Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
14 erthygl ar y dudalen hon
c Beth mae y Syd yn ei Ddweyd…
c Beth mae y Syd yn ei Ddweyd am yr Egiwyai." EGLVlYS Y BEDYDDWTR ("SALEM"). Y mae yr heol sydd yn arwsuri i'r addoldy hwn yn dwyn ei enw, fel y eawn fod dau ajaU yn y dref, ar heolydd o'r un enwau. Adeilad syml ydyw hwn, destlus o gelfyddid, a hwylus yn ei djefniant. Dipyn ar gwr -,c-dy-w, ond y mae yn gyfleus i'r rhan fwya.f o'l fynychwyr. Ymddengys fod y brodyr Iiyn eto yn bwria<du estyn "cortynau eu pres- wylfeydd," yn. un o dai Canaan: wrth lan y Mor Coch,yngT7yncbuar "DdySryn Adda." Y mae y Byd yn hyderu rcaJ. nid Uucheda-n (nash) ydyw y symudiad hwn, ac y bydd i'r brodyr hyn fod mor selog gyda.'r (,waith da y maent wedi ei ddechreu, a.g y buont gyda phethau perthynol i'r Byd hwn. Y mae Amlwch yr. ddiarebol dda ma ddechreu pob peth, nc fel rheol yn ei &da.ol cyn iddo ddyfod i gyflawn faintioH ac addfedrwydd. Y m&e yma FUGAIL fhagorot. Dyn ieuanc a dyfodol disglaeT iddo yn ein bam ni ydyw y gwr hwn. Fel pregethwr y niw eisoes yn un o rei bltwnaf Gwynedd, yn cario y genadwri gyda nerth a galru neillduol. 0 raji ei gorph y ma.e yn eiddil, ac yn yniddangos yn egwan ar brydia-u, ond y mao i'w weled y dyddi&u hyn yn cryfha-u yn raddol. Bydd yn arfr iaith goet!t, ond wedi ei threfnu modd y gall e! wrajidawyr &i ddeall yn drylwyr. Y n?a.e olion Hafur mawr ar ei holl bregethau. Y mae yn draddodwr llithrig, ac yn ddawnua neill- duol—yn mcddu y g?Jlu hwTiv o gael y gynulleid- fa i'w ddwyla-w. Fel gwcddiwr y mae yn fwyn a Uariajdd, yr) ymbiliwr gostyngcdig a theimladwy: y mae hefyd yn athraw da, a)c yn gynghorydd dy- munol dros ben. Bua&cm JT caru iddo ymweled a'i bobi yn fwy mvnych, a gaJw gydag ami un o honom nina.u yn avrr ac pilwaith. G<dlaaai hyny fod yn offerynol i ddwyn Uawer o Iionom yn nea at etn dyledswyddau, ac efallai vneud aelodau def- nyddiol o rai o hc.rbin cyn bo hir. Y mae y Byd yn meddwl y ga)Maaai, wrth ddarHen—sc yn enw- edig wrth ddechreu pregetJiu—godi mwy ar ei lais. ohenvydd bydd y pe?hau goreu yn cael eu lais. ohenvydd bydd y pcthnu goreu yn cael eu ] colli gyda. distawrwydd ei draddodiad. Bydd rhaid iddo ddiwygio yn hyn o beth yn fuaji oher- -Id vmae yn feddi3nol eisoea ar bob cymhwysder angemrhem? ?,m ?? ? "Bregeth?r Cyman?" a chredwn Mraid i ni -?? ?, h? nea ei glywed yn yagwyd Cynmi gyda. dawn a tiyalldl,Ii Yr hen dadziti. Yn awr awn at y "BLAENORIAID." Mae yn rha.id dosranu y brodyr hyn, yn ogymaini a'u bod y!t ,tnwa,tad yn eu cymwysderau. Dyn- ion cySredin ydynb mewr. dysg a moddion yn byw yn cithaf cytun, ac yn ymddangoa i ni yn ddiar- gyhoedd yn mhob dim. Wyddom ni ddim pwy y\T y cadfridog a phwy y rhaglawiaid, eithi- yr ydym yn cael ein tueddu i gredu mat "Ilipa" ydyw rh&i o honynt wrth geisio blaenori; ac os vdym am eu cydm-cru a goaodiad yr Apostol-nid ydym yn credu cu boti oil yn ateb y gofynion sylfaenoL Y niacnt yn ddynion ar y goreu at eu gilydd—rhai yn rhagori dipyrt ar criull—? hwy sydd yn gwybod a ydynt mor gydwybodol ae y macmt yn ymddangos a ydynt mor gydwybodol ae y macmt yn ymddangos i ni. Y maent o'r bron yn ofalus o'u pobi, vn iach ac yn anach, yr< aelog a gweithgar gyda phob dylcdawydd eglwysig, yn oneat, ac yn*un-eiriog tufewn a thuaJlan i'w gwahanol onjchwvhon. Y maent yn ymweled s'r "Byd" yn well o 'lawer na'r bugaii, ac yn deimladwy gyda'r cla? ar profed- igacthus, a<? hyd y mac eu Hogell yn myned, yn g?vnouthur eu rhan yn ol ein disgwyliad.* Y mae yma "YSGOL SUL" dda iawn s.rolygydd ae ysgrifenydd rhaizorol, yn selog a gweithgar tuhwnt I bob disgwyliad. Y mae trefn I'illmoladwy yma gyda phob cangen o ddylcdswydd yr yagol; y plant Ueiaf gyda'u gil- ydd, y rh'u uwchraddol drachefn yn. 01 gwabd- rwydd eu gwybodaeth, a'r dosbarthiadau uwchaf wedi eu trefnu yji hapua droa ben. Eisiau gwneud y ''cJasaea" yn Hal sydd yin& cio, ac yn amscr holi yr yagol anfo i y plar't a'u h&thrawon Ma hejier awr arall i dy y capel i orphan du gwersi—byddai yn gaSaeMad iddynt hwy ac yn fwy dymunol i rai mewn oed fo yn holi ac yn ateb. Y mae y "CANU" i vn dda odiaeth yma. Yn ol cm tyb m y mae tu- hwnt I unrhyw addoldy arall yn y dref. Y m&e yma gydbwysedd tvner, s chorph y Ueisia.u yn blendio yn ddymunol, yn gryf ac yn wan. Byddwn yn tcimjo fed y Ihis cryfaf yn gorthrechu (forcmg) yn ormodo]. Ni byddai tri Ua.is gor-gryf mor fel- odaidd m&wn parti o ddeuddeg a dau laia o dan reohwth. Y mno yr aJto ar ol mewn nifer a hyS- orddia-nt. Y soprsjioa yn dda dros ben a'r tenor yn bobpeth cllir ddymuno. Y mae y cyfeilio yn dda iawn, yr mseriad a.'r telnilad vn cvdl'ede yn foddhajol. Nid oes yma. arweinydd mwy na'i gUydd—y maK!' brmdd bob cerddor ymn, yn gym- hwys t arwain, ond y mae yr oBFeryn cf&Uai yn hwyluso y nordd yn y cyfeiriad hwnw. Y mae y p?nt i-n c?c! hy?orddiant dds ac yn glod I'Tr goM- ydd. Buaaai y Byd yn dymuno i'r "GWEDDIWYR' hyny fydd mewn yabryd "pij[;o," gonowrth oraedd "Pwy"y byddajit yr-t yTnbilio, niodd y gaDwn ni bcidio CAel mcrwino ein cluatiau wnh. ou gwran- daw.P.tha.n na c-Uir hyfforddi y modd i treddio yn cgyat&l a,tyleik;i%yddau addolgar crsdil? Y ma.e y "CYMUyWYR," i'n golw m. m(y, deilvrng a nemawr neb. M nid cos gonym ddlm. i'w cyhuddo. Wrth ddiwcddu, aylwa ar ymddygi--dau y "RHELYW," ychydig o ba, rai aydd yn brw yn jxthell o beth ydym ni yn tybied y dyient fM. Nid rdynt ond tywyaogi&n detilion, yn hidio gwybedyn'sc vn Hynea c&meJ, yn degymu y mmtys, yr ajus, a'r cwmin? M yn gs?bel ymaith y pethau trymach o'r g?-frsith yn glanhsrn y tu?llan i'r cwps.n d.'r rldY8g1 ac o'r tufewr. yn Ihwn o drnwscdd ac ang- hymedroldeb. G-,Yyddor.-i am rai yma—fel ag Ueocdd or&IIl—yn ilrewyllu yn eu synagog- sn sc yn erhd yn baj-iia.ug y rhai nad ydynt h'Yfran- o<; o':t tucddi<?an. Ma?t ymddygia.dau rha,i cyS- olyb i chwi yti cau Teymaa Nefoedd o fla.n dyn- ion.. Oanys chwi. nid ydych yn myncd i mewn, !t'r rhai sydd yrt myned i mown nis gadewch i fynetl i mown. Yr ydych yn rhwymo beiehiau trymion ac ajih?',wdd eu dwyn ac yn eu gosod ar ysg[wydda.u dynion., ond ni ewyllysiwch eu synyd hwy a.g un o'ch byscdd eich hunain, ond yr ydych yn ymddango3 yn gwnoud eich gweitliredoodd er mwyr eich gweled gaji ddTnion, canys yr ydych yn gwneuthur yn llydain phylacterau eich deddfs,u a3 ymylwa-Ith gwi.,4goedd eich proffes yn helð. Gwyn i fyd nj. dd&]o y ay(ldiau pan yr adferir y "wefus bur," :t hr<'&ie<t. yr amaor y bydd i bob peth ga-el ei fwi'w a<Ban o'r eglwysi sydd fel y fantcl! Fabilonig a'r Uafn aur yn nhy Ach&n, y rhai a Siment Izra-el gy*.t. "ATODIAD A DIWEDDGLO." Yr ydym yn gobeithio emt bod wedi eadw '!TTth yr addewid a wniethom ar y dechreu—aef, peidio ;wTieud ur.rhyrv gyfeiriad pemon.ol t neb. Os yd- rw ami un yn cae-l ei ddesgrifio yn fwy amlwg nag rr oeddym yn ei fwriadu, nid oee genym ond d&t .Tji ein goild am hyny. Y map p&b cerydd wedi ei ?ySrediRaU, ac Tid oedd dim yn mheUach o'n neddwl n& chyfcirio aft) bcrson na pheraonsu neill- lu 31 trwy y gyfrea fer hon, o adsylwadau at' bwyw- igrwydd swyddcw,,aet-hait Eglwysig. Yr ydym wedi I ceryddu yn yagafn ac wedi bod yn fwyn gyda dy- benion. g&uest i wneud Iles. ond gwybyddweh hyn fod un cryfa?h na ij.ym yn dyfod ar cin hoi? ac ni wna Efe eich hsfbed. (DiTTcdd.) Mr Gol.,—Nid wyf yn gweled yr engeurhoid- rwydd & rwymo yr ychydig lythyra-u hyn oh<"rwydd bydd yn fwy dyddorol rhwymo eiddo fy nilynydd. Mewn atebiad i laweroedd o geisiad&u, dyjRunsf ddiolch iddynt yn. gyjitaf am addaw cymhorth i mi m&wn rhaa&u eraili o'r wlad bydd yn dda g&nyf dderbm eu cynygion caredig yn y man. Cymy- dogaeth Lhngefni fydd genyf paii nwaf v byddaf yii dcchrou etc. YR AWbWIL
Pi'iodM Mr W. :Da,71a. Y.H,…
Pi'iodM Mr W. :Da,71a. Y.H, CM'r- dd, Yn Bglwys Sant loam Fedyddiwr, Cam, ddydd lau diweddaf, priodwyd y boneddwr adna.byddus, Mr William Davies, Y.H., CM'rbIaidd. Ffestiaiog, gyda Miss Esther Chambers, merch y Biweddar Mr John Chambers, CasteHior, Sir Fon. Gwemyddwyd y sere- moni. yn mhresenoldeb cynuluad urddaaol gajOL y Canon Cooper Scott. Ymadswodd Mr tt Mrs Dories am Lcod&in yn nghanol dymuniadau foren en cyf- eiUion i dreulio ea niis mel. Yn ystod y dydd cartr?d arwyddion cyNredinoI o lavenydd yn ardaJ y chwar- elau. dywid twrf eyBepra.u cryfion o chwarel Votty & Bowydd a whvarel y Diphwye, a gwelwyd baneri ya chwino yma a thraw yn y BIaona.u a.'r LIan. Nos lau yjngynullodd holl swyddogion chwarel y Diph- Irys(o'r hon y ma-e Mr Da.vics yn un o'r perchonogion) i Wetity y Frenhjnes i fwynhau ciniav rhagorol a baro- towyd ar eu cyfer ga.n Miss Oven. B\'rriedir rhoddi croeaa.w M'ddsrchog i Mr a. Mrs Divvies ar eu d.rclnvel- iad i Gae'rblaidd. Mae y beirdd wedi cajm fei hyn i'r briodaa: — Ynad heddvch gwlad lieddyw-awr ei biwy' I Gac'r Ma.idd. He'r hanyw; Dwg o Fon y deg fenyw, ManT o barch yn gydmar byv. Draw i lan aig diddanvcb-—wyneb deg, -] Heb don annedwyddwch; Hwyliant dros for tawelweh, A liaw lor eu yn llywio'r cvch. 'Nhv rwyfa.nt, ddthia-nt o das—heBlwen deg LaveM dajth i'w haJ'an A finau'n sengi fy anian Ar yr hen for yr un fajt.. Isal!t. Ha.rdd, eryraidd. ai'wyrain—a, haedda. Ein boneddwr mirn,in A dc.vn goettt, tyr'd, aven gain, Par nvsig i'n prif yawaiu. T Gae'rblaidd fe gsir bloeddio—rhoir htrre Qrea'r oes i'w danie ,A difyr hwyl hyd y fro Ycyhbeddij"lwciddo. Cu effaith cafodd cySee—ei garia<! Ar ragorol fynvea; CaAS oreu lwydd, eaiff wir lea, Mae y'nghwiwm a.ngyles! flyliftl, hoyw-,if a!avon—a. roir J v gydm&r lygadlan A l!efaj-a, holl Felrion E1 chlod i ferch o wlau Fon. I .!3sther hoem.:9 tariamydd—& gaed Mevn gwr o a.wenydd Bneth wen! ar ddcngar ddydd Gwnaetli amod ag anthcmydk. Go.n fwynaf, werkaf fynwes—ei Efa. Cafodd el orddiwes Arwydd rwym caruaidd wrea Ada-wodd ar law duwies. Tswel unwyd dwy IineH—fonoddig, Fwyneiddtaf eu tarddell: Drwy fyd i gytl ni cheir gveH Na. chystal "CMi'" a "ChasteH." I stud o uniad digynen-nethant Daji fendithion llawe-n; A'n Hn.'n' rhoed ger al!or wea Dreigiiadan ar glo Eden. Cu awynion ac oes heini—i'ch rhan fo, A chryn fawl i'ch lloni; niysyd fo'ch aelwyd chwi— Aelwyd UHoI dajoni. :pi-glefyd egwyl hs-faidd—<t deeulioch Heb dretalon pruddaidd; Boed gofid byd ga.u&f&idd Yn hir heb Ie yn NghaorMaidd. Bifya.
-----.--"-------CYFLWYNEDIGr
CYFLWYNEDIGr I Mr G. GrifHth, Tro Ddnfydd Fawr. Bodor¡rl!n. tr ei ymuniod tt, Miss Edwards, Cross K&ya, North- ampton, 16cg Rhagfyr, 1897. Dyner un ei dawn wir I galon meudwyacth Yn gall gwr "er gwetl a gwaeth," Heddyw m?)e hentancyddiaoth. Griiis a.nwyl graffus hyMod—coroR Y carut fu pr'od A'th ae-m wedïth osod, Yn wr g1 o dan wir g!od. Daao. ryw baner dwsin—o hogiet Neu ragor o'r ogin Fdd ou tro rhai h&wdd i'w trin, Wiw a.thro i'w ou meithrin. Ar aelwyd o siriolwedd—tt'i fam?m Ynfwynafymgetedd; ? 0 fywyd hon feda hedd, rv loni am gam' mlynedd. Pelican MoD.
Advertising
'?r OTICE IS HERESY GIVEN that on Wednes- i? day,the Fifth day of January, 1898, Application -will be made to Her Matty's Ju-ti(-w of the Peace, assembled at Quarter in and for the County <if Anglesey at for an Order that a foot- path that i.-adH bm1 tho public highway at Bul! Bay, in the Parish of Amiw in the said County, at a point between a dwelling house occupied by William and Jame-, Chard, and t,!o chap?! at Bull Bay aforesaid towards Ty Gwyn, in the .{aid Parisii. be divert&d by losing <uch part as iMMts from the said point as far -HS Bryn Arthur, in the' ..aid Parish, and substituting in \.he place thereof the roadway that leads from the -said pubus hi;;hw,¡,y at Bull Bay aforpsaid. past the p&bte Mid of a now occupied by John -Jones to the said 1 footph'h at Bryn Arthur aforesaid I for the term of three y.a.rs, and that at the end of such to be henceforth permanently diverted into a proposed new roadway that will start from the public highway at Bull Bay at a point between. the said Chapel and tha s:nd dweMing-houpe occupied by William and JcUne") Chard, and extend as far as Bryn Arthur aforesaid, and that the certificate of two justices having viewed the same. the consent of the owners of the .said roads with a plan of the old and proposed new footpath will be lodged with the Clerk of the P(-ace for the s.-dd County on the Twenty- Sixtli Day of November aslant. 'Da.tad this 25rd day of November, 1897. WM. FANNtNG. Solicitor tln Twrcolyn Rurai Dis'.r'ict Couacil. ANGLE6KY UNION. INFANT LIFE PROTECTION ACT, 1897. 'NOTICE TO PERSONS RECEIVING INFANTS FOR HIRE OR REWARD. fTT*nE above-mentioned Statute requires that oa J a.nd a?ter th? 1st JANUARY. 1898 :— 1. Every person x racfiviog more than one infant iinder the age of 6v& for maintenance apart fro;m Hieir parents fu-- or reward for a tonger period than 43 hour". give notice thereof with- in 43 nOHI"3 to Boa:11 ,¡f Ttm notice shall truly ataAc the names. ages, and sex of the infants, and th3 names and abode of the person receiving and the persons from whom the infants were received. ?? 2. If any Hch infsmb :s tr<msferred from the care of a. person wlio has so received it, notice must forth- ? with be given of the nMiia and address of the person ? to whom it has been transferred. 3. Any person receiving in infant under two years for a lump sum. not exceeding jB20, without any agreement for further payment. shaJl give notice withm 46 hours. In del.,tiilt, any sum received is liable to be forfeited. 4. AH such notices be in writing, and shall either be delivered at the Union Workhouse. Llan- e rmedd. or b? sent by registered letter to Mr TSUMA9 HUGHES, Cik to the Guardians, Miny- ? d(m, Menai Bridge. 5. In case of the de?h of any such inf&nt notice m<t!?t ba given to the COi."Onec of the District within 24 hours by the person having care of the infant. ? 6. All persons receive such infants must admit without obstmction t'i& Inspector or other person appointed by the BoaM of Qcardia-ns to inspect the infwt." and the tn which thev are retained. 7. They rniMt aJ&o obey the directions of the Board 'of Guardians with regnfd to the number of infa.nts wh may be received m any premises, and with re- gamd ta t.h? rt"!iQral of any child from their care to a wmu- louse or p!ace of 8aiety. 8. All persons wbaMoerer must admit to their 6treÐ1Ït;e.<i and refrain horn obstructing an Inspector Want. rSDn pcticg <)n the authority of a Search 9. No iluant 'sf? ? ??, person who ha? beeti depriv?Toi ? '"? ? ?Y cMd under tMs Act. or h<M been convicted 'ot ) oB'ence under the Prfjtect'on of Children Acts, unless the Board of Guardians consent in writing. 19. EvM-y person who disobeys the foregoin- pro- vision of the law is I?bio to'be Cned JB5. or sent to t'rison for six months. xTbia does not include, hospitals and charitable instttutiom, nor the paints, grandparents, uncles, aunta, QT fEdiar.s of zt-t iaf&at. 386 HOLYHEAD UNION. INFANT LIFE PROTECTION ACT, 1897. S NOTICE TO PERSONS RECEIVING INFANTS FOR HIRE OR REWARD. THE &bove-mentioM;d Statute requires that on and after the lst January, 1898:— 1. Every Person (a) receiving more than one IcfMit ,lUJ-der the age of nve years fer maintenance ajpaft frocn their parents for hire or reward for a longer period than 43 liorim, shall give Notice thereof within 48 hour.' t" the Board of Guard- ia<!a. This Notice Rh?H tr'.ily state the names, agea, tmd sex of the Infstnts. ;nd the names and abode of th<? N<iyi.n(f' and the Persons from whom the Inf,itg were roceived. 2. If any such IiifMit.'iH transferred from the care of a Person who lias ao received it, Notice nuMt forthwith be given of the name and address of the Person to whom it has beeTi transferred. 3. Any Person -eceivit4&, au Infant under two yea-rs for a lump sum, not exceeding' J320, without any agreement for further p&yment, shall give Nt?Le within 48 hours. In defa-ult, any sum re- ce<)?& is liable to be furf?tedL 4. All such Notices shaU be in wnti-ng. and shall either be delivered at the Union Workhouse, Vai- io? or be s?nt by regi?t.ercd lattea' to James E. Hughea, &t Bryncuhelyn. Lianerchymedd. 5. In case of the deabh of any such Ir,fant Notice mu.st be. given to the Coroner of the District with- in 84 hoT.irs by 'the P"r:on. ha.vmg care of the In- fant. 6. All Pcrsmns receiving such Infants must ad- mit without ohstrudi;Jt1. the Inspector or other Person 3.,¡JPOi4tüd by the Board of Guardians to ill.If>et,-t the Iiif.-ints. a!id the Premises in which they &re' retained. 7. They mupt also obey Uie directions of the Boo.rd of Guardiajia wich regard) to the numbsr of Infanta who may be recetved in any Premises. and with regard to the Tpmov&l of any child from tht)tf care to a. Workh- ':? or place of safety. 8. All Persons wh.atever must admit to their a-nd from obstructing an In- j spector or other I-emtjzi acting or.< the authority of a search warrant issuttt under this Act. 9. No Infant sh:ill be received for hire by any PofSon. who h&s been deprived of the care of any child under: thii Act, or haa. been convicted of any c?eRee und&r the Protection of Children Acts, utdeM the Board of Guardiaris consent in writ- ing. 10. EverY Person who diaoboya the foreroing of the Law i.t Uable to be fined 25, or ttfat to prison foir six months. (a) This does not include Hospitals and Chari- taUe Institution. nor th? Patronts, Grandparents, Unctett, Aurt? oT GuMd?.?s c? an Infant. NOTICE. CONSTRUCTION OF AN OUTFALL SEWER IN MENAI STRAITS NEAR GARTH FERRY. T\TOTICE 18 HEREBY GIVEN that an applica- tion has bc<Mi rec&ived by the Board: of Trade (to whom by the Crown. Lands Act 1866 the man- -lit of tho rights ard intcreata of the Orown iø.fohor\?s of the Frtcd Kingdom has bt.en tracef erred) frol¡ Colond Heary Pla.tt, C.B., of Ijlanf;-lirfednfi. for peTmiss!.on to con- struct ac. Cutfall fkw::r t"-x:te.nding from high to low wster ma.Tk opposite th.f pT()prty kno'WIl as Gl-.tn- ydon on the South sid- of thf ?estsm L?Ldmg Sta?e of the G?'th Ferry, .i. r-. <Ui person Int?ret?d arc t? ta.'<o notice that ?1 days a-ftcr this d?t?, th. B.?rd of Trade w?l prc- c? ? c?n?Mer ?.? .-?pp?cation, and in the mpa.t- timf thev :X:0ive lJ objections which MiKV ?"?? T.HW.PEDHAM. ° A,8t3t?b S€Cr0t«.fT. Board of Tmde ,I Harbour De_pf 10th Jay of 1837. 16029 .:rf; TOBUILDER'. CONTRACT,IRS AND UIHERS. t Ridge reAs and Wi. j[Y, Cisterns, and blabs foe sdi purposes, supptied ? e?oweat.pricM. far pnces, etc.. aplj y jj M. V-Ms Sta?aTttfch?et, g? Ha?tTtiotua, Aa?kaey. MYS EINION, LLANDYFRYDOG. ? YDD MR H. T. OWEN yn GWERTHT; AF. r? AUCTION holl 8TOC v Lie Uc?iod Dydd ,M-.kXA7RTH, Rhagfyr 28. 1897. Dechremr am DDRUDDEG o'r gloch. Manylion ar y Posters. 589 h- AR WERTH. BUSNE8 GLO, TllÆS, a BRICKS jTjL yn Llangefni. Cyneusdra rhagorol tini fusnes da. a. rhoddir rhesymau digonol paham y mae y; perchenog yn ei werthu.—Ymofyner ag R. PoweII, Anglesey Temperance Hotsl. Llangefoi. 380 DALIER SYLW. t/ MAE SHOP a. TY NEWYDD ar 080D mev& JL Me cyS<us am bria rhesymol (cy<Ieus i uorhyw fusnes) yn 30 a, 52, Market-street, Amlwch.-Ym- ofyner a J. Roberts. Glasgraig Houae. am y Teler- au. 385 GWRAIG YN EISIAU ? T\YMUNA dyn gveddol ieuanc ohebu Ryd<t Bon- ° ? eddiges ?yda. rhagolvg am bnodi yn ddioed.. Mae ganddo ddigon o foddion preif?t. a<' m nid i'w bartner feddu unrhyw. Mae ef yn awyddus i wneud ei gartref yn Mon. a byddai yn well ga,nddo ymohebu a. Boneddigea aJluog i siarad Cymra.e. Hoff o gar- tref, plant, ac ama.ethyddiaeth.-Cyfeirier. yn y modd mwyaf cyfrinachol, "T. P. Swyddfa y Clor- tcinydd," Llangefni. 1760 'VTT'ANTBD, by a profeasionaJ m&n, a. FURNISHED ?T ROOM for a few hours every Thursday.—State terms, etc., A. B., "Clorianj-dd" Omce, HangefnL -4 'UTANTED. JOINERS and PLASTERERS, MEN \\0 and APPRENTICES. Must ba Welsh.—Ap- ply. Gors, Holyhead. 576 .7 ANTED. at once. for .'amily of Two Persons, a HOUSEMAID about 20 yeam. Must be abie to wait at table., Wages JE12.—Apply, B.A., "North Wales Chronicio" Omce, Banger. T'\W\ Geinio y dw-sin am bapyra.u prizea To- baco Devi Sant a. Cymro Bach.—Ymofyner a. John Lund, 17, Castle-street, Caernarion. 382 .S100 0 WOBR. VNY "IR Wobr Uchod i'r neb a roddo hysbys- rvydu parthcd achosiad y Tam diweddar yn Nghaergvtaw. Ha,nbeulmt. Am fanylion peltach. vmofvner ag "A.B. ''ClormnTdd Offit-T, Llangefni. ?_ 577 DYMUNIR HYSBYSU Y BYDD Y SWPER ARDDERCHOG BLYNYDDOL. Y Christmas Tree, &c., yn cMl eu darparu eleni eto XOS OLAF Y FLWYDDYN 1897 yn y Neuadd Brefol, Llangefni. Drysau yn agored am 8 p.m- Y Danteithion ar y Brrddau am 8 o'r gloch. '?7' MAE y MUDIAD hwn wedi myned mor fawr jf beMach fel ag y mae y pwyllgor vedt eymeryd yr Y8TAFELL FARCENAD yn ychwaDegoL Tocyti, SvUt. Gvahoddir yr holl ardaloedd iddo. Bydd y Brass B&nd -n, rhoddi Selections. 384 TEETH. J JON ES, L.DS.A., R.C.D.BDR.F. (From County RJ., u7()rploloa), Dental Cliem,ist, c. ? ? ???? ? Examh:atton?, I?a?a acd ?? Edmburgh. Att<-nda at the TALBOT TEMPERANCE HOTEL, HOLYHEAD, eTerySATtmD? PENRHIW?dBRYNGWRAND?ly(Thura- days and Saturdays excepted). -01'
--,. At ein Gohebwyr.
At ein Gohebwyr. (;luÍ"i()g. -Yn ein rhifyn nesaf. Ewynysiwr Da.—Drw'g genym eicb stl)mi. ond md ydyw etch enw a,'ch cyfeinad yn dilyn eich ysgrif, -ic y mne hyny yn doriad ar un o'n rheohu mwyaf pc'ndiinb. 0 ddiffyg He yr ydym wedi ein gorfodi i Mael allan amryw tythr 'au. pa. rai a gamt ymddangos yr wythnoa nesaf. o
[No title]
Penderfynwyd achos o bwymgrwydd. mawr i Faenor-Arglwyddi a "Oommonera" yn. L!ya Yr&dol y VsHey ddydd Llun, y 15cg cyn.fisol (Twraa)r- dawyd y dystiolaeth yn y I!ys bl-senorol. Oaji- fyddwyd mi Lewis Jones o'r Cei, Abergraw, yn I hela. cwningod ar goouna yn Ma.,ar,-or Aborifraw, dros b3 un Syr George Meynck, BOGorga.n, ydytv y tir-arg!wydd. Eriyrid gan Mr T. Pnchajd, Llwydiarth Esgob, stiward y Fae-n-or, 00 amddi- ) ffynid gan Mr David Owen. Wedi i un o'r ceid- wald roddi tystiolaeth addefwyd y SeithisLU, ond dafiIeuM Mr David Chvon yn alluogfod y dLSynydd yn gw(!itlirtylti o fcini i'w hawl "bona-ndo," ac nad oodd gllU yr ynadon y gallu i ymdnn. a'r mater- et fed aILm o gylch eu dyfarnia(lwi hwy. -Dyfyn- odd Mr Pricha.rd amryw achosion yn dajtgoa fod y gL'illl a.'r comms yn eiddo ArglTyydd y F&enor, ac na-d ot'dd ga.n y dinynydd. er iddo ft)d' yn "coia- moner/' h?wl i'r cwTnngod. Ar y 15eg dv?modd yr ylia(lon nad oedd gar. y diSynvdd ha.wl. a di- nvyM<mt ef i 5a a'r costau, a thr(,vr,,Iwy,lcio s&ith o drHpi-m t yitiw&rd y Faenor. Yn ddilynol di- rtrnvyd y diffynydd i 20s am ladratba tri o dra.piau, eidd(t Mr D. WIHiams, Trefri, nod bre'fat yr hwn oedd ag-nynt Gwnaed cai a-t &mddIT7maJ trwy ddwyn t)"Rtiolaeth gerbron i'r pcrwyl Mt! y tra.pi<m wpdt ou rhoddi rr dijEFynydd clair Mynedd a h&neT yr. ot Profodi Mr Willia-ma a'i wei?ion foe ei drsptau ef vedi eu marcio, oherwydd ma<i am ddwy flyae:f:ld yr ocddytTt i barhau. Cr.<odd yr achos gryTi gynhwrf yn yr Abe-rfhaw. Yr aedd y dISyn- ydd wedi csel ei ddlrwyo am yr u:i trosedd, ond cyTJtcm-yd yr achoa prea&nol fel "beat a dyM i-oddi'i- mater i orvedd .Me. y dyfodol. Gwn.-iod )-mgais y awyddyn ddivedda<f gan ''c<Mn- m&ncrs'' AberSraw a .Lla,-igadwal,Ir i gael v co- mins o dan re,,Iwth y "Commons Regulation. Act." ac ymsymerodd Arglwydd y FattXMT a chydwelth- re<m fel ag I 8K-rhau y budd mwyaf r? !if&r fwa.f o "commoner8," ond dyfethwyd hyn drwy weith- red pobi ajiwybodua ac hunanol. Yn. y er.amser ma.o !ID Arglwydd y Fapnor i fynu e1 h;iwl yn mud<!ttmt y "commoners," ac i ajnddiifyn T cocuna tre"'pa.swyr ac allanolion, f&l A 1)11id attfw-lu yr lwvl-;au fel ag y gwni-od ar Dywyn Trewan. GwcUl yn ami yn y nevyddia<htron Rad:cal?dd yrngsJs i wiKtid dnrg rhvng y S<trmwyr a\t tir- fc,ictri,,Lid, ft Hawn. !COf acnl gwelir eu henayniadau g.wael yn e1«.e.{ eu chwalu i'r pedwM' gwynt gan y ncwydd fod otn tir-arglwyddi yn cono ern tenant- bid mewTi dull 8ylveddo<. Mac g&rym yr wyth- nos hon y pleser o gronicl.o y Satth fod Syr George Meyrick, Bar., wedi mynegi ei fvmad & ddych- < ivelyd lOp y cant ar ardrethi y flwyddyn yn nglyn tg Etife<idiaeth Bodorgan, y rha<t a gesglir yn mis [onawr, ontt geilw aylw y at y diofalweh í adgyi!t%irio ctoddlau, ac i gadw i la.wr y cwningod ] tr ea Sermydd. < Weic NadoliÇ( araJl wedi ein goddiveddyd bran, s. phobpeth yn pwyntio ax hyn o bryd at wyl hen Saaiwn—rhew iach a rhymog. Pe buasai ddim ond ajn y cyfnewidiad bendithiol hwn, yn lie gwlsw a gwyni ystormus, buasai adfent y t-ywydd sych yn dderbyrftol iawn. Am unwaith dyma ni yn debyg o gool Nadolig wrth fodd ysgriien'wyr ystoriau at y tymor, ac hefyd er Uairenydd i'r rhai a ymhyf- rydant mewn ysglefno. Yn fwy iia hyn. fodd byiiag, diau y bydd i'r tywydd yina. fed yn ddymod angeuol i amben dwymyn sydd yn blino y plant y dyddia-u hyn, ac oherwydd pa rai mac amryv o'r ysgolion dyddiol wedi eu ca)U. Dyma'r adeg hefyd i ddelsyfu Mn heddweh yn mhob ystyr o'r gair, modd y geUir amgySred a gwerthfa.wrogi ystyr y Na.dolig bendigcdig. Difyr ydyw gwelcd y Sydd- lordsid yn cyrchu i eglwys y plwyf, ac ambell i gapel, i foliajiu Duw am eni Oeidwad i fyd eoll- edig, ao i fynwesu teunlad heddychol bawb at eu gilydd. Betli sydd mor bnodol s myned i dy Dduw ar y diwniod hwn ? Mwy gweddus o la.wer na< gwag gajnpa.u sydd yn anharddu cymcriad y dydd pwysig hwn. Gobeithiwn y bydd I'n darUen- wyr, un ac oil, fwynhau NADOLIG LLAWEN A OHYSURUS.
[No title]
-__---------------__-Llit.h…
Llit.h o JLanaligo. IdwaJ a.b Meing ydyH' y nceaf ar faes ha.neaydd- ia.eth etifedd cyuawn gorscdd Gwynedd. Ffodd hwu atm nawdd at Ithel ab Morgan, tywyaog Mor- gscuwg; eitlir Meredydd yn eiddigeddus, ae yn gwybod fod tusdd y Gogleddwr ato, a wnaoth ajnodau heddw-ch ag Edwyn ab EInion er mcrha.u cynorthvfY i ymosod ar Forganwg, fel y crybwyllij- yn y Brit. —"Yr. yr un iiwyddyn a.c amser yT octid Mcrodydd yu anrheith).tw cyfoeth Ithel ab Moigan tywysog Morgajtwg, ac yn h'eddychu rhwng Edwyn a Mt--redydd, a myned a'i holl nerthoedd ae an- rheit.iua.w gwlad Forgan yn enbyd, ac yna Hywel ab Morgan, brawd Ithel, a ddang'oses ei ewyliy iwyr y wlad, ac y gona-en&i efe hwynt, lie bae ond dau a ddelai gydag ef, ao ar hyny ymgynullaaant bobi y wlad atian, yn ivyr ac yn wragedd, yn feib- lon ac yn torched, pob un ag arf a gedd wrth law. yn erbyn Meredydd ac Edwyn, a gvru go amynt a dwyn oddiamyTit yr yabail, a Iladd eu gwyr vn dost, yn ngwaitl1 Cora Einion, He y Has Oadwallon ab Meredydd. Tra yr oedd y pethaiu hyn yn cym- eryd lie yn y partlia-u deheuol daeth y Daniaid du- oa a goresgynaaant Men unwaith yn rhagor, ar bobi dmain yo eu trailed a an??asa-nt at fonedd- igion Gwynedd, i arfyn amynt ethol tywysog i feddiatnu yr orsedd s'u blaenori yn erbyn eu gelyn- ion, a ch<m mat Idwal ab Meredydd oedd etifedd cynawn gorsedd y Gogledd, etholwyd ef yn ben tywysog amynt, a chafodd r<Midwr caredig yn Ithoi ab Morgan, a diagy-nasant ar y Daniaid, gan ladd Ilawer a,yruir:ffo beth wmbredd o hon.yn.t Gwaredwyd y wlad oddiwrth y gonncswyr hyn, ac yna pMidcrfynwyd cael trefn ar y tngolion, a'u dysgu i gadw y wlad mewn cyfwr amddiifynol, a dyogelwch rhag unrhyw elyniort rhagllaw, a gwel- wyd eSaH:;h ddalonus ar y trefnianti doeth o'u heiddo. Bu Idwal yn dywysog doeth, clodfawr, a chyRawn cafodd heddwch a threfn ar ei Iwodr- aeth.; eithr yr oedd ysbryd adonydd Meredydd yn ei symbylu i 0nill ai-glwyddi -.pth Gwynedd, a dacw fo yn cynnU ei luoe-dd Y11 nghwnim Edwyn ab Owain. ac yrt eu harwam i Wynedd, a chyfarfydd- wyd ill yn Uangwm, sir Ddinbych, ga<n Idwal a'i luoedd, lie y cafodd ei faeddu yn do<? ac yn mysg { y rhai at laddw?d yn yr omest. hor' yr oedd Tewdwr' &b Eimon a.b Owain, ab Hywel dda, a dywedir fed Edwyn ab Eijiion wedi ei ladd oddeutu yr ad<;g hon. C)rn fod llawenydd yr oruchatnacth hon dros- odd gan Idwal, weic y Daiiiso, dan dywysiad Sweyn, mab Harold, yn goreagyn ac anrhoithio y wlad, gan benderfynu daxostw-ng y Gogledd, megis y gwn**athant a'r Doheudir eisoes eithr IdwaJ a'i cyfarfyddodd hwynt yn Mheninynydd, Mon. Ue y Uaddwyd llaweroedd. ac yma hefyd y cwympodd IdwaJ druan; a bu galar maw a'si dano, eanys cwympodd y cadam, a Ohymru a archollwyd. Nid oedd i IdwaJ ord un mab, o'r enw lago, yr hwn oedd yn rhy ieuanc i gymeryd y llywodraeth, ac md oedd i Meredydd a.b Owain ond un ferch, o'r enw Angliarad, yr hon oedd vedi ei dy%cddio i fachgen ieuanc o'r enw Llevelm a.b SeisyIIt. Bi ood pan ft farw ei dad-yn-nghyfraith ydoedd 14eg mlwydd, lie y gwelwn nad oedd etifodd cy&awn i r orsodd ar gael y pryd hwr,w, ielly y mae y macs Uywodraethol yn agored i a tlirachwant. pobi y swyddi. Y cyntaf y<t y ddrama ydyw Ae<ldcn, nnu Kdwyn ab Blwrrd. De&hreu&dd 01 rTTyag yn y Deheudir, drwy dywva T Daniaid i Dyfed, trwy gyng-hor lestyn a.b Gwrgant. LIosg- asant Fynwy a lladdsaajtt Morganen, Mgob De"i. Bu Aedden yn Irwyddiar.Ms i anill holl Gymru, a dyna ddywedir am dano: efe a berres drefnu llyw- odraeth a chvfreithia.u ac a<dgyTfeiria,w eglwysi a chorau a doresid yn y rhyfel, achaji nad oedd iddo fab efa a drefMvya yn etifedi iddo Rhydderch fab lestyn ab Gwrgan. EIn cicd ydyw fod Oymru wedi eael Rocyddwch oddiwrl'1- ryfel aTn oddouttt 15eg mlynedd o dan deymiasiad Aedden ab B!cg- wryd Yr adeg hon yr ydym yn cac! y 8r..esOJ:i yn g\Tithwynebu y Daniaid, y rha.i oedd wedi eu har- gyhoeddi fed yn haws' go?chfygu Lloegr na ChyTiiru, ac yn y nwyddyn 1004 glajiiodd Tywyaog Donmarc, or ernr Swayne g!yda. byddin gref ar ororau Lloegr, gan orthrechu Ethelred, brenin Lloegr, a'i yru ar Sb i Fframc. Y canlyniad fu iddo feddiath gor?edd Lloegr, a chadwyd hi yn meddia-nt y tulu am. dri t-eyT-,isimd o leiai, imf, Counte, Harold, a Hai'dicanute. Yn y ilwyddyn 1015, cavn Llywelyn a.b SeisyUt yn yatyried ei fod yn meddianu hawl i'r oraedd yn rhinwedd ei bert.h- ynas &'i wrMg Angharad, merch Meredydd ab Ovain, ac heblaw hyny h&w!iM Llywelyn awdur- dod i oraedd Gwynedd o du ei fam, me.t'ch Elue, &1 fab Rhodn Fa.wr, felly yr ydym yp. cael Llyw- elyn wedi mcddiajiu rhanau o'r Deheubarbh, yn cyrchu tua'r Gogledd gyda. byddin gref, ae mcwn brvrydr galMl lladdwyd Aeddcn a'i bedwar nai. Yr oedd y Gogl&ddwyr yn. hynod ffafriol i Llyw- olyn, oherwydd ni chyfruid Aedden yn amgen na thrawg-feddiajivrf yr orsedd, canya lago ab Idwal ydoedd y gwif etifedd eithr yiaddengys i Llyw- olyrt onod ei fra.wd, Hyvel ab Seisyllt, yn..rhagls;TV Str Wynedd a Uywodracthasant holl Gyj&ru yn an- rhydeddua a chy&awTi, ond er mor dda. yr oedd Llywelyn yn IIywodraethu Cyjmru, conedl derfyag- 1yd ydoedd Cymru wedi'r cvbl, yn blino ar hedd- welt ac esmwythder, canys yn y ftiryddyn 1020 cawn Meirig ab Arfaol ab BlegwrJd yn cynull nifer mawr o wyr o dan &i reolaeth i w-rthwy-iebti Llyw- elyn, ac hyd y galisi oi Iwyr orchfygu eithr Llyw- elyn a laddodd y gwrbhryfelwr ei hun a'i gleddyf. Oddeutu yr adeg yms daeth Ysgotyn gaj< bcrawadio Ilawer o bobi y Deheudir ei fod yn fab i'r hen dywysog urddaaol Meredydd a.b Owain, gan alw ei hun yn Rhun ab Meredydd, a chasglodd nifer hel- aeth o wyr i gymydogaeth AbergwHi, ond LIyw- c!yn. a'i (,yfaxfydd(xld ac a dalodd iddo vn ol ei haeddiant, gan yru y Deheuwyr ar Ro, a. dal Rhun a'i ladd, a dLf3 ei holl ddichelhor, Naturiol yd- oedd meddwl y buasai Llywelyn yn cael cyfnod o Icnyddweh &r ol hyn; end nid fplly y bu, arwemiodd AwIaN lu o Y sgotiaid Gwyddelig dros- odd i Brydain, y iiwyddyn ganlynol, drwy gym- heUiad Hywel a Meredydd, meibion Edwyn ab Einioo., gan anrlieithio pob man, hyd Dy Ddiewi, s. thori eglwysi. Y pryd hwnw y Iladdwyd Hywel ab SeisyII-t-. Ar ol hyn daeth yr Ysgotiaid i Gaer- fyrddm. yn nghyda. Hywel ?<. Meredydd, a llu mawr o'r Deheuwyr; eithr Llywelyn ei hun a dywysodd ei fyddin yn eu herbyn, ac a'u IIwyr orchfygodd; ond yn fumi ar ol y rhyfel hon, Dof- ruddiwyd Llywelyn gar.- Hywel a. Meredydd, neu a.n ea cyflog ddynion. Y Tywysog LlyweIyTt hwn i adeiladodd Gastell Rhuddlan gyntaf ac yno vu benaf y tng&i. Gadawodd un mab ar ei ol, aef G'runydd a.b Llywelyn. Polltmodd nofruddiaeth LIywelyn ddyrchanad Hywe! a Meredydd yn ngol- wg y wl!Ml, a rhodd&dd hyny f&nta-is i Ixgo nb Idwal ab MtMng yme?tyn, cjn y gadau' lywyddol ar farw- olaeth Llywelyn, a chafodd ei ddewia yn nyTrodr- Y'W r aetiiwr ar Wynedd, a thrwy rym arfau yr adeg hon cafodd Rhyddereh ab iestyii feddinjit o or- sedd y Deheubarth, gan ga.u al-lin i ddmode<td Hywel a Mercdydd am Rynyddoedd oith;- ni bu- ont foddl&wn, aethan-t dr&sodd i'r Iwerddon. & chyf- logasact lu o Yagotiiaid Gwyddelig, gan eu Iiaf- WcLin i'r Deiieubajth yn erbyn Rhydderch -bl) iMtyn, alladdwyd of g,%nfldvni) -mown brTrydr; ac felly y c-aw,.iant lywodra.eth y Deha.u iddynt dt hunajn a.m. pnyd. Yr adeg hon ca.Tvn lestyn A,b tytryilOg" Morg'mwg, yn cynorbhwyo meib- ioTt Rhydderch, ei v-vtiori, i orttu'echu Hywel a Mcredydd, a'r ca.nlytna?t fu i lestyn. &'i wyrion Sol, yr mrwydr Tra?thwy, neu Hira?hwy. Yn yilwyddyn HaddwydMeredyddabEdwynyf) :{a.ehwy, gan fcibion Cyna.n ab Sei''yUt, ac yn mhen ycàydifr wedi hyhy daeth y Sacson i Went, 1\ givrthwynebwyd hwynt gaji Chrndog b lestyn, yr hwn a Mdwyd ganddyrt.. Yn gorfoleddu y)i eu llwyddiajit, ymeatynodd y Saeson &m For- ac yn Ystrlldwain 1m brwydr boo1,h, lie y Hs.dd,d Cyna.n ab Sei%-vlli a'1 Mi biml; yna yr ydym yn ca<el brawd Cyna.n, Rhotpert yn rhn- thro yn ddychrynllyd ar y Sae5or. yn Ua.ncwyan, g.in ladd ajnryTf o honynt a gyru y rhohrw ar So a dwyn oddiamynt yspail fa.wr. Yr adeg hon y gwnaed heddwch rhwng lestyn ab Gwrga<n a. Rhot- pert ab Seisyllt Yr oedd iMtyn yn weddw yn -twr a cheiaiodd Isw a ch&lon ATd deri, merch hyn&f Bhotpert; eithr nid y8tyri<n ei thad hyny yn bri- odol, am fod lestyn wedi myned yr) hen, ao ef dial gwrthwynebiad Rhotpert gwnaeth lewtyn sar- had "dd ar Ardden, yr hyn « &Pomo<M ei thad yo dost iawn fel y penderfynodd ddial y cyfryw I sajhad trwy anfon a;m GruSydd ab Llywelyn i gyn&rthwyo t ymoaod ar lestyn, a chafodd Bhot- perb weled ei ewyUya yo. gyHajwn ar lesiyn, canys yr oedd GruJEFydd yn hvnod b&blogajdd yn ngrym ei borthynas a't dad Llywelyn. Wedi gweled ei yn hvyddiaJlt yn yr ymgyrch ddiweddaf, penderfyn- odd Gruffydd dro'L am Wynedd, a chafodd lu mawr o fLivyr profiadc4- e'i dad i'w gaa-dyn, ac yu yr )'IDgyrch hon lladdwycl lago ab Idw&I, ac yna y ma? GrufFydd y? cymeryd amo fod yn ben UyR?- odrapthwr Cymru olt. Gadavodd Ia.go un inab o'r enw aj ol i aJaru am dano eithr bu gorfod i In,vTiv Soi a-m ei fywd rr Iwerddon. Oni ddy- leiu ni sydd yn. byw yn yr oes heddychol hou fawr- tum ein br?injti a. diolch nad ydym yoL ngha;rt)l y fa.tli d<.?rfysg(>edd a rhyfeloedd paj-ha.us fel yr oedd cm hen d&da.u, Cymru fu ? Ar ddiwedd y Swyddyn 1897, ao ar drothwy Na.doli Crist, bydded i ddar- Henwyr y "Clorianydd" fel dynion doeth daflu droa gyfrif y Swyddyn sydd af em gadael er gweled pa un ai gwell ai gwaetii ydym ar deifyn y flwyddyn hon rhagor oeddym ajf derfyn y Rwyddyn. 1896. Y mae mt9 Rhagfyr yn ga.lw a.n'Lom, i d:Ju ein hadd- unodau, a diameu ein bod yn gwneuthur llawer adduned & bod amryTV o honyn.t heb eu talu. Dy- munaf i chwi oU, yn ddaj-Uonwyr, gohebwyr, a gol- ygydd, yn nghyda. beirdd, ac yn enwedig y brawd wi'tM'th sylw o'm harlgyfodiad-Nadolig IIa'wen.a llawM iawn & h&nynt. MI-NYDWIL
" Cyngor Dosbarth Twrcnhelyn."
Cyngor Dosbarth Twrcnhelyn." CynbaJiwyd hwn yn y tlotty. Llanerchymedd. dydd Mercher (Iivp-ddal, o dan lywyddiaeth Mr Thomas Jone,s, Y.H.—Yn mhUth petha.u craill derbymwyd mynegia'd y pwyllgor a. benodwyd i edrych i mewn i gyfreithlondeb llwybr sydd yn arwain oddiwrth Glajurafon Hotel, BenUech, i I&n y mor. Cynwysa y pwyllgor bump o foneddigion: pedwar o ba rai oeddynt yn unfrydol eu baj'n, pryd r oedd tui yn tybi&d fod y dyatioiMth a dderbyniasent yn fyr o brofi fod y Uwybr dan sylw yn gyireithion.—Cynygiodd Mr J. Eughes (Fi-ondeg), ac eiliodd Mr Thomas Wil- liams (Tyddyn Fadog), fod mynegiud y mwyafrif yn caal ei ddorbyn, a. phleldleisiodd gyda. hwynt Mr C. F. Priestley. Y.H., Mr Samuel Hughes, Y.E., Mr Hugh Thomas (Carrog),Mr 0. h hliams (Cae'rdegog). ZI. Mr H. WilliMns (Frogwy).—Cynygiodd Mr Mc- KUlop, Y.H., ar eiliodd Mr Edward Roberta (Gwr- edog), fod y ddau fynegiad yn cael eu derbyn, a ,p,bleidi-w-yd hwynt gan Mr T. Prichard (Llwydim-th Esgob), Mr Lewis HugbEs, Y.H., Mr E. P. Owen, a Mr Owen Elias (Abererch), felly pleidiodd saith dros i fynegiad y mwyafrii gael ai dderbyn a chwech yn erbyn.—Yn ystod yr ymdrafodaeth cododd Mr T. Williams (Tyddyn Fadog) ar ei t!raed—yn ymddangos dipyn yn gynhyrfus—a. dyvedodd fod y mater wedi bod o Raen "Seiat Fisol," ac y mcdrai brofi ei ddyvediad—("Oh")—M yMtyriai hyny yn gywilydd o both.—Gadawyd y pw-nc yn y He hwn ai' hyn o I bryd. -A-
INodicn o Gemaes.
I Nodicn o Gemaes. Y "BYD" A'R EGLWYSI. Yr hyn sydd yn peri cryn siarad gyda ni y dydd- iao ym? vdy? deail fod Mr "Byd" yn debyg o roi ei bin hcibio eyn gorphen <'i vaith. Y mae ei lyth- yra.u mor dda a.c ajnscrol fel mai ein dymuniad a'n cais ydyw iddo dalu ymweliad a.'r ardal hon in gwyntyllio. Yr ydym wedi clywed fod brodyr cref- yddol ardal Amlwch w&di divygio lla.ver er pan gy- l boeddodd ei lythyrau cyntaf, ac y maa yn ddiamau genym ni yma pc buasad yn cymeryd ei wyntyll ya ei taw ac ymweled a. holl eglwysi ein gwla,d. y bydd &i yn fendith fawr, a.'r canlyniadau yn ddynionol. Eled ya miaen. SEFYDLU BYWYDFAD. Fel y maa yn wvbyddus i lawer y mae sefydliad y bywydfad yn amcanu gwneud pob cyReusdra. posibl ar Itmau ein teyrnas er dyogelu bywyda.u ac eiddo cm morwyr dewr. Y mM?t y dyddiau hyn yn brysur yn gosod i fyny bolion y "telephone" i fyned i Cem- ly&. ac yn terfyau vrth dy Mr Edward Jones, "coxs- wain" y bywydfad, a'r tebygolrwydd yw y bydd yn myned ar hyd y glanau i Gaergybi cyn bo hir. Y mae yn. sicr y bydd y cyueusdera.u i hysbysu Hong- ddrylliad yn rhyv ran o'r ynys yn llawer iawa cyf- lymmk Ba.g y bn, yr hvn sydd wir bwysig. Y "PIER." I Yr hyn sydd yn mertrino Uygaid Uawer yma. y dyddia.u hyn ydyw gwded y mor yn hvyta, pen y pier yTna: fesul tamaid bob ystorm ddigwydda., ac yn fuaji bydd dyogelwch y llongaa sydd yn dod a. nwydd&u i'r ardal yma. wedi ei aymud ymaith, a'r canlJ1úad fydd codiad yn mhris y nwyddan, yn neill- duol y glo. Hefyd mae yr olwg amo, wrth entro y pentref, yn pari i ddyeithriaid foddwl fod y Ua yn a.df-eilio, &c yn sicr o ddylanwa-du yn ddrwg ar y dyeithria-id fel ymdmcMe. Beth aJt fod yr arhoa o'r f&th pegeulusdra.? Pa Ie mae y Cwrdd PIwyf a.'r Cynghor Plsryfol? Bydded iddynt ddod at eu gwalth, a. gwneud ou goren i wneud y He yn ntdyniadol a chyaurua. Byddsd i'r trethdalwyr alw cyfarfod yn ddioedi i ddeffro yr ardal at byn cyn ail ddevia y Cynghor Plwyf. Hwy wydd i gyctiwyn.—Ydvyf, etc., ? ? TOMOS. -w -+- m_
[No title]
"1t.. Oopong, a Judleious Blend of the Choicest Tea. Is per Ib. Ceylon Tea, Pure, Fragn&nti, and De- Iieioua, It) 6d per lb., 61bs. eamaee paid to any address in the United Kingdom.—Barker and (Jo. (established over a. century), 67a, Lord stfeet, Liverpool, and 103, Market-street, Manchester.— AM. T mae Mra McBanlcy. mam artywydd yv Amem- e<t, yn wael ia.wa; a deallir nae gall fyv ond ycb- ydig ddyddi!Mi yn y fan bellaf. T mae Mr J.ioIrm,. ley wrth Mthwya M gwely yn btcrhaue m dydd-
U-UYsgol Gajiolyaddol Llatc;.,,efni,
U -U Ysgol Gajiolyaddol Llatc;efni, Y OYFARFOD GWOBRWYOL aThTAY. Nos WMier diweddaf gwelv,-7d Neuadd Drefol -Lla.ngef:u yn IIawnach na<? y gwelwyd hi priced o'r blaloill yi:f enwedig mewn cysylltiad a materion addysgawL Prin y mac Msiau dweyd fed prif bobi y cylchocdd yn bresenol, ac y inne yn afraid myn- egt fod arlwy ardderchog wedi ei threfmi iddynt Mae Mr S, J. Eva?s, M.A., prif-fe?a'i ? orthwlwyr )"n h&eddu y ganmoliaeth uehaf/ac heiyd m raid anghofio y bechgyn a'r geuethod, y rhai a w-naetliant waith campus, a llwyddaaant i roddi mwynhad i'r gwyddfodolion. Cyn i'r cyfaj- fod adiomadol nrael ei gynal yr oedd ajddangosfa o wajth yr efrydvlyr YI ystw y term yn adored o bump or gloch, Lly?yddwyd g?n Mr J. LIovd GnjStJt, M.A., (?ergybi, yn a,b<yenoldeb Mr Lewia Hughea, Y.H Mown araeth a<ro'nadol fer dywedodd Mr Grif- I RUi, yn. yr hon y Ilongyfa.rchodd cyfeillion yrysgol am eu hyni vn nglyn a. hi, ei fod yn teimlo yn Bicr I y bydda,i yr ysgol hon o les dirfaivr i'r sir. I)a-d- ganodd y myfynvyr "See our oajs" a. "Sweet and low yn dda iawn, o daj. m-vietnia4d Mr Leslie Scott, yn c&el eu dilyn vn fedrus ar y berdeneg gan Miss A. L. Greaves. A.L.O.M., etc. DarUenodd y Prifathraw lythyrau yn vmesgua- odi oherwydd eu ha.nallu i fod vn bresenol oddi- wrth y Milwriad T. L. H?r.:¡ pion Lewis. Mr Ellis J. Gri&th, -A- S., Mr WiUiam Jone, A.S., y Prif- &chra.w Iteiche1, Mr Lewis Rughes, Amiwch Mr NichoUs Jones, PeTrrhoa; Mr J. S. I-Iaurie, Mr 0. E. Jones, Ty'nrhecl; Mrs Pntchard Rayner, a Mr T. Jones, Creigiau Mawr. Dywedodd Mr Evains mai bnl ydoedd terfyn eu hail dymor. Yr oeddynt felly yn hynod ieuai'ne. ac fel pob bab,%nod rhaid ydoedd edrych amynt ga-n y cyhoedd yn gynredinol fel (fe obeithiai) yn Dawn gobeithion, er hyd ya hyn wcdi gwneud or<d ychydig. Agor- asant yn Mai gyda. 81 o yagolheigion.—50 o fechgyn a 31 o enethod. Yr oedd hyn, yn ei fam ef, yn ddechreu&d. ma.vr tawn. Ha-nwodd hwynt a gobaith. Profai, fel nae gallai dim arall bron, fod dyheuad dwfn, hir-deimladol. a chywir ar ran pobi Mon aai Befydli?l ysgol gyS'elyb i'r horf oedd 'm ou plith. Yn ystod y tymhor presenol yr oeddynt wedi gwneud cynydd peUach: yr oedd gi&.nddynt yn awr 55 o fechgyn a 36 o enethod, cyfanrif o 91 o ysgolhedgion. Yr oedd yn ddyddorol iddynt wybod ,nad oedd ond un ysgol "dua.1," fel hon, yr- yr oil o Oglcdd Qymru, lie yr oedd ganddynt fwy o ysgolheigion nag oedd ganddynt hwy yno. Yr oe<idynt yn dra awyddus i wneud yr yagol yn fag- wrfa- nid vn unig i'r "profps.sions," eithr heftd i arfou y bechgyn a'r genethod o dan eu gofail allan i'r byd wedi eu parotoi at fywyd masnachol ac amaethyddol, & cliania.tau mM fyddai y IIin- ellau f\v'nadent eu dilvn. OaiYai bachgen neu eneth yn bwriadu m.yned i golegi eii hri-Idy,,igu yn y clasuron neu mathematics, a ph&n. gafFent eu h.tdeiladati newydd byddai i'r addysg-gynllun gyn- wya efrydiacth drwyadi yn y gwyddonau. Add- ysgid unrhvw fachgen neu eneth a fwriadaj ddilyn bywyd mmnachol ;ne'wn ThifyddL-mth fasnachol, composition, Ilawfer a book-keeping h&blaw pync- io-u cyfranogol, ac yn y fan yro. anturiai wncud mynegiad hyf, yr hwn. y teimlai yn (dcr a gadam- heid ga.n y ifeithiau, a dyma ydoedd Fod gan- ddynt eisoM yn yr ysgol ha-ner dwsin o fechgyn. a genethod yr.t nosbarth y book-keeping y gallai yn yhwydd eu argymhell i unrhyw un o swyddfeydd mawrion Lerpwl, ]M:anceuiion, neii Lundain fel "junior book-keepers," gan eu bod moY' drwyadl, mor dwt, ae mor gywir. A'r rhai dylent goSo oedd meibion a merched y rhai a'i gwrandawent. Addysgid bechgyn fvriadent ddychwelyd at ajn- 3)ethyddiacth—ac yr oedd ganddynt lawer o'r cyf- ryw—yn. y pyncia-u hyny oeddynt mor a-ngenrheid- iol, «c yn wir yn anhebgorol i'r rhai hyny a fwria.d- ent fod yn amaethwyr Ilwyddianus. NId oeddynt hyd. ymd yn cael eu h&ddyagu mcwn fferylliaeth amlethyddol. Rhaid oedd iddynt fed yn ajnyn- eddgay nid oedd yn bosibi iddynt gael pobpeih ay unwaith. Yr oeddynt mown. adeiladau tym- horol, ond nid oedd y Neuadd Drefol, er yn eang ac hwylus felyr oedd i gyf&rfodydd cyhoeddus, yn adeilad hollol gymwys at ddyberon y,gol. Yr oeddynt yn gweithio dan gryn anhawsd ei-aii, a, rhaid oodd iddynt yn garedig <r(y6o y byddai i unrbyw ddi?ygion eIHd syl? amyYit y nwyddyn hon ncu'r neoaf gael eu >:rInud yn rha-nol neu yn hollol pam yr fient i'w hweilade"u newyddioT). Ac yn y fan hon cania.ta.M' iddo ychwanegu paji y gwyddent y fath adeilad rnvych fyddai yr ysgol newydd, ac fel y byddai iddi fMldumo y dref a'r gyniydogaeth byddai iddynt, teimisi ef yn sícr, ychwa'r.cgn eu adati yn eA-v Ilys-ar a haeHonns at y mvm Migonrheidiol tuagat ei hadciladu. Parthed y genethod, dysgid cerddoriaeth iddynt, a chredai ef, gyda cha.ulyniadau rhagorol. Dyagid iddynt hcfyd witiadvaith, axlunio, Ffra.nca.eg, a'r tymhor nc-,si-f neu'r h01 noaaf gobeithieint gyehwyn do<tbarth paentio mcwn trefn. i gynavmhau eu haddysg. Nid oedd dim yn fwy a<ldysgawl, dun yn fwy coeth nag wt&idia4--tli drwyadi i wdth ccrddorol ma.wr neu weithiad darlun da da.n hySorddiad athra.w medrus. Yr oedd yn rhaid iddo ddweyd un gair mewn am, ddiffyniad i gyd-&ddysgia.nt bechgyr/ a genetho<L Yr oedd yn rhaid iddo ddweyd up. gair mewn ajn- a,ddya,u doabeirth cymysg. Fed y bechpyn a,'r gencthod yn caol eu haddy:!gu syda-'u gilydd. Yn awr byddai iddo ddweyd yn eglur ac unwaith am byth na fyddai y bechgynj a.'r penethod byth vn pasio trwy yr un drysau, a'u bod yn cael eu cadw yn fam?l a gofalus ar wahaj?) oddieithr pan o dajt lygad meistr neu feistres, ac yna;, wrth gwrs, ni chaniateid hyd yn nod si?rad o ddesc i ddesc. Yn awr dyna) egwyddor cartref. Cajuateid i wshodd- edigion o'r rhyw a.raU giniawa ac eistedd WTth y bwrdd gyda'u meibion a'u merched—ni fyddent yn rhoddi y boneddige<sau i pirda'tva, yr' yT yatafel! gimaw, Q/r dynloii yn y&t'afcll y hOl'eufwJd (clywch, elywch). GaIIcnt wrthwynebu i'r bechgyn ar gonethod gyd-chwareu wedi iddynt gy!haedd oed penodol, pan na, fydd neb i edrych ar &u hoi. Yr oedd yn. hollol yr un fath gyda hwy. Pa.n fyddart o d'm dsn oliig meistr neu feistrcs, a pha.n o gati- l)Îhd y deuant i wybod Rut i ymddw)'n tuagl1:t y naill y Uall m&ent gyda- ni yn. yr un dosbarth-Y9- Wen, a phan r-id oedd yr athraTvon yr; bresenol, codwid hwy yn fanwl ar wahan mewn (,,iralianol ranau o'radellad. Yn ddiweddaf, byddai raid idd- ynt ychwanegu at eu staff o leiaf ddau athraw yn ychwaneg: i wTM"ud yr addysg mor eifeithiol me?.Ti dwy adran wahamol. Un gair mcwi; perthynas i'r staR, y llywodraethwyr, y rhieni, a'r cyhoedd. Pe .P-i buasai wedi bod yn hynod ffodus yn ei staJS ni aJ.lji yr ysgol fed yn ei chynw? Uwyddia-nus preJ'- enol. Bu Miss Bayliss, Mr Scott, Grea.vea, a Mr Nsylor yn dra ifyddlon iddo. Yr oeddynt, un ac oH, yn teimlo fod lies yr ysgol yn ll('a iddynt hwy, a bu iddyi t ddwyn i'r dosbarth-ystsfell bn-yf- iall eang yr hwn a'u galluogui i addyogu yn dda boll ddulli8tl1 goreu a. diweddafaf addysgia-nt a dis- gyblaeth. Yr oedd. y l1J'Wod.rathwyr lei'on yn hoUol ]lirhy garedig. Cymertuefycyneusdra.hwn i ddiolch iddynt yn gyhoeddus am eu cynorthwy &'u cydymdeimla<l pajod. Yr oedd wedi gwneud rhM g?fynis.da.u ar y rhieni, ac yT oe<Mynt hwythau yn mhob ?'<cbos wcdi ateb syda.'r teimlad goreu. Rhodda?Mit yn mhellsch yr ymddiried llwra.f yn- ddo cf a'i. waith. Diolchai iddyrt yn ddifh?yll, ac hyderni y bydd.:u icdynt bob smser rMu fcul eu boll ddullia.u o ddibm.eth a gwaith ysgol yii t, P c.M-'l eu diiyn yn rniiddlaiit goreu en mcibton. a'u morched. Un gair fel terfynmd parthed yT ysgol- heigion. Ni feddai ef symp.da.u cul parthed cen- hed!a.ethol6iob a. phyTici?,u perthynasol, a chredai fod gajiddynt hwer i'w ddysgrt oddiar eu cyfeillion n chymydogion. Seia?ig, end yr oedd yK sicr o un peth parthcd bechgyn .a, genethod Oymreig. Hyn ydoedd Pan fydd&nb wedi melstroli Saesnec;, h. y., ptn fjJd yr inlia.vf,-der dwy-i.eithog wedi diflanu, macnt yn siwr o gyrb:l.cdd Hivyddiant mawr—cym- omnt a.t ieithoedd gyda.'r un pirodrwydd a llwydd- i,-L-b a-'r S\visa. Maent yr. aUuog i wnend pethau nmwrion. Ni achosa seiniad (pronunciation) o'r Lladin, Ffrancieg, neu'r Ailma.enaeg unrhyw an- hr.wli<ler iddynt, ac eto yruddangc aant yn arawyd i ofrydydd Seismg. Pai'Hted y cyngheT'dd. cerid yrkol1 rar,;len gan eu mcibi&n. a'u merchcd hwy en hUTl3.in. Yr oedd y rtia,c,Iou ya llOhelg",isiol, K. hydcrai pan ystynent y byddent ya ca?l Ihwn ad- nm ddyfod yno—Hawer o honynt o bender' I.lHHIT- eistedd yn& braidd yn hir. Yr ocddynt wp.di ajffor' sJiMi fwy o watioadiadaii nag a gajuar- teld iddynt ohcrwydd inaintioli y nenadd. 'Fo<}d byna?, y iiwyddyt nesaf fcallai y byddai ga<nddynt ddm berfTor:&iad, un i bobi y dtrcf un noson, &'r lIaU i'w cyfeilHon addiff-wrdd n-oawaith aj-all. Oddi- gerth yn y rh3;rla,na.1 Ilciafrif byeha.n yn unig o'r vO'olhcigio:n gymerant ra..n yn ngw:ubh y noqwaith. Yr ocid h:yny yn &nocheladwy, a hydcrai y byddaa i'r rhieni cvda.'u bvr,!Lwliedd arfprol welcd ci fod vn anmhosibi i roddi yr holl binnt ar waith. Y nwyddyn llefjM byddnii i rai o'r ]lei]l gael e tro. Bu i'r boneddige&1-u &'r boneddigiort canlynol yn garedig roddi Uyfrau gwobrwyol -,Nlr Ellia J<mea Grinith, A.S., y Parch Canon Williama, Mr Lloyd GrOOtÀ, M.A., Mrs Matheva. Amiwch Mrs Dr. Jonce, Owalchmm; Mra Lewis Hughea, Amiwch; —— .——. ?.J_m! ?y'?'S?? '??'? ? ?? ? Wmiam?, M? A_McK?op< Mr Samuel' Hughea. Amiwch; Mr Owen?Rho?och; Mr 0. ? Jone? Tvnrhe.?? Mr O?'en L?,, iferyHyc.d; Mr R, ?S?V C?oU?n; Mr W. Thor?.? p?fc?r; M? Bayk?, ? efe ei hun. Yna rh?wyd y g?brw? ? fel y canlyn: -.L?fer: 1. J.D'G??. H???????? ???? ? ? HugheH, a Richard Jones. Dmw11.lg: 1 Gr!4llih Jones ,uchd E. H. GriffiMt a. F????"??- .?'?-k?P?g: 1. Th..m.- E&a?a, uchel gymerady.?yd Annie WHH?, T A. Evajia, Dorothy Eva?, a GriS?h Hu?h?' ?wr.io: 1, Annie William Foi-m Prize?-FonK i. 1, Lizzie Rowing; uehel gymgradwywy? Annie Mary Roberts, C?io Jon?, a. Jenn? Joues. Form 11. 1, Dorothy Evans 2; Beatrice. Jonen, uehel gymoradwywyd Anjuc WUU&ms. FonnIII. 1 Robert Evans uchel gymeradwy- wyd Beatrice Jones (yr ieueng.if yn y form ac Urn or rhal gorou am weithio), a Rowena, Rooe. t orm IV. 1, Annie Hughea Lladin 2, J 0 Hughes Ffrajicaeg: 1, Evan Roberts. MatheL matics—Fonn I. 1, Owen Jores; Form II. 1 Richaj-d Owen Jones uchel gymeradwywyd Kitty Grimtha (arithmetic); Form III. 1, Edith Da- viea; uchel gymeradwywyd Thomas Eames, T. K. -bnes, a J. D. Williams; Form IV.: 1, Gnmt& Hughes. Cymraeg: 5, Richard Jones. CerckL- oriaeth 1, E. H. Ghnith. YnA aed yn miae'n gyda-'r rhaglen fel y canlyn:' —Deuawd aj y berdoneg; overture to'the opera.' "Majtha," Edward H. GrUSth and W. M. Wil- liams adroddiad, "Y Gofuned" (Goronwy Owen), yn bur dda, Elizabeth Hughes scene o "Lea Fem- ines &vantes" yr) Ffrancaeg, portre-wyd y cymer- iada.u yn ddeheuig ga.n Annie E. Hughes, Rawena Reece, Jennie GrLSItha, Bea.tnce Jones, Ma,ud& Hughea Jonea, Evan Roberts, a Richard Stirrup. Wedi i ugain o enethod ganu ac yn brydfertID. ia.wn "Japanese Fan Song," da.eth. y rhan gyrtaf o'r rhagleu i derfyni&d. Agorwyd yr ail ran gyd& "scene" o'r "Merchant of Venice," yn mha un y cymerwyd y cymcriadau gaji Ricliaj'd Jones, Gnf- iith Hughes, Tom Parry, William Hughea, Ed- ward Williams, John Owen Hughea, William H. Gibbon, Eva.n Herbert Jor<es, a Edward H. Grif- &th. Unawd ar y berdoneg, "La) Valse des Abeit- les," Annie Ed. Hughes. Dialogue, "The geese," Beatrice Jones a Jennie Jojies, yn deilwng o UD- rhyw chwareudy. Oaji, "Codiad yr ehedydd," yn: lied dda, Ricliard Jones; deuawd, "I don't w&nt to play in your yard," Rowena Recce a'i chyfeilles yn gampus, & bu raid iddynt ail ganu. Scaj? drill? arddangosiad hynod brydferth gaji nifer e e<nethod. Rhanga.n, "Good night." Yna rhanwyd y gwobr- &u gan Mra Mathewa. Amiwch, a Mrs Dr. J onffi.. Hertdre. Arweiniwyd y pla-nt yn dda. iawn gan Mr Scott, trs y Uywyddai Miss Greaves yn ddeheuig ar y berdoneg. Wedi taJu y d.iolchiadan arferol daeth y gweithredi'Miau dyddorol I bon gyda chdrm. "Hen wlad fy nhad&u."
-------Trychiaebau ar y Fenai…
Trychiaebau ar y Fenai yr y GorphcBoI. FeaJItu nad anmhriodol a fyddai crybwyHiad o'r gwahanol ddajnweinlau a ddigwyddasant ai' amryv byrth ar gulf or Menai yn y gorphenol. YsgraSf Aber- mena.i, yn mit Molwfin, 1664, & auddodd gyd& 81 o' ddyniou, y rhfd a foddasa.nt oil ond un, env yr hwn, meddir, oedd Hugh Williama. YsgraS' Talyfoel, ar y 15eg o Ebrill, 1723, gyda 33 o ddynion, ac o'r cyfan m aehubwyd ond dau. Ysgra,S Porthaethwy, yn nus 1726, gyda. 33 o ddynion, ac o'r cyfan foddasant oil. YagraS Talyfoel, ar y 5ed o Ragfyr, 1785, & auddodd gyd& 54 o ddynion, y rhsd a fodd- asa.nt. oH end un, enw yr hwn oectd Hugh Williams, Tyddyn LIwydan, AberSrav. Cwch Penmon, ar ei ddychweliad o Sair Bangor, MebeSn 25ain, 1737, gyda 33 o adychweledigion y rhai a foddasant oil oddieitbr dau. Owch y Berth Newydd. ar y 5ed o Awat, 1820, a suddodd gyda. 26 o ddynion, nc ni achubwyd ond un o honynt. o'r enw Hugh Williajns, a dywedir naa gallai hwnw noSo. W.E.
I-------------.----------T…
I T Merbhyr IeUallC Seville. (P:u-had) Gadawsom yr hanea yn wythnos o'r blaten gyda hanes Juli31 yn marw. Deuwn yn awr ab hanea Man& Barbagli. Ac ymofynwn pa. betb a. wnaeth hi? Dechreuad ei bod wedi bod yn anSyddIon i'r achos & garai. Gwolodd ei bod wedi bradychu nn a garai mor hono neb ll&i na'i chwaer anwyla.£-a. theimlai hon yn anwylach na, hyd yn nod ei bywy<t ei hunan. Wedi iddyTit gymeryd oddiar yr olwyn, dy- gasent hi i'w chelt oer ac unig. Melua odiaeth yd- oedd ganddi gael gorwedd yno a.r y cerig oerion oedd yn gwneud y U≀ a chael teunio nad oedd yr olwyn yn dirdynu ei bywyd ymaith. Ac etc. nid oedd y rhyddid & fwynhai ond am ychydig o amser; &'r rhyddid hwnw a. fwynllai yn awr ar dr&ul bywyd ei ehwaer Julia. Yr oedd dydd pra.wf a,ra.H yn ages. Dedfrydwyd Iiithau i'r tan fel 'un o'r hereticiaid gwaetheLf, ond cyn gwnaud hvny iddi, rhoddwyd iddi un cyne ychwaneg,- ul i gyfa,dd'ef ei phechod. Yn awr anfonwyd dau f oneiriaid ati, a. dau wed'yn, ac ar ol hyny dau dra- chefn yn ychwaneg. Dyna, He yr oeddynt yn et chell, ac yn mawr hyderu y ca,ent. ga.nddi gySesu, M t ymostwng a proffesn ffydd y! yr Eglwys Babaidd. Rhsnd mai goiygfa, ofna.dwy osdd gri'ded merch. Leuanc, ei wedi eu hystgo oil, yn llawn dol- uriau hefyd; ac yn dioddef y poen&u mwyaf tm- noddefol, cto beb yr un cyfalU da.earol i weinyddn yr un cysur iddi yn ei lung a,'i thrstllod; yn gorwedd yn <ei ch&U oer. pan y daèluai a'r offeiriaid cyfrvys. Yna, gwr&nda.wa.i ar eu geiri&u, ond ni dderbyniai yr athrawiaeth a gynygid iddi ga.nddynt. Treio oi denu yr oeddynt a.wr ar ol a.vr i wrthod ei chrefydd, ond bu y cwbl yn ofer. Cyfa-ddefai oi gwendid corphorot yr ydoedd ynddo end dvwedai ei bod yn disgwyt am rxs Duw i ddwyn y c?yM bcllach, n chael digon o nerth i fyned i'r Sama.u a.'u gwyu&bu yn eofn. cyn ymwrt-liod a'r grefydd a. bronesai ac a garai mar fawr. Yn y nwyddyn 1559, boreu y 25ain dyd'l o Fedi, gwclld amryw o ddynion yR gosod JT ystancinu ar "aquaro" fawr dinaa Seville. Yno, y diwrnod hwn-tf, y hVlTie-did Uosgi amryw o ymlynwyr y gref,dd ddn''ygiedig. ac yn eu mysg y-)' oedd Maria Bai-bagU. Yn foreu dafth gwoiaion y chtttlys i'w cMudo i lo y farwulaeth. Gorfodid hwy i'w chario. gan fod y di.oddena.dau y bu danynt yn naenorol wedi M. hamddifa.du o nUu i gerdu&<I. Gll mor wn yr yd- oedd yn teindo o ra.n ei chorph, Yl' ydoedd yn tejm10 ei cba.lon yn nyf er y cwbl. Teimlai nerth mewnol. yr hwn oedd yn ceel ei- berueithio ynddi. wendid a dioddefa.in.b. Yr oedd yr Arglwydd gyda hi; ymwrolai fel un yn gweled yr a.nweledig.. Ac nid oodd "i golygon yn bradychu unrbyw ofna.M ynddi; dyom ddydd ei rhyddhad-, yn nghyd a'i gor- ucha.fiaeth. Yr oedd yn gwybod y cai fyned trwy y ffiamau i ogonia.nt. Fol y crybwyllwyd yr oedd eraiH i ddioddef heb- I&w hi heddyw. Ymdrechai Marin weinyddu cyswr a. phob diddanwch iddynt fel cyd-fFrbhyron. Gwa- hoddodd hwy i gami hymn. ac i gyduno mewn mawi i Dduw, ac yn nghan.ol y twrwn dwndwr y mob- presenol, yr oedd eu mwynaidd i'w glywed yn seinio Diolnnib :'w Gwaredwr drwy y twrf i gyd. A chawn hwy, y naill &'r H&H, tr<i. yr oedd y trafn- isdiiu yn myncd yn miaen. yn caJonogi eu gilydd y& ngolwg y Ileyr oeddynt i gnci eu llosgi. Bydd&i tuderol, p;*n y byd.dai y trueiniMd wodi ctt rhwymo wrth yr yst,nnciau, a-')' a.r ga-el ei chym- hwyao at y i ymg¡),js etc s'&?l ei gwncufi tua,g?t iddynt s?ySesu. I'r per?yl yma. da?th amryw gyfeillion yn miaen. ac o deimlad a.t i?uenctid. taIeHt, a. chysylltia.da.u anrhydeddT!S Maria, gwnae;h.nt boa ymdrech i !;ael ganddi wrtb ei chrefydd. "Nis ga!i- af," meddai. "sc nis mynnf dynu ycbwaith yn ol. Gofynwyd' iddi adrodd y "Credo." yr hyu a. wnaeth iddynt, a. hyny mewn diysgo a digrya. ao ar yr un pryd gwnaethcglurhadllu. arno yn ol yatyr Pro-' testanait!d i'r "Credo." Wedi c!nfod nad oedd fEm yn tycio. gorchymynwyd iddt ei Iiinda.gu, ac ar et hyny goleuwyd y a. gwnMd ei choi'ph yn Ilrdw. Ehedodd i her'aid o ei phoenydwyr i dderbytt coron merthyr o In.w N IIsri!w7dd vn y gugoniant.. ac i fwynha.u y grefydd na cddeud iddi 1!J1 ei mwyT)'- hau yma.