Yr Herald Cymraeg

CAPLl. NEWYDD BWRIADEDIG PEN- MAENMAWR. Syr-,—A gaf fi fel un sydd yn teimlo tipyn o ddyddordeb yn eangiad terfynau ein cyfundeb •ofyn trwy eich colofnau beth sydd yn dod o'r eapel newydd a fwriadai rai o gyfeillion Peny- eaa ei godi yn Mhenmaenmawr ? Gwyr pawb erbyn hyn fod y tir, drwy garedigrwydd Miss Jones, wedi ei drosglwyddo i gynnrychiolwyr yr enwad yn y lie; ac yr oedd hefyd yn hysbys i bawb fod planiau wedi eu tynu allan a'u pasio gan y bwrdd Ueol, yn mhellach, cychwynwyd clirio y darn tir; ond er syndod i lawer lieblaw .6. y maer gwaith wedi ei etopio. Paham tybed? Tybed fod yr "undercurrent" a fu yn gweithio mor gryf, er iddynt fethu i rwystro J cychwyniad yr achos, wedi gallu codi rhwyetrau attaliol ar y ffordd ? Gresyn hyn ac ni ddylid I ei ganiatau.—Yr eiddoch, METHODIST. P en maenm a wr.

GWYR PORTHMADOG. Syr,—Yn unol a'r rhybudd dderbyniodd Oap- teJ> Prichard, B. Company R.W.F., fe alwyWy Gwirfoddolwyr ar y 15fed a'r 16eg i erfyn arnynt fyned allan i Affrica i ryddhau y rhai sydd wedi cael pwys a gwres y dydd. Mae yn ymddangoB na ddaeth neb allan. Wei, yr *edd pawb yn y swper, ychydig amser yn 01, yn mwynhau y sylwadau o ganmoliaeth iddynt yn ei galw yn ddewrion; ond erbyn 15fed a'r 16eg, rhaid i minnau gael rhoi fy marn am danynt. Yn lie dewrion, defaid ydynt oil. Os buont yn ddewrion, yn y swper y buont felly. Pe buasai ein bechgyn yn dybynu ar Wirfoddolwyr Porth- madog, buasent byth heb ei rhyddhau. Nid ydynt wedi sylweddoli beth ydyw gwirfoddol- wyr. Nid myn'd i'r gwersyllt unwaith yn y flwyddyn i fwynha.u ei hunain. Nis gallaf rhoddi gwen darnodiad ohonynt nag yn y geir- iau canlynol, "Duw y rhai yw eu bol a'u gogooiant yw: ed cywilydd." MADOGYN.

tfODION 0 LANLLYFNI. SYT,-Tra yr oeddwn ar fy ymdaith yma, un Sabbath, yn ddiweddar, tynwyd fy sylw gan bethau as y carwn. eu crvbwvll. Y peth cytttaf a welais ydoedd amryw o ddyn- ion ieueno o ardal gyfagos mewn man yn ngolwg pedwar o addoldai, mewn ymchwil am y gwniagen. Dyma arferiad gyffredin yn yr ardal yma ar y Sul, gan rai, gan eu bod yn rheolaidd yn myned allan cyn iddi dori y wawr o'r bron ac yn dyfod adref pan y bydd y trigolion yn y gwa- hanol addoldai. Os na ddiwygir yn y peth hwn, bydd i mi eu nodi allan dan eu henwau priodol. Peth arall a dynodd fy sylw a to oedd mynwent eglwys y plwyf. Llawn ydyw o feddfeini hardd, hen a diweddar, i wahanol gymeriadau sydd yn gorphwys danynt. Ond gresyn fod y fynwent yn cael eu gadaeJ mor agored. Yr ydys wedi ad-drefnu y llwybr; ond y mae'r sawl sydd gyfrifol heb adgyweirio y ddor. Felly y mae yn agored. Hefyd y mae y brif fynedfa iddi yn gwbl at drugaredd pawb, gan nad oes clo arni yn cael ei gadw. Gadawir y fynwent yn earn o dan draed pob math o ddyn, ac hyd yn nod anifeiliaid. Onid yw hyn yn cldychryn o beth, as ystyried gweddillion y rhai eydd yn huno— neb amgen na Diweddar Baich J. Jones, gynt rheithor y plwyf, a'r Parch J. Jones, Talysarn. Y mae yn argraphedig ai- feddfaen y diweddar R. Ellis, y clochydd, ddarfod iddo wasanaethu mewn dim llai na 2556 o angladdau. Gadawaf y tro hwn gan obeithio y bydd i bethau gael eu gwella. TEITHI WR. y tro hwn gan obeithio y bydd i bethau gael eu gwella. TEITHIWR.

PLWYF LLANDDEINIOLEN A'R LLWYBRAU. Syr,—Mae genym fel plwyfolion i longyfarch ein cynghor plwyf am ymladd dros hawliau'r cyhoedd yn y cyfeiriad hwn. Gallwn ddyweyd I ei fod ar y blaen mewn cyfeiriadau fel hyn i'r cyngho<rau cylchynol. Ond wedi'r cyfan, yr un gwyn sydd genym eto, fod1 eu gallu cyfreithiol fel bwrdd yn fychan. Wedi iddynt basio un peth, ma« yn Nghaernarfon Dy r Arglwyddi iddynt. Cyfeirio yr ydwyf at waith y cynghor dosparth yn derbyn adroddiad un gwr yn nglyn a llwybr Uerig-y-Nyth, er i'r cynghor plwyf fod uwchben y mater dair gwaith neu bedair, ac aaifon dynion profiadol yno i'w edrych, ac olrhain hynafiaeth y llwybr, ac ystyried ei wasanaeth i'r cyhoedd mewn amryw o gyichoedd cyhoedd us, yn nghyda'i wasanaeth mawr i'r llythyr- gludydd. Eto, wele'r cynghor hwn o Gaernar- fon yn anfon rhyw was sydd ganddynt i fyny, ac yn chwalu'r cwbl, gan ddyweyd mai llwybr o'r naill dy i'r llall ydoedd. Yr ydym yn gwy- bod ei fod yn myn'd heibio pob ty sydd yn y lie hwn ac, hefyd, yr oedd yn myn'd heibio cyn adeiladu yr un ty yn y lie. Hwyrach v rhvfedda I y gwyr hyn fod ei olrheiniad mor bell yn ol a thua 150 o flynyddoedd. Yr wyf eto yn apelio at Gynghor Plwyf Llan- ddeiniolen am iddynt ail-daflu dros y mater, gan 'fy mod yn ofni, fod yn mhlith y cynghor dos- parth ryw fodau ag sydd o wasanaeth mawr i ysweiniaid a chrach-ysweiniaid Cymru. Goreu po gyntaf i wneyd i ffwrdd a hwy, rhag ofn fod yno rhai ag sydd mewn perygl o gael eu llygru oddiwrthynt am eu bod yn wan. Os ydyw'r coedwigoedd yn rhwyBtr i gael rheilffordd, -daliwn ein gafael yn ein llwybrau beth bynag. CAW ALLON.

CYMDEITHAS RYDDFRYDIG (?) I DEINIOLEN. Syr,-Yr ydym ni yn yr ardal hem mewn tipyn o benbleth o berthynas i'r gymdeithas t arferai fyned o dart yr enw Rhyddfrydig. y n«6 o'r •blaien, aethum i mewn i'r ystafell, wedi cael fy ngwahodd am fy mod yn talu swllt fel dyn, mae'n debyg. Wedi i ani gyrhaedd yno, medd- yliais, wrth edrych o'm cwmpaa, fy mod wedi gwneyd camgymeriad trwstan, a throi i fewn i Lofft y Felin neuadd Doriaidd, enwog Yn T gymydogaeth. Y dynion a arferai ein trin ni, y Rhyddirydwyr, yn bux erwin—a rhoddi yr enw fl-oreu a ellir ar eu dull o'n hvsisro—ychydig am- ser yn ol oedd! yn awr ar y blaen yni troi em cvmdeithas o gwmpas eu bys bach. Am J gweithrediadau, cildwrn, clyulbleidiol, wel. mae genvf fi dipyn o brofiad beth yw y sgriw Doriaidd*, a'r peth tebycaf erioed i'r sgriw horo oedd T duli y defnyddid y "gag" arnom ell y nos o'r blaen. Os meiddiai un o'r hen It rdd- frydwyr ddatgan ei farn, dyna lie y byddai ys- gyrhygu dannedd, fel y bydd rhai cwn baoa yn sallu ysmy-rnygu; a diystyrid ein holl synUdau fel pe" baent ond hen esgidiau tyllog, yn gym- hwys i ddim ond eu taflu i'r domen. Carwn i a llawer ereill (y mae yma. rai Rhyddfrydwyr eto •ar gael) wybod pa "beth sydd wedi digwydl. Gwyddom ein boa wedi colli ein hen arweiawvr dylanwadol, -Yda'u geiriau, pwyllog a'u doeth- ineb diystryw, a'n bod at drugaredd bombast sydd yn gyffredin yn canlyn poced led law a, a phen gwag; ond ymddengys i ni fod yna uno dwy blaid wrfchwynebol i'w gilydd wedi b ;d ar y sly" yn rhywle; ynte, y ni, y Rhyddfrydwyr, sydd wedi syrthio mor isel a myned yn a ?ynod, ar gefnau pa rai y marchoga Torkaid'i'r swyadi y dvheant am danvnt. Druan ohonom. Mae ii cwymp yn: fawr—o fod yn. ddynion rhyddion i 'fod yn asynocf Toriaidd. Nid rhyfedd Çod y gymdeit,h,as yn marw. Nid ydyw y dynion yn ei hadnabod. Mae tipyn o wahaniaeth rhwng gwyneb dyn a gwrneb asyn. HEN ARDALWR.

COSP ANNWN. Syr.-Y mae eich gohebwyr dan y penawd lIchod yn ymdrin a phwnc dyddorol iawn, pwnc y dylai bawb bod rhywbeth yn ei .1ch. Y mae vn bwno pwysig ac yn bWDC a.1r y mae dyn- ion yn barnu yn wahanol iawn y ei gylch. Mi e.arwn; wybod1 barn eich ~ohebwyr ato yr nwgrymiadau canlynol. A ydyw yn iawn i ni rtdwyn y pWDCi hwn. fel pob pwnc Thrall at y mae-n prawf hw-n,-fod Duw yn gariad, fod Duw yn dod? Onid yw v maem prawf hwn yn -%icr? Duw, cariact yw. Y mae rheswm a chyd- "wybod yn cydsynio. Fe ddywed y "Proffeswr Wiltom Davies yn ei lyfr batoh ar "Ysgrvthyrau yr Hen Destament" (t. 40). "Mae rheswm mor ddwvfol ag unrhyw lyfr; ac os hawlio ar ran ysgnfeniadan yr hyn y prawf ymchwil a beirn- iadaeth ei fod yn dxlisail, rhaid yn enw rheswm wadu y cyfryw liawliau." Y mae llawer o'r ymadroddion Ysgryt-iiyrol ar lowne cosp ddvfodol, a dyweyd v lleiaf, yn dywyll, yn amheuodol, yn amwys, ac yn croesi eu gilydd-taii a tliywyll- wcii, ei- engraipht. A ¿Jlwn ni ganiatau am foment fod Anwr. Dragwyddol yn gyson a'r syniad fod Duw yn A allwn ni grè-d:u fod calon y Tad gort-u vn gaii-yw na rwygir hi pan feddj. iia fod ei blarit yn llosgi mewn uff-eim o dan a brwnihtau ■■ A fvdd nefoedd yn nefoedd dde>dwv«U i'r saHlt. a yn gwybod am ddiodd'fia.bu echryslawn, diderfyn, ac felly diddiben da, v colledi.gion yn ifl'trn'; Llawa-1 roam felly yn y nefoedd. a'i phlentyn nl uffem! Beth am dani? Sut y mae hi yn temlio? Ai gwir ddywed Dewi Wyn o Eifion: Gwybydd o lair Dafydd Dad Nad yw cerytid ond cariad. A all cetydd diderfyn fod yn gerydd oariad? Rhaid i bob cerydd cariad fod yn geiydd er lies- had y oeryddedig; ac ni phery yn hwy nag hyd r bo vn ateb ei diben. A ddichon Duw, yr wyf yn gofyn eto, Duw sjdd vn cyfemvj ei hun yn Dad, Sfospi vii gwyddol? Onid yw meddwl felly am y T- -i y Goreu, Tad ein Harglwydd Iesu Grist, yn ym; .n ar* fod yn gabledd a,r ei <.nw? Ai lie, vnte, cyflwr ydyw nefoedd? Teymas nefoedd o'ch mewn chwi y Blao i'w sicrhau yma yn sryntaf, ac i fyned gyda chwi pan ym- 'ddios'tnvch o'r wi^g o gnawd sydd am danoch yn bresennol. "Ni esgrnodd neb i'r nef. oddi- -Hhr yr hwn a ddisgynodd o'r nef sef Mab y Dy yr hwn sydd yn y nef" (loan iii., 13). Nid egyniad a distrvniad lleol, dybiwn. "Yr hwn sydd yn mynwes y Tad" (loan 1,. 18). Nid yn lleol; byddai meddwl felly yn anghvson a'r syniad am r1" yspryd tragwyddol yn llenwi pob man a'i bresemioldeb, a phob amser a'i barhad. Ac am y gair "tragwyddol," y mae yn golygu parhad tra fo rhywbeth arall yn parhau. Y ma.c'r tan "tragwyddol" vn Gehenna, yn Nvffryn Jehoshaphat, a tu allan i furiau Jerusalem wedi diffodd er ys llawer dvdd, ac y mae gorsaf y rheilfFordd vno lieddrw. Y mae brenhiniaeth "dragwyddol" Dafydcl wedi darfod. Y mae'r bryniau trag^'yddo^i ddarfod. ond y mae Duw vn parhau ac i barhau yn oea Gesoeddl.-S.N.S. UN FFORDD I GODI O--L Y CANU. Syr,—Llawer son sydd am 1 y canu," a chodwyd ef lawer ffordd erioed. Un ffordd yd- yw malais. Un engraipht o hvny ydyw y copi isod1 o lythyr y rhoddwyd rhyddid i'w gyhoeddi. Nid oedd dim gwrthwynebiad i ddewis un new- ydd, ond yn (1). paham y cadwyd y trefniad 0 ddewis dechreuwr canu eb i neb son wrthyf, o hyd nes y clywais —— yn cyhoeddi fod y dewisiad 1 fod1 (cymerais yn dra angharedig am na sonitvsai rhyw un wrthyf). (2). Ai ar y byd. ynte ar aelodau eg-Iwysig, gyda'r canu oedd; eisieu y dewisiad newydd, neu swyddo. neu swyddog- ion eglwysig? Os y cyntaf, nid oedd hawl ganddynt; ac os yr olaf, am nad oedd y canu yn ddigon da, a'r dechreuwr yn ddigon ffyddr lawn, dylasent ddiwy:gio eu hunain yn gyntaf. (3). Os dywed rhywrai fod v canu yn wacl: plvy ydynt. Dywedaf finnan y caraswn iddo fod yn well, a phe y cawswn i fy nymuniad a'r gefnogaeth deilwng o'm deall a'm ffyddlondeb. gwell o lawer fuasai y canu. A phe y buasai y cantorion y meddyir llawer ohonynt hanner mor flFydldlawn ac ymdrechol ag y bu rhai na feddylir dim ohonynt drwy'r blynyddoedd di- I weddaf, buasai y canu yn llawer iawn gwell nag ydyw. Er hyny, y mae gwell llun ar y canu er's cryn amser bellach, nag a welwyd er's llawer blwyddyn. Ond pwy a. ymdrechodd i'w I gael felly? Rhai a ddiystyrir. (4). Nid yW dechreu canu ond gwaith hawdd vn bresennol, tra y mae dau o leiaf, yn gallu canu yr offeryn. (Pwy fu yn foddiion i'w cael. ac a'u cefnogodd fwyaf yn eu gwaith?) Ac hefyd pan y mae llawer o bobl a phlant i canu. Ond llafuriodd y rhai n'ad edrychir arnynt gan rai pobl yn werth dim, nac yn dda i ddim ond i'w diystyru. Lafur- iasamt yn egniol, a chyson, drwy gyfnod ofnadwy o anfanteisiol, sef pan nad oedd: neb wrth yr offeryn; na neb bron i roi cymhorth eu lleisiau iddynt lawer tro. Ond cynnorthwy .d yr Ar- glwydd yn rhyfedd y rhai dinod hyny. Nid Yspryd Crist, mewn aelodau crefyddol. ydyw di- ystyru y rhai ffydldlawn a dinod: ac nid da ydyw gwneyd. dim mewn malais, heb son wrth nti v perthyna iddynt wybod, tra y dywed y "ionedd. "Darparwch bethaii c'nest yn ngolwg pob dyn." (5). Nid wyf am fedd'wl yn wael am neb ar gam. Ond os nad oedd malais I neu ryw gau amcanion, paham y cadwyd yr holl drafodaeth mor ddirr? Yr oOedId dewis Mr yn dda, dyna fy marn i. Eto, er mwyn cysur eglwysig a llwydd y canu, onid gwell fuasai ei roi ef a'r rhai oedd. i ddechreu yn ei tro, pawb ei fis neu dda-u fis? Buasai ryw un o'r dechreuwyr yn mhob ewrdd, felly o bosibl iawn.(6). Wrth y fa;lais, tic am y cadw heb yngan wrthyf, y cymerais yn angharedig. Er y gwyddwn er's tiro, odldiwrth ymddygiadau a gwynebau rhai, fod rhyw gynllwyn ar droed. :7). Yr hyn a achosodd boen oedd cy nil wyn dirgel- aidd ai threfnu y dewisiad yn ddirgelaidd, ac heb yn wybod i rai oedd yn ffyddlawn ofalu ami y canu. Achosa pethau felly berygl o dramgwydd i rai da; ac i amheu drwg ar rai o fod yn gweithio v cynllwynion yn. mlaen, tra ar yr un pryd na bydd ganddynt ddim i wneyd mewn modd yn y byd a'r cynllwyn. A gwneyd, efallai, gyfeillion yn elvnion heb ddiim achos, ond gtochelir pethau felly wrth "ddarparu pethau onest," ac yn amlwg, a pheidio a "rhoddi lie i ddiafal." HOFFWR HEDDWCH.

LLANFAIRFECHAN A'R DDARLLENFA. Syr,Caniatewch i mi ychydig ofod i alw sylw fy nghydardalwyr at y sefydliad uchod. Fel mae'n hysbys i chwi, mae'r sefydliad uchod1 wedi ei gychwyn er's rhai blynyddau, a theim- lid ar y pryd fod gwir angen am dano gan nad oedd yr un sefydliad cyffelyb ar y plwyf, a hyny mewn poblogaeth o bron dair mil, ac, yn wir, nid oedd un math o adeilad tuallan i'r addoldai lie y gallai pobl ieuaino gvfarfod a'u gilydd er adloniant a diwylliant meddyliol. Yn ychwan- egol at nifer o lyfrau a roddwyd i'r ddarllenfa gan garedigion yr achos, a phapyrau, llwydd- odd y pwyllgor i gael nifer o ddarlithiau, a chyfarfodvdd adloniadol yn ystod y gauaf, a chyngherddau yn yr haf ar gyfer ymwelwyr ac ereill. Ond er i'r pwyllgor aberthu llawer o'u hamser i ddwyn yn mlaen waith y sefydliad, mae yn ofidus meddwl mai ychydig iawn o gefn- ogaeth a dderbyniasant, a chyda mawr ymdrech y llwyddant i gael dau ben y llinyn yn nghyd. ila-i dyddiau yn ol anfonwyd cylchlythyrau at yr holl weinidogion yn nghvda blaenonaid crefyddol yr ardal yn eu gwahodd i gyfarfod cyhoeddus er ceisio trefnu mesurau i'w gwneyd yn fwy effeithiol ac i exiyn mwy o ddyddordeb yn yr ardal o'i blaid. Ond mae yn syn meddwl er fod; yn a.gos i bedwar ugain o lythyrau wedi eu J hanfon allan, ni welodd rhagor na dau yn dda I ateb i'r gwahoddiad, sef un Cymro ac un Sais, a chafwyd tri llythyr yn ymesgusodi rhag bod yn bresennol, ond ar yr un pryd yn gefnogol ac awgrymiadol. Saeson oedd y boneddigioh hyn, newydd ddyfodiaid i'r lie ac, yn wir, onibai am bresennoldeb Saeson yn gyson yn ein pwyll- gorau, buasem dan orfod cau ein shop i fyny er's amser bellach. Y mae ein blaenoriaid crefyddol yn amlwg trwy eu habsennoldeb; a hyn oil mewn plwyf Cymreig, ac mewn cyysylltiad a sefydliad wedi ei fwriadu yn arbenig ar gyfer I Cymry uniaith. Ond "na fynegwch hyn yn Gath, ac na chyhoeddwch yn heolydd Ascalon." Nid wyf heb wybod fod rhai yn gomedd eu cefnogaeth i'r ddarlelnfa ar gyfrif v ffaith y caniateir chwareuon ynddo. Ond pe buasai y cyfeillion hyny a wrthwynebant y cyfryw chwar euon yn bresennol, galla.sent ddatgan hyny yn gyhoeddus, a rhoddi i ni ryw awgrymiadau pa fodd i ddiddyfnu ein p(}bl ieuainc oddiwrthynt a chreu vnddynt chwaeth at rywbeth uwch- raddol. Ond dealled y cyfeillion hyny fod y pwnc hwn wedi cael sylw manwl a difrifol y pwyllgor; ac, fel water o ffaith, darfu iddynt oil ddatgan barn gondemniol o chwareuon y bwrdd, o ran yr egwyddor ohono. Ond o'r tu arall edrvchent ar y cyfryw chwareuon fel pethau i'w goddef yn hytraeh na'u cymeradwyo. Ac os gellir profi, fel yn ddiamheu y gellir mewn rhai amgylchiadau, eu bod yn foddlon i gadw rhai rhag mynychu lleoedd y peryglir eu moesau, ni ddylid bod yn rhy fyrbwyll i'w condemnio yn gyfangwbl. Yn flicr ddigon y mae cyflwr ein hardal ar hyn o bryd yn deilwng o sylw ac ystyriaeth ddifrifol ein harweinwyr. Y mae gweled yr ugeiniau o fechgyn ieuainc yn ofer-rodiana yr heolydd o ddydd i ddydd, a hyny mewn rhan o ddiffyg darpariaeth adloniadol a meddyliol ar eu cyfer, yn uchel alw arnom i wneyd rhywbeth er attal y llifeiriant o anfoesoldeb ac anwybod- taeh sydd yn bygwth gorlifo ein gwlad, a hyny yn ddieod; ac nis gellir gwneyd dim yn effeith- iolond trwy Tindeb a chydweithrediad calonog pob plaid. # Un anfantais fawr y bu ein hardal yn llafuno dani, am flynyddau, ydoedd diffyg neuadd gy- hoeddus i gyn-nal cyngherddau, darlithiau, a chyfarfodydd adloniadol, ond mae yr anfantais hono yn awr ar gael ei symud, a chyn pen ychydig fisoedd eto, bydd genym un o'r neua'id- au mwyaf eang a chyfleus yn yr holl sir. Ac onid doniol o beth fyddai cael Eisteddfod i ddathlu ei hagoriad? Traethed blaenoriaid can ac awen eu lien ar y pwnc.—Yr eiddoch, &c., GLAN MENAI.

CLWB RHYDDFRYDOL I LANBERIS. Syr,—Sibrydir am sefydlu Clwb Rbyddfrvdol vma. Fel un yn teimlo dyddordeb mawr mewn Rhyddfrydiaeth, hoffwn o galon weled symud- iad cryf a diymdroi er evehwyn y mudiad daionus. Byddai Clwb Rhyddfrydol parchus yn gaffaeliad byw i'r lie. Ai oni fyddai modd cael, neu adeiladu, lie cymhwys er ei sicrhau, ac i gynnwys, dyweder, "darlithfa, darllenfa, a chwareufa'' eang ,lle y gellir denu blodau ieuainc [ Llanberis iddynt, ac hefyd canol oed a hen. Gofid calon i mi a degau ereill yw gweled to ar ol to o ieuenctyd ein hardal yn codi ac yn prysuro noa ar ol nos i'r "billaird rooms" pre- sennol, a hyny yn groes i deimladau degau ohonynt am y rheswm fod cliodydd meddwol yn cael eu gwerthu yn y cyfryw adeiladau. M .A I yno demtasiwn cryf -iddynt. Mle vn ffaith wirioneddol fod degau o fechgyn Llanberis yn mynychu y rooms er dim ond mwynhau "game" ddiniwed o "billiards" a phrawf gonest o hyn ydyw nas gwelwch hwy byth mewn tafarn arall er mwyn diodydd. Yr un pryd, mae yno dem- tasiwn gref, yr hyn na fuasai byth mewn "clwb' parchus. Ni waeth heb wadu y ffaith, rhaid i'r ieuainc gael ychydig fwynianf Hoffwn o fy ngalon weled ein Cymdeithas Ryddfrydig yma j yn rhoi cychwyniad cyhooddus yn ddiatrteg ac nid oes amheuaeth ynof na ddeua ein ha,elod Seneddol parchus i'n cynnorthwyo yn y cnudiad teilwng. Yr ydym, ysywaeth, yn ddigon marw yma. Sicraf i chwi byddai "Liberal Club" yma yn aelwyd aur i fagu gwir egwyddorion Rhydd- frydig byw yn nghalon ugeiniau o ieuenctyd anwyl a goleuedig Llanberis. 0 na chaem weled gwawr dydd y cawn "room" eang a chy- fforddus, a hardd wynebau bechgyn a dynion ieuainc v lie wedi ymgynnull yn nghyd, a dadl o'r iawn ryw, dyweder bob wythnos", ar bync- iau gwladol y dydd. Dyma y ffordd, yn sicr, i roi yspryd byw, newydd, ynom, ac i enyn hen fflamau cyfiawnder Cymru o'u mewn. Nid oes yma, mewn pentref mawr fel Llanberis, vr un man i bleseru na, meithrin meddyliau hen ac ieuainc. Gwir, mae yma Lyfrfa Gyhoeddus; a diolch am dani. Gwna waith godidog, ond mae yn rhy fechan o lawer; ac yn atiacli pen yh llawn o ddarllenwyr. Peth arall. mae Dawb I fydd yno fel "Quakers"; ac felly, vn wir, y dyliwn fod mewn "reading room," olalegid nid lei i ddadleu a siarad yw lie i ddarllen. Da genyf fuasai gIywed llais rhai o'n dynion blaenllaw gyda. Rhyddfrydiaeth yma. Cof genyf pan oeddwn yn aelod o Glwb Caernarfon fod gweinidogion, pregethwyr, a blaenoriaid y gwahanol enwadau yn dod i fewn yno ac yn mwynhau ei smoke" a'i newyddiadur neu sgwrs a chyfaill, a synu buom lawer gwaith, fel "mor wylaidd a gofalus y byddai degau o'r mynych- wyr a'r aelodau ieuainc yn eu hiaith a'u hymar- weddiad tra byddai y Gweinidog Hwn-a-Hwn neu y Blaenor arall yn yr ystafell. Hoffwn i o eigion fy enaid eu gweled yno yn amlach. Mae eu presennoldeb, hyd y'n nod os am ychydig oriau (ond cael rhai cywir a didwyll) yn puro bywyd, yn nawseiddio ymarweddiad, yn coroni cymeriadau yr oes Gymreig sydd yn codi. Nesewch chwi ddynion blaenllaw, sydd gydag achosion da, yn nes at fechgyn a blodau ieuainc Llanberis, a bydd eich cyfarfvddiad i ni yn enaint i gymdeithas.—Yr eiddoch yn gywir, UN O'R BECHGYN.

CWCH GWENYN Y PENRHYN. Syr,—Canlyniad i'r gwenyn fethu gwel'd y drws oedd iddynt heidio i gasglu "mel" bywiol- iaeth iddynt hwy a'u teuluoedd, at weithrodd- wyr Gwent a Morganwg. Ac er mor anghyd- naws, ac anianawd chwarelwyr y Penrhyn ydyw suddo o olwg yr haid i grombil daear, eto; mae yn well ganddynt hyny na'r driniaeth chwerw maent wedi ei gael ar ol y streic ddiweddaf gan yr "overlookers—yn fwy felly nac y buasai Arglwydd Penrhyn yn ei oddef pe buasai yn gwybod. Bu'm yn darllen llythyr, yr wythnos hon, oddiwrtli gyfaill i mi, yn chwarelwr trwyadl o'r rhaff i'r car, yn ddyn o farn ac vmddiried- aeth; ac yn mhlith pethau ereill, dywed: "Gwell genyf adael fy nheulu, ac ardal fy ngenedigaeth am ddwy flynedd; gwell genyf fod mewn cam-estyn yn fy nghwman yn stwffio i rhyw lefelydd bychain fel twll dan grat a chael fy nmharchu fel dyn ac nid fel "peth," yn hytrach nac aros yn Chwarel y Cae, i ddioddef coegni, bryntweh, traha, anhegweh y stiwardiad bach, y rhai sydd wedi eu cydfagu a ni, cyd-chwareu, cyd-addoli, a chyd-dwyllo yr oruchwyliaeth mewn cadw amser, nos a bore, pan y caffent gyfleusdra i hyny; ond ar ol iddynt gael ewyddogaeth, maent yn cael eu trawsffurfio o fod yn fodau dynol, i fod yn fodau uwchraddol. Beth bynag am wirionedd yr uchod, mae hyn yn wir am danynt, eu bod yn tra-arglwydd- iaethu, ac yn tybied pwy bynag a'n lladdo. ei fod yn gwneyd gwasanaeth i Arglwydd Pen- rhyn, ac yn tybio, wrth reswm, eu bod yn colli eu hurddas wrth siarad yn gyfeillgar, a char- edig,, a pharchus gyda "gweithiwr," yr hwn, mewn un ystyr yw eu meistr. "Pwy sydd am dalu i chwi ar ol i'r gweithiwr fyn'd o'r cartref?" Os ydych chwi yn ysweiniaid dyrch- afedig, tybed nad ydyw "gweithiwr" yn haeddu ei "barchu'' genych, yr hwn sydd yn cynnal pob peth trwy ei law a'i lygaid o'r mor i'r mynydd. Y chwarelwr sydd yn setlo y biliau i gyd ac eto, dyma yr oruchwyliaeth fwyaf dibarch i "chwarelwyr," welwyd erioed yn y Penrhyn. Mae yn eu gwneuthur yn ystol-droed i labr- greigwyr. Pan y byddem yn ymresymu a'r rheolwyr, o'r lleiaf ohonynt hyd y mwyaf, pan yn derbyn camwri oddiar eu llaw, dyma y daranfollt ddi- weddaf ganddVnt: "Os ydw i yn gwneyd cam a. chti, dyro dy gwyn i Mr Young." A dyna hi yn ddiwedd y byd arnom ni. Mae hi yn amser i ni fyn'd i chwilio am fasged werthu shop wen! A dyma sydd yn ddirgelwch (pe dirgelwch hefyd), mae yma rhyw ddial cyfriniol ynddynt i gyd. "Mae y tadau yn bwyta grawn surion ac mae y dincod ar ddannedd y plant." Er i ni gael Sais.—dyn diarth—i'n llywodraethu, a hwnw yn ddwylath o daldra, yr oeddym yn meddwl y buasai hwn yn rhy agos at y nefoedd i ddysgu dial, oblegid po isaf i lawr yr awn mwyaf yn y byd fydd y dial. Ond er mor uchel yr oedd', fe'i temptiwyd i ddyweyd "I know about you, you are one of the seven, mind yourself!" Yn awr, gan fod yma gymaint o bethau yn nglvn a'r chwarel tu ol i "Arglwydd Penrhyn, ond sydd yn hysbys i ni, ac na. wiw i ni eu dyweyd ond trwy y wasg-mewn symud criw- iau trwy ystryw o le gwael i Ie da (os bydd car neu berthynas i'r rheolwr a'i fargen wedi myn'd yn wael, neu yn rhy agos i'r ffordd), eu stopio am fis a'u gosod mewn bargen dda yna, y mis dilynol fe fydd yr hen fargen wael wedi mendio trwyddi ar ol mis o seibiant, wedi ma.gu cefnau, brashau, a ma.gu traed gwastad, ac fe fydd yn hen bryd rhoi criw arall ynddi ddechreu y Mis dilynol, a hyn a wneir. Criw arall a'u bargen rhy agos i'r ffordd, a'u symud i agor i i fargen dda; ac wedi i'r hen fargen gael hamdden am fis, fe ddaeth yn ei hoi ddeg o raddau; erbyn y mis dilynol, yr oedd vn hen brvd rhoddi criw arall ¡ ynddi, neu yr oedd y bargeinion tu uchaf iddi yn myn'd heb benrhydd. Dau chwarelwr yn byw dan yr un to a'u gilydd—un yn fargen-gymerwr a'r llall yn contractor—tri phlentyn gan'y naill a'r llall a bachgen 15 oed gan bob un o'r ddau— bachgen y contractor yn cael myn'd yn chwar- bachgen y contractor yn cael myn'd yn chwar- I elwr, a bachgen y bargen-gymerwr yn gorfod myn'd yn labrwr. Ni ofynodd yr un ohonynt am waith, cawsant waith o'r tu ol. Mae yma ddial a ffafrau; a dyna i chwi ddau reswm dros yr helynt presennol. Mae "ffafrau" yn golygu anhegweh, anhegwch anghyfiawnder, ac anghyf- iawnder, pan orphener a esgor, ar streic. Hefyd, pa werth i ni ydyw yr adran sydd yn dyweyd "os bydd yn erbyn gweithiwr neu or- uchwyliwr gwyn gwirioneddol." Mae o wasan- aeth anmhrisiadwy i Lanberis, Nantlle, a Ffes- tiniog. Nid oes eisieu ei gwell; oblegid yno caed eu trin yn deg, gonest, a diduedd. Mae ganddynt ymddiried yn eu geiriau; ond mae "cwyn wirioneddol" i ni wedi ei chladdu am byth yn medd diffyg ymddiried; a chareg anghymodlawn uwchben y bedd, ac ami yn ysgrifenedig:— i "Er cof am dori cytundeb, dialgarwch, a hawl- iau anherfynol, "Coffadwriaeth y cyfiawn sydd fendigedig." Cyn y gallwn ni gredu v presennol, rhaid i ni wrth degweh yn y gorphenol. Pa degweh sydd wrth droi W. Evans, llywydd yr Undeb, ar y cyhuddiad o "violent tone" ac "anufudd-dod." ac efe vn ddyn distaw, pwyllog, o gymeriad moesol Tiwchlaw anheuaeth, ac er iddo roddi her trwy 1 y wasg i'r oruchwyliaeth brofi'r naill na'r llall (o'r cyhuddiadau) am yr yspaid o 52 o flynydd- oedd. Nid oes dim a'n hargyhoedda ni wlad, ac, yn wir, y Deyrnas Gyfunol, nad vdvw hon yn "g'wvh wirioneddol." Cyn i ni ddyfod a chwvn newydd rhaid dangos geudeb yr "hen," ac mi ddisgwyliwn yn distaw tan fis Mawrth, 1992! Oblegid nid streic fel yr hen rai ydrw hon—cyfarfodydd mawr a chanu penillion, &c. Fe ddywedir y byddai yr hen dadau yn gallu addoli yn y cyfarfodydd mawr yn y farchnad yn streic 1874—canu ac ail ganu, "0, Arglwydd Dduw rhagluniaeth," ond nis gwn B yw hynyna yn wir, am na chefais y fraint o'u gweled, ond clywais ganu grymus ae eflteithiol yn streic 1896-7. Ond eleni, nid oes na siw na miw. Rhyw ymfudiaeth ydyw hon-dim "charm" yn agos ati, ond wedi'r cwbl hwyrach mae fel hyn ydyw y goreu ar les yr ardnl. Y GRAIG.

YMDDANGOSIAD Y CHWARELWR. Syr,-Credai nad ydym fel dosparth o weith- wyr wedi meddwl am ein hymddangosiad, mewn cymhariaeth i weithwyr ereill. Fel rheol, y mae llawer o anfantais i ni pan yn troi allan' i'r byd i geisio diwrnod o waith. Dichon v trail hyn fod yn gyfarwyddyd i rai dibrofiad "fef fy hunan wrth adael ein bro enedigol. Dosparth ydym yn gwisgo yn dda a glan. Dichon fod ein gwaith yn lanachg nid oes 01 y llechi air ein dillad a'n cvrph, fel ag y ceir 01 glo a haiarn ac felly, y mae genym lodrau crlan, cl torch lan, dillad trwsiadus, a gallai gradd o falchder fod ynom. Y mae y chwarelwyr, fel rheol, yn ddosparth y carech eistedd yn agos atynt, o'u cymharu a dosparth annymunol°vr oiwg arnynt, ac yr ydym yn pellhau o'u cwmni- aeth bydd genym ni hot 4da; ac yn y diwedd. y mae ein hymddangosiad cynhes vn anfaulius fawr i ni. Pan y daw Gwyddel i fewn i yard goed, glo, haiarn, mewn dillad Wer, rhwygedig, cap am ei ben, ai' groen i'w weled drwy ei ddillad daw at yr arolygwr ar Irys, ac wedi torchi ei lewys, a gofyna am waith; ae Oø eaiff, tyn ten wddf- dorch fudr, a --eoycl hon am ei ganol, try ei gap o chwithig, ac yna. fe ddiechreua, fel "dyn yn Madd neidr. Ond y mynyd y caiff gefn yr arol- ygwr, "Match I" ebe ef, a mygu yn braf. Yr ydym nirarau yn arfer myned mewn gwedd wahanol. Awn mewn diwyg deilwng i fyned o flaen boneddwr, gan fwriadu cyrchu dillad gwaith a dechreu dracoetb. Fe weithia. y Gwyddel a'r Ysgotyn am y dydd. Gofyna am ei dal y nos on hono; ac aaff i'w hyfed a segura dranoeth. Mae'r cyflogwr, yntau, am wneyd cymaint ac a fedr o'r gweith- iwr am y dydd. Fe weithia llawer crwydrvn mewn diwrnod fel ag y cymer amryw ddiwrnod- au j ddadflino. Ond Tr ydym ni yn gweithio yn bwynog, gweithio heddyw fel ag i fod yn alluog 11 yforv a. threnydd. Yr ydym yn gweled yr Eli- dir a'r Fronllwyd o'n blaenau. Yr ydvm wedi gweled ein tad au a'n teidiau yn aroe yn yr un I. evmydbgaethau, adeiladu tai ar brydlesoedd, ac yT1i paratoi ar gyfer ein plant a'n hwyrion; ac feLy, yr ydym yn well deiliaid i'r deyrnas, yn well dynion i gymdeithas, yn diwyllio y tir, 'ac yn Ilyrw, ddo masnach. Ychydig o "strikes" T I- sydd mewn chwarelau o'u cymharu a gweith- fèvdd ereill. Nid oes arnom ni eisieu ein har- ia.n 'hyd yr ade.g briodol. Os na fydd angen nei-llduol. Ceir gwir sefydlogrwydd yn y chwa.relwr. Anhawdd genym gredu y eeid chwarelwr yn gweithio heddyw yn Dinorwic nawn yforv yn Nantlle, drenydd yn y Penrhyn, a thranceth yn. t Ffestiniog. Ond am y Gwyddel, gall fod heddyw yn Gias- gow, meddwi 'heno, (lichon, gwys jddo boreu yforv. Oeid ef cyn nemawr o amser yn Belfast neu Dublin. Y mae ein dull a'n cyfrif ni YIll wahanol. Wrth y mis yr ydym yn gweithio. Os cvflogi mewn chwarel, dech-reu y mis v gwneir, ac vn mhen pedair wythnos y bydd y dSwedd,' a'r ial. ar oj hyny. Ond mewn gweithfeydd yn y deyrnas yn gyff- redin, gweithio yr ydym wrth yr awr. Oyfyd anghydfod rhwng rheolwr a'r gweithiwr. "I don't want you any more." "Pay my money," ebe'r llall; a dyna "ddiwedd. Dichon. y bydd drws adored o fewn ychydig lattheni iddo. Aiff v Gwyddel i fewn, a decbreua v fynyd hono ac fe geir digonedd o weithfeydd ^ri or a'r Alban, tra nad oes mewn rhanau o Gymrn t nd chwarel fechan, a hono fel trefdad- aeth i genedlaethau; ac felly megir ofn troseddu, nes yr ydym ni. fel chwarelwyr, yn llwfr a 2 >vas- aidd.-yn barod i lyfu gwadnau esgidiau Hyw- odraethwyr v chwareli. Y mae ein Hywodraethwyr, hefyd, yn anghym- hwys, oherwydd nad ydynt brofiadol. yn esir«n- ol, heb fedru gair o'n hiaith; ac heb ddysgu y gelfyddyd, ac am reoli v miloedd fel pe byddem I mewn factory fechani. Ystyriwn fod gormod o waseiddlwch yn y chwarelwr o lawer. Pan fyddo arnom eisieu gwaith, cerdded yr ydym o-ch-warel i cVi- areJ. gan- alaru, os yn methu'llwyddo. Ond yr ydym wedi eylwi ar gensdloedd ereill yn wahanol. Gallent fod heddyw mewn gwaith coed, yforv mewn gwaith calch. vn fuan nmn gwaith haiarn, ac wed'yn mewn r.waith glo: dichon ar waith mewn llong, wed'va "yn hir, rhedeg cerbydau, neu ysgubo yr heol; gwylio ar y saer maen. Felly, y mag y sym^diadau yr gwneyd y oenedloedd ereill yn hynod rydd ac an- nibynol, tra y mae genym engTeiphtiau, a gall- wn nodi pereonau, ar ol colli gwaith yn y ^h var- el, yn fuan iawn yn tori calon a marw. Nid oes arolygwr yn Ysgotland yma ir ur- rhyw waith os nad yw yn fofrofiadol. Nid ots prynu swyddau fel yn Nghymru. Nid "watch" aur. na chlust-dlysau i ferch y goruchwyliwr, sydd yn dyrchafu i swyddau. Ac nid dynion a-ii- fedrus sydd yma, na fedrant fesur. yn cario t¡.p. Yr ydym ni. fel Cymry ac fel chwarelwyr, yn cael cam oddiar ddwvlaw ein cyd-ardalwyr. Oallwn nodi un peth araJll sydd wahanol yn y prif drefydd. Oeid v Pabydd a'r Ymneilldnwr, yr FlwY8 Rydd a'r Es,gobol, G phawb. at eu rhyddid. Nid oes tilln mwy o sylw i bobl y Gerkn nag i rhywun a.rall. Nid edrych pa fodd i gryfhaTh yr enwad ydyw y pwnc. Peth arall a nodwn vdyw, y mae v chwarelwyr, er yn ddwl mewn iaith, yn ouesta.ch mewn egwyddor mewn lie dyeithr. Cais y Gwvddel fyned a baich o eiddo ei feistr, t,ra vr aiff v chwarelwT adtef vn watdaw. CHWARELWR CRWYDROL." Glasgow.

ACHOS Y PARCH W. 0. J6NES, B.A. Syr,-Wrth gymeryd yr enw "Meddyliwr," nid oeddwn yn dymuno i neb feddwl mai y llenor Jjarchus, Mr Eleazer Roberts, ydoedd awdwr y lythyr, ac nid oeddwn yn ceisio camarwain y cyhoedd, na gwneyd cam a neb.. NMa<e yr hyn a ddywedais am ysgrifenydd llaw- -fer ac am lysoedd gwladol wedi peri anhawsder i rai. Efallai y bydd ychydig eglurhad yn fodd- ion i'w hargyoeddi, o wirionedd yr hyn a ddy- wedais. Gwir, fel y dywed "W. A. Lewis," y caniateir "gwyr y wasg mewn llysoedd gwladol, ond "on sufferance" yn unig. Gall unrhyw famwr ofyn iddynt fyned allan o'r llvs, a cy- meryd yr achos "in camera." Gwir hefyd y caiff y cyfreithwyr eu hysgrifenyddion llaw-fer i'w cynnorthwyo yn eu gwaith yn unig. Nid oes gan y naill na'r llall unrhyw "locus standi" yn y llvs, a dyna ydoedd ystyr y frawddeg yn fy llytthyr. Ond nid am yr un o'r ddau hyn y gofyna Mr W. 0. Jones. Sylwer ar y telerau ar ba rai y mae ef yn barod i apelio at v Gym- deithasfa. Gofyna iddynt ganiatau ysgrifenydd llaw-fer; ond i ba amcan? Un arall o'r telerau ydyw ei fod yn cael caniatad i gyhoeddi y tvst- iolaethau ar ol y prawf. Beth" feddylia wrth hyn, tybed ? Mae ef eisoes wedi cyhoeddi rai o'r tystiolaethau, nid yn syml fel y rhoddwyd hwy o'i flaen ef a'r pwyllgor, ond yn ei ddull medrus ei hun; ae fel dywed y pwyllgor, "gan j adael allan y darnau oedd yn adlewyrchu yn an- fanteisiol iddo ef" Tybed y buasai unrhyw lys ) gwladol yn caniatau ysgrifenydd llaw-fer i bwrpas o'r fath ? Gofyna Mr W. A. Lewis i mi bron v buasai caniatàu y cais yn tori unrhyw reol, ond addefa nad yw yn arferiad: gan y cyfundeb. Buasai caniatau y cais, felly, yn dwyn i fewn rywbeth newydd, ac ar ysgwyddau y sawl a geisia wneyd hyny mae y baich o brofi angenrheidrwydd am y cyfnewidiad. Dangosais innau yn fy llythyr diweddaf nad oes y gradd leiaf o angenrheidrwydd am ysgrifenydd llaw- fer, ac nid ydwyf yn dymuno helaethu ar y mater. Nid oes undyn nad yw yn dymuno i Mr W. 0. Jones gael pob tegweh, ond nid yw y ffordd a gymerir gan Mr Jones a'i gynnorthwywyr yn cymeradwyo ei hun i aelodau profiadol ein heglwysi. Yr wyf wedi gwneyd vmddiheurad person ol i Mr Eleazar Roberts am "ddefnyddio yr enw, ac er mwyn arbed y cyhoedd rhag gwneyd camgy- meriad ysgrifenaf y tro hwn. AP MEDDYLIWR. Syr,-Y mae yr achos hwn yn peri tipyn o gynhwrf a siaraid yn y wlad. ond yr Wyf yn methu deall beth yw amcan yr holl helynt. Os eisieu cael ail brawf ar yr achos sydd, nid wyf yn deall fod dwy farn ar y mater, na. neb yn gwrthwynebu. Y mae Cyfarfod Misol Lerpwl wedi datgan nid yn unitr ei barodrwydd, ond ei awydd i roi pob cynnorthw^ os bydd Mr W. O. Jones yn apelio at v Gymdedthasfa, ac y mae Cyfarfod Misol Lleyn, ac Arfon wedi datgan eu llawenyddi fod hyny yn debyg o gymeryd lie. A oes rhywun yn gwrthwynebu? Nid wyf yn "<• ill fod cymaint ag un: ac felly, nid oes eisieu ond aros am y Gymdeithasfa yn mis Ebrill, ac i ~Mr Jones anfon, cais yno, y mae pobpeth yn rhagolygu v ceir ail brawf arno, a hyny gydag anrhydedd hollol. A fydd hwnw yn brawf teg? Pa sail sydld dros feddwl yn wahanol? Pwy sydd yn dymuno ymddwyn yn anheg? TIyd v mae i»obpeith yn arwyddo, y mae pawbyn awydd- us i wneyd pobpeth rhesymol a nhosibl i roddi pob chwaieu teg posibl i'r cyhuddedig. I ba beth, gan hyny, y codir cynhwrf? Onid creu gwrthwynebiadau dychmygol a wneir, ac ym- ladd brwydr a'r rhai hyny? Ond a geir y prawf ar delerau Mr Jones? Dyma'r cwestiwn. Pa bryd y ^Avelwyd y cy huddedig yn penderfynu ar ba delerau v D'ae i gael ei bi-ofi" Mewn unrhyw gvsylltiad arall, iuuisai y wlad yn gwneyd gwawd perffaith o'r syniad. Ond a gvedael hyn. o'r neilldu, y mae yn ainiwer mai y Gymdeithasfa ei hun fydd yn pen- derfynu y materi^n hvn, ac y mae pob He i gredn y bydd yn awyddus i roi i'r cyhuddedig bob Cyfle a. phob mantais posibl i amddiffyn ei hun. Y mae dychymygu yn mlaen llaw y bydd i'r Gymdeithasfa shyfflio y mater, er mwyn cadw "prestige" tyhiedig Cyfarfod Misol Lerpwl yn aThad ar synwyr eyffredin, yn sarhad ar y Gym- deithasfa, ac yn sarhad ar grefydd y wlad. Pa- ham. gan hyny, y mae eisieu cynhyrfu yn yr achos? Yr unig beth sydd yn debyg o rwystro i'r achos gael prawf teg ydyw y cynhwrf a wneir vn ei gylch. Y mae y Gymdeithasfa, tybed. yn debyg o fod yn awyddus i roi ystyriaeth ddirag- farn idUb; ond y mae llythvrau cyfreithwyr, vsgrifenu i'r newyddiaduron, a chynnal cyfarfod- ydd o angenrheidrwydd yn codi yn y Gymdeith- asfa deimlad o hunan amddiffyniad a rhagfarn yn asfa deimlad o hunan amddiffyniad a rhagfarn yn erbyn. Pe buasai Mr Jones wedi apelio yn Mhwllheli, vr oedd ganddo hawl y pryd hwnw i ,-<iel ail brawf, ac nis rraJlasai neb ei wrthwyn- ebu, ao arno ef y gorphwys na wnaeth hyny. '{n awr, mater d ffafr ydyw cael all agor yr achos; ond os dilynir yn mlaen lawer yn mhell- ach T-n y cwrs bygythiol, bydd ei gwneyd yn anmhosibl i'r Gymdeithasfa ganiatau y ffafr. Yn He anos yn ddistaw, hyd v Gymdeithasfa, y mae y scriw yn cael ei defnyddio. Ceisiwyd j gwneyd defnydd o scriw y gyfraith wladol, ond nid oedd yn ffitio. Yna gwasgwyd mor dyn ag y gellid drwv scriw y newyddiadur; ond nid yw hyny, dybygid, wedi llwyddo. Ac yn awr, ceisir beth a ellir wneyd drwy scriw cyfarfodvdd cyhceddus. Gallai y Gymdeithasfa, gyda phob rhesymoldeb, ddyweyd "A apeliaist ti at Cesar y newyddiaduron a'r rrvfraith wladol? Bydded felly." Y mae y perygl mwyaf i achos Mr Jones ei hun yn y cynhwrf hwn, cs yw yn dymuno cael ail brawf teg a diragfarn. Gair am y cyfreithwyr. Pa un ai fel cyfeill- ion Mr Jones a fel cvfreithwvr y maent yn ys- "er.u? Os fel cyfeillion, paham defnvddir enw y ffirrn.; ac y d'ynodir hwy fel cyfreithwyr Mr Jones? Os o'r ochr arall, fel ^yfreithwy-, onid yn y swyddfa. ac yn' y llvs .v mae lie priodol y cyfreithwyr? Heblaw hyn, y mae y cyfreithwyr hvn vn Droffesu V'T1 rip-ill cyfansoddiad y Methodistiaid yn well na'r Cyf- arfod Misol. Dywedant fod gan gvfeisteddfod 1- Gymdeithasfa hawl i weithredu dros v Gvm- deithasfa yn y cyfwng ihwng dwy Gymdeithasfa. Y maent yn hollol gam,gymeryd. Nid "execu- tive" yw y cyfeisteddfbd. ond ^Ilgor vn unig i dreinu y materion fydd i'w dwtn gerbron y Gymdeithasfa. Ryw 15 neu 20 rnlynecld n oJ. fe geisiodd y cyfe'isteddfod weithred'i dipyn fel "executive" ond torw-yd ei esgvll yn lied" fuan a damgoswyd iddo ei le ei hun. Nis gallai y pwyllgor hwn gyflwyiuo v tvstiol- I aethau yn mlaen Haw i Air Jones, ac ni chvmerai y cyfrifoldeb pe medrai. I Os yw Mr Jones ai gyfeillion vn dvmuno cael jaM"f teg'-a bydded iddoVmdawelu a bod yn ddistaw, a phan ddaw y Gymdeithasfa bydded iddo wneyd cais syml am gael ail y mater. Y mae pobpeth yn arwyddo y bydd y cyfundeb oil yn ddieithnad yn awyddus nid yn unig i gydsynio ac i roddi iddo b3b clnvare.i teg, ond hefyd hyd y bydd yn bosibi i gyfarfod a 1 ofnau a', ragfarnau. Dyv-e '.af eto, mai ei bieiuwyr ef ei bun yn unig sydd yn rhtdeg v perygl o wneyd hyii yn Miraho>:ibl.-lYr eiddoch ARVON. Syr,-Maoe yr achos uchod wedi deffroi y wlad o'i chysgadrwydd, yn enwedig felly aelodau y Methodistiaid Calfinaidd; y rhai sydd wedi cael ei dysgu o'i mebyd i gredu fod eu gweinidog- cael ei dysgu o'i mebyd i gredu fod eu gweinidog- ion ai phregethwyr, ac, hefyd, ei swyddogion, bron yn anifaeledig. Fe fvn rhywrai sydd yn ysgrifenu y dyddiau liyn i ni gredu hyny eto am danynt; ond yr ydwyf yn credu mai rhai ohonynt hwy ydyw yr ysgrifenwyr hyn. Rhaid la-dynt bellach gydnabod mai gwan iawn ydyw ffydd y mwyafrif o'r aelodau vn ei hanffaATftHJrr. iddynt bellach gydnabod mai gwan iawn ydyw ffydd y mwyafrif o'r aelodau vn ei hanffaATftHJrr. rwydd, ac nid heb achos. A ydyw yn bosibl mwvachi feddwl yn dda. am danvnt. ar ol dar- llen am y dull annghyfiawn, trahaus a gormesol gymea-odd wyth ohonynt i droi Mr Jones allan °r weimdogaeth, a hyny, yn erbyn llais mwy- airif aelodau yr eglwys a'i dewisodd yn fugail arnynt? Ni welodd yr un o'r wyth hyn yn dda hyd yn nod ystyried dim o hawliau yr eglwys; ond yr oeddynt yn teimlo eu hunain* mor fawr- eddog ac awdurdodol. nes y cymerasant yr hyfdra o fyned i eglwys Chatham-street, pan y gwelent hwy yn oreu i chwythu bygythion yn erbyn yr eglwys a'r gweinidog os nad ufuddhant i'w rheolau unbenaethol hwy. Mae yr un yspryd yn dod i'r golwg bron yn mhob eglwys o fewn y cylch. Pe byddai i unrhyw aelod fod mor ddewr a chodi i fyny i ddatgan ei farn ac i hono fod yn groes i farn y gweinidog, derfydd am dano, serch i'w farn fod yn Uawn rheswm a gwirionedd. Buan y dywed y gweinidog wrtho am eistedd i lawr. Cafwyd prawf digonol o'r yspryd tra-arg-lwyddiaethol hwn yn ddiweddar yn Nghapel Liscard-road, Seacombe. Fe dder- byniodd rhai o aelodau yr eglwys ddeiseb oddi- wrth bwyllgor amddiffynol y Parch W. O. Jones a ffurfiasant hwythau bwyllgor o'i amddiffynwyr 1 benderfynu beth fyddai oreu iddvnt wneyd a phenderfynwyd ar i dri ohonynt ymweded a swyddogion yr eglwys boreu Sabbath, yr 20fed o lonawr, i ofyn iddynt roddi rhybudd i'r eglwys y bvddai y ddeiseb yn cael ei darllen noe Sabbath dilynol, sef lonawr 27ain. Yr oedd yr oil o'r swyddogion, namyn un, yn foddlawn i oll o'r swyddogion, namyn un, yn foddlawn i roddi y rhybudd, ac, hefyd, i ddarllen y ddeiseb yn unol a chais v tri brawd, ac fe benodwyd i un o'r swyddogion ei darllen. Ond erbyn y pryd- nawn, yr oedd y swyddog oedd yn erbyn darllen y ddeiseb wedi gallu argraphu ar feddwl ei gyd- ewyddogion nad teg oedd gwneyd dim yn y mater yn abs-ennoldeb ei gweinidog, y Parch Lodwig Lewis. Felly, gohiriwyd y mater hyd nes y caent hwy (y swyddogion) ymgynghori a'r J gweinidog; felly, galwyd y pwyllgor amddi- ( ffynol yn ughyd, sef pawb ar oedd wedi ar- ) wyddo y ddeiseb, sef 30, i drafod beth oedd oreu iddynt wneyd, a'r penderfyniad y daeth- pwyd iddo ydoedd rhoddi rhybudd peHach i'r swyddogion a'r gweinidog, sef eu bod yn bwr- iadu dod a'r mater gerbron yn y cyfarfod eg- lwysig nos Iau, lonawr 24ain. Ond yn flaenorol i'r eyfarfod, eglwysig, fe gynnaliwyd cyfarfod swyddogion i ystyried beth oedd eu "dyledswydd hwy o dan yr amgylchiadau. Galwodd y gweinidog ar Mr S. P. Chambers yn mlaen 'i ddarllen eu penderfyniad: "Nad ydym ni fel swyddogion am ymyryd yn y mater." Wedi hyny, fe apeliodd y gweinidog ar i bawb o'r aelodau ymfoddloni ar eu dyfarniad rhag achosi cynhwrf yn yr eglwys, &c. Fe god odd dau neu dri o'r aelodau ar ei traed i siarad yn erbyn dull awdurdodol y gweinidog; ond gwrthodwyd I gwrandawiad iddynt a therfynwyd! y cyfarfod yn bur swta. Ar derfyn y cyfarfod, gwahoddwvd pawb oedd yn teimlo rhyw gymaint o ddyddor- deb yn y mater i aros ar ol. Arosodd bron yr oil o'r brodyr. Wedi penodi cadeirydd, daeth- pwyd i'r penderfyniad canlynol, trwy fwyafrif, sef fod y ddeiseb i gael ei darllen yn y cyfarfod eglwysig nos Sabbath, lonawr 27ain. gan Mr E. Gray, ac, hefvd, fod vr aelodau i bleidleisio trwy'r tugel. Y Parch Griffith Ellis oedd v pregethwr yn yr eglwys am y Sabbath, ac yn y cyfarfod eglwysig ar ol y bregeth. fe siarad- odd yn faith ac yn rymus yn erbyn darllen y ddeiseb, a'i fod ef yn ystyried fod Mr Jones wedi I cael perffaith gyfiawnder, ac y byddai yn sicr o dderbyn cyfiawnder eto os y byddai iddo ym- ostwng i reolau y Cyfarfod Misol. ac apelio i'r Gymdeithasfa. Gobeithiai efe (Mr Ellis) y byddai yr aelodau yn ddigon doeth a gostyngedig i adael y mater yn llaw v Cyfarfod Misol. Cy- fododd un neu ddau o'r aelodau i wrthdystio yn erbyn gwaith Mr Ellis yn treio perswadio yr eglwys i beidio gwneyd dim yn v mater; canys y penderfyniad v daethent hwy iddo (yn y cyfar- fod nos Iau) ydoedd nad oedd dim i gael ei ddyweyd o blaid nag yn erbyn. Ond torwyd y rheol gan Mr Ellis ei hun trwy siarad yn gryf yn erbyn rhoddi y ddeiseb gerbron yr eglwys. Dyna achosodd i un neu ddau o'r aelodau godi i fyny i wrthdystio. Gwnaeth Mr Ellis hyny allai i rwystro i'r brodyr gael siarad, ond nid ufuddasant i'w gais, gan eu bod yn ystyried fod ganddynt berffaith hawl fel aelodau o'r eglwys. Cynnygiwyd gwelliant gan Mr Hugh Edwards fod yr eglwys yn barod i adael i'r mater orphwys Ile yr oedd. Pleidleisiwyd ar y gwelliant fel y caniyn 16 o blaid a 33 yn erbyn. Felly, pan ddeallodd Mr Ellis fod y mwyafrif yn erbyn, fe eisteddodd i lawr. Daeth Mr E. Gray yn mlaen i ddarllen y ddeiseb, sef y dylai y Cyfarfod Misol roddi i Mr Jones gopi o'r holl dystiolaethau, ac,' hefyd, ymchwiliad agored i'w achos. Pleidleis- iwyd trwy y tugel fel y canlyn: 90 o blaid a 23 yn erbyn. Ychydig amser yn ol, gwrthododd y Parch Griffith Ellis godi ei law yn y Cyfarfod Misol o blaid tori Mr Jones allan o'r weinidogaeth am v rheswm nad oedd yn gwybod beth ydoedd y tystiolaethau oedd yn ei erbyn, ond mae yn am- lwg ei fod wedi cael goleuni o ryw fath. Pa- ham y mae ef a'r holl weinidogion yn Lerpwl mor wrthwynebol i'r aelodau eglwysig gael dangoe pwy y maent yn bleidio pa un ai Mr Jones ynte y Cyfarfod Misol? Nid oes ar Mr Jones ddim ofn i bawb eu gwybod, paham y mae y rhai sydd yn ei erbyn mor wrthwynebol ? Nid oes dim bellach a lydd foddlonrwydd i'r holl eglwysi, ond ] Mr Jones gael cyfiawnder. Nid ydyw y mwyafrif yn ystyried ei fod wedi cael hyny eto. Mae diwrnod yn dod y caiff y penaethiajd weled y bydd yn rhaid iddynt ym- oetwng 1 iais y mwyafrif. Onid vr "aelodau ydyw asgv/ru cefn y cyfundeb? Ie,"yn ol pob rheswm e- cyfraniadau hwy sydd vn cadw y ewbl i yn .i. Pe buasai i'r holl aelodau beidio cytranu, a fuasai angenrheidrwydd am Gvfarfod Misol neu Gymdeithasfa. na fuasai. ac ni fuasai ond pur ychydig o bregethu SIRDAR. ma*'r gwahaniaeth hwn vn Cyfarfod Misol Lerpwl a Ch^f- arfodyad Misol ereill? Wedi llawer o guro w 1 L.Dei4k) cloddiau, a smwddio a seboni, a golchi cymaint a allai ar wvneb CVfar- fod Misol Lerpwl, y mae "Bron EppVnt" o'"r di- wedd, try rym ei ddigywileidd-drl, neu ryw fath o ryfyg ^wydwyllt, yn cyfodi'r Cyfarfod Misol byd-adnabyddufi uchod i uchelion'y nen. ac yn eiaoangoe allan fel portread o'r gwir Gyf- arfod Misol, yr hwn a osododd Duw ac nid dyn Dyma i chwI (moddaa B. E.) gyfarfod o ddynion. ac y gallai unrhyw gyfundeb crefyddol blycni 1 w barn; dyma Gyfarfod Misol agVdd heb'ei hafal yn perthyn 1 r cyfundeb o oleu^di^ ac yn goron ar y cwbl. y mae hwn yn GyfarfSd Misol eithnadol o graff a deallus. ErfcVn i rhywun feddwl ychydig uwchben pethau "fel hvn, nid ydyw'n rhyfedd o gwbl fod gan y fath Gvfarfod Misol a hwn hawl i ddyweyd, "Yr hwn a fynaf a laddaf, a'r hwn a fynaf a gadwaf yn fyw." ^"d o bobpeth gwrthun i feddwl am dano, ao o bob dim anhawdd i greadur meddrol ei esbonio, sajf y ffaith nad ydyVr fath oleuod o Gyfarfod LNIISOI ag y sonia, B. E. am dano, ddim eto ya gwybod beth ydyw ei hawliau. Rhag ofn na wyddai B. E. mo hyny o'r blaen, difynaf iddo frawddeg o'i eiddo. "TÀe Monthly Mating, therefore, not being altogether free "from doubt a^ to its jurisdiction to entertain a request bv its resolution of the 2nd inst.. decided ffect that the request, must fagjkade to the QdSterlv Association." Druan €HKo, vnte Yn awr, gan. fod y Cyfarfod Misol ag v sonia B. E. am dano yn un mor ofnadwy fawr, pa fa.int mwy, debygweh chwi, ydyw'r cyfundeb nad ydyw'r fath gawr o Gyfarfod fi1 ond gwas iddo? Haera B. E. v'gemai.r meistr, vn y cysylltiad hwn, vmoetwng i'r gwas. Dyma ei osodiad mewn dull arall: "Fod Cyfarfod" Misol Lerpwl yn gyfryw un ac y gallai unrhyw gyfun- I defe crefyddol blycni i w farn a. chan hynv. y cyfundeb Methodistaidd yr un modd. Gan" fod y Cyfarfod Misol dan' sylw vn un mor ari^o- crataidd, fe allai v meistr—y cyfundeb—am dro, hwyrach. blygu i'w fawredd", v gwas." hwyrach. blygu i'w fa, y gwas." Oni ddywedir ma.i "Trefn yw cyntaf ddeddf y nef, ac erbyn heddyw. fe'n dysyir fod y byd- oedd oil Tn ysgogi ac yn ymdaith ar hyd "tra- gwyddol heol"-rbeol a threfn. Os oef; unrhtw gymdeithas neu gyfundeb ar wyneb daear a modd i vmffrostio mewn rheolau. rnae'n ddiam- heu m,,tir cyfundeb Methodistaidd ydvw hmrw, oblegid addefa B. E. mai dvma. mewn ^wir- ionedd, ydyw ei iWTd a'i ddiod. ei enaid a'i fywyd. ac mai y rheswm ei fod yn gallu byw o gwbl ydyw am ei fod yn swp o rooJau. Ao o bobpeth hynod i feddwl am dano yn nglyn a chyfundeb o'r fath hwn ydyw nad "ces ganddo yn ftghono] ei bentwr o reolau ddim cymaint ag un y gall fforddio dyweyd wrth wlad o bobl: "Y mae genym ni reo-I trwy ba un y trail Ir W. 0. Jones gael y cyfiawnder a'ch boddlona chwi ac yntau." Y mae pob ymgafe o'i eiddo er y dechreu i gael goleuni dydd ar ei achos, yn ei hyrddio beunydd Tn erbyn ac yn groes i le{)l't'r Corph Methodist^idd. Peth ofnadwy o arm- od d ef ol ydyw gweled llosri dyn yn ulw air allor danllyd rheol. Dyma yr hvn sydd yn nystrio gwir ddynoliaeth yn mhobman. "Dyma wna ddeall dyn yn gas tell rhagfarn. Dyma'r peth sydd yn ysigo holl natur dyn drwyddi draw, ao yn ei ddarostwng yn fynych i leJef jg na'r anifail direswm, oblegid Did ydyw dyn wedi'r cwbl vn ddim amgen na pheiriant peildleisio—cynnyg 40 eilio, a chefnogi, a phob peth yn ffafr "cadw y rheolau." J Fe daflwyd prophwydi Duw ac Apostolion Crist i ddaeargelloedd" a charcharau eerion y ddaear, am iddynt feiddio cyhoeddi eu cenadwri, a dwyn tystiolaeth i wirionedd yn groes i "reolau" offeiriadol yr amserau. Hyrddiwyd GaJileo i hen gell oer am y dywedai fod y cysawd heulog yn gweithio yn groes i "reolau" doe- parth o ddynion. nad oedd waeth ganddynt beth i'w wneyd a neb os na chadwent at restr o "reolau" cibddall o'u heiddynt hwy eu hunain. Bydded i ni glustfeinio am foment wrth ddrws cynnadleddau. cynghorau, a phwyHgorau cref- yddol, ac odid fawr na fydd i ni glywed rhvw druan yn ocheneidio yn nghadwyn oeraidd rheol, ac yn gwaeddi allan am ei fywyd megisi "Rhoddwch i mi fy nghvmeriad, gadewch i mi gael cyfiawnder, gwnewch a mi rywbeth yn debvg i'r fel y gwna llysoedd gwladol y wlad a throseddwyr honedig. "0! na," (meddai ugeinjau o leisiau ar unwaith"). "Rheol! rheol! rheol." "Cadwch at y rheol!" "Waeth genym ni beth ddywed neb, rhaid i ni gadw at y rheol!" Onid ydyw gwyneb y ddaear hyd heddyw wedi ei rychio a gwaed ei miloedd goreu- gwyr, a'u lleisiau hyd y foment bresennol yn ad- sain rhwng ed mynyddoedd, gan ddywedyd "Ardderchog lu y merthyri." Ond beth a'u gwnaeth yn ardderchog ? 0, dim ond eu gwaith yn gwrthod plygm i aberthu cydwybod a gwir- ionedd a'r hen allor "rheol." Dyma'r allorau sy*ia aT nya yr oesoedd yn waeaiyd gan eDvrtn, ac y mae sylwi arnynt yn ein gorfodi i gredu mai nid loan yn unig a glywodd waedd, "eneidiau oeddynt dan yr allor" vn Uefain, "Pa hyd?" Pa ryfedd gan hyny i greadur gwan, pan yn cael ei dynii trwy beiriant danneddog rheolau" y cyfundeb Methodistaidd waeddi allan "Hwn ydyw y bwback disynwyr a disylwedd. anelwig ac annesgrifiadwy a osodwyd i ddychrynu yr eg- lwys. a minnau yn nshen pob trofa ar ein llwybr." Pe Hwyddai "Bron Eppynt" i gael gan bwyll- gor Lerpwl i nredu ei haeriad, bron nad awn ar fy llw y byddai ei ran gvda'r ffyddloniaid. a'i gart.ref yn mhlith y rhai na ddygai neb dy goron. Yn He bod aelodau'r pwvHgor "yn curio o ran eu cyrpn. buasent yn gwisgo am danynt gyrph newydd a, mwy heinyf; ac yn Ue fod eu medd- yliau yn cael eu cythryblu, a'u ewrg yn cilio oddiwrthynt, fe dawelai tymhestl eu mynwesau, ao fe gawsent eto gwmni eu hen ffrind, Mr Cwsg; er y buasai hyny. hwyrach. yn tvbio fod eu cyd- wybodau hefyd wedi cysgu i'w caniyn. Yn lie tristau ohonynt am "ddryllio Joseph" buasent yn llawenhau yn fwy-fwy o lawer. oherwydd tawedogrwydd y Parch W. O. Jones. Ond rhoddaf fy ysgrifbin o'r neilldu y tro hwn. gyda dyweyd mai gresyn meddwl na choelia neb o farnwyr Mr W. 0. Jones mo "Bron Eppynt" yn sicr, oherwydd pwrthodant gredu yr euog tyib- iedig, er iddo fod yn barod i ymrwymo i apelio, ond iddo gael y tystiolaethau. AMOS. I [Mae toraeth o lythyrau ereill yn aros lie; ac vn enwedig llythyr maith gan "Bron Eppynt." Gwelir fod pwyllgor amddiffynol Mr W. O. Jones, yn hysbysu mewn colofn arall am gyn- nad]edd yn Nghaernarfon. Hysbysir ni gan yr Ysgrifenydd y rhoddir gwahoddiad calonog i holl garedigion, cyfiawnder, rhyddid a thegweh. i fod yn bresennol.—GOL.]

HELYNT Y TAFF VALE, J Cyfarfu cyfarwyddwyr a swyddogion Rheil- ffordd Cwm Taf ddirprwyaeth o'T gweithwvr yn Nghaerdydd. ddydd Llun. Dywedasant eu bod yn dymuno ffynu o delerau eyfeillgar rhyng- ddynt hwy a r gwerthwyr, ond nis gallent, er hyny, gydsynio a chais y dyniom am lunio Bwrdd 4 Oymmod. a throi'r gwedthwyr dyeithr ddygwyd 'i fewn adeg y streic ddiweddaf ymaith.

Er yn hen a doeth, eto, parhewch i gynhori. Y pellder priodol rhwng y llvgaid —^TW lied un llygad. Paham y rhedi pan na byddo geuyt un neges i'w mynegi? T4edal cymiefria.d da.—(gwirionedd, cyfiawn- der, a chariad. Boed i chwi fy nghael He bo dvledswydd yn galw am dlanaf. Ymddiriedwch yn wastad, ond cedwch eich harfwisg ornoch. Yn y flwyddyn 1265 v cynnaliwyd eistOOdiad cyntaf Tv'r Cyffredin. Y chwaneg-ir oddeutu cant o eiriau yn flynydd- ol at yr iaith Saesneg. Yserifenodd! Thackeray bron yr oil o'i weith- iau goreu cyn boTeubryd. Dywedir fod daeargrvn yn cymeryd lie yn rhyw gwr o'r byd bob awr. Tri anhebgor celwyddog: Cof dn, gwyneb cadarn, a ffol i wrandaw. Y mae genym aimser ddigon i'r ddyledswydd fWTaf. ond ni-d- i'r pechod lleiaf. Nid oes lai na 60,000 o blant yn cael eu hvs- wirio yn Mhrydain Fawr bob blwyddyn. Dylai cyfiawnder fod mor rhad a'r gwlith, ond y mae yn ami yn costio mwy nati werth. Fe all gwen fod yn ddssglaer, tra y byddo v galon yn drist—y mae yr enfys yn b'rdferth yn yr awyr. tra mae rhuad y mor islaw iddi.

ULi. iWATBK A 0HAIN FOR ONE OAT'S WORl"^ TtfllBUIHHim Beyi uid OlrU eu> g* a .TICKUL- PULTKD WATCH, ftlan a CHAIN uid ■ CBAKK for MlUae li dosm of | tlVlXX St nmanw mab. Send TOOT Br". IT JB full IsatBdloc mtm» of County, Wf /iVj to rrt»TS audi, ud w» will fonrud tb* Blaine, llV ■It MU, «fU i> UntpronlTmi lift. No m^n-r MUUM. BLUIICE Co. (D*putmut P1) Morwood, LMaAmm, ;4 riJ -< :?:1 8 rn 8 Q ACHUBWCH EICH PLANT drwy ddefnyddio AKTI-CONYULSIOlv & WORM"; DROPS y diweddar Doctor Jones, Llanllyfni. Paratoedig yn nnig gan nn o'i DRUSTKRS eefI MR WM. HUMPHREYS (ELIHU), BLAENATJ FFESTINIOG. DYMA'R FEDDYGINIAETH oreu at bob math o anhwylderau ar blant, yn enwedig FFITIAU o bob natur, LLTNGYR, BRONCHITIS, Y FRECH GeCR, COLIC, neal GNOFA yn yr YMYSGAROEDD a chwalant bob, math o WYNT o'r CYLLA. Ni ddylai yr on teuln lie mae plant tod heb y DROPS dikpn- har hyn wrth law. RHYBUDD. 0 dan EWYLLYS y diweddar DDOCTOR JONES ni fedd neb bawl i ddefnyddio ei enw ef yn nglyn a r BALM IACHTTSOL'* a'r If ANTI- CONVULSION AND W o Ell DROPS (llawer llaii gyda dynwarediad twyllodrus ohonynt) ond; yn unig y TRUSTEES—y MRI STEPHEN JONBS, BORTH, PORTHMADOG (gan yr hwn y gellirl cael y BALM), a WM. Humpyrmys (ELiHu). i BLAENAU FFESTINIOG, gan yr hwn y gellir! cael y DROPS, a'r hwn yw yr unig un a dder-' byniodd y cyfarwyddyd at eu paratoi ganj .DOCTOR JONES ei hun ychydig ddyddiau cyn' ei farwolaeth. GOCHELWCH DDYNWAREDIAD. —Os am Feddyginiaeth wirioneddol (genuine) anfon. wch at y TRUSTEES, neu eu GORUCHWYLWYR, am dani. AGENTS yn EisieA.—Ymofyner a Wm., Humphreys (Elihu), Blaenau Ffestiniog. v,395w r ALLTUDIWOH Y GELYN. Gwnewcb eioh Oorph 'OJT yn AmddifFynfa rkag jf Afieohyd. 1: JrLd 11 U G R E 13'8; BLOOD PILLS, yn Brashau a Phuro v Gwaed. e/V //[v yn Cryfhaa a Rheoleiddio y |W Cylla, yn gosod yr Afu mewn Uki V/re )> a chyflwr weithio. /f^ j I r 1 iachoso Iweith- 1 I f rediad yr Arenau, yn oadarn- j|U :f | hau y Nervee, yn cymhell w/ J I' Hifiad iachusol o'r Bile, yn m^Aill | clirio y Croer t bob nam, yn pj & Rheoleiddio y Coladdion, ec 'yj g. 5 yn rhoddi blodau ieohyd i't Gruddiau. Y mae Hughes's BLOOD PILLS yn Attal a Ischau y Scurvy, Croen-doriadaa, "crnwydon, Eczema. Scrofula EryeipelAa (y Slast), Pen-Foen, Afu Drwg. Rhwymedd, Gwel- wedd, Gwendid Nerves, Blinder Ymenyddol, Iselder Yspryd, y Piles, Cwsb;-fethiant, Amhwyl- deb yr Arenau, Gwynegon. Diffvg Tranl (Indi- gestion), biliousness, Cefn-Boen. &o. Y maent yn gyfaddss i Wyr a Gwragedd, i Feibion a Merrhed, ac vn Iachau ar tri i bob peth arall fethu. Heb oedi, danfoner am Flwch o HUGHES'S BLOOD FILLS. Gwe-thi r hwynt gan bob Chemist a Gwertb wyr Patent Medicines am la lie, 2s 9c, a 48 6c. N eu danfoner eu gwerth mewn stamps nen P.O. i'r Gwneothurwr. JACOB HUGHES, Manufacturing OBEI Pena^th, 0 r>TFl?\ Mynwch wele^ fod y Trade Mark Heb hyn Twyt hwn ar bob ydyw. BJwcl1. SOMER'b BALM. Y mae yr Eli hwn yn hynod effeithiol ar bob math o Glefydau y Croen, Ti riadau allan, neu Soabs yn mhenau, gwyneb, gwddf, &c., Llygr- iadau, a Llosgiadau, Amrantsu, a Llygaid dol- urus, Dwylaw Toriadol, Clwyfau ar Draed, Cluniau, &c., Scurvy, Eczema, Ringworm, Oymalau Poenus, Gwynegon, &o. Bhodder prawf arno. Fe'ch gwellheir yn fuan. Ar werth gan bob Chemist am Is ljc, neu danfoner eu gwertb i'r Gwneuthurwr, JACOB HUGHES. MANUFAOTURING CHEMIST, Penarth, CARDIFF. y47» PAENT Al" CHICAGO.) I'W gael mewn poteli Is yr un gan y nifer fwyaf o Fferyllwyr yn Nghymrm a Lloegr. Os methir oael Paent Chicago yn y modd yma, anfoner la mewn Stamps i GRIFFITH OWEN, CHEMIST, 25, High Strreet Caernarfon. OH! FY NGHYRN. I STS EI DBEFNYDEIO. WEDI KI DDEFTTZDMO. TYSTION BYW IW EFFEITH IOLRWYDD. Beth ddywed John Thomas, Bodafon, Llandudno :—Bhydd hyfrydwoh neilld1101 i rui allu dwyn tystiolaeth i rasorolrwydd PAENT CHICAGO at Gym, Fe'm Uwyr wellhawyd i o Gorn oedd wedi fy mlino er's blynyddoedd drwy ddefnyddiad un botelaid ohono. Tystia Robert ThomRs Faenol, St. Sior, AbergeleRhaid i mi addef mai PAENT CHICAGO ydyw y feddyginiaeth hynotaf y gwn am dani. Llwyr weUhaodd fy Nghym mewn byr amser. Gwnaethum brawf ar bron bobpeth cyn gwybod am dano. Ysgrifena Hugh E. Evans. Plas Llanddyf- Dan, Mon :—Yr oeddwn yn dioddef yn erchyU oddiwrth Gyrn, a chyda'r anhawsder mwyaf y gallwn gerdded, ond effeithiodd PAENT CHICAGO yn rbyfeddol amynt. Dywed R. Salisbury Williams, 28, Garnons. Btreet, Caernarfon, gynt o New York:- GaUaf ddwyn tystiolaeth, gyda'r Iluaws, fod PAENT CHICAGO yn feddyginiaeth lwyr A hollol i Gym, oherwydd rhoddais brawl arno, a derbyniais les dirfawr oddiwrtho. Nid ydyw yr uchod ond ychydig, o blith Iluaws, 0 dystiolaethau gwerthfawr iawn anfonwy^J^ y73w