Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
8 erthygl ar y dudalen hon
Cyfarfod Misol Lleyn ac Eiflonydd,
Cyfarfod Misol Lleyn ac Eiflonydd, Garth, Porthmadog, Rhagfyr 31ain a Ionawr lat, lyjl. Llywydd, y Parch W. Jones, M.A., Fourcrosses. Ysgrifenydd, y Parch D. Roberts, Abererch.—-Nodwyd i dderbyn y casgliadau, y Parch Edward Joseph, Garn, a Mr Richard Parry, Tremfidog.—Derbyniiwydi d3c.lchga.ihrch Mr Thomas Roberts, Tydweiliog. a theulu y di- weddar Mr Thomas Jones, Llechweddau Ganol, am gydymdeimlad a hwy.-Gofidus oedd gan y C.M. g-ywe,ct gan. y Parch Thomas Williams, Rhydvclafdy, am waeledd y Parch James Jar- rett. Nefyn, ac ar gj-nnvgiad v Parch J. Jones, F.R.G.S., Pwllheli, cydymdiedmhvvd a Mr Jar- rett.—Y Parch John Owen, M.A., Criccieth, a roddpdd fraiylion am.sefyllfa casgliad diwedd y ganrif. Yr oedd nifer o eglwysi wedi ad daw, yn eu mvsg Pennnorfa, 30p, ond nid oedd a addawyd yn golygu v cyfan. Yr oedd ereill wedi trefnu at gasglu, ereill y,ddaw, ac ereill oedd wed: ateb. sef tair eglwys heb benderfynu a wnant a'i peidio. Cvnnwysai y nifer blaenorol oil 5b, ond yr oedd 30 heb anfon alteb o gwbl i'r cylch- lytiiyrau o eiddo Mr Owen. Dymunai ychwan- egu, er y teimlai gyfrifoldeb wrth wneyd hyny, 11 fod rhai mannau wedi rhoddi ar dldeall iddo ef na wneir ac na wnant ddim hyd- nes y pender- fynir y mater oedd yn awr yn Lerpwi." Teimlai ei fod yn rhwym o hysbysu hyn, am na chlywai igyfeiriad at y mater eto y diwrnod hwnw. J Rhaddodd Mr Owen rai manylion ereill gyda gatw sylw at bwysigrwydd y mater yr oeddis wedi ymgymeryd ag ef.fr Robert; William. Henllan Yr wyf fi wedi hysbysu ar lafar fod 20p wedi ei wneyd yn Fourcrosses, ond na wneir ychwaneg am chwe'mis.-Mr Owen: Yr wyf yn ddiolehgar i Mr Williams am yr hysbysrwycld ac am fy adgofio. Y mae yn bofibl t.c yn debyg- ol iawn fod ereill yn yr un sefyllfa.— Y Parch J. J. Roberts a roddes annogaethau i gefnogi Mr Owen gyda'r gwaith dIa. yr oedd wedi ymgymeryd ag ef.—Galwyd sylw yn' ddilynol at yr wrtlinos weddliau a'r arbenigrwvdd oedd iddi ar ddechreu canrif newydd, igan y Parch T. Owen Porthmad- og.— Cyrbaeddodd Mr H. Tudwal Davies, y cyn- gadeirydd, dywed'ai fod yn bleser mawr gaud' gyflwyno y gadair i'w Iynydd.-Ar gynnygiad Mr Abel Williams, Abersoch, cefnogiad y Parch John Ellis, Pwllheli, ac ategiad y Parch J. J. Roberts, pasiwyd diolch cynhes i Mr H. T. Davies am ei lywyddiaeth.—Darllenwyd gan y Parch J. R. Williams adroddiad y pwyllgor dirwestol. Dewiswyd yn llywydd am y flwydd- yn,-y Parch W. Jones, Tremadog; yn ysgrifen- ydd, y Parch J. Hughes, Edeyrn. Bu cenadwri Dosparth Pwllheli partli ymweled a'r eglwysi yn nglyn ag achos dirwestol dan sylw, ac hefyd yr un mater o lythyr y Parch W. Lewis, Ponty- pridd. Pasiwyd fod i'r mater hwn ddyfod i sylw y pwyllgor eto.—Y genadwri o Eifionydd Disgwylid a gofynid am sylw i hon, sef annog ar fod gweinidogion a blaenoriaid yn talu sylw dyladwy i gais y Gymdeithasfa ar fod dirwest yn cael sylw da ar y Sul dirwestol.—Mabwys- iadwyd yr adroddiad, wedi i'r Parch W. Jones, Tremadog, wneyd rhai sylwadau.-Caed yn ddilynol brofiadau swyddogion y Garth a hanes yr achos yn y lie. Ceid manylrwydd a ffyddlon- deb mawr yn nghyfarfodydd yr eglwys. Yr oeddis wedi colli yn ystod y flwyddyn 12 o'r aelodau, ac yr oeddis eto eleni wedi colli trwy symudiadau teuluoedd gryn nifer. Yr oedd y capel newydd wedi costio iddynt 5250p, ac nid oedd yn aros ond 2500p o ddyled. Deallid fod y bobl ieuainc am geisio cael organ heb ofyn cymhorth yr eglwys..—Ffafriol y derbyniwyd y genadwri lo Gyfarfod Chwarterol yr Annibyn- wyr yn Lleyn ac Eifionydd i uno gyda'r undeb mawr efengylaidd gychwynir yn mhlith y "Y gwahanol enwadau. Gwnaed sylwadau pellacli ar hyn gan v Parch D. E. Jenkins, Mr O. Robyns Owen. Y diweddaf a gynnvgu" anfon y gsnadwri i'r eglwysi gan annog i ddechreu ar hyn. Cefnogwyd gan Mr T. E. Griffith.-Am fod v Parch J. R. Williams, Rhydbach, yn ymneillduo, cherwvdd rhesymau a nodwyd gan y Parch W. Jones, Tremadog, diolchwyd i Mr Williams am ei faith wasanaeth yn y cylch hwn. —Darllenwyd adroddiad pwyllgor y trefniadau. yn cynnwys eu hargymhellion at gynnorthwyo yr eglwysi a'r bugeiliaid dan y drysorfa gyn- northwyol, a phasiwyd ef.—Gwnaed coffad am Mr Owen Jones, Bethel, Penmorfa, gan y Parch John Jones ac am y diweddar Mr R. Roberts, o Ariandy Gogledd a Deheudir Cymru, Porth- madog, gan y Parch Thomas Owen.—Y Parch Henry Jones, Prenteg, a wnaeth sylwadau ar y diweddar Mr W. Owen, Pontreuddyn, o'r ardal bono.—Mr W. Williams, y Pennant, a ddilvn- ,.odd am y diweddar Mr Griffith Roberts, Pen- nant, a fu farw vn 49 mlwvdd oed. wedi bod yn swyddog am 25 o flynyddoedd. Mr R. Wil- liams, Henllan, a alwai sylw v gohebwyr i gof- nodi fod y diweddar EUis Roberts, Pennant, wedi dod i'r seia.t yr un adeg a Mr Owen Jones, Bethel, a hyny 58 o flynyddoedd yn ol. Y Parch Henry Hughes, Brynkir, a adroddes yn ddyddorol am y diweddar Thomas Jones, Llech- eiddior Isaf. Cydymdeimlwyd a Mr Henry Hughes, Pencoed, a Mr W. Jones, Pandy-y- Nant, mewn profedigaethiu. -Caed cyfrifcn casgliadau at Sassiwn Pwllheli. Yr oedd y cyfan o Leyn ac Eifionydd yn 54p, Arfon yn 65p, y cyfan 120p, ac yr oedd gweddill o 9p mewn llaw. Hysbyswyd gan Mr Williams, Penmorfa, fod v Golau a'r Cwmstrallyn yn rhoddi galwad unfrydol i'r Parch R. W. Jones, Towyn, a chadarnhawyd hi.—Gofynid o Cliwilo"- am ganiatad i fenthyca 400p. a nodwyd rhai i arwyddo'r papyr. Nodwyd rhai i wneyd yr v,n gwaith dros Frynbachau. Xodwyd y Parch G. Hughes, Borth, a Mr J. Lewis, "Garth, i fvn'd i wrindaw llais eglwys Abererch am ychwaneg o swyddogion.-—Caniatawyd cais eglwys Llan^- bedrog i wneyd adgyweiriadau ar v capel — Trefnwyd i bregethu: Y Parchn S. T. Jones, Rhyl; J. Jones, Pwllheli; J. R. Williams Rhydbach: E. Myrddin Rees, Pwllheli*; W. Jones, M.A., FourcroSses.
! Cynghor Dinesig Criccieth,
Cynghor Dinesig Criccieth, NOS SADWRN.—Mr T. Burnell yn y gacEtlr YN GROES I'R DDEDDF LEOL.—Yn ¡gy- ylltiol a dhadarnhau cofutodion y cvfarfod bip-In- orol, galwodd Mr J. T. Jones. sylw at y pen- derfyniad oettd; ynddynt yn golygu rhoddi rail- ings i ddyogelu y coed, &c., vn y Maes, fod y wedd y gwneid hyny, yn groes i ddarpariaeth vyfra,i,th a'r ammodau o berthynas i d lttlia d y Maes. —lEglurodjd y Cadcirydd, yn imhedach", Sut j safai pethau, a phasiwydl v cofnodion, ond y pendierfyniad; y cyfeirir ato, nes ei ystyr- ied yn 'mhellach. ARIANOL.—Derbyniwyd1. o'r -dreth gyffrerT- inol Tn ystod' y mis, 88p o bob ffynhonell," 103p. —Pasiwyd yr a.droddiadi ar gynnygiad cadeirydd' y pwyHgor aria.nol (Mr W. WiLtkin). DYFRIO YR HEOLYDD. Darllenwyd! gohebiaeth Bwrdd Masnach, ar yr h&wliau cfynij at yr uchod gan y cynghor hwii, a'r amtmodau v caniateid y cyfryw, yn unol ag adroddiad arolyg vdd y Bwrdd a fu yina. Cwvnidl fod yr hvn. a gymhellid yn golygu t-reulion" afreidiol." Dyeta svniai y Mri J. T. Jones, W. G. Evans, a Mr Palmer. Mr Evan Jones a ofynai tv bed v gWTdnlai yr arolygydd! am y gogwydd yn y tir? —Y Cle- Gwvdidai. Bu a,r v He vn ei ireled. Ystynd y draul o agor, a"v dyfnder gymhellid i mddi y pibellau grsral a'u "tmaint. "yn. llawer rhy nehel, ac ymddiriedwyd i'r clerc f/teb yn y werli1 uchoid. HYMHELL AIL YSTYRIAETH.—Yn gys- a'r cais o gael benthyg 400p at y fnriau. cymliellai Bwrdd y Llywodraeth r,co1 nil ystvried1 cynllun sylfacnau v miorfur, &c. Y oedd TI':rTo'ygydd wedi gwelod y lie hwn hefyd. —Mr Patmer a. gyDmygiai, ia ehefuogai Dr Liv-
Advertising
11 ^mrtMsmiau, &c. By Messrs E. H. Owen and Son. TY'NYRARDD, SEION, BETHEL. MRI E. H. OWEN a'i FAB a ddymun- ent hvsbysbu y byddant yn GWERTHlJ ar AUCTION, ar y He, am 2 o'r gloch, Dydd SADWRX. Ionawr 5ed, 1901. yr Annedd-dy Rhydd-ddaliadol_uchod. yo!6 By Mr John Parry Jones. OAE MAORYN ARMS, CHWILOG.—Mae Tk /B"R J JHN PARRY JONES yn bwriadu JV1 cynual ARWERTHIANT MISOL Dd idd LLU-'i, Iruaw- 21am, 19;J1. Anfoner entries ar unwaith. Mii o goel gyda meiohiwfon boddhaol IIen ddhcount. y1408 By Mr Robert Parry. TY XYCOED ISAF, CHWILOG. ARWERTHIANT AR STOC, &c. Ilae MR ROBT. PARRY wedi ei gyfarwyddo gan Mr James Jones, yr hwn sydd yn I ymadaeL i WERTHU ar AUCTION yn y lie uchod, Dvdd LLUN. Ionawr 7fed, 1901, yr Holl STOC, CROPIAU, Ac., yn cynnwys 3 o Fuchod Godro riiagorol, tin ar fin Ilo, dwy yn eu llawn bioffit, newydd ymadael a'u lloi. Heffer gyno gampus*. 2 "Ddynewaid fanyw dda, Dynewad gwryw addawol, 2 o Loi magu cynnar; Caseg gampus. 4 oed, wedi arfer yn mbob gwaith, 16 o uchder. ac yn berffaith yn mhobpeth; 6 o Ddefaid Cymreig, yn barod i'r cigydd 6 o Wyn tewion etc, tua 20 o Ddefaid, breed Lleyn, 6 o Foch tewion, yn barod i'r clorian; 3 o Droliau, un ddim gwa-eth na newydd; Dog Cart, newydd, cryf, o wneuthuriad campus; 2 Aradr, 2 Og, Aradr dwbl. Maen Llifo. yr Holl Offerynau Hwsmonaeth, Gwair wedi cael cynhauaf campus, Gwellt Ceirch. Gwellt Haidd, yr oil i'w gwerthu yn lotiau cyfleus; amryw dunelli o Bytatws, wedi ea pigo mewn sachau oddeutu Tunell o Foron Cochion da, Mangolds, Swedes, yn lotiau cyfleus, &c. Rhoddir Coel, fel yr hysbysir ar y pryd, gyda Meichniafon boddhaol. Yr Auction i ddechreu I am 12 o'r gloch yn brydlon. 3 Salem Terrace, Pwllheli. PRELIMINARY ANNOUNCEMENT. PWLLHELI. 1 J" R ROBERT PARRY begs to announce that he is instructed to SELL by AUCTION, at the Yard adjoining the Crown Hotel, Pwll- heli, at an early date, a number of Carriage and Posting HORSES. Carriages, Harness, &c. (which will be removed for convenience of Sale). Further particulars in future advertisements. yl44 s. r !i.ttd. TY ar Osod, Bron'Iv ?wr. Bethesda; Gardd belae*h, rhent rhesymol—Ymofyner a h Themas, Goronwy, Bethesda. yl33a lL Ifeth. PROFITABLE GOODS TO SELL. Every p kind. Meth,d-i for beginners. Wholesale bock free.—Write Henry May, Merchant (647), Birmingham. y283n AR Werth, LURRY newydd, 10ft. 6in x 5ft. 3ia.; un eto, ail law, bron yn newydd i fyJ, 9ft. 3in. x 4ft. 8in.; 4 o DOGCARTS newydd ac ail Ir-w.-Edward Davips and Sons, drown Street, Carnarvon. y797N Town of Carnarvon.—to te Bold by Private Treaty, No. 5, Church Street, for many yeard in the occupation of the lata Dr Hugh Rea^. Term, 60 years from November 12th, 1886. Ground Bent, JE9 per annurn.- Appiy John Pntohacd and Porter, Auc- tioneers, Bangor. y139c113N TO BE SOLD by Private Treatv. the several JL stacks of well-harvested HAY, of the growth of 1900 (except where otherwise stated), standing at the undermentioned: Stations on the Cambrian Railways, and estimated to contain the respective quantities, more or less, also undermentioned, viz:—Llynclys, tons; LI an- ymynech, 7 tons; Llansantffraid, 6 tons; undermentioned, viz. :-LlanymTnmh, 7 tons'; IiansantfFraid, 6 tons; Kerrv (1899),' 2! tons; Llanidloes, 9 tons; St. Harmons (1899), l tons Builth, 5 tong; Aberedw, 3 tons Boughrood, 6 tons Borth, 2 tons; Pensarn (1899), 4 tons; Pensaro, 4 tons; Harlech (1899), 7 tons: Har- lech, 8j tons; Talsa-rnau (1899), 6! tons; Tal- sarnau, 6 tons; Portmadoc, 4 tons; Criccieth (1899). 10 tons; Criccieth, 9 tons; Abereroh (1899), 5 tions; Abererch, 7 tons; total, 114 tons. For further particulars, and to treat, apply to C. S. DENNISS, Secretary. Oswestry, Oct., 1900. y656mc flit 8iJùI. PENOAENEWYDD, CHWILOG.—Yn EIS- JL ien, GOF, wodi arfer a gwaith gwlad. Hefyd y mae Ty yn gyfleus.—Ymofyner a John Pierce. y808w BOOT TRADE.—Wanted, MANAGER for Branch Shop in North Wales.—Apply, stating references, to Stead and Simpson, Ltd., Leiceeter. Y7995 WANTED a SUB MANAGER at the Dorothea Qaarries, Nantlle.—Applica- tions, with full particulars and testimonials, to be sent to R. Norman Davies, Dorothea Office, Carnrvon. yl46cl23N WANTED, two or three good BLACK v v SMITHS, nsed mostly to Implements and Repairing Work. Good wagas for steady workmen.-Apply to Eynon Thomas, Imple- ment Works, Llanybyther. yl28s P.INTING.-Wanted, at once, smart intel- JL ligent youth as APPRENTICE to Letter- press Printing (News and Jobbing). Must nnderstacd Welsh and English. Apply, Manager, Herald," Carnarvon. c-w CEFFYLAU RHYFEL.—Yn Eisieu, COB- C IAU cryfioa (Ceffylau sen Gesyg) o 14.1 i 150 nchder, ao o 5 i 9 oed-—Ymofyner ar un- waith ag A. W. Jones, Plaa Han, Gaerwen, R.S.O., nen M. E. Jones, Vcel Ferry, Anglesey. yl45N VTRANTED IN CANADA, Capitalists, I W Persons with moderate Inoomes, Farmers, Miners, and Young Men and others r desiring to Learn Farming. Illustrated Hand- books ani Maps, issued oy the Government, may te had post free on application to Canada Government Office, Western Mail Buildings, I Card ff. Write for particulars. y143clllm30N YN EISIEU, ar unwaith, ATHRAWES GYNNORTHWYOL (Art. 50 neu 52) yn yr Infant Department. Hefyd, ATHRAWES GYNNORTHWYOL (Art. 50 nen 52) i gymeryd gofal Standards I. and II. yn y Mixed Depart- ment, ac hefyd i gymeryd gofal y gwnio. Ceisiadau, yn amgau tri Testimonial ac yn uodi v- cyilog ddisgwylir, i'w hainfon erbyn Ionawr lOfed i'r PARCH P. JONES ROBERTS, y813 Llys Menai, Portdinorwic. D A iN E D D. YMWELA DR JONES, D.D. BURGEON DENTIST, BANGOR, A Llangefni, ya 16.. Lledwigan Road, bob dydd lam. Yn Ll»n«rch]rmedd o 10 hyd 1 o'r gloch ao ya Smlwch o 2 hyd 5 o'r gloch, gyda Mr Hughes, Stationer, 8, Market Street, Dyddiau Mawrth, Ionawr 22ain, Chwefror 19e?. Mawrth 19eg, Ebrill 16eg, Mai 14eg, Mehefin lleg. Ebenezer a Llanbetrit dydd Mawrth oyntaf ar 01 Sadwra tal. Yn Betheadi y dydd Mawrth cyntaf AR OL BETLO. Ym Bangor 808 dyad, *a 4lyddism Mawrth a faIL yll3. Ts a waterproofer for ■ SSHHK BOOTS & HARNESS. Softers and preserves Soners and preserves GOLD MEDAL the leather. Pleasant 1 ■ • odour, allows polishing with blacking. 22Exhi- ■ limillll bttion Highest Awards. MUNifll ■ Tins 2d, 6d, and 2s 61 Bootmakers, Saddlere, Ironmongers,&c. Mana- factory Pulwiah, London. a746w JRasrtadwl AMERICAN INVESTMENTS. INVESTMENTS in American Properties pay i. the Highest Rates of Interest. American Farm Lands are very rapidly increasing in value. Farm Mortgage Securities, Building and Commercial Loans are negotiated. Money Invested safely for Foreign Investors in large or small sums. Farm Lands for Sale in large or small tracts in all the great Agricultural States. For further information or descriptive Book. lets, Maps and Rates, address RICHARD W. DAVIS, Bangor, Wisconsin, yl47u U.S. America. PttOFTR Y GOLWG YN DDIDAL 8AB R. G. OWEN, F.B.M.C. (Felow of the Spectacle Makers' Company, Guild Hall, London), a gwneit unrhyw Ddiffyg yn y Llygad i fyny trwy Wydrau am brisian rhesymol. GRIFFITH OWEN A'l FAB I WATCHMAKERS, JEWELLERS, SILVERSMITHS, AND OPTICIANS LLANRWST. y252a DODREFN! DODREFN DODREFN! GELLIR cael pob math o DDODREFN TX rhagorol yn 8, MARKILT STREET. Ceir yno Fargeinion di-ail mewn CYPBYRDDAU GWYDR, CHEFFONIERS SUITES 0 BOB MATH, (JWXLYAU HAIARN A PHRES, yr oil o'r Gwneuthnriad Goren ao am Brisiau Isel irwia. Cofier y.Cyfeiriad:- WILLIAM THOMAS 8 MARKET ST. REEl, CARNARVON. y5648 NEWYDD DA I FFERMW fR AC EREILL GWAITH DVVR. YN BOSIBL YN MHOB MAN. JAND T> T71DWARDS, Jti. JOJ :PEIRIANNWYR, L:LA\N U W C H L L Y N, BALA, A ddymnnant hysfcysn en bod wedi perffeithio Cynllun (Patent) trwy ba un y gallant welthio nnrhyw Beiriannau, hyd yn nod pe byddent filldir nen ychwaneg o bellder oddiwrth yr Olwyn Ddwr. Dwy Wire ar Patent Pulleys yn unig fydd eisien. Am ychwaneg o fanyllon anfonwoh i'r Cyfeir iad uchod. Y2103 I JglCHMOND JONES AND SONS, 120, LONDON ROAD, LIVERPOOL. PIANOS, ORGANS, By Collard, Brinsme id .^Allison, Hopkinson Monington and Weston, Hauptmann, rEberhardt, Dominion, 'Sterling, Earnf^Packard, etc. CASH or HIRE PURCHASE At Lowest Prices.: Iron Frame Pianos from f 0/6 per month. Organs from 5/- per month. Carriage paid to any part of Wales on receipt of first month's instalment. Write for Illustrated PrioeLid-FBzz. JJICHMOND JONES AND gONS 120, LONDON ROAD, LIVERPOOL y343N N 0 E L I A S, THE ONLY PRATICAL BILLPOSTER IN PWLLHELI, and Owner of all the Hoardings in Town and District aB93e. COLWYN BAY. I THE largest owners of Private POSTING STATIONS in Colwyn Bay, Llandudno, Conway, Penmaenmawr, Abergele, and all the surrounding district are the Colwyn Bay and District Advertising and Billposticg Co., Ltd.— Only one address, Powis House, Colwyn Bay: J. R. Morris, Managing Director and Secretary. c532yrK NANTLL* TALI. W. QRUTITH JJAVEBg, M—b»i ■ 8f the UaiHd Bfllvostere AMoclatifflK BILLPOSTER TOWN CRIER. PBNTGBOES. H.B.O. ■iBpeetiag is tko atifkWrkaod des* at amb reasonable terms, n4 all crdara ^wutsally .1!y emewbod. z C 8 0 C 8 \a.¥ < Ž tpo > Ceir pob math o nwyddaa cartref o'r 1;11 oreu fa y lie uchod. Derbynir gwlan am y nvrrddan. &c. Gweuir a throedir Hosanau gyda'r edafedd cartref goreu. Bydd John Jones yn Market Hall, Porthmadcar, bob G^vner. y329 EVERY MAN Suffering troB NERVOUS and PHYSICAL DEBILITY *hould send for valuable pamphlet explaining how all larroua aad organio derangements may be no- sucfally treated without stomach medication. Tke method in es" and pleasant, and will effect a perfwt ud permanent cure. Sent sealed. Post Free.-Ae,<ITm, E. NORTON, 69 and 60, Chancery Lane,London, E.C. Est. 30 years. Sffasnsriwl LIVERPOOL. 1LES' (late Thomas) TEMPERANCE COM- MERCIAL HOTEL, 32 and 34, Norton Street, REOPENED under entire New Manage- ment close to Lime Street Station. Bed and Breakfast from 3s, y59lE Proprietress, M. A. ILES. Ymwelwoh a Hen Befydliad H. JONATHAN A'l FABt CAERNARFON, lie y ceir :Stm Newydd o Hetiau Silk a Ffelt Hetiau Ffelt o is 11c; Trow sum a o 3s 6c; Crysau o Is lie i fyny. y283w jyjR JOHN H U G HE S, ARCHITECT, SURVEYOR, AND CIVIL ENGINEER (Engineer for the Pwllheli Pier), PWLLHELI AND COLWYN BAY. Hazehnere, Lawson Road, Oolwyn Bay. Bay View Terrace, PwUheli. o484y587 Edward r>AViEb a*i eibion, i f Crown St., CAERNARFON. Gwneir pob math o Erydr, Scufflera, Gatian, Railinigs, Ac., Cerbydau, yn oynnwys Brakes, Wagonettes, Spriog Carts, Dog Oarts, &e. Hehd Trwair Cerbvdau, Troliau, &c. Hefyd gellir cael pob math o Shaffiiau, Spokes, Bothau Humiau, &c.,at Garbydau a Throliau am brisiau rhesymol. y756a fynwoh am DIXON'S DUBLIN SOAPS. Hwy yw y goreu. THE ERNE SOAP & CANDLE WORKS, DUBLIN. Sefydlwyd yn 1813 615w DYMUNA RICHARD EVANS, MEDDYG ESGYRN (Bone Setter), PENYGROES, Hysbysu y bydd i'w weled yn wythnosol yn y lleoedd canlynol :-Pwllhel1, Dydd Mercher, yn y Cwmstradllyn Temperance, 20, Penlan Street. Blaenaa Ffestiniog, Dydd Ian, yn 6, Church Street. Porthmadog, Dydd Gwener, yn y Sportsman Hotel. Caernarfon > Dydd Sadwrn, yn y Nawborough Arms a'r Sein Delyn. y39.3.s PORTMADOC. THE only BILLPOSTERS in Portmadoo, JL Tremadoc, Minffordd, Penrhyn, Bead- gelert, Penmorfa, etc., are the Colwyn Bay and Distriot Advertising and fiillposting Co., Ltd., who have purchased the two businesses carried on previously by Messrs Evan Davies and Owen Roberts. New Private Stations in all the above places: Communications to Powis House, 1 Colwyn Bay; Parcels to Owen Roberts, 3, Church Street, Tremadoc. c533vrE CYFLEUSDRA NEILLDUOL I BROFI'R LLYGAD. -T-wmtr*. Bydd JOHN W. JONES F.B.M.C. (by House, CRICCIETH, yn calw yn masnachdy Mr W. Owen, Chemist, PWLLHELI, bob Dydd MEROHER. lie gellir ymgynghori ag ef mewn perthynas i ddiffygion y golwg yn DDIDRAUL. I Mewn achoaion y bydi gwydrau yn angen- ) rheidiol gellir eu pwrcasn am brisiau rhesymol gan J. W. Jones. y76CE II WHERE TO GO FOR MEN'S OVERCOATS. WHERE TO GO FOR YOUTHS' OVERCOATS. WHERE TO GO FOR BOYS'|OVERCOATS. BETTER YALVKIIMPOSSIBLE. EQUAL VALUE IMPROBABLE. v ARIET Y;U^S URPASSED. Address- CHARLES JOKES, :(LATE R. rAnav), CAMBRIAN HOUSE, I 13 9-141, HIGH STREET, I BA K a-OR. I YICO I OUR WHOLESALE AGENTS are Messrs W. H. Smith and Son, Dale Street. Liverpool; Messrs C. Conlan and oo., Crosshall Street, Liverpool; Mr J. C. Aston, SmaObrook Street. Birmingham; Messrs Everett and Sons, Bell's Buildings, Salisbury Square, London.
AT EIN GOHEBWYR, ............
AT EIN GOHEBWYR, A.C. (Bwlchtocyn).-Mater i'w drin yn frawdol yn y seiat yw yr eiddoch; ac nid un i ym- fflamychu arno dan ffugenw yn yr "Herald." DERBYNYDD.—Doniol iawn yw cynllun y cyfaill hwn o "brofi" mai 1900 yw blwyddyn gyntaf yr ugeinfed ganrif. Cymer yn ga,niataol fod rhyw flwyddyn ganddo a elwir A.D., a rhifnoda hono yn "1." Yna dyd "2" uwchben "1" "3" uwchben "2," ac felly yn y blaen, hyd oni ddaw i'r casgliad y dylid dodi "100" uwchben "99." Lol!
^r-iSTn1: DYDD MAWRTH, IONAWiR…
^r-iSTn1: DYDD MAWRTH, IONAWiR 1, 1901. HEN A NEWYDD. Heddyw, dechreuir canxif newydd, yr ugein- fed o'r cyfnod Cristionogol. Naturiol yw ceisio tremio i'r gorphenol dros y cyfnod maith er pan aned y Ceidwad; dros y cyfnod o gan' mlypedid sydd wedi gweled pethau mor ryfeddol tnewn byd ac eglwys, yn NghymrulW PhTydain,r cydfyd cnni; a. thros y flwyddyn ddiweddaf o'r ganrif, a fu mor gyfoethog mewn digwydd'ad- au dyddoitol a chyfFrons a'r un o'irhagflaenoriaid. Ond pwy sydd yn ddigonol i'r pethau hyn? Rhaid fydidai wrth gyfrolau, yn hytrach nag YCll- ydig baragrapbau i olrheinio y ohwyldtfoad an/oesol ac ysprydol, a ddily-nodd weithiad v lefain a roed yn y toes gan y Prophwyd o Nazareth. Rhaid fyddai <>Lrheinio sut v à:J.d- feiliodd, yr ymranodd, ac y syrthiodd YmheroJr- aeth Rhufain. Rhaid fyddai dangos sut y cod- odd cenedloedd F-wri>P ar ei seiliau; sut y daetli yr Yspaen yn gyntaf, yna Ffrainc yna Prydnin i gymeryd y flaenoriaeth yn Ewnop llhaid fyddai oofnodi decitteuad, ymledaema-d, alieKtair- iad lluoedd Mahbanet a'i ganlynwyi. Rhaid fyddai amlinellu codiad y Bab--ii,.tb-ar y cyntaf t fel gallu gwareiddiol a chyflaiareddcl yn Ewrop baganaidd, anwar, a rh-,(e!gar. weoyn, ei rhwysg, eithrahia, ei hafergooledd, ei phydredd, a'i chreulondcb. Rhaid fyddai croniclo sut yr agorwyi byd newydd i'r corph gan Columbus; a bydoedd nevydd i'r meddwl, gan y sawl a, ddy- feisiodd argraphu, pwy bynag ydoedd. Rhaid fyddai croniclo prif n'odwedldion v Diwygiad Protestanaidd drwy Ewrop, a'r effaith a gafodd v deffroad, ar gredoau, dyheadau, a buchedda-u. v cenedloedd. Mewn rhai gwledydd; ac yn benddifaddeu yn Nghymru, gwiw fyddai ych- waJiegu hanes codiad a, chynnvdd Puritaniaeth ac Ymneijiduaeth. Unwaith eto, pwy sydd yn ddigoi^^l i'r pethau hyn? Braidd na atebem "'Does neb yn y byd yn ddigonol." Mae'r cyfnewidiad a'r cynnydd, sy'n ddyledus i'r Efengyl, yn yStyr fanylaf y gair yn annhxaethol. O'r holl giuirifoedd, nid y lleiaf yn sicr ydyw yr olaf. Mewn amryw gyfeiriadau, yr oedd, heb os nac onibai, yn ddihafal. Rywbryd yn moreu y byd, dysgodd dynolryw i gyneu tan, i adeiladu, i doddi meteloedd, i ddofi anifeiliaid, i drin tir, ac i fordwyo. Ond er's dwy fil o flyn- yddau ychydig iawn a ddyfeishvyd o'r newydd. Er engraipht, gallai Iwl Caesar anfon neges o Lundain i Rufain mor gynted ag y gallai'r Due Wellington yn anterth ei glod. Mewn dyfeisio a darganfod, mewn darostwng y ddaear ac ar- ghvrddiaethu arui, gwnaed agos cymaint o waith yn y ganrif sydd newydd derfynu ag yn holl ganrifoedd ereill cred o'r dechreu i'r diwedd. Ager: hyny yw, rheilffyrdd, ffactrioedd, a llop-gau ma,wrion eyflym; trydan: hyny yw, dofi mellt i negesua, i droi olwynion, ac i doddi meteloedd—dyna'r ddau air mawr sy'n cynnwys llawer, ac yn awgrymu mwy am y chwyldroad peiriannol a materol. Y mae effeithiau y cyf- newidiad braidd yn anhygoel ynddo ei hun; ac yn ei 4ddylanwad ar gyflwr cymdeithasol y werin yn aruthrol. Yn mliob gwlad yn Ewrop ma.3 breintiaui y w wedi eu eaugn; ac un o'r pri: resymau am hyn ydyw fod gan y gweithwyr ddihangfeydd a agorwyd yn benaf gan ager a I thrydan. Pan fydd'ai y tirfeddiannydd a'r olieiriad yn myned yn rhy ormesol, ffoai y werin dros y mor i America neu Awstralia, neu ynte i'r glofeydd, y chwareli, a'r ffactrioedd newyddion. Gwir yw hyn am bob gwlad yn Ewrop. Gwir arbenig ydyw am barthau o Brydain, Cymru a'r Werddon yn neillduol. Mewn amryw wledydd, y mae addysg y werin wedi cael lie amlwg iawn yn ystod y ganrif. Yn hyn o beth, bu'r Ysgotland, yr Unol Daleithau, a Germani, ar y blaen; ac y maent yn medi enwd toreithiog o fudd mewn canlyniad. Yn Nghymru. ar ddechreu'r ganrif, isel iawn oedd safle addysg. Er fod Griffith Jones, Llan- ddowror; Madajne Bevan, Charles o'r Bala, ac ereill, wedi gwneyd gwrhydri, dangoswyd gan Ddirprwyaeth 1847, pa mor druenus o wael oedd eyflwr addysg. Yn fuan ar ol hyny, sefydlwyd llawer o Ysgolion Eglwysyddol, ac o Ysgolion Brvtanaiud. Ychwanegwyd atynt y colegau cenedlaethol, y colegau duwinyddol, a'r ysgolion canolraddol, ac yn ddiweddaf, • Gyfathrofa, pinacl yr adeilad. Ceisier sylweddoli Cymru heb reilffyrdd, heb ond ychydig iawn o chwarelau a, glofeydd, heb ond nifer fach o ysgolion gwachul, heb newyddiaduron na misolion, ei gwerin heb bleidleisiau ac heb gynnrychiolwyr yn y Senedd, y bwyd yn'brin a drud a garw, y tai yn fychain ac anghysuras, llwybrau dianc yn gy-fyng, llwybrau dyrchafiad yn echrydus o serth I a pheryglus,—ceisier sylweddoli hyn oil; a cheir sail dda i lawenhau, i ddiolch, ac i obeithio. I Ond bu ochr ddu i'r ganrif hefyd. Rhaid cofio Gwraig Lot; ac "wrth edrych yn ol, rhaid peidio anghofio Ilawer peth digon Sodomaidd a'i hagrai. Dichon mai un o nodweddion duaf y ganrif ydyw yr anianawd ryfelgar sydd wedi ffynu drwyddi. Ni ddistawodd twrf y fagnel, ni pheidiodd afonydd o waed lifo, er boddloni rhaib penaethiaid a gormeswyr. Ymladd i lethu Napoleon, am fod gwerin Ffrainc am gael brenhin etholedig yn lie brenhin etifeddol oedd busnes dechreu'r ganrif. Croniclir rhyfel y Crimea, lie bu Ffrainc a Phrydain yn cynnal i fyny bydredd y Twrc rhag i Rwsia ei drechu; rhyfel i lethu brodorion India, rhyfel cartrefol America, rhyfel rhwng Ffrainc a Germani; rhwng Twrci a Rwsia, rhwng Twrci a thir Groeg, rhwng China a Japan, rhwng America a'r Yspaen, rhwng Prydain a'r Aipht, a'r Der- fisiaid, ac a'r 'Boers—heb son am fan ymgyrch- oedd aneirif yn mhob cwr i'r byd. Terfyna y flwyddyn a'r ganrif yn swn tywallt gwaed. Er fod cynddaredd ffrochwyllt y Jingoes wedi cymedroli cryn dipyn yn ddiweddar, prin y gellir hawlio fod y byd-nac hyd yn nod yr Eglwys wedi sylweddoli pa. beth yw egwyddorion Tywysog'Tangnefedd. Gweinio'r cledd, tori cil- ddannedd -offeiriadaet,h, ffrwyno'r fasnach feddwoL dadsefydlu'r bendefigaeth, sefydlu cyf- iawnder a heddwch gweithfaol, dyma bethau na wnaed and yn rhanol (os o gwbl) yn yr hen -ar I ganrif. Onid oes felly ddigon o waith yn aros i'r Ganrif Newydd? Am y flwyddyn olaf o'r ganrif, y mae ei hanes cartrefol yn bur gysurus. Ffynodd masnach ac amaethvddiaeth. Teyrnasodd prysurdeb yn y chwarelau, y glofeydd, a'r ffactrioedd. Ag eithrio helynt adfydus y Penrhyn, ni bu ond ychydig o ymryson rhwng cyfalaf a llafur. Mewn gwleid- vddiaeth nid oes ond un pwnc yn myned a'n holl fryd-dechreuad, ysgelerder a dirywiad y rhyfel erchyll ac anghvfiawn presennol er llethu anni- byniaeth y Boers a lladrata eu gwlad, ac yn arbenig eu cloddfeydd aur. Cawsom etholiad cyffredinol, ond prin y ceid sylw at ddim ond "Khaki." Er fod tua chan' miliwn wedi eu gwario; a 72,000 o ddynion wedi eu colli, ni ddaeth y diwedd eto; ac er fod y rhyfel, meddid, wedi dybenu, son sydd am anfon cat- rodau yn ol o Brydain ac Awstralia. Er gwaethaf yr ymfflamychu Jingoaidd, methiant o safbwynt Chamberlain a'i blaid fu'r etholiad; canys dangoswyd fod Rhyddfrydiaeth yn fyw a chryf, yn enwedig yn Nghymru. Dangoswyd iechyd gwleidvddol Cymru yn amlwg iawn drwy y mwyafrif ychwanegol a sicrhawyd i Mr Lloyd- George yn mwrdeisdrefi Arfon. Am y Werddon, amlwg ydy, mai breuddwyd gwag ydyw y dyb fod Ymreolaeth wedi trengu. Mae'r Gwyddelod yn fwy unol nag erioed ac yii awr, o dan ar- weiniad O'Brien y Pabvdd, a Russel y Protest- ant, ymfyddinant i ddymchwel landlordiaeth. Yn myd addysg nid oes dim hynod iawn i'w gof- nodi, ond fod ein colegau a'n hysgolion yn parhau i lwyddo. Parhant hefyd at estyn eu cortynau. Mae Caerdydd yn myned i adeiladu Aberys- y twyth yn myned i sefydlu adran gyfreithiol, a Bangor i ychwanegu adran fwnawl. Bu'r Eis- teddfod Genedlaethol, yn Lerpwl, yn llwydd digamsyniol yn mhob adran, serch i ormod o'r prif wobrwyon cerddorol fyned i Loegr. Ychwanegwyd amryw lyfrau dyddorol at len- yddiaeth ein gwlad. Diau mai y mwyaf poblog- aidd a chynhyrfus oedd llyfr Mr Beriah Evans ar "Ddiwygwyr Cymru." Fel y dengys ein colofnau heddyw, nid yw y dadleuon y bu'r llyfr yn achlysur iddynt wedi darfod eto. MJ¡,e'r Prifathraw Rhys, o Rydychain, wedi cyhoeddi gwaith llafurfawr yn Saesneg ar wehelyth, traddodiadau ac arferion Cymru; ac y mae ar fedr cyhoeddi un arall ar ei hofergoelion. Parha ein cyfnodolion yn fywiog, amrywiol, a phoblogaidd. Ni chlywsom fod ychwaDegiad at eu nifer eleni; ac os darfu am rai ohonynt, ni ddaeth y newydd i'n clustiau. Dengys ystadegau yr enwadau crefyddol gynnydd eto. Hawlia'r Bedyddwyr gynnydd o 5509 o aelodau. Hawlia'r Methodisaiaid gynnydd o chwech o eglwysi a 2346 o gymunwyr. Hona'r Annibynwyr gynnydd o 2340, a diau fod gan, y Wesleyaid gronicl cyffelyb. Gweddus yw cydnabod fod yr Eglwys Sefydledig mewn ugeiniau o blwyfydd wedi deffro, a'i bod, yn ei dull estronaidd ei hun, yn gwneyd 'gwaith rhag- orol. Ond cyn belled ag y mae a fyno a'r Cymry Cymreig (serch fod ambell weinidog yn symud i'w chorlan am resymau boddhaol iddo ef ei hun), nid ydym yn tybied fod ei chynnydd yn debyg o synu neb. Yn ystod y flwyddyn, collodd Cymruamryw wyr adnabyddus a d'efnyddiol. Yn eu plith, gellir nodi'r Prifathro Edwards^ Bala, penaf vs- golor Beiblaidd Cymru, yn ddiau; Ardalydd Bute, gwr o ddigymhar ddysg ia gwybodaeth am len a. hanes y Celt; Dr Edward Jones, Dol- gellau, Rhyddfrydwr cadarn, a gwr oedd noddwr hael i addysg; y Parch W. Venables Williams, ficer Llandrillo-yn-Rhos, un o'r eangaf ei fryd o glerigwvr 'Eglwys Loegr; Dr J. R. Morgan 1 11 n (Lleurwg), LI-anelli, un o weinidogion enwocarÍ y •Bedyddwyr Cymreig y Parch Thomas Roberts, Bethesda, un o weinlidagion mwyaf dylanwadol y Methodistiaid; yn nghydla'r rhai a) ganlyn, a wnaethant lawer o wasanaetih ,gwerthfawr, bob un yn ei gylch :—Mr Pryse Pryse, Gogerddan Mr John Robinson, Talysarn, sir Gaernarfon; Capt,en Rowley Conwy, Bodrhyddan; Mr H. Finchett-Maddoclcs, Caernarfon; y Parch Isaac Thoirias, Parch 0. J. Roberts, Llanfair, Mon; y Parch Robert Roberts, Treforris; Henadur T. P. Roberts, Rbuthyn; Parch William Parry, Colwyn Bay; Parch Abram Roberts, Llundain; Pardh J. 0. Jones, illanberis; Parch P. Con- stable Ellis, Llanfairfechan; Capten F. Mansel Morgan Parch John Williams-iMeyrick, rheith- or Beaumaris; Mr T. Gold Edwards, Dinbycu Capten Wynn Griffith, Caernarfon; Mrs W. J. Parry, Bethesda; Parch Elias Owen, Llany- blodwel; Parch R. S. Williams, Dowlais Syr Henry Tate, Mr John Blackwall, Llanrwst; Oanon Evans, ficer Rhymni; Dr Roger Edwards, Colwyn Bay; Parch E. M. Roderick, ficer Rhiw- abon; 'Mr J. J. Evans, Nantlle; Parch W. Wil- liams, gweinidog hynaf y M.C. yn Neheudir i Cymru; Mr John Jehu, Llanfaircaereinion; y Proffeswr Thomas Jones a'r Proffeswr Alfred Hughes, dau ben swyddog 'yr Yspytty Cymreig yn Neheudir Affrica; Machreth Mon, a Meiganr,, oedd yn dra hysbys fel beirdd, a iM. Jules Riviere, v cerddgar (Ffranewr a ddewisasa.i wneyd ei gartref gyda'r Cymry. Ar ddiwedd oanrif ag yr edrych ei therfyn yn llai gobeithiol iur lawer cyfrif na'i dechreu, a blwyddyn na rydd ei hanes glod yn y bycl i'r gwledydd a gyfrifir ar y flaen gwareiddiad, y mae i ni eto imint i obeithio am bethau gwell, ac i ddymuno i'n darlienwy:' oil Flwyddyn N ewydd Dda.
PERSONAU A PHETHAU.
PERSONAU A PHETHAU. Mae'r Pab wedi estyn ei jiwbili am chwe' mis i'r holl Babyddion namyn rhai Rhufain. Honir gan rai fod chwyldroad yn debyg o gymeryd lie yn swyddfa.'r "Daily News." Cafodd pob un o weithwyr cloddfa'r Benallt, Rhiw, 10s yn rhodd Nadolig gan eu meistr. Dywedir y cymer priodas Due Westminster a Miss iCornwallis West, le yn Llundain cyn y Grawys. Y mae Bwrdd Ysgol y Bersham wedi pender- fynu codi yr oed plant y bydd yn rhydd iddynt adael yr ysgol o 13 i 14 nilwydd. Yr wythnos ddiweddiaf, gwerthwyd Beibl Cymireig Esgdb .Morgan aim 19p, yn Llundain. Yr oedd amry w o'r dialenall ar goll. Cafwyd y swm o 200p yn y basar a gynnali- wyd yn Connah's Quruy, er budd y drysoria ladeil- aclu yr eglwys BresbyteraJidd Seisnig. Dydd Iau, bu Syr Wa,tkin Williams-Wynn yn hela. am y tro oyntaf y tymhor hwn, a llongyf- archwyd ef ar ei ddychweliaid1 i'r maes. Aeth dau grwydryn i gysgu ar ffwrneisiau Cyfartha, ger Merthyr Tydfil, nos Fercher. Cafwyd hwy boreu Iau wedi mygu i farwolaeth. Bu farw Arglwydd William Beresford, ddydd Gwener. Gwr adnabyddus yn mhlith y rhai a chanddynt ddawr mewn rhedeg ceffylau oedd d. Bu yn Eglwys Aber wasanaeth er cof am John P. Griffiths, brodor o'r plwyf, ac un o Wyr Meirch sir Ddinbych, a ladded yn y rhyfel yn Affrica. Dywedir yn awr fod gobaith nad yw'r Capt. Watts-Jones, y mae ei d-eulu'n byw yn Llanfair- fecihan, wedi ei ladd1 yn China, fel y cyhoeddwv d1 bythefnos yn ol. Cwblhawyd trefniadau i gynnal cynnadledd o 11 'blaadi lieddwch yn Nwlnaerdydd. Adda-wodd Mr Lloyd-George, A.S., a Mr Bryn Roberts, A.S., fod yn bresennol. Yn mysg yr arholwyr yn Rhydychain. y I flwyddyn nesaf, y mae Mr Owen M. Edwards, a Mr S. G. Mostyn, Coleg Exeter, a fu un adeg yn ddarlithydd yn Ngholeg Dewi Sant. I Aeth yn ymrafael rhwng nifer o ddynion yn -tu Kentucky, Unol Daleithau yr America, ddydd Nadoli<> Yr oeddvnt oil bron wedi meddwi. Lladdwyd deg ar hugain yn ystod yr ysgarmes. Dydd Sadwrn, yn Nghyfnewidfa Llundain, hysbyswyd fod tri ar ddeg o^ gwmniau wedi ffaelu a'r golled dros ddwy filiwn. Yr achos, meddir, oedd! cyflwr y fasnach ar fwnau West- ralia. Bu Arglwydd Armstrong farw yn ei breswyl- fod, gerllaw Newcastle, ddydd Iau. Efe oedd y prif bartner yn musnes Armstrong a'i Gyf., lie gwneir llongau, ac arfau rhyfel. Yr oedd mewn gwth o oedran. Yn Pglwysfach, ger Glandovey, aeth dau fachgen i chwareu gyda llawddryll Uwythog. Aeth vr ergyd allan drwy law un o'r hogiau a tharawodd yn erbyn bwcwl y belt oedd gan y y llall am ei ganol. Cafodd Mr A. T. Keene, Wyddgrug, delegram oddiwrth ei-fab, y Capten Keene, o Affrica, ddydd! Nadolig, yn dyweyd fod y Gwirfoddolwyr Cymreig yn iach, ac yn dymuno gwyliau llawen i'w cyfeillion yn N gnymru. Ar gymhelliad- Arglwydd-raglaw sir Drefald- wyn (Syr Watkin Williams-Wynn), y mae yr Arglwydd Ganghellydd wedi gwneyd y Mri G. H. Mytton, H. R. E. Harrison, R. H. Jones, ac A. Graham yn ynadon sirol. Dydd Sul, gwnaed protest gan Mr Kensit, yn erbyn ordeiniad un o'r diaconiaid a gyflwynid yn Eglwys Gadeiriol St. Paul, Llundain, yn offeir- iad. Ofnid yr aethai'n helynt, ond wedi gwrth- dystio, aeth Mr Kensit allan. Nawn ddydd Iau, saethwyd Mr John Bowen, a drigai yn Fferm Nantymosl, ar fynydd Gelliowen, Dyffryn Abertawe, gan un o nifer o herwhelwvr oedd ar ei dir. Y mae efe mewn sefyllfa ddifrifol. Diangodd y dynion. Wrth ddesgrifio ymlid, Do Wet, dywed igoheb- m ydd arbenig y Press Association:—"Un noson, ar ol tywyllu, y rhuthroddy Meirchfilwyr Grm- reig a ganol y Boeriaid oedd* yn dianc, gan ddetf- nyddio eu llawddrylliau a phenau eu gynau gydaig effaith mawr." 11 Gwnaed cais i ddryllio tren ar linell newydd Rhos a Gwrecsam yr wythnos ddiweddaf. Darfu i rywun ddodi nifer o hen olwynion a phethau ereill ar y rheiliau gyda'r bwriad o ddryllio tren y gweithwyr. Yn ffortunus, gwelwyd y pervgl mewn pryd i ochel dtamwain. Yn ngharchar Walton, Lerpwl, boreu Iau, dienyddwyd Joseph Bergin, dyn ieuanc a ladd- odd ei gariad trwy ei saethu. Ei ddymuniad olaf oedd ar i'w frawd roi torch flodeu ar fedd I yr eneth, a'r geiriau yma ar y dorch "Gyda serch, oddiwrth Joseph Bergin." Y mae y Parch W. C. Jones, gweinidog yr Eglwys Gynnulleidfaol Gyntaf yn Sharon, Pennsylvania, wedi ymddiswyddo. Y rheswm a ddyry dros hyny yw tuedd gysglyd ei gyn- nulleidfa. Cyhuddai un diacon o gysgu yn y capel am bymtheg Sul ar ol eu gilydd. YnMraiwdlys Chwarterol sir Ddinbyoh, ddydd Gwener, cymer y rhai canlynol eu lie fel ynadon Dr Job Medwyn Hughes, 'Manor 'House, Rhuth- yn; Mr Sampson Mitchell, Plas Dinas, Minera Mr W. C. Hughes, Fennant, Rhiwabon; a Dr John C. Davies, Plas-vm-,Rhos, Rhiwabon. Rhoddwyd derbyniad croesawus i Lieuteiiint Henry Chester Lewis Lloyd, ail fab y diweddar ]§?gob Bangor, gan drigolion Llanarth, sir Aber- teifi, ar ei ddychweliad o'r rhyfel. Yr oedd Lieutenant Lloyd yn swyddog yn y 3rd South Wales Borderers, ac aethvi Ddeheudir Affrica ar ddiechreu y rhyfel. Fel y canlvn y canodd "Llais v Gweithwyr" ar ddyrchafiad Mr W. John Griffiths yn brif arolygydd Chwarel Dorothea — Khyw lanw o wir lawenydd-daenodd Hyd wyneb ein broydd; Heb rwysg ffol, un o'n meib rhydd, Fawrhawn ni, ga'dd fri newydd. CafWyd yr Arglwyddles Waddoloz Churchill, un o'r boneddigesau1 oedd yn gweinyddu ar y lenhines, wedi marw yn ei rwely yn Osborne, foreu Nad-dig. Yr oedd yn ei chvnefin iechyd y noson gynt. Ganwyd hi yn 1826. Merch yd- oedid i ail Ardalydd Conyngham, a gweddw ail Farwn Churchill", a fu farw yn 1886. Honir fod rhagolygon am lawer o ymfudo o Gymru i Canada yn y dvfodol agos. Prin y ceir cystal cyfleusderau yn unman dan* haul i fferm- wyr diwyd i ddechreu byd yn enwedig os bydd ganddynt ddigon o arian i stocio. Ceir enw a chvfeiriad Mr Griffith, cynnrychiolydd Cymreig y wlad, yn ein colofnau hysbysiadol. Yn ystod y 'storm yr wythnos ddiweddaf, syrthioddi y goeden oedd uwch ben y bedd a. elwir yn aavr yn "fedd Gelert" yn Meddgelert. Dywedir y planwyd y goeden agos i gan' mlyn- edd vn ol" ac yr oedd miloedd o ymwelwyr wedi tori eu henwau arni. Y mae son fod v cynghor plwyf am dwtio t-ipyn ar y "bedd" eto. Dymuna -Eglwyswyr Cymreig Manchester, ar ymadawiad eu caplan, y Parch W. H. Ellis, a apwyntiwyd i fywoliaieth Rihesycae, ,ger y Wyddgrug, gael eurad neillduol o Ogledd Cyinni yn gapian iddynt, a'i fod i gael trwydded' gan yr esgob ei thun, ac nid bod yn gurad i un o'r per- soniaid Seisnig. "IAnwladgarol," ouide? Dvwedir fod gweithwyr ffordd haiarn Cwm Taf *yn anesmwvth iawn o h}'d, ac oni symudir yr hyn y cwvnant rhagddo n ddioed y bydd j n streic eto. Un o'u cwynion penaf yw fod tua 70 o'r rhai ddygwvd i weithio ar y ffordd adeg y streic ddiweddaf eto yn ngwasanaeth y cwmni, tra mae rhai o'r hen ddwylo heb gael eu gwaith yn 01. Cymerodd v Parch Thomas Johns, Llanelli, cyn-gadeirydd Undeb 'Cynnulleidfaol Cymru, niewn llaw' gasglu llyfrgell i'r Parch W. Hopkyn Rees, y cenadwr Cymreig enwog o Chi-Chou, China, sydd ,yn awr ar ymweliad a'lr wlad hon, yn lie y llyfrau gwerthfawr a ddinystriwyd gan y feoxers ar ol ymadawiad Mr Rees am v wlad hon. Yn ddiamheu. tie iheilpa cyfeillion Mr Hop- kyn IHess, Mr Johns yn ei ymgais. Boreu dvdd Mercher, bu farw M. Jules Riviere, arweinydd Cerddorfa Offerynol Pafilion Colwyn Bay. Bu yn arwain cerddorfeydd cy- ffelyb yn Llandudno am flynyddoedd. Yr oedd yn 82 mlwydd oed. Ganed ef yn Paris, a chofiai amseroedd enbvd yno. Claddwyd ef ddydd Sadwrn yn nghladdfa Colwyn Bay. Cy- ho'eddus oedd yr angladd, ac yr oedd nifer iawr yn bresennol, yn cynnwys cynnrychiolwyr or gwahanol fyrddau llywodraethol. Yn ol pob golwg, gorfycld: i'r wlad hon da.lu'n ddrutach nag y tvbiodd erioed hyd yn. nod mewn arian am ryfel y Transvaal. Y mae r miliwn- yddion, wrth gwrs, yn erbyn dodi dim o'r baich ar y cloddfeydd aur, a rhaid hyd yn nod i Chamberlain dynu ei gap i Rhodes. Yn awr,i dywed y Proffeswr Case, o Rydychen, y byddai trethu trefedigaeth het. roi iddi gynnrychiolaeth yn y Senedd Ymherodrol yn groes i'r ffurf- lywodraeth ac yn anfoneddigaidd. Ond nid am yrNun o'r ddau reswm olaf y peidid, wrth gwrs! Beth waeth gan y Jingoes am y ffurf-lywodr- aeth na boneddigeiddrwydd! I Dvdd Gwener, cvhuddivyd, Thomas Royles, aelod o Gvnghor Gwledig Kirkham, gerbron yn- adon Kirkham, o wéithroou fel cynghorydd ag yntau wedi ei anghymlhwyso. Dengys y dysti.'i- aeth fod y diffynydd, oedd yu gadeiryd-d pwyll- gor y peirlant tan a phwvllog addysg gell y cynghor, wedi darparu gwaith thaiarn yn niglyn a'r peiriant tan newydd. ac hefyd wedii darparu modelau i'r dosparth .addysg gelfyddydol. Dy- wedc,d,ti- cyfreithdwr Royles fod mynegiad wedi ei wneyd "trwy toa un y gaJlai y diffynydd ym- ddiswyddo. Yna, tynwyd yr achos yn ol. Cynnaliwyd cyfarfod yn ddiweddar Yn y Waenfawr, i gyflwyno anrhegion i'r Parch W. P. Williams, a fuasai'n weinidog Eglwys Anni- bynol Moriah am oddeutu deunaw mlynedd, ar ei ymadawiad. Llvwyddid gan Mr J. D. Evans, Cyflwynwyd anercliiad ac oriawr aur i M'r Wil- liams, a breichled aur i Mrs Williams, a thradd- odwyd anerchiadau gan y Parch Isaac Jones, Maesydref a Bozrah; Mr William Jones, diacon yn eglwys Moriah; Mr Richard Owen, diacon gyda'r Methodistiaid; Mr R. 0. Jones, clerc y bwrdd ysgol; Mr B. Williams, Pare; Parch James Jones, Parch Lewis Williams, a'r Parch T. Teynon, yr oil yn cwyno'u colled ar ol Mr Williams, ac yn dymuno'n dda iddo, i ba le bynag yr oedd yn myned. Gyda bod y cyfar- fod drosodd, meddir, daetli yn hysbys fod Mr Williams wedi penderfynu troi at Eglwys Loegr, a'i fod yn myn'd i Goleg Llanbedr i ymbaratoi. Wrth ddesgrifio brwydr a De Wet, ysgiifena y Private W. B. Jones, Penmorfa. o Klersdorp, De Affrica, at Mr Griffiths: —"Yr oedd fy n^hwmni yn y Hinell danio, a chollodd lawer o'r herwydd. Yr oeddem yn 110 yn myned allan. Yn awr, nid ydym yn 60. Gwelwch ein bod wedi colli llawer. Cofier mai colledi.on fy nghwrnmi fi vw y rhai hyn. Nis gwn am golledion cwmni ereill. Pan y d&etliiom yn ol o'i> maes, canfum ei fod wedi ei orchuddio a smotiau duon, hyny yw, cyrph 7 llaJddedigion. Yr oedd un Boer heb ei ladd, yn gorwedd ar y llawr. Saethasant ef hefyd. Ger troed y bryn. daethom ar draws Boer ar y llawr, gyda erfyn odditanio. Nidi oedd wedi ei anafu, a gofynodd aim ddiod. TrO-: ais fy mhen 'am foment, ac yna, ely-wais swn er- gyd. Wrth droi, canfum fod fy nshyfaill fwed!i saethu y Boer." Yr oedrieim "yn meddwl na.d oedd y Prydeinwyr yn llasdd y clwyfedigion! Yr wythnos ddiweddaf, bu Mr Ellis J. Grif- fith. A.S.. yn anercli ei etholwyr mewn gwahanol leoedd vn'y sir, a chafodd dderbyniad hynod groesawus. Yn mhob un o'r cyfarfodvdd pasiwvd yn unfrydol benderfyniad yn lion- gyfarch Mr Griffith ar ei ddychweliad yn ddi- wrtliwynebiad yn yr etholiad cyffredinol di- weddai; yn diolch am y gwasanaetli gwerth- fawr y mae wedi ei wneyd yn y gorphenol, ac yn datgan yr ymddiriedaetfi lwyraf ynddo ar gvfer y dyfodol. Anerchodd gyfarfodydd yn Llanerchvmedd nos Fercher, yn Malltraeth nos Iau, ac "yn LlanfairVnghornwy nos Wener. Prydnawn Iau yr oedd yn bresennol yn mhwyll- gor gweithiol Cymdeithas Ryddfrydol y Sir, yn Llangefni, pryd y penodwvd ef yn un o'r cyn- nrychiolwyr i fyned i Maneeinion i'r Gynnad- ledd fwriedir gynnal y mis presennol i ystyried adroddiad y lleiafrif or Ddirprwyaeth" ar Drwvddedau. Boreu Gwener, cyfarfu Mr Grif- fith 'Gynghor Dosparth Trefol Caergybi er eu cyfarwyddo pa fodd i fyned yn mTaen i ddyogelu buddiannau y dref yn wyneb y gwelliantau a. fwriedir wneyd gan y Bwrdd Masnach a Chwmni v Rheilffordd. Nos Sadwrn, anerchodd Mr Ellis Griffith aelodau Cymdeithas Lenyddol Dwyran ar "Hanesiaeth Gymreig,"
Bwrdd Undeb Dolgellau.Ir
Bwrdd Undeb Dolgellau. Ir r< SADWRN.—0 dan lywyddiaet.h Mr Cadwaladr Roberts, Ynysfaig. —. Pasiwyd i godi tanysgritiad y bwrdd tuagat y dit.iiiCt nurse o ddwy i dair gini.—Hysbysodd 1 .lien j_. Hughes iod y swm o 1320p vn ddv- ledus ar y cynghor, ac nid oedd ganddynt ond 450p mewn Haw i'w cyfarfod. Yr oedd yn cynnyg dros y pwyllgor arianol na byddo i ddim gael ei dalu ond i'r siopwyr o'r cymhorth allanol. Yr oedd amryw gannoedd o bunnau vn ddy- ledus i'r bwrdd o'r Cynghor Sirol. Yr oedd 232p yn ddyledus er y cyntaf o Ragfyr o Abermaw, a. 4/p o Llanfaohreth, ond dvwedid fod swm. ga-n y plwyf diweddaf yn y bane i gvfarfod a'r swm. Pasiwyd i erlyn plwyf Abermaw am y swm, ac i ysgrifenu at y Cynghor Sirol —Pasiwyd i loni trigolion y ty. I
Cyfarfod Misol Dyffryn Clwyd.
Cyfarfod Misol Dyffryn Clwyd. Cynn^-iwyd Cyfarfod Misol Methodistiaid Lamnaidd Dyffryn Clwyd, o dan lywyddiaeth Mr John Jones, Abergele, vn Rhyl, ddydd Gwener.—Yn nghyfarfod y prydnawn, traddod- odd Mr Peter Roberts, Llanelwy, anercliiad ar waith a chynnydd yrenwad yn y wlad yn ystod y ganrif. Yn niwedd y Kanrif yr oedd vn sir i )a;nbvch 117 o eglwysi; rhifai v capela.u, ysgol- dai. &c., 208; gweinadogion a phregethwyr, II; blaenoriaid, 440; cvmunwyr, 11,676; >a,"fwran- daw r, yn cynnwys1 plant, 17,000; a chasglwvd yn ystod v llynedd 22,214p.