Y Clorianydd

Rhyt Da/ydd Sy'n De, d Nad ar gy'fer p<ybl ?ro?n deneu a< di- hwyl y bwriedir y .goiofn h'on. Y dt?gwylir i bawb gymryd popeth fo y-nddi mewn ys!iMddod, gan na roddir dim ynddi i ddiraddio neb. Mad a.rwydd o fychand?r yw cKjgio oh?Twydd ei fed ef (Rhya) yn canfEod amtbell drwata.neiddiwt?h diniwed neu dro smal?, o.nd mat anvydd o yabryd iadh ywpvtad d'l1 yn mwyluiau ditgrifwoh diwenwyn. Na fyn ef ar ?-yirif yn y byd I neb mab na. merch fanteisio ar ei golo?n i Mncan- Mn isdwaet <to i ddiLfrio <<ymei'iad, <md ei fed yn croo6a.wu pob can neu :I'W'ad- au o'r nat,,tr a nodwyd. Mai momedigaeth fa.wr pafodd un mor- wyii ffumi ger y cr<)esffyrdd. I ferch ifano amll iyn'd a'r gwae. Y caiwyd hyd i'r gan hon mWll sach glo yn etesicn. Bodorgaji:— Fe grwydrais lawer drwy y sir, A choilais for o chwys, A Ilawer gwa-ith bron coHi'm gwynt Wrth fynd ar gymaint brys: Yn awr, ar gefn y "motor bike," Cat fynd yn bur ddibopn, H<;b ofn nag ailt, na phellter chwaitb, Heb chwys rhwng crys a'r croen. Caf frecwast gyda'r wralg a'r plant, A chinio draw yng Nghaer, A the yn Lerpwl tua thri Yn nhy -hyw annw31 chwaer; Ac ar ol yfed peint o laetb,— Dibynna Ite y b'och,— Swperaf adrcf gyda'r wraig Cyn unarddcg o'r gloch. Fed y gaa i'r ferch icuanc adawcdd < r triagi redeg i ymddangos yii fuan. Y bydd yn slwr o "sticio" yn y cof. Y bydd holi pwy wnaeth yr englyn yma i ardat cnwog ym Men:— Tybir i dalent bro Dulas ddyfod 0 ddiafol a'i deyrnas: Ond drachefn i drcfn Rhad Raa Ei harddu a'i tbroí'n urddas! JMai gwcH fyddal i'r melstr hwnnw beid- io "gwneud da." rbwngr y bechgyn a'r for- wyn, gan yr edrychai'n ddrwg am et gynhaeaf cynnar, drwy fed y bcehgyn a'r ferch ddengar yu mynd am dri mis o holi- days i wlad y Pat. Mai peth sydd yn tynnu 6yiw merdhed ieu.ano y dyd<tiau hyn yw ?we!d un yn y cape! heb ei "waistcoat." Iddo a.r hanney ?wrandaw pregeth syrthio i I un o'r merdhed ei gynghori I fynd i'w wely yn gynnav noa Sadwrn rhag dågwydd yr un peth eto. Ma.i heJy.n.t a hanner oedd i'r !Io fynd yn sytli i'r ty yn U——ue, a pheri oynia-i-nt dyohryn i'r wraig. EI fod yn greadur diB'on diniwed heifyd, <)pd fod mwy o Ie iddo brancio y tu allan ML tihu mcwn. Fod rhywun wadi anfon lianes tair o ferched a dyn yn mynd i'r .gymajtfa hefo motor, & dwy wra? if&no wedi eu gadaci &r ot, ond y rhaid i*r aawt sy'n anfon brynu ?yfr ep?io a. studio hwnnw hv<9 y brynu Ilyfr øpeaio a studio hwnnw hv<9 y gymanfa. nmai cyn y medrlrg'ncu<l d!im o'i hth. Fod canddo ston ddl)gon tiws. set am dair,genoe.th gyda'r noa aitfonwyd gan ea meiatres gu i wne.ud rhyw orchwyl ger y ?y- I'r t&ir e?LeI oafnion, M ma?'r son, ? tnynd i rodio hyd y Ion. nea bod yr a<ns€'r wedi n'<N, a. drwe V ty oedd wedii gloi I Fod cryn ddyf&lu put y bu Pr tair moy dfdista.w fynd i'r ty, end trannoet!!i cafwyd tritphar o esgi(Eeu del yng n,.ginwt y g10 Mai wrth ymgropian yr aent htwy i xnewn, heb ofjM'r fei&trca mwy; end heb f&wr feddwl fod at hynt i gyrraedd Rih;y% ar Qa.en y t'wynt! Fod yr hen ?yn?or at ? ddannodd yn da.t m€)Wn bri mewn Uo neilitu?, seiE "ctytm'yd Iwmp d& o sodta. a !!ond oåg o d<twr oer ao eÎi-t-edd o B<heu tMt nea i'r dwr ferwi." Fod <3ajunol ni&wr ar y f&rch leuano wridog am hwyHo'r leddy,giniaeth mor fuan..

METHODIMIAID MON A CHYMRU. Dym& ddau baragraff o'r "Cymro:"— Punt yr wythnos ydyw Upiafswm cyf- log bugeiliaid C.M. y Methodistiaid yn Ynys Mon. Dyna, yr i:.afnod i wyr di- briod. Hefyd, pa,-iivyd mai 2p y Sahoth ydyw y tai Sabothol. Mae'r ffigyrau yn athrod ar Fcthodistiaid eyf,)ethog Mun. Dcngys ystadegau y Methodistiaid am 1918 fod cynnydd o IUO yn y cynjun- wyr—407 yn y Gogledd a 643 yn y De. Mae Heihad o 31 yn rhif yr egtwysi heb fod dan ofat bugeiiiaid, IMhad yn y gwrandawyr o 429 yn y Cogledd it ehyn- nydd o 540 yn y [)a. Mae Heihad o 776 yn yr Y sgo] Su! yn y Gogledd a 1663 yn y De, a Ueibad o 3212 yng nghyfurta!cdd y pres€no!deb. Mao rhif y cymunwyr sy'n pherthyn i'r eglwysi Scignig, n l!at o 2720, a gwrandawyr yn Hai o o547, ond ) mao cynnydd yn en cagliad at y wcini- dogacth o 9226p Ss 4c Mae eyfi-,rtalpl(i yr eglwysi Saesnig y!i 30s 7c; yn y) hol! gyfundeb 138 6c-Arron, Mon-a Vyn. ac Einonydd, fel a.rfer, yu y gwaclod.

MR DANIEL ROWLANDS. Drwg gennym ddeall fod y brawd Uch- od o Benmynydd 3-r, dioddcf yn drwnt dan, fiechydo Gwcithiwr cyn'redin yw ef, otM ar 8a€h ei ddotbarth mewn di- wylliant. Y maon ysgrifennwr Cym- racg rhagoro!, ao wedi ymgelsio droeon ar brif draithoda-ct Eisteddfod Mon. Eis- teddodd hefyd fel cynrychiolydd y gweMt wyr ar Dnbuntys Dosbarth Aethwy, a bu o gwmpas yn siarad I!awer dtoa Un- deb y Gweithwyr. Diau y Jbu<nai'n fir. ioMeb iddo dderb gah oddiwrth gyf- eiUIon yn ei waeledd.

YNYS MON. L'-Neq,,o yays umi yw Monow A'i niyjtyoh dew dderi, Glan dwr haUt ed pJyndir hi, Gardd Eden y gerddl ydi." [An?&wdd, yn wir, area yn fy myfyrgeJl yr adeg Ion hon o'r nwydoyn, spjf deohrou h&. Waeth pwy & wyr. dyiia'r g?ir. "j Gwn ei dddsod, f4, y mel, Gyda'i 6rl yn yr hel3ig, Gyda'i flodau fel y barrug— Gwyu fy myd bob tro y del." Y mae atzo am rew ac eh'a. ac oer- wyntoedd yn graddol ddinannu o'm co. Annwyd a pheswch a pihoe.n a. fl'oa.nt i rad)da;u o'r ynye. Ar hyn o bryd gwybr jglir, daiar las, a bLodeu prydferth & ddcrhant ?y mryd. Meusydd ?wycrdt.?on a. pherUanau blodeuog we!af, a.o ala.wo!n per cor y neu a g!ywa)f. FeUy oyffesaf yn t?wydd, yn one&.t, a, wyjM.b-a?ored fod ibfudolmettl?au Anian Fawi' yn fy nenu i adael fy ngheU fec'han a bhroeuic yma, a.c &cw. "Hen a.rdaloe'dd Mona lonydd." t.d zan y sai "Ynys Man" uwohiben hyn oyrif, nis gwiw c-hwareM plant, rhaid yma<uyd enyd yn yr ys,grifbin. Adwaenir yr ynys hon, y "Fc1-Yny. wrth am- rywi&l enwau:— 1. Sir Fon. Golygst. Sir Fon y Fon wJad. "Bon" yw tcrfyn. diwcdd'fa, nOu orn'enfa. unr':1y>v beth—eithaf-ben y wlad yn y fan hon, Y tref edition cynte&g a ddaethant gan gario popcth o'u blacn, toTi-i a. diwreidd'io v coedydd, heLa. ani- feiliaid Aeibus, etc., ond or diweud cyr- haeddasant "fu.U etop" pen draw, pen )peUa.f y t.ir, a g'aJwaaant hi yn Fon wlad," ""Sir Fon." 2. Mon. Mam Cymru. Rhoddwyd y iij. hwn iddi oblegid ei chyfoeth. Gwlad IIawndra. heb brinder yw Mon. Tyf ddigon o yd a chynhyrchion eraill i ddiwallu ei thrigoiion. Ceidw ei hun a thipyn dros ben hefyd. Mon yn unig, hyd y gwn, all fforddio gwenu ar fasnach rydd unochrog. 3. Yr Ynys DowyU.—TywyH iawn fydd- ai yr ynya yn y dyddiau gynt. Gor- chuddid hi gan brenau praif a llwyni Hon. Felly ystynd hi yn ynya ddu, yn 11Y'J dywyll, neu yn ynys gysgodol. 4. Ynys y Cedyrn.—Gwyr mawr drigai ym Mon yn y dyddiau gynt. Gwyr mawr sydd yma etc, o ran Lynny. Ond yr oedd gwyr mawr y dyddiau gynt yn gewri, fel y profa hclyntion eriedrgaeth Bangor-is-y-Coed. Yn yr erledigaeth honno Daddwyd llawer o'r offeiriaid yn y fan, ond diangodd IIawer i Fon, He y cawsanb lochea glyd o dan amddu-jniad gwyr mawr Ynys y Cedyrn. Dyiodiad yr offeiriaid hyn i Fon sydd yn cyfrif am. liosowgrwydd eir heglwysi a'r plwyn yn yr ynya, oblegid torchasant eu tiewya a gweithiasant yn ddiwyd a Uwyddiannus. Dyddiau euraidd y "Church Extension" oeddynt y dyddiau hynny yu yr ynya Yn ol ei maintioli, y mao mwy c 'i.tim rheswlll 0 blwy6 ac eglwysi yo iir Fon nao yn yr un air arall yn y Dywysog- acth. Priodolir hynny i'r help gaed o Fangor-is-y-Coed. 6. Yn olaf oil gelwir hi weithiau "yr Ynys Wen." Enillodd y tciti hwn ar ri eyfrif ei thiysineb. Un brydfeith ydyw. Geihv Goronwy hi yn "Net fech..i. y Naf uchod." Rhaid ci bod yn d!os-"Mou dtrion dir." Os digwydd i !ygad gwr o Atfon ddia. gyn ar yr hyn wyf ar fedr ysgrifennu, na ddigled, eithr gwerthfa,wrogpd y n'uith. Tardda y gair "Alton" o Fon. Go!yga "Arfon" Dir-ar-Fon, hynny y. tir yn sefyli ar Fon-yn gornwys. yn pwy,o, ao yn dibynu ar Fon Cydmarer "Ar- dadwy." Ei ystyr yw, Ar-dir-dw'r. Mor naturioi, onide? Hyderaf y deil gwyr Arfon yn y dyf- odol fel yn y gornennol i gydnahod yn ddiolchgar y bendihioI1 a dderbyniant o law "Mon Mam Cymru." Y hi &'u ceidw rhag llithro i waeiodion y wciiart fa.wr: Ni ddylid anwybyddu cyUlwyDa mor fawr. Llanidan. RE.

ASGRE IjAN. Yn y "Clorianydd" diweddaf ceid yf hysbysiad caniynol: Cafwyd, ar y ffordd rhwng Holland Arma a'r Gaerwen, pwra yn cynnwys arian a phapurau. An- foner disgrinad ohonc a'i gynnwys t 0!- Tgvdd Y 'Clorianydd,' Uangefni." Boro lau daeth Hythyr ') Amlwch gyda dis- grinad cywir—dwy bunt a chprcn oedd yn y pwrs, a dyn huh ga??ddo iawer mwy na hynny a'i coilodd- Mr Owen Hughes, &y'n gwasanaethu ym Maelfa Boston, ganfu'r pwrs. a ganasai'n hawdd ei gadw, ond fel dyn yn credu fod cyd- wybod dawel yn werthfawrocMh nalZ aur cocth tawer, rhoc<i pryhoeddusrwydd i'r peth, a dyma'r M-nlyniad hapus.

ANHWYLDERAU'R ELWLOD. Y CRYDCYAJALAU A'R DYFR- GLWYF. "YN IACH DDENG MLYNEDD." Trig Mr Robert Jones, yn 108, New- town, Ashford, Kent, ao mae'n weddol adnabyddus, efe yn gweithio ar y rhcil- Sordd. Dyma ddywedodd ar y 18fed o Hydref, 1910:0 edrych arnaf heddyw, ychydig feddyliai neb fy mod yn gwbl ddiallu ao a.nac!i ddwy flynedd yn 01, ac yn dioddef cddiwrth anhwyiderau'r elwlod, y eryd- oymalau, a.'r djglwyf. "Ei- hynny, t D0a1'8 Backache Kidneij Pitts yr wyf t ddiotch fy mod yn lyw Ac<Z<?yM'. "Yr.<oeddwn wedi mynd o ddrwg i waeth nes oeddwn yn hynod fusgreU, "Gorwedd yn fy ngwely, gyda chlus- togau yn fy nal i fyny, yr oeddwn gan amiaf; ao mewn cymaint Ing fel ag yr oedd yn rhaid wrth forNia i ladd y boen. Nid oeddwn yn gwella dim, ae, o'r di- wcdd, collais bob gobaith am adfcriad. "Yr adeg honno, fodd bynnag, y pen- derfynais roddi prawf ar Doan's Backache Kidney PIHs, a dechreuata we!!a gyda'm bod wedi oymryd ychydig ohonynt. "Ya raddol gostyngodd y dyfrglwyf; dechrcuodd yr yswigcn wcithredu, gad- awodd y crydcymalau fl, ao wedi cymryd ohonof y chweehed blwch o'r pclenni hyn yr oedd yr etwiod yn iach a chryf. "Yn fuan ar 01 hynny aethum dan ar- chwiliad mcddygo!, gyda'r can!yniad id(t- ynt ddwoyd fy mod yn ho!iiach—hyn t w briodoli i Belenni Doan. (Arwyddwyd) "Roocrt Jones." YN ADDAS I DRAMORWLAD. A dyma ddywedodd Mk Jones ar y 3ydd o lonawr, 1918.—"Mae deng mlyned<! o icchyd da. yn brawf digonol i Doan'a .Pilla wneud eu gwaith. Ao y mae hyn i'w ychwanegu, fy mod yn addas i wasan- aethu mewn tramorwiad." Us mm <tcrA<tM jfr un tllaith <M<MenN< ag y" ccAc< Afr Jonea mgnnfvch 'lUl y «n e'f unrhyw Fefltlu,inta'lA .< yr Illwlotl-DOÄN'S BACK -fORB iribNEY pzfM j<r <Mf<A c"M Pat-. <MM:A<oyf Crituriau. tMM 2t 9e 11 bototoid e<M<<pf<A Fistor-MoVIfflas Cb. A Wells. itrect, Oxford-sir"t. LftIM. W.i.

HEDDLYS OAERGYBI. DIR'WYO CIGYD)DION Y FARCE. NAD. €!ynhaJtwy<I y Llya uohod ddydd Mer. cheT, vargil y Mi!Rv;riad Fox Pitit, M)t- wiiad Williamo, Dr. J. Leivis Owen, Mr Owen lwbertig, a Mr David Jones. QvhuddJd John JEidiol Jones, Railway Co,biages, London-road, gan y RfhingyH H. Williama o ladr&ta ohvyn-ur. Dy- 'wedid i un J. P. Jones ei tadao)! yn ystiaMa-u'r rhe'iln'ordd' '.['.acl1Jwedtj 16eog; ooilwyd cf a.o ni welodd pi b6rclieil nio- <h!om)0 wedyii hyd Fai. Tyt:tiodd Hujgh Da-vies iddo roddi 3Ca i'r àillynyM ami daJM). Gw.adai'r diH'ynydd iddo ei ddwyn, onid mai ei brynu am ICa wna-eth can &!iyr. Yr oedd Mr Gordon Roberts yn atmddiifyn, a. Hia;{!wyd yr adtos allan. 'Oyhuddtd Louisa C?ve, Wynne'&tree.t, g'a.n y R)hin)gy]l 0. ?oncs o fod heb ?'nre- guard." Tystiwyd fod pJentyn tair oed yn y ty wew inarw ohcrwydd iloFgi-Al,rs Oa.vo yn dweyd idd'i ei a?el yn ei KOiban nos yu eistedd wrtJi y tan, a pha-n ddycih.- weIo?J'd ar ol ydhydrg eiliadau e?fodd <?, yn wcnffnaju. GosodiN-yd, dirwy o 10s, a.'r CMM)Tdd yn sylwi y dylid gwueud y ddedd yn hysbys i bawb, vai-i ei. bod yn ajnddifYyn ptant rliag c¡sgeuloastra. eraiH. Tystiodd Mr T. 0. Jones, arolygydd bwyd, iddo brynu eaJimon a. oon<lens€d milk yn y Trearddur Stores, Treardd?r Bay, a. thalu 23 6c am y na.iU a la lo a.m y IM), pan mad Is lie a lOo ddyJaad'r prisiau fod. R¡ll{)d dii*wy o lOp ywhob thchoa gyda gini i'r tvrme oedd yn eriyni— y owbT yn 22p 2s. CIG Y FARCHNAD. Ymddajiigosai Mr T. R. Evans fel yn YIj <hdhca Hacnorot drcs Mr T. 0. Jones i criyu John Jajnas, Bryn.g\ral1. am godi g'onnod am gig a pll}eidio da.ngos y pris- jati. Yr oedd .g?vys hefyd yn erbyn MiBs Ma-rgaret James. I'y.cttMKid Mr Jones Mdo weld! dynes wrtih fwrdd v diRynydd yn y fajchnad yn pryTm cig. Talodd 6s 6c aim dano. Gofynodd yntau am iddo gael ei bwyeo eilw&iOb, a deuai i Is lOc y pwya yn He Is 5c. Pan ddywedwyd wrtli y dUryn- ydtd pwy oedd y tyst dywcd<)dd! mai Is lOc oedd y prta a. godai. Dywedodd nad oedd g&nddo r(%:tr o'r priRiau. Goaodwyd dil-Wy o 5p a gini i'r tiwrnc ymhob a.cl1JO&-1 Ze i Yr oedd cvhuddia.d'a.u tehygo yn erbyn Hugh WiitLam?. Glan-rug Rhydwyn, yr hwn a. didywefdbdd nad oedd efe'i hun yng Nghaeirg'y!bi &i' y diwrnod hwnn.w (Mche- Bn 7fed) gan pi fod yn wad. a. dhajfodd y dtyn ?roreu fedrad gaeJ i fynd yn ed Ie. Yr oedd yn. rhy w&e'l i roddi cyrajwydd- MMtau iddo. Tynwyd un achoa yn ol, a Aoed dirwy o 2tp yM y Lhall—a. 10s 60 i'r twme. David Hmghefs Da.fam Newydd, Lhn- faethlu, a.6th Mr Jones ato yntau yn y fajdhni&d gan brynu darn o "!&'est.. Doutbw?? y?oedd. a- gofyn.wyd 39 60 am dajM). W?dt taJu dywcdodd mai aro]ys- ydd ydoedd, a.o mat llo y pwys oedd y pus i fod ao nid la 9e. Gosodwyd ciwy ddirwy o 7p lOe yr un gyda. d)d.u gini i'r twrno'n edyn—<iyna 17p 28. _——

RHISIART DDU 0 FON. MARW YN CHICAGO. Da.w'r hanes am farw un o feib awengar Men ar yr 2il o Fehen-n, set Mr Richard Pritchard (Rliisiaj-t Ddu o Fon), yn 75 mjwydd oed. Efe oedd yr bynaf o feibipu y Pydew, Heneglwys, fdiy'n frawd i Mr Robert Piritchard, Gaerwen, a Mi" Owen Pritchard, L!anfaeth1u. Cerddai athrylith yn y teulu: yr oedd Rhislart t)n fardd rhagorol, ao er heb gyrracdd safon ei frawd hynai y mao Owain o Fon yn englynwr pert; tra mai mewTl cerddoriajeth y dis- gleiria athrylith Mr R&bett Fritchajd. Crodd RMsIaa-t DdU y Werydd dros ddougain m!ynedd yn o!, ac ymsefydlodd yn Chicago, Me y daeth yn am!wg yng!yn a'r fasnach adeiladu. Wrth gofnodi ei farw oyfebia un o hapura.u'r ddinas ato fel "widely-known builder," aG y mae'n gada-el gwpddw a ma.b a merch (brjfd). Cyhoeddodd "BIodau'r GorUewin," set cyfrol o fojddomacth, pan yn 32 mlwydd fed. C*ynhwysa,'r awdl &r "Oi!ygfeydd y Fa-rn" ddygodd iddo- gadair Treforria, Mor- panwg, yn 1870; awdl-gon'a. i'r Hybareh H<'nry Rees, &o awdl ar y rh!yfel rhwng FfJlainc a Germam yn 1871, gyda. nifer o gywvddau ao englynion. Hefyd cawn yn y uyfr reo!au'r gynghancdd mewn bardd- oniaeth Gymraeg, y rhai By'n bur eglur a hawdd cu de&H. Dyma "gwyii coll" MorwyIIt am dano— y ddau yn gyfcil!ion <yn ir:— Ow! fedi hen gyfoedion olynot I lanerch y meirwon; Torri hen gyfadll tiriou A wna friw dwfn J'n y fron. Hen gyfaill mywn d go6on etc roed At rif y marwolion; Y gwylaidd g!an ei galon Dda, fardd Risia-rt Ddu o Fon. Nyddwr dyrys gynganeddau ydoedd, Awdwr cywrain awdlau; Beirdd oH o'i oj wnant bruddhau, 0 fena-id prudd wyf finnau. C'i c! gwao Sy'n gwelw! gwedd o'i yru I we<ryd i orwedd; Yn ei from e fu rhinwedd Hyd ci oes yn gwneud ei sedd. Gwa!:a welir mown hiraeth AmOrIg O'i ol mewn mawr Alaeth; Gweithio yn effro a wnaeth 0 du'r gwir da'i ragoriaeth. Gwr oedd Ilawn o wladgarwch eywirif Caraj ef wir heddwcJi; Mae oer drwst tramawr dristwch O'i roi i lawr i oer Iwch.

EIN GWARTHEG DUON. YN YR ARDDtANGOSFA FlREN.. HLNOL. Bu tyffaoedid m&wr yo y Royait Sihofw* y?tg I\ghta.<.rdiydd} yf oedd yn Uwydd- umt diam?euoi. Yn a<h"a.ti y ?fwartstt? Cyjnrelfg enillwyd y .gTvabrwyon fel y caclyn:- Hen <:[&rw! 1, R. M. Greaves, Wern, Trmn.ådog ;2: Cá.d!ben J. C. Wymie-Findb, jPontrafochs; 5, 0. Panry Jones, UMOO, Bryn'g'wran. Ta-rw dam dajr oed: 1, A,-gi-,vyidd Pen. rhyn; 2, Ar.glwydd Sheffield; 3, W. A. Prvthercih, Bodfeddan. Tn dM dd)wySwydd: C. H. Hoyd Ed'wa.rds, N&nihoron; 2, 0. Parry Jon; 3. ArglwyA;d Penrhyn. Bnwdh: 1, 0. Parry Jones. Hotfer dair oed: 1, R. M. Greaves; 2, AmgJwydd SheSield. Reff,er ddwy<3wydd:Jt, R. M. Greaves; 2. AT?wydd Penrhym; 3, 4). Pa.Trv Jones. H&Ker Swydd: 1, A?lwydd Penrhyn. Ho Banw! 1, R. M. Greaveis 2, 0. Parry Jones, 3, Ar,glwrydd Penrhyn. EniILodd Ffefm Cole-g Bajiyor bedadr, gwebr gynia)f am (Idefaid mynydd.

BRON DRICHANT 0 FON. Yn y gwasanaeth cOtfTa fu ynglyn a'r Gymdeithasfa yn Ninbych, darUeuwyd rhestr o tiifer y M.O. a. syrthiodd yn y rhyfct, a gwelir fod mwy o Gyfarfod Misol Mon nag o unrhyw Gyfarfod Misol aratl. Wrth gwrs, fe 6yJwIr fed fnwy nag un M.O. yn nife!' fwya.'r sirocdd:— Mon, 294; Lleyn ao Eifionydd, 143 ;Ar- fon, 243; Dyffryn Conwy, 1M; nyn'ryn Clwyd, 138; Faint, 62; Dwyrain Diiibycl-i, 102; Dwyrain Mcirionydd, 68; GnrIIowin Meirionydd, 123; TrefaJdwyn Uchai, 38; Trcfaldwyn iBaf, 45; Hen. TrefaM. wyn, 38; Hen. Caer, etc., 858; Lerpwt, 209; Manceinion, 28; Llundain, 69; cyf. anrif, 1992.

Yr oedd cynijer a 36ain o taenoritdd newy<M yn caet eu dcrbytt i GyfMfod Misot Arfon yn RhoatryfeR. ?- Wythn<M ddiwedjaf.

TEML Y PLANTS GAN ATHRAW. Ie, mi fydda i'n teicio gwcid p!ant yn sefyll yn deg- ar cu gwadnau, t'o nid rhyw banner sffy'H i adrodd yr ym- rwymiad. Rwyt ti'n clywcd, "dwyt ti, John ? Mi fedrwch ddeud yn burion wrth osgo dyn faint o'i ewyllys o fydd yn y gwaith. Dcwriua sydd eisio y dyddiau yma. w Gan gono, y nia C, gan Pitch Ie Pau'y adroddiad ar un o ddcwrion yr Hen Dcsta- ment—Dafydd:— Pan oedd cymylau du'n goidoi Ffurfafpu Israel gynt, Pob Ryniant fel po wedi ffoi Ar aden gel y gwynt, Bugeiliai llano ei ddefaid mad Ar ucheJt dir Ephratah wlad; leuengaf oedd yn nhy ci dad, A thawel oed.i ci hynt. Pan sigta gorscd<! brenin mal Rhyw adfciuedig dwr,— Teyrnwiaien Saut pwy gcir i'w dai? Pwy yw?'r cnciniog wr? Dduw Israel, fto trugarha, 0 anfon Di y bugail da, A chadw'th braidd yn ddiogel wna A'th nawdd fydj iddo'n siwr. Yn Israpt gorcu frenin fu Mab Jesse haidd ei wedd: Arosodd mawredd ar ei dy A'i deyrnas hyd ei feud. Per salmau ganodd ef i Dduw, Fe"u cenir byth. fe fyddant byw I swyno'r glust a'r gaton wyw Ac ilno byd o hcdd. Un iawii oedd Dafydd, ac inae'i hanea o'n ddifyr. Ydych chi'n cono fel y darfu o ladd Goliath y cawr ? Rhegi pobl 7 r Arglwydd yr oedd y cawr, a, 'doedd Daf. ydd ddim am gymryd peth feliy, ao mi lynodd gae? mynd i ym}add cfo to. Paid ti a meddwt y cci di wneud fel mynost ti, ebai Dafydd; mi ddoi atat ti top, ac ma.Q gen i un i sefyli wrth fy nghefn i- Arglwydd Dduw y Iluoedd. A ?an aeth y Hanc o fugail &f!an ato wnaoth o ddim lol, ond rhai carreg yn ei dalceu o, nes oedd o'n un ctwt ar lawr. Mi wyddai Dafydd mai gelyn yr Arglwydd oedd Goliath, a 'doedd ar)M ddim ofn mynd allan yn erbyn un drwg feUy. Mi eHweb chitha fentro mynd yn erbyn pob drwg—mae Duw yn siwr o fod efo chwi. A pheidiwch a chwareu dim efo petbau drwg; hitiwch nhw yn eu tal- cen, a mi gewch lonydd wedyn- Dyna mac poh M-vyrymwrthodwr' wcdi'i wncud. Mae GoHath y ddiod yn siwr o daro ncu !add Uanciau yr ambc!! laEiad ryw ddi- wmod. < Canwch rwan— Dowch yn ddirwestwyr, fychain a mav. r, Unwch t'n rhcngau dcwrion yn awr, Er mwyn distcwi cabledd y cawr Dowch yn ddirwestwyr oil etc. Yn fwy caJonnog o lawer. Gan bwy maa hawl i ganu'n galonnog os nad oes gcn- nym ni? Efo'ch gilydd. Dyna rywbeth I CystadJu yn nesaf am y gora ddweyd geina Cymracg iawn am cina sydd wcdi eu troi o'r Sacsneg, fel etesion—gorsaf, oi!—olew, hen'cl'—anner, stem—ager, cab- bago—bresych, bocs— biwch. Mao gen i res fan yma. Y plant mwya sydd i ym- gcisio. Mair E. Evana yn gynta? J. H. Jones yn ai), a Elizabeth E. Thomas yn drydydd. Dyna ddigon o cheers yn siwr. < Chi genod,—m?.e cea i air bach wrtho chi rwan; a doea dim eisio i'r bcehgyn wrando. Ond mao nhw'n siwr o wrando mwy o lawer at oi i mi ddweyd fe! yna. Dim gwahaiiia;th. Oes rhai ohonoch chi yn gwiggo modrwya? Rwan, hogia, bydd- weh ddistaw. Ic, mi wydtloch y bydda i yn dweyd fy mcddwl yn Macn wrtho chi. Ao rydw yn erbyn i chi genod bach wisgo modrwya, a mi ddyweda i chi pam. Mac nhw'n peri < chi fynd i fcddwi gormod am ddangos eich hunftin. Peth ara! dydi nhw dda i ddim end i wneud genod eraiU yn jeolous. Both ydl'r gair Cymraeg, Helena? Ie, ciddigoddug. 'DaUa i oddef balchder mewn plant, ond mi wn i o'r gora fod rhai o'ch mamau chi cyn w Irioncd a chitha. Dwylo glaii ydi'r cwbl sy arnoch eisieu, ao mi fydd yn ddigon buan i chi w!sgo modrwy pan gcwch chi un gan ryw- un 'btaw fich mam- Wnewch chi ddim digio wrtha i am siarad fel hyn, mi wn, er mod i'n dwpyd pctha caa. Rydw fn gweld fod rhywbeth dan sylw yn y fan yna. Beth ydi o, BIod- wen? Wel, mi fasa'n dro gwael imi anghoHo. Ond mi ddeuda i beth wnawn ni. Dwedwch wrth y plant i gyd y byddwn ni'n pendcrfynu yn y cyfarfod I nesaf—mi fydd yn ddigon buan—ymhen tipyn eto. y bydd hi bra?a yng nglan y dor, 08 i ?an y mor yr yda cht am fynd. Roeddwn i'n meddw! Cau'r demi rwan.

Y GYMDEITI-IAS GENHADOL EGLWYSIG. DRINGO N UCHEL. Bydd Eglwyewyr Aton yn falch o gtywcd fpd derbyniadau y G.G.E. yn Ksgobaeth Bangor y nwyddyn ddiweddaf yn uwch nag erifed, sef 1034p—cynnydd o 382p y flwyddyn naenuroi. Hefyd, dringodd Llanolwy i 840p—cymydd o Mp. ESGOB DU YN LLANGEFKI. Yn 0? pob tcbv? bydd Dr. Oluwote, esgob brcdorol y JStjger, Africa, yn ym- veted a LIangefni yn gynnar ym Medi. Rhagor ar hyn.eto yn y man. "UGAIN PUNT AC UCHOD." Cyfrannodd y phvyli canlynot yn esgob- actf Hunger ugsun punt ac uchod at y GG.E. y I!yaedd:—Penmaenmawr 319p, Aberdovey 8?p, LIaTifatrfechan 38p, PwU- heh 24p, Llandrog 23p. Dewi Sant, Ban- ker, 20p. Wedi'rymwelo'r hyawdJ "Es- gob I)u a Mon ni ryfeddpm weied rhai o Mwy& Men yn "yr ugain punt ac uchod" y Nwyddyn nesaf. Nid oes end megis earn rhwng rhai plwyn a hynny'n bt.rod. YR S.P.G. Apelia'r Gynideitha< Genhadol uchod am ISCCp o "onrwm diolch" am heddwch gpn csgobaeth Bangor y iiwyddyn hon, 5MOp gan Handai, 2500p gHn 'Dy Ddewi, a 3900p gan Lanciwy. Byddai hyn uwchlaw I3,OCOp o'f pedair exgobaedt. Ymddeugv! yn awm niawr, ac pto, wrtli ei wnf.-ud, cymcrir i ystyriaeth gyfartalcdd ein cym- unwyr, y boblogacth, y swm a gyfrpnmr yn atvr at achosion heb fod yn genhadot, etc. Pob Ilwyddiant i'r ymdiech. Pa bryd y daw Rhaithor ELot-eoJyn yn y \an i annerch pobi dda Rhùybol? Fe fwriwn cm having i'r dryMrfa'n Jhiwen. Ef'dlai y galvveh yma pan ar ci<.h ifordd t .A.mlwch 1 _M. R.

GWARIO DIFUDD. Mewn Ilythyr at bwyHgor y datHu heddwfJi yn NhrefaJdwyn dywed Major Harwood Banner, Caerhowe!, 6i fod yn gryf yn erbyn gwario arian ar gooIccrAi a phethau na ddaw budd ohonyut, ond y rhydd gcfnogacth Jbarod i'r bwriad i eangu'r ysbyty neu i rywbeth o werth par- haoh

0 LANGOLLRN I BENFRO. Gfwahoddwyd y Patch Evan gu,(-inidog y Hedyddwyr yn Froncy-yllte tt'r Fron, LlinfoUcii, i FiaenUyn gis Benfro, a bwrt!Mla symud ym Medi. Brodor o Lanfechell yw Mr WnUams.

Bu farw Syr Wm Vernon, Pa]' 'P(.n- Meth y metina.u buwd mawr yn l,erf w), ?? S?tdwydd oed. Yr oedd ?anddo MM ?wych yn Sir Gaer.

PRYD 0 FWYD-A'R WERS. (GAN OHEBYD-D.) Ectli feddyllech o weld talpyn o lo ar guanos y bwrdd pan yr eisted-loch i lawr i gyftanogi o bryd o fwyd? Mae'r syn- iad ynddo ei hun yn ddn I ben dyc-hTyn. Yr ydym yn fwy cynnefin a byrdda.u wedi eu liaddurno yn ddçsth.18. tgyda. Modeu prydterth a sa;wi-ue, mewn Ueetr cyfaddas i hynny, wedi eu gosod &r y canol. Mae'r symad o roddi talpyn o io yn !!e'r Modeu yn vrrtaun. Medd- ylier aju bcth mor ddilun, anghynnes, a ibiagr wedi ei oscd yno i ddLfwyno Ilian ipvyii a phrydiferd], ac i ddo!urio Hyg'ad a chalou. Gypiaint y gwal1aniaetJ.l rhyng- ddb a'r cy'HiH a.'r ffyro dieglaer a.'r plat- ia-u a'r dyqgla.u g'Ianwedd, ag ydym yn ddjeig'wyl veld pan eist&ddom wrth y foi'd ad€.g cinio t Y fath ieuad anghymArus—' y fath antghydtpord I Er mor wrt!mn yr ymddengye y pec-i, eio mae'r eyolylltiad rhwng y glo a.'r hyn a fii-ytaw-), a'r hy]) a ddefnyddiwn;, yn fa-!vr lawn. Mae cysyHtiaJ agos rhwIW y nwydd hwn a.'n boreubryd, ein cimo, cm te, a'n swper. MAMWNT DU. Gyda. Itawt-r o briodoldeb y gelwlr y nwydd g'wertMa.wr hwn yn ddiamwnt. Un o'n anheib¡g,orion ydyw. Ma.e ei weTth a,'i wasanaeth yn funhTisiadwy. Mor diodatdd a dia.ddurn. wedi'r cyfajt, fuasai €'In bwrdd bwyd hebddo--hob ei wasan. aetJi eif ynghynta.f. Dyna7r Ilian bwrdd, er engraiB't. Mae angcn g'oMb.i hwnnw, ao ni eIHr gwneu. thur hynny heo lo. Os ma.i ei Mifon t'r go10hdy wneir, gwyr y sawl <t'i hcnifyn y cyst fwy na.g' a. wnal cyn y rhyM; ao, oa y gofyn pa-ham fe atebir mai am fed YTi rbaid i bobY y golchdy d!alu mwy ajn €'j gto, fe! ag ajn bcthau eraii!, na chynt. El GYS.YLI/TIAD A CHOGINIAETTI. Wrth gwrs, gajtref y mae yr hell g'0)gluio yu oymiyd He; end ni ellir coginio heb lo. Ilyd yn oed oa mai nwy fyddwch yn ddeifnyddio i igoginio, ni eUwch gael y nwy heb y jgJ.o; ao, fel y gwyr pawb mae pris y nwy wedi mynd i fyny am fod pris y glo w&di co(N. Wedi'r cyfan, mao oyEylltiajd a;gos rhwn,g ein glo a'r cig a fwyta.wn,a rhyngddo a.'r pyta.t.w a'r H'rwytti- au jgotginir, ynghyda phisteigd y ford fwyd. Ac nid yu y fan yna y daw y o!<g & fwy'&aiWn i gysylltiad & glo. Hyd yn oed cig cajtref. Rhaid i hwnnw gael ei g,ludo ar y rheiJffoTdd cyn y cyrraedda I,vd aton-i; ao ni eilid rliedeg y cerbtyd- rctd i'w gludo heb !o. Ond y mae y Aaji fwyajf o'r cig fwyteir yn y wlad !ioa y bIynjddoPdd hyu yn dy'tod "u o wiedydd tTamor; a hynny mewn Ilongau, wrth gwrs. Rhaid t'r Uongau, hwytxha.u, wrth lo. Gaji hynny. nid yw yn rhy{edd! o gwb! fod cig mor ddrud pan y teHr cymaliit mwy am y glo ag sydd raid y wrttho i ,gluo-r cljf o beJI ac agos mi. Ma.a'r qyoyHtiiad yu fawr hefyd rhwI1;g- y gto a'r pla-tiau, a'T dysglau, a'r crilil!, a.'r {Tyre geir ar eida bwrdid cmio. Mae cylIiH a Syrq yn gwis,go ymadth, ac mae pla.tMm a dysglau yn torri weitiuant—" y gath," neu rywun aj'aJ!, naa gwyddis byth pV"Y-;}'11 gwne-athUT hynny. iRJiajd cael oy!itH a ffyro ne.wydd, a phlatiau a dy<-jglau crailll yn He y rhai a dorwyd; a jphan eir i'w pwroasu fe geir fed y gwei'th- wyr yn gofyn prisiau am dajiynt atg eydt! yn Ua.wer ia.wn rnwy nag a arferid daJu. Oa y gofynnir paham bynny, yr ateb zeir yn ddi-eithrLad yw—pria y glo. Rbaid wrtLi lo i wneud yr hoJl bethau hyn; a chan fod y glo gyimaint drataa, mac'r pethau a nod-Nvyd hefyd yn dctrutach. Yn wir, prin y mae nydd i'w sapl ar cich bwrdd bwyd nad oea cyeylltiad ago3 l"bynlgddo a'r glo. Dyna'r ffrwyth- au geii mewn a!can ac a ddygir inni droa y moioedd mawrion-rhaid i chwi dalu mwy am rham etc am y rheswm symt fod y g!o ag sydd yn eu cludo yn costio mwy i berchenoglon llongau. Yn wyn- eh hyn oU, onid da fyddai cael trafod- aeth, y tro nesaf yr eisteddwch wrth y bwrdd bwyd, er gwe!ed pa faint o nwydd- au fyddai ar y ford fwyta oni bae am lo? Fe sylweddolweh yn fuan na fuasai tat- pyn o !o yn both mor anymunol ar gantA y bwrdd wedi'r cyfant Defnyddioldeb nwydd sydd yn penderfynu gwerth a swyn y cyfryw. Y WERS. Ond pa beth yw'r wers? Beth sydd i'w ddysgu oddiwrth y ifeitbiau hyn? Pa bryd y dechreuodd glo godi yn ei bris, ao y datiodd godi, a thrwy hynny peri fod pris popeth arau wedi codi mewn calUyniad i hynny? Dyna pa bryd-pan yr ymgymerodd y Uywodraeth a Byw- odraethiad y glofcydd, ao y rhoisant 3 gwaith o gario'r giofeydd ymtaen yn nwylaw swyddogion—thain i gymryd lle y gwyr prodiadol a chyfarwydd ag oedd wedi bod mor Hwyddiannus gyda.'r gwaith hwn. A chan sicred ag y parheir t gar- io'r gtofeydd ymtaen odditan weinydd- iad swyddogion y LIywodraeth, mae yt un mor sicr mai dal i fynd i fyny a wna pris y glo; ao wrth barhau i fynd i fyny bydd yn foddion i beri i bris popeth ag sydd ei angen ar y bwrdd bwyd i fynd i fyny hefyd. Na fydded inni anghoHo hefyd fod y ddiwydiant lofaol wedi bod yn cael ei Hywodraethu gan y Llywodraeth y tair btynedd diweddaf hyn; ac yn y cyfnod yma y mae'r glo wedi mynd yn IIawer uwch ei bris nag ydoedd yn Saenoro!. Ni eUir disgwyl dim yn amgenach. Dyna hanes ein gwlnd. Yr unig rai ag sydd ar ei mantals o gael y Wladwriaeth i or- uchwyUo a JJywodraethu a chario'ymJa<*n ddiwydiannau neu wcithfeydd yw y dyn- ion hynuy osodir mewn swyddi breii-Ion, nid am fod unrhyw gymhwyster arbennig ynddynt i fod yn y cyfryw swyddi, ond am eu bod mor nodus a cbael rhywun neu rywrai o ddyianwad ac o bwys i'w rhoddi yn y cyfryw Ewyddi. Dytna'r pa.ham a'r pa fodd y mac'r glo wedi myad i fyny yn ei bria. Tra y deit y LIywodraeth afaet yn yr awenau, yn uweh, uwch ei bria yr el y glo, M fdly hefyd bob uwydd Mali.

I "The children simply clamour for BIRD'S Custard." CO wrote a mother to us In the War days ? when there was not enough Bird's Custard to go round. She had a mother's anxiety that her children s should have only BIlL s-the Pure Custard, j knowing that it adds 25% to the nutritive t value of milk. And milk was scarce and dear in those days! Once again there is plenty of Bird's Custard ? for everybody, and the milk and fruit and sugar a are daily becoming more abundant. ? Therefore give the small boys and girls, the ? big sons and daughters, and the Fathers and ? Mothers too, ? the golden treat BJRD9 CUSTARD with fruit or pudding. It is et good rule to have Bird's CtUtard and fruit on wafw days and Bird's Custard and pudding on cool &ys. C3!p .A A <MK<{/ Tired aching feet soon become sore, sweaty and ? volts inflamed if neglected, especially in hot weather. ? a ? To speedily overcome these painful conditions, ? ? there is nothing like the new Zam-Buk Foot Bath ? S! Its comforting power it really wonderful. gj. One powder in a bowl of hot water makes a pene- S 't trative and antiseptic agent which soothes the raw, angry ? surfaces and expela eSete matter from the tiesues. ? ?\ -Buk .S ??\ ?r?j)LM&t ??M??-? S 00 T BATHs t correct offensive perapiration, soothe pain and in" ?g t«w< ? nammation and give the feet a delightful feeling of g? health, comfort and vitality. tN? ? Hard growths are softened and peel o&, swollen ?P' A? joints, itchy, sweaty feet and tender soles get immediate ? ? ?? relief. Sore, chafed and blistered places are quickly and Mj ? perfectly healed with new healthy skin. ? "? S There is nothing like this wonderful Zam-Buk ?y? Foot Bath for hot weather foot comfort. ?M f?t Jft Me?< M?<!<n<M ?<? p<M?r< at I/a per p<!cM)? C&emM< aMB ? ( NefM. J? po<t <!<ree< /e?n 2? Zam.? LatM'<?or<«. OarMen n<H, L«<!<. ? oil= A- r_ Dolurus or Pen- gUn Troed. aID Rhyfeddol Co.. D401. wytb mlYD8dd yn õl, wedi drchwelyd. Darlun lteir yma %) Mrs. E, Goff, Beeches Cottage, Salt- yr ney Ferry. ger Cacrlleon, Yr bonaysgrifenna fel a Ianlyn; am bum oadiwrth M'Yng. goes idl. 1 yr bon ar I yo orch. b oeac r dV.'d i gan ddoiuriau 9 .lr pengliu i'r h elaip gym- t.%rd. 9 w aint ag un-iar-ddeg o'r rhain y ogydu'u gil- b:dd trawf ar R Vb..at. 'loll, ddarpar laethau AC i" ond uld dim yo Ilea tWI, ae er yn lniaothol. Un gwelodd r mcrcb hanN am Clarke's Blood Mix. ture yn rael ei hysb- ebu mewn a darllen()(1d rr hanes imi, mlnnau mewn can lyniad yn penderfynu ei dreio. Yo cael fod yr hyn gyrnrais yo gwneud lies imi, dal iab 4c- 1Vcdi imi pedalr potclüid yr oedd fY nghoes wedi ei llwyr wella. Diswyddodd hyn "OA rhyw wyU. Vo 01, ae nid der byth wedi dych- welyd. Dioddefwyr CoeMU Drwx. Doluriau o b"b m&th, Chwyd<!iR<!sm ABaLtur:o:, PeU', Creenglwyq Penaddynod, Ptorynod, Toriadau ar y Croen, Crydcymalau. y Gyn;R!w<t, y Gtynwsl neu aMhwytder&u cytfeiyb, sytweddoU n& aU cymhwy:s!a<iau aHano) nac enaint o Eorhyw fatr rofMi rhyddhad end tros dymor—os ama<!t<!tiad Jwyr a pharhao), rhaid i'r Cwa? Caef ei tKyr ianhau o'r mater amhur a difudd ? fo ynddo. cwir achosydd y cyfryw aahwyb' derau. Mae Clarke's Stood MixtoM yn bnan yviosod ar, yn g«tchtyga. ac ya ymUd. ct Rwsed yr boU amhuredd; dyna paham y !na?n< wedi ):w<Ha cymaiBt o achoeica rByl" eddo! Yu hawdd ei eymryd M heb ddim ntwetdi?! ynddynt. Qafetwch eich bod yn caw! ClarKe's Blood Mixture, 51 Purydtl 6wawd Pawb" I G<M yr hell FferyUuyr acyx 1 Sh#aul GWRTHODWCH EFBLYCHIADAU.