teithrediadi yn ystod yr haner blwyddyn diweddaf—Vn diweddu Meliefin 30ain fuasai cyfranddalwyr cyffredin y cwmni—-y rhai, mewn ffaith, oedd yn rhoddi yr ariaii at weithio yr ymgymeriad ac yn cymeryd cyfnroldeb y gwaitii hwnw—o bosibl wedi derbyn dim yn weithio yr ymgymeriad ac yn cymeryd eyfrifoldeb y gwaith hwnw—o bosibl wedi derbyn dim yn gyfnewid am y cyfalaf a roddasant yn y cwmni. N id ydym wedi bod yn alluog i ymdrin a r gofyn- ioii hyn yn ddifrifol, ac nid ydynt yn cael eu hys- tyried fel o ddifrif gan fwyafrif mawr y dynion, ond hawlir gan y gymdeithas y rhaid ymdrin a hwynt a'u clnigtau fel cyfangorph. Rhaid i r hyn ddywedais, fodd bynag, ei glyneud yn glir i bawb fod eu caniatau yn ddim llai nag anmhosibil- rwydd. Pe na dderbynid hwy genym, aw^ymir ar fod iddynt gael eu cyflwyno i gyflafareddiad, ond, gan fod y gofynion y cyfryw nas gallwn ar un cyfrif eu caniatau, mae eu cyflwyno i gyliatar- eddiad yn fater nas gellir braidd ei ymdrin. Nid oes dim wedi ei ddwyn yn mlaen i beri i wyddwyr y rheilffyrdd deimlo y gallant yn bnedol daflu i fyny eu dyledswyddau i'r cyhoedd neu eu cyfrifoldeb i'r rhai sydd wedi darpar cyfalaf er owneud a gweithio ffyrdd haiarn mawrion y wlad, a cliyflwyno i gyflafareddiad y cwestiwn pa fodd yr oeddynt i reoli eu busnes eu hunam. Ac hefyd, y mae tystiolaeth nad yw y gofyniad hwn am gyflafareddiad yn cael ei wneud o ddifnf, ac nad vw yn cael ei fwriadu fod i gyflafareddiad ddwyn yn mlaen deb, ond yn syml iddo gael ei ,d4e^" yddio fel gris, gan fod_ a,elodau y Unedig wedi -vmnvymo i barhau y cynhwrf hy nes y bydd i'r holl ofynion gynwysir yn yr hyn a elwir "rhaglen genadlaethol" gael eu sicrhau. y gall fod y ceisiadau i feithrin ystad.o anfoddog- rwydd yn mysg y dynion wedi sicrhau mfer neill- duol o ymlynwyr, vr ydym yn teimlo em bod yn iawn, oddhvrth ein hir ymwybyddiaeth, wrth roddi ymddiried yn mam a theyrngarwc cry y corph gorthrechol fawr hwnw o n dynon nad ydynt byth wedi peidio rhoddi gwasanaeth gwerthfawr i'r cwmni. Mae yn gyffredinol wy- byddus na fydd y bwrdd byth yn cyfarfod heb ganiatau treulio symiau mawrion o arian er mwyn gwella cyflwr rhyw ddosbarth neu gdydd^ o r dyn- ion, trwy eu codi i well safle, trwy benodiad nifer ychwanegol o ddyrion mwyn lloihau oriari gwaith, neu i rwyddhau y gwaith mewn gwahanol ffyrdd trwy gyflenwad amrywiol bethau er sicr- hau dyogelwch a lia>pusrwydd y dynion, ac mewn ffurfiau °lluosog eraill. Mae treuliau y cwmni oherwydd yrachosion hyn ac oherwydd ailunion- iad ami swm cyflog y gwahanol ddosbarthiadan o ddynion pan y mae cyfnewidiadau or fath i'w cvfiafrnhau, wedi dangos cynydd mawr a phar- haol"- ac nid oes fwriad wedi bodi i roddi heibio hrvlft«i vn y cyfeiriad hwn a chyfeiriadau eraill srdd wedi <rwneud cymaint i wella safle a chyflwr y dynion °Os, ar wahan i fanteision jpvaith gwas- tadol cyflog teg, a'r lluaws manteision llaa, eto pwysio1 Bydd mewn cysylltiad a gwasanaeth y SlodgM Wnidiol, wrth ^lo^y^T";ddhW,r<Iw1evJSi i j gad ei roddi o'i fwriad i adsel y j Hyderaf yn ddifrifol, fodd. bynag, • achosion yn y rhai y mae aelodau y s, <• ef cymeryd eu harwain oddiwrta yr hyn gr yw eu gwir fuddiant, yn ddibwys o fych^a^ nghyngor difrifol i bod dyn a all fod mewn iunheu- aeth o berthynas i'r cwrs iawn iddo 7 fod iddo apelio at ei wraig, at ei iryfaill ddibyna arno. Y mae, wrth gwra, T? Sored i bob dyn i ddewis iddo ei nun v g^ra ffSreu all ao os yw r rhai sydd yn em gwasanaemu yn awr yn teimlo y gallsi gael gwaith mwy bodd- dsn gwikni y Orert W«tern, ddjnt hawl i hyny, ond yr oedd yn y byddai yn rhaid llanw y gwagleoedd a achosid, ac hefyd y gallai y rhai adawent em gwasanaeth ganfod nad oedd yn ymarferol unrhyw bosibil- rwydd iddynt gael dychwelyd.

Mae Cynghor Dosbarth Llandudno wedi penderfynu ffurfio rheilffordd drydanol i fyny i ben y Gogarth. Oopong, a Judicious Blend of the Choicest Tea, 2s per lb. Cevlon Tea, Pure, Fragrant, and de- licious, Is 6d per lb., 6 lbs. carriage paid to any address in the United Kingdom.—Barker and Co. (established over a, century), 67a. Lord-street, Liverpool, and 103, Market-street, Manchester.— Advti- v 7

NODIUN I)EIIEtJl)lPi. Y mae y Parch J. Bowen Jones, Aberhonddu, wedi gorphen. haner canrif o'i oes fel pregetllwr. Dydd lau cyfarfu Albert Francis, 49 mlwydd oed, Cardiff-road, Aberaman, a damwain angeuol yn nglofa Aberaman. Ail agorwyd Eglwys Babaidd Dewi Sant, Caer- dydd, dydd Sul, pryd y pregethodd yi- Esgob Hedley. Y mae Tom Linton, y bisyclwr Cymreig, wedi herio E. James, bisyclwr Cymreig arall, i farchon- am y goreu ag ef. ° Bu llawenydd mawr yn Llanboidy ddydd Mer- cher ar achlysur genedigaeth aer'i Mr W. Lewis 0 Phillips, Clyngwyn. Mae Cynghor Dosbarth Blaenafon wedi pender- fynu ystyried y pwnc o oleuo y dosbarth, a chyn- helir cyfarfod arbenig o'r Cynghor i drin y mater. Yn Llanstephan, yr Ylythnos ddiweddaf, bu y Parch George Evans, Pensavn, yn traddodi. dar- lith ragorol ar "Y cawell a'r hesg." Aeth gwagen ar draws Morgan John, Margam, yn Gower-road, Abertawe, ddydd Gwener. Tor- wyd un goes iddo. Bu y truan farw piydnawn I ddydd Gwener. Y mae Mr William Alfred Williams, mab hynaf y Cadben S. Williams, Castellnedd, wedi pasio arholiad terfynol Cymdeithas Goiphoredig y Gyf- raith. Y mae Mr A. H. Bridge, brodor o Ferndale yr hwn sydd yn llafurio fel cenhadwr yn China ers blynyddoedd, ar ei ffordd i Gymru, i fwyn- hau ychydig orphwys. Y Proffeswr E. Anwyi, o Goleg y Brifysgol yn Aberystwyth, yw yr unig, Gymro sydd wedi ei ddewis yn un o'r arholwyr am y gradd o B.D. yn nglyn a Phrifysgol Cymru. Dydd Sadwrn, syrthiodd John Brady, 29 mlwydd oed, i ferwedydd llawn o ddwfr berwedig yn y Dowlais Works, Merthyr. Aed ag ef i'r ys- pytty, lie y bu farw. Claddwyd William Ho wells, Ferndale, dan'god- wm yn un o'r pyllau glo prydnawn ddydd Gwener. Buwy4 ddwy awr yn ei gael yn rhvdd, ac yr oedd! wedi marw pan gaed ato. Y mae Mr Benjamin James, diweddar o Goleg Caerfyrddin, wedi ateb yn gadarnhaol alwad un- frydol a gafodd oddiwrth eglwys yr Annibynwyr yn Richville, New York, America. Cynhaliwyd cyfarfod nodedig o lwyddianus yn nglvo. a Chymdeithas Ddadleuol Treorci rios Wener, dan lywyddiaeth Mr J. Samuel, y cadeir- ydd am y tymor. Yn llya ynadon y Blaina, ddydd Gwener, ded- frydwyd! William John Oates i chwe mis o garchar gyda llafur caled am ladrata oriawr, dwy gadwyn, a swm o ddillad o'r ty y llettyai ynddo y noson gynt. Yn y Mumbles, ddydd Iau, cynhaJiwyd fereng- holiad ar gorph hen wraig 84 mlwydd oed. Dy- 11 Z!1 wedwyd ei bod yn yfed yn drwm, a bwriwyd rheithfarn i'r perwyl mai gwenwyn alcoholaidfl a'i lladdodd. Lladdwyd John Bateman ac Edward Harwood, y naill yn 21 a'r Hall yn 15 mlwydd oed, ar y ffordd haiarn yn Mhontypwl, y naill yn ngwaith dur Pant-teg, a'r llall yn ngorsaf Pontypwl-rcad-, yr wythnos ddiweddaf. Y mae Caerdydd ar dan oblegid fod yr An- rhydeddus D. T. Phillips, trafnoddwr yr Unci Dalaethau yn. y dref hono, wedi dweyd ar gy- hoedd fod ei thrigolion yn fwy meddw ac anfoes- ol na phobl Chicago na New York. Y lhae Mr Daniel Jenkins (Urbanus), Alltwen, wedi derbyn galwad oddiwrth eglwys Ebenezer, Rhos, Cilbebyll, ger Pontardawe ac y mae yntau wedi ateb yn cradainhaol. Cymer ei ordeiniad le ar y 6ed ofis Rhagfyr. Gaffer duwiol yn darllen penod mewn cyfarfod gweddi yn ddiweddar, pryd y cafwyd cjdieithiad newydd o "Ni ddichon neb vrasanaethu Duw a mammon." Dywedodd y da.rllenydd: Si ddichon neb wasanaethu Duw a Mwbon 1" Der- byniwyd y gwelliant gyda chwerthin, iachus Y mae Mrs Hazell, Casnewydd, yn perthyn i Ysgol Sul Ebenezer era 52ain mlynedd fe ys- golor ac athrawes, ac wedi mynychu'r ysgol bob Sul yn ddi-dor ar hyd yr amser. Y Sul o'r blaen cyflwynwyd iddi anrhe werthfawr i gofio am yr achlysrur. Y mae y Wesleyaid Cymreig yn cychwyn sy- mudiad i godi cofeb genedlaethol i'r diweddar Barch John Evans (Eglwysbach). Nid ydys eto wedi penderfyru pa ffurf a gymcr y gofeb eithr y mae cefnogaeth gref i'r awgrymiad i godi capel coffadwriaethol yn Mhontypridd. Y mae pwyllgor cyffredinol yr Eisteddfod Gen- edlaethol am 1899, a gynhelir yn Nghaerdydd, eis- oes wedi dechreu gwneud trefniadau ar gyfer yr wyl. Penodviyd is-bwyllgorau; ac mewn cyfar- fod a gynhelir yn fuan cynygir fod y drysorfa waxantedig bresenol o 1000p i gael ei chynyddu. Yn, llys ynadon Castellnedd, ddydd Gwener, cy- huddwyd Arthur Roberts a Frederick Thomas, O'Neill o ladrata gwerth chwe' phunt a thr iswllt ar ddeg o stampiau ac ysgnfell o lvthyrdy Resol- fen. Dywedai y ddau eu bod yn ddi-euog. Tra- ddodwyd hwy i sefyll eu prawf yn y frawdlys chwarterol. Yr wythnos ddiweddaf, yn y Gelligaled Hotel, cyflwynwyd anerchiad ac pnxheg i D4 Tyrer Jones, swyddog meddygol Gweithiau Dur a Glo Trimsaran, ar ran trigolion Ystrad Rhondda. Llywyddid yn y cyfarfod gan y Parch T., H. Williams, a siaradwyd gan Dr. Thomas,Dr. Jones, Dr. Roberts, ac eraill. Dywed Mr Joseph Ilenilett yn y "Daily Tele- grapj!—"Bu'r gantores swynol, Miss Maggie Davies, yn wael am beth amser, o ganlyniad i an- hwyldeb ar y nerfau, a achoswyd drwy or-lafur. Y mae yn llawen genyf ddeall ei bod hi yn awr wedi ad-enill ei liiechyd, ac ail-ddechreu ar ei gwaith. Prin y gallwn fforddio colli cantores mor lawn o ysbryd, ac mor fedrus, a Miss DavIes. Derbyniodd y Prifathraw Roberts, o Goleg Aberystwyth, yn ddiweddar '"1L'Th Mrs Thomas Jones, Berthlwyd, Conwy (gynt o Aberaeron), y SWill o 20p i'w rhoi'n yBgoloria-eth o lOp am ddwy flynedd i frodor o Sir Aberteifi. Y mae Cynghor y Coleg wedi rhoddi'r ysgoloriaeth i Miss Mar- garet E. Phillips, Pier-street, Aberystwyth. Yn Mwrdd Gwarcheidwaid Aberhonddu, yr wythnos ddiweddaf, cymhellodd y syvyddog medå- ygol y Gwarcheidwaid i bi-ynu chwisgi rliagorach at wasanaeth y tlodion. Dywedid mai 3s 5c y chwart a delid am y chwisgi a ddefnyddid; a dy- wedodd y cadeirydd (Mr Aneurin George) nad oedd chwisgi felly yn werth ei yfedL Penderfyn- wyd gadael i'r swyddog meddygol ymwneud ar mater. Parha y fasnach lo yn Deheudir Cymru mewn sefyllfa ar foddhaoL Nid ydyw v galw am lo wedi bod mor fywiog ag y bu, ac yr oedd y prisiati ryw gymaint yn is. Y mao y fasnach yn myned o dan aryn gyfnewidiad ar yr adeg hon o'r flwyddyn, vn oyiiiaint a bod archebion yn cml eu clirio ymaTth, a rhai newydd yn dyfod i mewn ar gyfer V flwyddyn nesaf. Ni fernir fod agwedd j dyn- ion yii nglyn a'r raddeg esgynol yn ffafriol lbryn- wyr. Bydd i'r flwyddyn fyned heibio yn dawel, mor bell ag y mae a wnelo hi ar fasnachlo ,a dechreua pawb sydd yn dwyn V^hyri^ vi^- nach hono ofyn iddynt ou hunam piv beth ndd gan y flwyddyn newydd yn ystor iddynt. A. throi oddiwrth y marweidd-dra yn y fasnach mp-wn 910, y mae yna ryw gymaint o gysur i ddeall fod mas- nach lied dda yn cael ei gwneud mewn haiarn gwneuthuredig. Yr oedd y fasnach mewn platiau alcan ryw gymaint crrrell.

CYNHAIJ YMCHWILLTDAU. Dydd Mawrth bu Mr Frederick H. Tulloch, M.I.C.E., yn cynal ymchwiliad yn Llandudno, ar ran Bwrdd Llywodraeth Leol, i apeliad wcaed gan Gynghor Dosbarth Dinesig Llandudno am allu i fentnyca 25,OOCp tuagat osod i lawr weithfeydd goleuni trydanol yn nghyda darpar electric re- fuse destructor." Mr A. H. Preece, y peiiianydd, a eglurodd fan- ylion gweithfeydd y goleuni tiydanol, y rhai y bwriedid eu hadeiladu yn agos i'r nwy-weith- feydd presenol. Y gyfundrefn. i gael ei mabwy»- iadu ydoedd hono a adwaenir fel y "three wire system," ac yr oedd y eynllun wedi derbyn cymer- adwyaeth y Bwrdd Masnach. Bwriedid gosod 30 arc lights ar y promenade, yn ymestyn mor belled a'r Penrhyn Crossing, a 20 o are lights eraill yn Mostyn-street a'r strydoedd a groesanfc oddi- yno i'r promerade, oil yn gwneud 50 o oleuadau, a phob goleu yn gymaint ei nerth a 1200 o gan- wyllau. Fe gostiau rhan dryd.anol y cynllun 15,300p,. ac yr oedd lOOOp wedi eu caniatau at alwadau digwyddiadol. Mr Stephenson, peirianydd y Cynghor, a eg- lurodd blaniau yr electric destructor, yr hwn wnai ddifa (consume) tua pymtheg tunell o vsgartliion mewn 24 o oriau, ond y cyfartaledd presenol yw tua 30 tunell y dydd. Yr amcanbiis am adeiladu y rhan yma o'r gwaith ydyw 8591p. Mr John Jones, Cedars, a ddadleuai y tlylal gweithfeydd o nodwedd gyhoeddus fel hyn gael eu gosod ar dir rhydd-ddaliadol, oherwydd hc-b hyny hwy a basient o fethiant y trethdalwyr; ac yno os byddai diffyg yn. y cyllid, fe ddeuai yn faich ar y trethi (clywch, clywch). Nid oedd dim gwrthwynebiad. +u_

CYMDEITHAS L YSIEVÜL F RENHINOL: PAPYR DYDDOROL AR "KOLA "v--iliAiwvcl cyfarfod o'r "Royal Botanic Society" yn Ngerddi y Gymdeiu-as, Regent's Park, ddydd Sadwrn cyn y diweddaf. Cafodd papyr ei ddar- llen ar "Kola," o berthynas i'r hwn y bu i'r "Times" reportio :—"Galluogid pobl i cklal llafur hirfaith ac egni heb flino. Fe amcangyfrifid fod Kola paste bum' gwaith yn fwy cynhaliol na cliocoa; mae yn cynwys dros 2 y cant o ctflein pur, ac, o'i gydmaru a the, coffi, a chocoa, yr oe, y Kola preparations yn liawer mwy maethlawn, ac nid yw yn creu biliousness fel y gwnai cocoa a colli, na chyffro nerfawl yr un modd ag yn achos te. fel y gall y dyrysbwnc, 'Pa beth allwn ni ei yfed,' gael ei benderfynu." Y "Daily Telegraph," yn ei golofn "London Dav by Day" a (f(lywedodd:- Y mae Mr Thomas Christy. F.L.S., yn cyfrif Kola paste fel yn bum' gwaith mwy cynhaliol no choeoa, a. dywed ei fod yn cynwys dros 2 y cant o caffein pur. Nid yw yn creu biliousness nac yn gosod i fyny 'ner- vous excitability,' rliinweddau ag sy n ymddangos yn cyhoeddi ei fuddioldeb fel help at y bwrdd brecfast. Yr oedd specimens o ffrwythau a hadau (allan o Am- gueddfa y Gymdeithas) yn cael eu harddangos yn y cyfarfod, yri nghyda phlanhigion mawr tj-fadwy. Dr. R. Boxall oedd yn y gadair, ac yr oedd cynulliad da o aelodau, yn cynwys Arghvydd iSuffield; Arglwydd John Cecil, a'r Milwriad A. E. Ray." Mac y canmoliaeth- au a basiwyd mur unfrydol ar Vi-Cocoa Dr. Tibbles (parotoedig o cocoa, kola, malt, a hops) yn dra bodd- haol i'r perchenogion, y rhai ydynt wedi gosod ar y farchnad nwydd ymbol-t-liol rhad a blasus yn nghyr- liaedd miliynau o bersonau yn eynryehioli pob dos- barth—o'r uwchaf hyd yr isaf. Y maent wedi taro ar y chwaeth boblogaicld, ac wedi difodi llawer o'r anghysur a'r dyoddef.. ag yr oedd diEyg o fwyd-ddiod trwyadl ac effeithiol wedi ei ddwyn ar ddynoliaeth gyffredin. Y prawf o'i werth ydyw profiad y rhai a i defnyddiant yn wastadol, ac y mae hyn yn myned i. eglur ddangos ei fod yn meddianu mewn ffurf gryn- oedig yr elfenau adlonol hyny sydd yn dwyn pleser, cysur, a nerth i'r llafurwr caled a lluddedig, ac i'r ymenydd-weithiwr sydd broil wedi gIVisgo ei hun allan. Mae yn symbylu'r llesgedd gynyrclnr gan wrea. yr har, yn adfywio'r corph, ac yn ei gynhesu drosto pan yn mron rhynu gan oerni'r ga.uaf. Mae yn adfer yni corphorol gan yn mha ffordd y dygir difaterwch a lludded o amgylch, ac ar yr un pryd yn codi ysbryd- oedd isel, felly yn hyrwyrddo deiivvyddwch pobl yn. gyffredinol. Fed ag y dywed y "Lancet" :—"Y mae' Vi-Cocoa Dr. Tibbies yn y rheng tiaenaf o fwydydd gwirioneddol werthfawr." Gesyd rliinweddau o'r fath yma ef mewn safle o uwchafiaeth dros fwyd-ddiodau eraill, cocoas a, cocoa essences ac yn ddiddadl y mae gan Vi-Cocoa Dr. Tibbles y teilyngdod o fod wedi dyfod yn orenwog fel ymborth-nwydd. Vi-Cocoa Dr. Tibbies—6c, 9c, a Is 6c. Fel prawf o'i deilyngdod fe anfonir "dainty sample tin" prydferfch o Vi-Cocoa Dr. Tibbles yn ddi-dal i unrhyw gyfeiriad ar apel os, pan yn ysgrifenu (gwna postgerdyn y tro), bydd i'r apel- ydd gi-ybwyll tnw y "Gwati,,i. uyfeirier :Dr. Tib- bies' Vi-Cocoa, Limited, 60, 61, and 62, Bunhill Row, London, E.C.

_'o- Genedigaethü u, Priodasau, a Merwolaethau. GENE DIG AETHAU. Jones.—Tachwedd 25, yn 10, Percy-street. Bootleg priod Mr Thomas Jones, ar fab. Jones.—Tachwedd 28, yn Ty Mawr, Lianrhaiadr, Din- bych, priod Mr Da> id Jones, ar efeithaid-mab a. merch. Jones.-Tachwedd 29, yn 16, Park-street, Dinbych, priod Mr Richard Jones, ar fab. Lloyd.—Tachwedd 25, yn Talhvyn, Bangor, priod Mr Mr J. E. Lloyd, ar fereh. Roberts.—Tachwedd 24, yn Meredith-terrace, Dol- yddelen, priod Mr Rees R. Roberts, ar fab. Riley. Tachwedd 30, yn Stryt Henllan, Dinbych. priod Mr John Riley, llafurwr, ar ferch. Williams. -Tap-liwedd 26, yn Stryt Henllan, Dinbych priod Mr Frederick Williams, eilliwr, etc., ar fab. PRIODASAU. Evans-Evans.-Tacli-,vedd 24, yn nghapel Rhydcym- merau, gan Mr Hughes (cofrestrydd), Llanybydder, yn cael ei gynorthwyo gan y Parch D. Jones, Llan- sawel, Mr Jolm Evans, Esgerliving, Rhydcym- merau, a Miss Annie Evans, Pantyfyda, Llydiad- nenog. .Horton Mayhew. --Tachwedd 20, trwy drwydded arbenig, yn St. Andrew's, Well-street, Llundain, fan y Parch W. Hombersley, rheithor Kirk-Ireton, >erby, yn cael ei gynorthwyo gan y Parch W. T. Houldsworth, ficer y plwyf, Thomas Ellwood Hor- ton, Moel Llys, Penmaenmawr, a Sarah Jane, ail ferch y diweddar T. Edgar Mayhew, Pettistreet, Suffolk. Jones Eclwtr,,ts. Tacliwed(I 30, trwy drwydded, yn nghapel Pendref (A.), Caernarfon, gan y Parch L. Roberts (gweinidog), Mr Henry Jones, lauunt Pleasant Hotel, Llanwnda, a Miss Mary Edwards, Bull Inn, High-street, Bangor. Phillips—Humphreys,—-Tachwedd 27, yn eglwys St. Mary's, Beaumaris, Harry Arthur Phillips, mab Samuel Phillips, Birmingham, a Mary Edith Hum- phreys, merch y diweddar Edward Humphreys, Alma House, Beaumaris. MARWOLAETHAU. Bushell.-Tachwedd 25, anwyl faban Mr a Mrs T. J. Bushell, Mwrog-street, Rhuthyn, yn naw wythnos oed. Davics.-Tachwedd 23, yn ei breswylfod. Hall Farm, Bromborough, Mr Hugh H. Davies, yn 59 mlwydd oed. Davies.—Tachwedd 27, yn y Foel, Llandegla-yn-lal, Mr Richard Davies, yn 84 llÚwydd oed. Eva,ns.-Ta,chwedd 19, Elias Evans, iloat Inn, Sigh- street, Bangor, G.C. (diweddar o Fanceinion), yn 59ain mlwydd oed. Edward& -Tacliwedd 28. vn 26, New Market-square, Blaena.u Ffestiniog, ar ol hir gystudd. Mr Rowland Edwards, gynt o Drawsfynydd, yn 70 mlwydd oed. Griffiths. Tachwcdd 23, yn 4, Lower Breck-road, Lerpwl, Martha, anwyl briod Mr Joseph Griffithsi Jones.—Tachwedd 28, yn Bryn Meillion, Caernarfon, Mr John Jones, gynt o Graig hen, Clawddnewydd, yn 69 mlwydd oed. Morris.—Tachwedd 22, yn Garn, Rhydlydan, Jane, anwyl briod Mr John Morris, yn 51 mlwydd oed. Owens. Tachwedd 27, yn Clai. Llangefni, Ellen, gweddw Mr Owen Owens, yn 81 mlwydd oed.. Parry. -Tacilwedd 22, yn 11, William-street, Caer- gybi, Mrs Parry, anwyl briod Mr Wm. Parry, a merch ieuengaf y diweddar Mr Owen Williams, piermaster, Sandon Dock, Lerpwl. Thomas.—Tachwedd 26, yn sydyn, yn mhreswylfod ei mhab, 77, Delta-street, Litherland. Elizabeth An- thony, anwyl briod y diweddar Gadben John Thomas, Bangor. Owens.—Tachwedd 28, yn Llwyn, Lla.nrhaiadr, ger Dinbych, Mr Henry Owens, yn 75 mlwy. oed. Rees.—Tachwedd 24, yn Penrhiw, Gilfach, Mydroil- yn, Sir Aberteifi, wedi cystudd hir a phoenus iawn, v yr hwn a ddyoddefodd yn hynod amyneddgar, Mr John Rees, yn 67 mlwydd oed. Wynn-Gririith.—Tachwedd 23, yn Calcutta. Maud Louisa, anwyl briod Mr Charles Wynn-Griffith, chweched mab y diwecldar Mr John Griffith Griffith, Llanfair, Caernarfon, ag ail ferch y diweddar Mr Brabazon Hallowes, Glaswell Hall, Derbyshire, yn 37 mlwydd oed. .e -L' Argraphwvd a Chyhoeddwyd dros y North Wales Chronicle Company, Limited, gam David Williams., yn y "North Wales Ckeiiiele" a'r "Gwaiia" Print- ing Works, Caxtoa House, High-strcst, Salitor, yn Mhlwyf Danger, yn Sir (Tamiarfsn ae yn bwyii- fa y "Cl«ria*ydd, Brid^e-siroct, iaxugdtti. yn Mhiwyf Ll*«*«f*i» Sir Fon, pn Jobs WiSknpa, Dydd Iau Rh.agfyr 9, .1897.