Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
38 erthygl ar y dudalen hon
\SYMUDIADAU LLONGAU.
SYMUDIADAU LLONGAU. PORTMADOC. ARRIVED.—Martha. Jane, Captain Jones, from Aberaeron; Rheidiol Vale, Evans, Pad- stow; Volunteer, Jones, Dublin; Rebecca. s.s., Roberts, Liverpool; Neiros, Jonnichson, Dramen; W. D. Potts, Williams, Pembroke; Conquest, Duddridge, Dublin; Rosa V., Ro- berts, Bearhaven; volunteer, Davies, Bantry. SAILED.—Edward Arthur, Captain Griffiths, for Harburg; Consul Kaestner, Watkins, do.; Agnes May, Hansen, Papenburg; Aeron Lass, Williams, London; Herbert, Thomas, Guern- sey; Nesta, Jones, Copenhagen Alpha, Jones, Newhaven; Morning Star, Watkins, Aalborg; Iv Rebecca s.s., Roberts, Li erpool; Martha Jane, Jones, Ctardiff; William Keith, Jones, Aber- dovey; Energy, Tiffin, Mistley; Cambrian, Williams, Southampton; Ina Lass, Davies, Neath.
Advertising
T Quality must tell- I does tell and Colman's Starch is universally accepted as the Standard of Excellence. Sixteen Gold Medals and First-Class Awards gained at the leading International Ex- hibitions, with the crowning distinction of the Grand Prix, Paris, 1900, represent the world's testimony to the purity and excellence of I COLMAN'S STARCH Sold in Cardboard Boxes. Colman's Starch is as good as Colman's Mustard. REG.
BALDORDD BALFOUR.
BALDORDD BALFOUR. Mewn cyfarfod yn nglyn a Chynghrair y Fri- allen, ddydd Mercher, yn Llundain, dywedodd Mr Balfour, wrth gyfeirio "rt Ymreolaeth i'r Werddon, fod ceinadau blae-noial i wneyd iddynt ei dderbyn wedi methu; ond yn awr ceisia eu blfino nes ei dderbyn. Methdant fyddai'r cais, medkfai. Mewn perthynas i'r rhyfel, yr oedd pobl y wlad hon wedi dangos penderfyniad di- ildio y mynent ei dwyn i derfyn anrhydeddus. Dywedwyd lawer gwaith nad oedd y werin yn meddu yr UH cynneddfau arosol a'u teidia<U—ei bod yn fwy diofal a haws eii harwain gan syniad- au dychymygol a rhamantue am ogoniant milwr- ol. Daroganai rhai y bvddai'r adeg bresejinol I yn banes y rhyfelpan xylwed'dolid y txeuLion I trwy y tollau-yn gwymp i'w gwladgarwch, ond dajigosai y Ibobl mai md creaduriaid i'w newid gan bob awel o wyniJ oeddynt. Yr oedd ethol- iad Mynwy yn dangos hyny. Yn ei sylwadau pellach, desgrifiodd Mr Balfour wrthwynebwyr y rhyfel fel lleiafrif bychan, ond uchel ei dwrw, gredai bob chwedl yn erbyn eu cydwladwyr, ond a droai .glust fyddar i'r oil o'r hyn ddywedid yn erbyn y gelyn, a gwnaent y drwg digymysg o ledaenu y syniad os byddai i'r Boeriaid ddal i ryfela, dim gwahaniaetfi ar b'a. faint o gost, y byddai i bfenderfyniad y wlad hon ffaelu, ac y deuai plaid i awdurdod roddai dtlerau i'r gelya gynnwysent hadau cwvmp anesgor yr Ymherodr- aelhw
AWSTRALIA A'I SENEDD NEWYDD.
AWSTRALIA A'I SENEDD NEWYDD. YMWELIAD DLTC CERNYW. Dydd Llun, glaniodd Due a. Duces Cernyw yn Awstralia. DisgwyHd* hwynt "an Arglwydd Hopetown a'r GWeiiitidosion Cynghmriol. 00 wedi i'r rhai diweddaf gael eu cyflwyno, ffurfiwyd goryirudaith trwy heolydd Melbourne. Derbyn- iwyd v Due a'r Dduces ye mhobman gyda. chym- eradWyaeth fawr. Dydd Mawrth, bu'r ddau yn treulio eu hamser gyda. dyledswyddau ffurfiol a serenDoniol, a tlireulim,-rd v diwrnod; fel gwyl yn I gyffredinol. Dydd Mercher, anrhesrwvd pum' cant perthynol i golofn Victoria fu yn Neheudir Affrica, a thlysau milwrol. Agorwyd y Sen- edd newydd ddydd Iau, gan y Due. Yr oedd llawer o bob! yn bresenn'ol yn yr adtedlad, yn mha un T cymerodd y serennoni le, ac yr oedd brwdfrydedd mawr yn ff^Tiu. W rtho agor y Sen- edd, pwnaeth y Due araeth yn nghwrs yr hon v cyfeiriodd at' y Frenhines Victoria, la'i dymun- iad vdoedd iddo ef ymweled ag Awstralia a dy- weyd yr airwyddwvd y Comisiwn Brenhinol i I agtôr v Senedd Cynghreiriol cyn ei marwolaeth hi. Ar ol rhoddi clod i'r help mawr a ddaeth i Brydiain o'r Trefedigaethau lac yn China, dad- ganai y Due y dyddordeb a gymerai y Brenhin yn y bobl, a'i wedda oedd y byddai'r undeb a ga.fd mor hapus achos dedwyddwich i drigolion Awstralia. Cyfarfu y ddau Dy yn y prydnkwn, ac etholwyd Sytr Pvithiai'd Baker, yn Llywydd y Senedd, II Mr F. W. Holder, yn Lefarvdd Ty y Cynnrvchiolwyr. Wedyn, der- byniwyd yr Arlywydd a'r Llefajydd gan y Llyw- odraiethwr, yr hwn a ddarllenoddi defegam yn dymunlo'n dda i'r Senedd newydd o Brvdain. Cyfarfu Senedd A wstralia ddydd Gwener, i glywed anercniad1 y Llywodraethwr Cyffredinol. Cyfeiriodd Arglwydd Hopetoun at y seremoni ddydd Iau, ao aeth yn mlaen i nodi'r mesurau llywodraethol a gymerai sylw y Senedd Gyng- rheiriol. Cynnwysai y rhai hyn gyfansoddiad1 Uchel-Lys, gyda chyfraith gynghreiriol apel, a. mesur i wneyd Commissiwn Dalaethol i reoli pethau perthynol i'r Taleithau, a mesurau i wa- hardd ymfudiaeth o Asia a dygiad i mewn lafur o South Sea Islands, i ganoli rhwng helyntion llafur, ae i gymhorth rhai mewn oed. Gyda golwg ar y cwestiwn o doll-restr, dywedodd nad oeddynt i adael unrhyw bolisi a fwriadai ddistrywio y gweithfeydd a. sefydlwyd gan y DaJaeth bresennol. Cymerid camrau i nerthu yn gyfreithiol amddiffynfeydd y Wladwriaeth, ac yn y lIe hwn rhoddid: dibyniaeth ar y milwyr cartrefol. Hefyd cyfeiriodd at ychwanegiad yn y rheilffyrdd a r sefydliad, pan yn bosibl, o Fas- nach Rydd y Dalaeth, a sylwodd y trefnid i ddewis prif-ddinas gynghreiriol.
CYNGHRAIR RHYDDFRYDIG YI MERCHED.
CYNGHRAIR RHYDDFRYDIG Y MERCHED. MERCHED CYMRU A'R CYNGHRAIR. Agorwyd cyfarfod blynvddol Cynghrair I Rhvddfrydiff y Merched yn Birmingham ddydd Mercher, dan lywyddiaeth Arglwyddes Aber- deen. Cododd dadl ar gynnygiad o eiddo Miss Bal- gajgnie yn dyweyd na. ddylai merched Rhydd- frydol gynnorthwyo ymgeiswyr am seddau yn y Senedd os byddent yn debyg o bleidleisio yn erbyn rhyddfreiniad y merched. Dywedid y byddai i hyny beri i bobl gredu nad oedd y merched o ddifrif wrth hawlio eu rhydfdfreiniad. Dywedodd un o'r siaradwyr nad oedd patrwm o ymgeisiwr i'w gael yn mhob etholaeth, ac os na chvmerai merched Rhyddfrydol ran flaenllaw i gefnogi dynion oedd, yn groes iddynt ar rai ewestiynau, cynnorthwyo'r Toriaid y byddent. Gwrthodwyd y penderfyniad gyaa 244 o fwyafrif. Pasiwyd penderfyniad. yn gofyn i arwemwyr swyddogol y blaid Ryddfrydol beidio oedi ychwaneg ar fabwysiadu polisi clir ar gwestiwn pleidlais y merched. Cynnygiodd Gwyneth Vaughan, ar ran Cym- y 19 deithas Llanelwy," fod Undeb Rhyddfrydig Merched Cvmru i gael myn'd i berthyn i'r Cynghrair fel Undeb. Yr oedd amryw gym- deithasau mawriion eisoes yn perthyn i'r Cyghsair, ond yr oedd y tai yn rhy uchel i'r cymdeithasau* bychain.—Cefnogodd Mrs D. A. Thomas.—Dywedodd Mrs Robert,-on. Reid nad oedd y cynghor yn cydna-bod Undebau, ac ar ei hawgrymiadi hi, tvnodd Gwyneth Vaughan y cynnygiad yn ol am flwyddyn.. .t Yn nglyn a'r rhyfel, cynnygiwyd penderfyniad yn mynegi fod ei hir barhad yn ddyledus i'r polisi I o hawlio ymostyngiad di-ammod 1 r Boers, a diffyg gwybodaeth a barn ar ran y Llywodraeth. Tystiai y penderfyniad hefyd yn erbyn y dull y dygid y rhyfel yn mlaen. Mewn penderfyniad arall gwahoddid v Llywodraeth i gynnyg tSk^rau, y gallai y Boeriaid eu derbyri yn anrhydeddus. 'Gohiriwvd v ddadl ax y penderfyniadau hyn hyd ddydd laju, pryd y llywyddid gan Arglwyddes j Trevelvan, ac yr aed yn mlaen hefo'r ddadl. Fel gwelliant. cynnygiwyd eu bod yn gofidio oher- wydd methiant yr ymgais ddiweddar i adfer heddwch. Cariwyd y penderfyniad gwreiddiol gyda mwyafrif mawr. Ystyriwvd cwestiwn yr yspvtty yn nglyn a'r rhyfel, a chytunwvd nad oedd y trefniadau a wnaed yn ddigonol. Y CENADON CYMREIG. ARAETH GREF GAN MR WILLIAM EVANS. Rhoed derbyniad i'r cenadon Cymreig o holl ranau Cymru yn y Grand Hotel, ddydd Iau, gan Mr a Mrs William Evans. Yr oedd 32 yno, ac yn eu mysg, Mr D. A. Thomas. A-S., a Mr R. Cameron. A.S.,yr Henadur Cook, llywvdd Cym- deithas Ryddfrydol Birmingham, a Mrs Cook; Mr Thomas Barclev, trysorydd; Mr Frank Wright, is-gadeirydd, a rhai o brif Ryddfryd- wyr Birmingham. Yn mysg y cenadon yr oedd Mrs Howell Idris, Mrs Gwyneth Vaughan, Mjiss Jenkins, Mrs Leicester Jones, Caerdydd; Miss Ellis, &c. Dywedodd Mr William Evans, niewnaateb i ddiolch 'roed iddo, fod yn ddrwg ganddo sylwi, er fod v blaid Ryddfrydol yn y wlad hon wedi cael gwasanoeth prif weinidogion mwyaf y wlad. nad oedd erioed.wedi caael mwyafrif yn Lloegr ei hun. Ymddangosai Cymru wrth Loegr fel llusgfad bychan yn ceisio tynu agerlong fawr oddiar y traeth, ond er gwneyd ei hymgais, gwell oedd gan Lloegr aros ar y traeth. Os oeddi ar Loegr ofn dewisiad lleol, Dadsefydliad, neu un o'r mesurau mawrion ereill oedd gan y blaid Ryddfrydol, yr oedd Cymru yn hollol barod i'w treio arni hi gyntaf (cymeradwyaeth). Bu rhai o brif ddynion y blaid Ryddfrydol yn dyweyd nad oedd y blaid yn barod i gymeryd swydd. 0 I Os nad oeddynt yn barod, nid oedd' ar Gymru ofn cvflenwi ewell Llywodraeth na'r un bresennol allan haelodau ei hun (chwerthin a chvmera- dwyaethj. Gwnaethai yr Ysgrifenydd Trefedig- ) aethol ei feddwl fyny mai Saesneg oedd i gael ei siarad yn y Transvaal, a, chredai mai dyna I oedd y ffordd oreu i gael teyrngarwch tuagat yr Ymherodraeth. A oedd efe wedi meddwl pa faint a gymenai i ladd iaith ? Yr-oedd tua 600 o flynyddoedd er pan anwyd Tywysog Seisnig cyn- taf Cymru. Eto, er yr holl ymgais gan y bobl gul eu meddwl, yr oedd cynnifer yn siarad Cymraeg heddyw ag a siaradodd Gymraeg erioed (cy- meradwyaeth). Naturiol ac iawn oedd i bobl y ceisid lladd eu hiaith fod yn annheymgar. Yr oedd 30 o gapelau Oymraeg yn Llundain, prif- ddinas yT Ymherodraeth ac yn Birmingham yr oedd pump 0 gapelau Cymreig (cymeradwyaeth). Yr oedd nifer o Gymry a anwyd yn Birmingham, i'w wybodaeth ef, yn siarad Cymraeg crystal ag yntau (cymeradwyaeth). Oedd defnvd-dio vr un iaith yn peri i bobl fod yn dey Y peth a'u gwnai yn deyrngarol ydoedd caniatau iddynt lywodraethu eu hunain, fel y barnent hwy yn o-reu (cymeradwyaeth).
Advertising
APHU BRAD ya Swyddfa'r "Herald^
HELYNT Y PENRHYN.
HELYNT Y PENRHYN. CYBIÆ ARAIiL YN CANADA. EISIEU MIL 0 FWNWYR. Dair blynedd yn ol, yr oedd dynion yn ekieu yn Oanada, ac anogwyd chwarelwyr Cymreig i ymfudo i ardaioedd y mwnau. Wele gyfie arall eleni yn Nhalaeth Ontario, a dylai arwcinwyr y bobl ystyried a ellid gwneyd rhywbexh er annog y dynion i ymfudo. EfaUai, os cymerid y peth i ifyny rhagblaen, y gellid trefnu i gael y cludiad yn rha-d i ugeiniau o Gymry sydd yn dymuno dechreu gweithio mewn gwlad newydd. 9 Yn Sault Sainte Marie, Ontario, mae, er's ych- ydig flvnyddau, weithfeydd mawr wedi codi. •Dyfeisiodd Mr Clergue. Americanwr, brodor o Fangor, Maine, U.D., y ffordkl i ddefnyddio y dwfr yn Sault, ger y lie y mae Hyn mawr Super- ior. Ei fwriad, ar y dechreu oedd Ilogi'r gallu 'hwn at wahanol amcanion. Nid yn unig trefn- odd i groni'r dwfr, ond hefyd cododd un o'r gweithfeyddi papyr mwyæf yn y byd, ac yn awr y mae gweithfeydd ereill wedi codi o'i gwmpas, ac yn ystod y blynyddau diweddaf, daeth y dref fechan yn dref fawr, gyda rhai miloedd o boblogaeth. 'Wrth wneyd y melinau hyn, canfu Mr Clergue fod yn aai-genrheldiol cael rheilffordd. Tra yn tori'r ffordd, daeth ar draws mwn haiarn a "nickel," a metelatt ereill. Cododd hyn y boblogaeth. ac y mae'r peth wedi tynu sylw holl Ganada. Cytunodd Mr Clergue a Llywodraeth Cana.da i wneyd gwelliiantau yn yT ardal, ac hefyd cytunodd a rheilffyrdd Llywodraeth Can- ada i gyflenwi 25,000 o duneui o ddur, ac mae y ile wedi ei amlygu'n fawr. Er gallu cano ei waith allan. mae y Llywodraeth wedi cytuno fod yn rhaid iddo gael rhyw nifer gofynol o bobl yn y He. Mae y galw yn Sault Sainte Marie yn fwy na'r cyflenwad, ac mae Mr Clergue yn barod i roddi 'gwaith i fil o ddynion. Hefyd1, rhydd ei air y pa-rha y gwaith am amser penodol, ac mae yn bosibl y gwna efe rywbeth yn y ffordd o adeiladu tai i'r gweijthwyr, ac mae'n ymddangoe, y deil y gwaith yn hir. EtfaHai y buasai mwy o fanylion yn helpu ar- weinwyr chwarelwyr Betihesda. Mae digon o waith a thir i'w gael, ac nid yw y doith yn fawr, tra. na fydd y cludiad ond tua 4p neu 5p.
HELYNT CHINA.
HELYNT CHINA. IAWN 0 DRI UGAIN MILIWN. Ddydd Mawrth penderfynodd y Llysgenador anfon gair at Lywodraeth China Yn ei hysbyst mai swm yr iawn a ofynir yw 60,750.000p, a gofynent pa fodd yr oedd China yn bwriadu et- talu. Rllydd un o bapyrau Berlin yr eglurhad a. ganlyn ar y tanio a, fu ar long Brydeinig yn Tientsin gan filwyr Ellmynig "Darfu i gweh perthynol i gwnmi Seisnig, ond I a luvylicl gan Chineaid, gyffwrdd ag un o'r pontydd dtos y Peiho, lie yr oedd milwvr EUmynig yn aros. Pan ofynwyd iddynt aros, diangodd y Chineaid. Rhoddwyd iddynt dri o rybuddion, ac yna- taniodd1 yr Ellmvnwjrr." Yn ol hysbysrwydd a dderbvniwyd yn Rhufain oddiwrth y Llysgenadon fiidalaidd yn Pekin, y mae Llys Ymherodrol China yn bwriadu cyn diwedd y mis symud i Kaifeng-fu, yn nhal- aeth Honau. Gwneir paratoadau helaeth ar gyfer arosiad hir. Yn ol telegram o Pekin, ychydig o wrthwyneb- iad a dybir fydd i'r hawliau digollediad, a'r prif gwestiwn a ymddangosai i drwblo y Chineaid yw y dull i'w cyfarfod-un ai trwy ifenthyciad i'w talu mewn hanner can' mlynedd neu trwy godi'r arian i dalu'r non swm mewn pum' mlynedd. Ddydd Gwener, gadawodd yr Americaniaid y ) lleoedd fu dan eu gofal yn Pekin, gyda'r eitbriad o'r ddinas waharddedig. Tybir y gwneir trefniadau i ddychwelyd y Llys i Pekin.
RHYFEL Y TRANSVAAL.I
RHYFEL Y TRANSVAAL. I SON AM HEDDWCH ETO. I METHUEN YN LICHTENBURG., MEDDIANNU CAROLINA. 1 I DE WET YN AD-DREFNU EI FYDDIN. ¡ Hvsbysid ddechreu'r wythnos y gellid dis- I gwvl am drafodaethau newydd tuagat heddwch yn iuan. Yr oedd adroddiadau i'r perwyl hwnw yn y cylchoedd mwyaf awdurdod- f"f. T_ v.1'>. edig o emao y uwemiaogion iiot3 iiuu. x I Arglwydd Kitchener wedi cael llaw rydd fel milwr a gweinydd gwladol yn y Transvaal. Gwyddis ei fod ef yn gogwyddo tuagat adnew- yddu yr ymdrechion i^derfyiui y rhyfel ar delerau cyfiawn i'r ddwy blaid sydd mewn ymgyrch a'u gilydd. Bydd iddo, fe ychwanegir, adnewyddu ei gynlluniau gwreiddiol. Yn ol neges o Mafeking, dydd Llun, darfu i Arglwydd Methuen gymeryd meddiant o Lich- tenburg dvdd Gwener, heb unrhyw wrthwyn- ebiad. Y "diwrnod canlynol gorymdeithiodd yn I mlaen, ond ni wvddid i ba le yr oedd 3m myned. Rhydd gwefreb o Standerton, dvdd Llun, rai manylion am ymgais i glirio y wlad i'r dwyrain a'r gogledd-adwyrain o'r dref hono. Darfu i golofn y Milwriad Colville, o Heidelberg, yr hon a ruthrodd ar wersyll y Boeriaid yn Uitkyk, ychydig ddyddiau yn ol, ymosod wedi hyny ar wersyU arall, a chymeryd meddiant o Maxim- Nordenfelt, rhai gwageni, ac ystorfeydd. EdTydd gohebydd o Pretoria, ddydd Mercher, fod colofn y Milwriad Benson. oedd yn gweith- redu o dan y Cadfridog Syr Blindon Blood, wedi cyrhaedd Belfast, ar ol bod yn brwydro o Middle- burg yn t gorllewin, drwy Roos Scnekal yn y gogfedd; a thrwy Totesburv, cyn-bencadlys y Boeriaid1, yr hwn a gaed wedi ei adael. Canfu- wvd yspytty y Boeriaidi mewn dvffryn anghys- beU. Nid oedd ond un frwydr ddifrifol yn ystod v daith, pan yr ymlidiwyd y gelyn allan o ogofeydd lie yr oeddynt hwy a'u teuluoedd wedi ym- guddio. Clwyfwyd pump o filwyr Prydeinig, yn cynnwys tri swyddog. Cymerwyd swm mawr o ymborth a chyflen- wadau; a dvgwyd amryw o deuluoedd i mewn. Cymerwyd swm mawr o ymborth a chyflen- wadau; a dygwyd amryw o deuluoedd i mewn. Mae y ffoaduriaid 3m Middleburg yn rhifo amryw filoedd. Bu cymeryd yr anifeiliaid yni foddion i wneyd' i'r Boeriaid ymostwng; a thrwy hyny filoedd. Bu cymeryd yr anifeiliaid ylli foddion i wneyd' i'r Boeriaid ymostwng; a thrwy hyny buasent yn llwyddo 1 gael «u namieuwau. Y mae Botha a Viljoen wedi ymuno yn un^ fyddin, a clivmerasant feddiant o Carohna. Edrydd gohebydd o Cape Town, ddydd Mercher, fod cryn frwydro yn Ngogledd a Dwyrain y Transvaal. Y mae y Boenaid yn dioddef yn galed- 1-1 f Lladdwyd deugam o'r Boenaid, a. chlwyfwyd dau gant, ac y mae cant a thriugain wedi rhoddi eu harfau i lawr. Cymerwyd nifer o ysgrifau, arian-nodau, yn nghyda 220 o wageni, a 9000 o geffylau. Bu y Miilwriad Crewe, yr hwn oedd yn ymlid v Cadfridog Fouche ar hyd llinell Molteno, yn ymladd gydaf ef ger Rayner Siding. Enciliodd y gelyn i gyfeiriad y gogledd-ddwyrain. Rhwystrwyd Scheepers yn ci symudiad 1 r deheu-ddwvrain, gan weithrediadau buan y Galluoedd Trefedigaethol yn Wmterburg. Teithiodd cant o'r corphluoedd Trefedigaethol, o da.n y Capten Welsh, 70 o fiUdiroedd mewn 26 o oriau i'w wrthwynebu. Dealla Mr Kruger fod byddin J)e Wet yn cael ei had-drefnu; a, bydd i De Wet. yn nghyda Steyn, gymeryd yr ocbr ymosodol yn Nhalaeth yr Afon Orange. Dywed y "Daily Chronicle" :-Y mae iechyd Mrs Botha. wedi tori i lawr. ac y mae yn bwr- iadu ymweled a Mr Kruger, i'w hysbysu am safle anobeithiol y Boeriaid, ac i erfyn arno i ofyn i'w gwr ymostwng. Bu peth ymladd ddydd! Mercher ar lanau afon Baniaans Kloof, yn nosparth canolog Cape Baniaans Kloof, yn nosparth canolog Ca.pe Colony, pan yr attaliwyd commando Scheeper gan y fyddin Drefedigaethol. gan y fyddin Drefedigaethol. Yr un noson torwyd y rheilffordd a gwifrau y telegraff rhwng Dassiescheur a Mortimer, dwy I orsaf ar y llinell i'r de o Cradock. Rhvdd telegram o Pretoria fanylion v parato- adau a wneir gan golofn y Cadfridog Plumer yn ei vmdaith o afon Olifants i Eerste Fabrieken, gorsaf vchydig filldiroedd fr dwyrain o Pretoria, I ar linEll Delagoa. Bay. Dywed. yn mysg pethau 11 f"t ereill, yr vmoSoOdwyd ar weivyii y t-aciirioog BeatMr!" ddydd Sul gan y Commandant Viljoen a 1 500 o Foeriaid. Ar ol iddynt ddyfod yn agos taniwvd arnynt gyda gwn pom-pom a maxim, a diangasant. Yr oedd y ffermydd ar linell yr ymdaith wedi eu gadael, ac yr oedd amryw ferched a phlant yn byw heb gartref ar y veldt. Dygwyd gymaint ag a ellid i mewn gan y colofnau. Dywed neget" o Klersdorp, yn Ngorllewin y Transvaal, yr edrydd Arglwydd Methuen o Brisfontein, tua. phymtheg milldir i'r gogledd- ddwyrain o Klerksdorp, y cymerodd ailfeddiant o wn perthynol i'r O. Battery R.H.A., a gymer- wyd gan y Boeriaid yn Zillicat's Nek, ar y ffordd rhwng Pretoria a Rustenburg, y flwyddyn ddi- weddaf. Cafodd v Cadfridog Babington hvd i wn Krupp wedi'i gladdu, a rheidiau. Efallai mai y rhai'n yw y gynau y cyfeirid atynt gan Arglwydd Kitchener yn y neges ddiweddaf.
[No title]
Y mae amser yn lleidr teithiol. sydd bob amser yn lladrata; eto nis gall neb ei ddal.
Advertising
To make common Vegetables u 'L8 more inviting, always serve them with a :(1i Corn Flour sauce. To make such a sauce simply mix a teaspoonful of good Corn Flour with a teacupfui of milk, add a teaspoonful of butter, and cook for three minutes. Try such a sauce with the commonest vegetables turnips, j carrots, onions, leeks, parsnips, J beetroot, &c., and you ivill be convinced how much they are I improved by it. For such a sauce good Corn Flour is essential, and the recognised I best, owing to its great thicke:c power and delicate flavour is Brown & Poison's "patent" Corn Flotir Write to BROWN & Po:?: PAISLEY, enclosing a id. stamp, for their new booklet of simple recipes for dainty vegetable sauces. PRIXTING Printing! pRf, TI-N (x I 11 Printing "Herald." Carnarvon. Printing! PRINTING I Printing PRINTING TO Lso l'OR ALIL PER .TRADES. MONTH J. C. Craves' 2-Cuirsa Set » of Joiners' Tools in Bass « comprising the following high-ciass tools: 23 Swaged and Hollow Back Hand Saw 12' Saw; 21 Best Beech Smooth Plane 'fitted \vn.bj double irons); 2^ Best Beech Jack Pif^ne Httcdi with best brass nut, double irons); Americans Pattern Brace and Set ol 6 Black Bits { 2 toclg 2 fold Bevilled Edge Boxwood Rule; Small Axe:) 4 Beech Handled, best Cast Steel Firmeif Chioels; 3 Beech Handled Cast Steel Gouges: Joiners' Hammer; Rosewood Brass-nlated 6 ( Square; Marking Awl; Spokeshave; 3 Gimlets i 3 Bradawls; 2 Files; Mallet; Turnscrew br^d ) punch; Glue Pot and Punch. Ms. 2s. Od. complete. HOW TO PAY. 1st way Send 5s. to start with, and complete the purchase in 7 more payments of 5s. and 1 of 2s. 2nd way. Send 5s. to start with, and, after exmin- ine the goods, complete the purchase in one payment of 37s, and J. G. Graves will forward a Splendid Fast Cutting Oilstone in a polished pine case afz discount. If you are not satisfied with the tools return them, and your deposit will be returned. Send for J. G. Graves illustrated Catalogue, post free. Any class of tools may be obtained on the easy purchase system by monthly payments. Young men who can introduce customers shoulc. write for agency terms. J. G. CUSAVEB, Tool Warehouse, Dept. 167 Division St., SHEFFIELD. 1. (" Canys y Gwaed 31* y Bywya." Dent. xii. 23. II Iechyd a hoenuBirwydd a ddibyna ar ewm ao aaas,wdd y gwaod.1 -Humanitarian. "Cedwch y gwaed yn bur a bydd ieohya y gyfundrefn yn dilyn."—" Health." 1-.&.1. "Yrydym wedi gweiea un o dwyn tystiolaeth i'r gwellhad rhyfeddol a effeithid gan Waed Gymysgedd Enwog Clarke. Y mae y gwaed bnredd mwyaf y gall gwyddon- ireth a meddygaeth ei ddwyn i oleum, a gallwn gyda'r rmddiriedaeth fwyaf ei gymeradwyo l n tanysgrifwyr alr cyhoedd yn gyffradinol- P WU^DMT°Q.YMYBGEDD QLARKB Y GWAED-BURYDD BYD-ENWOG, At Scrofula, y Scurfi, Eczema, Coesuu Drwg Toriadan, Chwyddiadan Cbwarenog. A.nhwyl- deran y Croen a'r Gwaed, Plorod a Dolnriau o bob math, &0 i lanhau a chlirio y gwaed o bob anmhuredd, nis gellir ei gymeradwyo yn rhy achel. Y mae yr unig feddyglyn gwirioneddol at Boenau y, Crydaymalau a'r Gout, oherwyda Bvmuda "st achos o'r Gwaed a'r Epgvrn. "WEDI FY NHROI O'R YSPYTTY, GAN NA OHYDSYNIWN I GAEL TORI FY NGRoks.11 ii Yr wyf yn anfon y tystlyihvr hwn i ohwi, pan fy mod wedi derbyn budd mawc trwy gy- meryd Gwaed Gymysgedd Olarke, ar ol dioddef mawr am ddwy flyoedd oddiwrth goes ddrwg. Bu'm mewn yapytty yn Birmingham am 18 mis, a chwe' mis yn oael edrych ar fy ol gan [eddygon yspytty arall perthynol i'r on dref. Trowyd fit fel nn anfeddygmiaethol, gan na chydsyniwn i gael cymeryd fy Dghoe« y™" aith. Gofynwyd i mi gan gyfaill roddi prawf ar Waed Gymysgedd Clarke, ac anfonais am hotel fawr, ao erbyn yr adeg l mi orphen ei^chy- meryd yr oeddwn yn alluog 1 fyned o amgyl(A ar fy maglau. Ceisiais botel arall. ac erbyn yr amser y gorphenaia bono yr oedd fy nghoea wedi dod yn berffaith iach, ac yr wyf yn alluog I :fyned at fy ngwaith Dyn o Birmmgham ydwyf, ond yn gweithio yn bresennol yn Halifax, -'L.- -r- 80 yr wyf yn btlo i ateD unruyw y uydd rhywnn yn ddymuno anfon atat, oherwydd nis gallaf siarad yn rhy uchel am dano. Yr wyf yn ei gymeradwyo i bawb. Gellweh wnevd y iefnydd a fynock o hwn. E. 1:Au,oB. g, Hanson Square, Fleet Street. Halifax, Yorks, Hydre! 23ain, 1897." I'w gael mewn poteli 2s 9o yr un gan bob Ffervllydd drwy y byd, neu anfonir am ii o lythyrnodau gan y Perchenogion. The Linooln and Midland Counties Drug Co., London. MILOEDD 0 DYSTLYTHYKAU. pWAED ^J_YMYSGEDD Q&ARKE. Na chymerwch eich perswad o i gymeryd felychiadau. EASINE Will cure Headache, Neuralgia and Toothache In a few mixatea. YIIAB E A S I N E YN :SICR 0 WELLA nm OWN PZN. NTWRALGIA., DDANNODDt A PHOB MATH 0 BOKN MWN PNII OWN YCHYDIG FYNYDAU. Detbyniwyd Miloedd o DystioUethao Pwysig. aNFONIR -lASINI" DRWr T POST am SWLLT. Paratoii yn unig gar a-uala JONE8 MiNUFACTUKINQ CHKIOBT, mkoioal lULL. I BLABKAU IFMZSTRNIOO- ffill
CARROG. \
CARROG. SEFYTMAJ GWRTNIDOG. gwasanaftthau yn Ngharrog, ai• yr 8fed ai^9ftid cyfisol, vn nglyn a sefydha-d Mr T- E. o tiol' Bangor, yn weimdog eglwjsl Bedydd- wyTcanog a Olyivdyfrd^y. «?/ Parchn Brilfathraw Morm, H. C. Williams, Cor- wen; W. G. Owen, Pandy; J- L. Jones Ulyn E. C. Jones, Ffestiniog; a D. Waters, Porthy- rhyd, Caerfyrddin.
DOLWYDDELEN.
DOLWYDDELEN. S^DA L i ddvlifo i mewn mae tystiolsethan am rinweddau Olew Morris Evans at wella dyn ac anifail. Cofied amaethwyr hefyd fod cannoedd o bunnau wedi eu harbed trwy ei ddefnyddio i ddefaid yn dod ag wyn.—Advt.
GWRECSAM.
GWRECSAM. OH MIYFEL.—Nos Iau, cyrhaeddodd Cwm- ni Gwirfoddol R.W.F. Gwrecsam adref a rhodd, wvd dei'byniadi croesawus lddynt, ^r Ioa { Sw yn ddsgyn, yr oedd yr ystrydoedd yn SL Derbyniodd y Maer (Cynghorydd Tho- mas jones) hwy a.r ran y trefwyr, ac w_ed yn, darparwyd ciniaw Mdynt yn y Neuadd Gyhoedd-
IPENMAENMAWR.
I PENMAENMAWR. Y CYNGHOR DINESIG. —' Dyd-dl Mawrth, dan lywyddfiaeth Mr J. S. Coverley.—Ca«glwyd 75p yn ystod y mis, a gwariwyd 125p ar y iryrdd. Yr oedd 1923p yn llaw y trysorydd.—Penodwvd y Mri W. Pickin a Robert. Thomas yn arolygwyr y cerbydau a'r cychod.—iPetnderfynwyd peddio cyflooi hen Wasmon fel arolygvdd y Promenade, ond.'vTi hytrach, gofyai i'r prif;gwn&tabl gyfar- wyddo yr heddgeidwaid lleol i dalu ymweiiaa a'r He yn awr ac yn y man.
PORTHAETHWY.
PORTHAETHWY. CYNGHOR DINE'SIG. Dvdd Mawrth, Mr J. Davies Jones, U.H., yn y gadair.—Gwaxiwyd 15p ar y ffyrdd vn ystod y mis.—Penderfynwyd anfon llythyr i glerc Cynghor Dosparth Gwledig Aethwy i aJw sylw at yr ymgais wneir i gau y llwvbr trwy gaeau Ty MawT, Ltanfair P.G., a •go £ vn iddynt amdidiffyn ha.wl y cyhoedd.—Der- bviiiwvd ilythyr oddiwrth y.lri J. Rice Ro- berts a Laurie, yn hysflbysu fo-d y Milwriad Price yn foddlawn i werthu ei hawl i St. George's Pie,r, yn cynnwys y bont, y cadwyni, a'r angor- ion am 250p. iPenodwyd pwyllgor i chwilio'r bont &c., a rhodcli,a)dro-itclia-d i'r cynghor.—Ar- wvddwvd a seliwvd tretfh newydd o 5s 9c y bunt. — Darllenwyd llythvr oddiwrth Mr George I' Lloyd. Lerpwl, yn gofy.n caniata.d i'w gwnmi berfformio ar y banc, ao yn cynnyg rhent wytii- nosol o 30s am liyny. Penderfynwyd caniatau y •cais ar adegau i'w trefnu, a phan na fyddai Sein- dorf Portha-ethwv yno. Darllenwyd Ilythyr oddiwrth Gymdeithef? Cigyddion Gogledd Cym- ru, yh gofyji i'r cynghor benodi arolygydd i cl1 mho cigoeddl a llaeth yn y dosparth. Pender- fynwyd fod swyddog i'w benodi yn nghyfarfod nesaf v cynghor.—Darllenwvd Hythyrau oddi- wrth Fwrdd y Llywodraeth Leol, yn cadarnhau apwyntiad Dr !Peter Fra.ser fel swyddog medd- ygol, a Mr R. A. Thomas fel arolygydd iechyd.
SOAR, GER MACHYNLLETH,j
SOAR, GER MACHYNLLETH, OYSTADLEUOL.—Nos Iau, cynnaliwyd cyf- arfod cystadleuol yn y lie uhod, o dan lywydd- iaeth Mr F. M. Oktmpbell C.S. ac arweinydd- iae-bh Mr Edward Breeze, Machynileth. ErulJ- wvd gwobrau fel y canlyn :—^Ysgnfenu Salm 1. W. James, Cefncoch 2, 0. Rowlands. Adrodd emyn: 1, S. Rowlands, Brynmelyn; f, Deuawd, Miss M. Rowlands a'i brawd. Pennill- don, Mr A. Rowlands. Can gan Mr Owen Mor- ris. Pencil drawing, D. Davies, Mae.ngwyn- street, Machynlletihi. Unrhyw unawd _(i ffrched), Miss A. L. Jones, Aberhosan. Areithio difyfyr: 1, D. James; 2, D. Jones, Machynlleth. Can ffan Mr John Lumlev, Machynlleth. Englymon, Mr S. Jones, Aberhosan. Unrhyw umwd (1 feibion), Mr O. Morri-s, Machynlleth. Unrhyw ■adroddiad, Mr S. Rowland^. Brynmelyn. Chwareu unrhyw offeryn cerdd, J. Evans, Doll, Machynlleth. Can gan Miss Tregonin, Mach- ynlletil. Pedwarawd, partd o Aberhosan.
TALSARNAUj
TALSARNAUj GALWAD. Rhoes eglwys M.C. Towyn, Meirionydd, alwad unol i'r Parch T. R. Jones i fyn'd yno i'w gwasanaethuy
TOWYN.
TOWYN. GWEINIDOGAETHOL.—Maa y Methodist- id Galfinaidd wedi rhoddi gwahoddiad untryd. i'r Parch T. R. Jones, Talsarnau, i'w bugeilio, fel olynydd y 'Parch J. H. Symond, sydd wedi ymddiswyddo. Deallir y bydd iddo dderbyn yr alwad. BYW DDIFFYNIAETH.—Nos Lun, o dan lywyddiaeth yr Arglwydd-Raglaw, cynnaliwyd cvfarfod cyhoeddus, yn y Neuadd Drefol, i dystio yn erbyn hyw-ddiffyniaeth (vivi-section). An- erchwyd cyfarfod lluosog gan y Parchn E. Hughes, Abermaw; J. Owen (Dyfnallt), Traws- fynydd iliss Blanche Aftkinson, Mr R. J. Lloyd Price, Rhiwlas; Mr D. Oswald Davies, "a Mr R. R. Roberts, Towyn. Ar y diwedd, arwyddodd nifer mawr ddeiseb yn erfyn ar i'r Ysgrifenydd Caxtrefol wneyd a rehab i gael Brown's Hospital, Caxtrefol wneyd arche'b i gael Brown's Hospital, yn yr hon y cenr yn mlaen fyw-ddilfyniaeth, i'w phwrpas cyntefig, sef i ddangos caredigrwydd, ac nid creulondeb, at greaduriaid direswm. Y OYNGHOR DOSPARTH.-Dydl Gwener, 0 dan lywyddiaeth Mr W. Jones Hughes, Aber- dyfi.—Adroddwyd fod Rheilffordd Talyllyn yn vstyried nad oeddynt yn euog o gau ffordd gy- hoeddus, fel yr adroddwydl yn y cyfarfod di- weddaf. ond gan naxl oedd ateb swyddogol wedi ei dderbyn odcliwrtih y cwmni, pasiwyd i ofyn am y cyfryw.—Deuwyd i delerau boddhaol a Mr Edward Morgan yn nglyn a'r carthffosydd i'r tai a'r gwesty newydd yn Nhrefeddian, Aberdyfi.- Darllenwyd adlroddiad y swyddog meddygol, yn dangos fod cyfartaledd y genedjgaethau a'r mar- wolaethau yn gyfryw ag y gan y dosparth fod yn faJch o hono. Nifer y genedigaethau oedd 99, yr hyn sydd yn dod i 27.7 y fil, cyfartaledd pur foddbaol. Cyfartaledd y marwolaethau oedd 18.2 y fil, y nifer leaaf er y flwyddyn 1890. Rhoddoddf y meddyg bwys neillduol ar adael i awyr iach fyned i ystafello-edcl- y tai, yn enwedig yr ystafelloedd cysgu, a dywedodd fod rhai pobl mor ofalus i rwystro awyr ia-ch i'w hystafelloedd fel yr oeddynt yn cau pobma.n, gan ymwneyd ag awyr iach, fel pe bai y gwenwyn mwyaf dinystr- toal
ITREFFYNNON.
TREFFYNNON. YNAD'LYS.—Dydd Iau.—.Gwnaeth y Cadeir- ydd (J. LloydLPrice, Ysw.) gyfeiriad at y di- weddar ndi r\PTWY -pr-g;wntaibJi.Tl1os:g:1wyd:dr- wyd trwyddedau y rhai ealIllynol: -Lion Hotel, i William Freeman; Black Horse, i Mrs Anne Hughes Blossoms Inn, Bagillt, a Frances Rivers (hyn.); Albion Vaults, Bagillt, i Mrs Conway.
WAENFAWR.
WAENFAWR. Y MAE PAWB sydd wedi talu ymweliad a'r Carnarvon Cycle Works, Bangor Street, yn presynu na. b'si y cyhoedd yn gwybod am y Bargeinion sydd yno ar Bicycles—dros 200 | ohonynt. E. Jones & Son.—Advt.
HELYNT CHATHAM-STREET.
HELYNT CHATHAM-STREET. TREFNU'R PWYLLJOR. Dyma fel y saif y pwyllgor yn achos apel Mr W. O. Jones, B.A., yn ol penderfyniad Pwyllgor y Gymdeithasfa a gyfarfu yn Nghaer ddydd Gwener:—Parchn Wm. James, D.D., T. Gwyn- edd Roberts, J. Owen, B.A., Gerlan Mri Peter Roberts, U.H., O. Robyns-Owen, Pwllheli; Dr Roger Hughes, Bala; gyda'r Parch E. James Jones, M.A., yn ysgrifenydd. Gwrthodes Mri J Bryn Roberts a J. Herbert Lewis weithredu.
ETHOLIAD TREFI MYNWY.
ETHOLIAD TREFI MYNWY. Bu'r etholiad hwn ddydd Mawrth, er Uenwi y sedd wag a achoswyd trwy ddiseddiad Dr Rutherfoord Harris. Yr ymgeiswyr oedd Mr Albert Spicer, Rhyddfrydwr, a fu'n aelod dros yr etholaeth o 1892 hyd 1900, a Mr Joseph Lawrence, Ceidwadwr, sirydd Llundain. Yn foreu ddydd Mercher cyhoeddwyd mai fel y canlyn y safai yr ymgeiswyr:—Mr J. Lawrenoe (C.), 4604; Mr A. Spicer (R.), 4261; mwyafrif, 343. Yn yr etholiad oyffredinol diweddaf I dewiswyd Dr Rutherfoord, Harris gyda mwyaf- rif o 688; felly, gwelir fod y mwyafrif wedi ei dynu i lawr fwy na'r hanner.
Advertising
f^UBNITURB *OR I I i^ASH '.OMP RISING I SLBGAHCE f OR COMF *RT f^lREDIT. DURABILITY. J VJ Q.LOBE JpiURNISHING QOMPANY 12T018 pEMBROKE pLAOE. LIVERPOOL. ABSOLUTELY THE\ f\SE X>RICE, LARGEST AND yj J- MOST UP-TO-DATE rpHE "1 OWEST. HOUSE X 4^„Tfnc IN THE OITY. /^UAMTr' OREDIT 8* STEM U W, ENTIP.EEalP m DIFFERENT rpHE TT"IGHEST. TO ALL OTHERS. X XX All Furniture we Sell Is Delivered Free to any put of the United Kingdom. ALL AND JNSPECT OUR STOOK. Q^OBB jpURNISHING QOMPANY (J. R. GRANT, Proprietor), 12 to 18 jpEMBB0KE 9 LIVERPOOL. FREE.—It will save you pounds In Furnishing to send for our Illustrated Descriptive Catalogue, Price List, &o. BaøIaeu Hours: 9 to 8; Saturdays, 9 to 6. Telephone No. 1760. nm i^iiEoriAM'S PILLS a J > For Bilious and Nervous Disorder^ EECHAMIS PILLS .1-.1 For Indigestion in all its forms. EECHAM'S PILLS JL3 For Wind and Pains in the Stomach. BEECHAM'S PILLS For Sick Headache.. EECHA -M, PILLS A3 Have saved the Lives of Thousands. EECHAM'S PILLS t ) For Giddiness. BEECHAM'S PILLS For Fulness and Swelling after Meala. EECHAM'S PILLS 1 Are Adapted for Old and Young. EEC -AM'S PILLS For Dizziness and Drousinega. BEECHAM'S PILLS For Cold Chills, Flushings of Heat. EECHAM'S PILLS Will Restore the Rosebud of Health to Every One who Uses Them. EECHAM'S PILLS For Blotches on the Skin. if >EECHAM'S PILLS JLS For Disturbed Sleep and Frightful Dreams. EECHAM'S PILLS For Costiveness and Scurvey. — BHSECHAM'S PILLS Are the Best Medicine for Female Com plaints. EECHAM'S PILLS Are a wonderful Medicine for Females of all Ages. HAMS PILLS JD The first Dose Gives Relief in 20 Mm utea. BEECHAM'S PILLS B Are Recommended by Medical Men. BEECHAM'S PILLS Have the Largest Bale of any Paton. Medicine in the World. EECHAM'S TOOTH PASTE JD Will Recommend Itself. EECHAM'S OOTH PA.STE Is efficacious and economical. T>EECHAM'S TOOTH PASTE J5 Cleanses the Teeth and Perfumes th« Breath. BEECHAM'S TOOTH PASTE In Collapsible tubes, Is each. BEECHAM'S PILLS J) and B' EECHAM'S TOOTH PAST-E Sold everywhere. Prepared only by the Proprietor, THOMA Ti-wnfiM St. Helens, Lancashire. Sold by hI1 Patel Medicine Dealers evari LO 'GRI,FIT OWP- N. BETH YDYW! Y Feddygit*aoeth anmbnmad*y hon a eemwytha, yn uniongyrchol, y mathau gwaetiwkf o Beswch, Crygni, Anwyd, Anhaws- dw i Anadlu, Gwaed Boeredd, Dolur Gwddf, Bronchitis, Influenza, Poeineu Adwythig yn j Free*, ac at hen Ddtfyg Anadl md oes ei iyffelyb; oynnyrcha ryddboeriad drwy dbddi j fflem wydn, ac felly ryddhau yr vsgjfamt oddiwrth bob tylwedd enynawl; yn ganlynol i'r hyn y dilyna trwmgwsg adfywwtal. LUNG TONIC. SUDD CARN YR EBOL. LUNG TONIC. Trwy nymud arwyddion a gamgymerir yn ami. am Ddarfodedigatth, y mae Sudd Carn yr Ebol Griffith Owen wedi dwyn llawenyaa lawer teulu, trwy roddi terfyn ar y Peswch «ydd yn rhy fynych yn dladblygu i'r afiechya marwol hwnw. Fe geidw eto filoedd rhag an&mserol. SUDD eARN YR EBOL GRIFFITH OWEN. BUDD CARN YR EBOL GRIFFITH OWEN, I BUDD CARN YR EBOL i GRIFFITH OWEN. YR oedd Dail Cam yr Ebol tdptd bri mawr gan Y1 ^en bob! oherwydd ei heffeithiolrwrdd ar gyfer P««wch, Anwyd, a Dolur Gwddf. Darperir y Sudd o'r dlaiil, a chymyggk el a rhinweddau dad ereill. MAE YN CRYFHATJ Y LUNGS AC YN GWELLA'R PESWCH. Potelau, 18 lie a 28 9c yr un. T'w cael m man, a riarpei" jr" unig gan GRIFFITH OWEN, HIGH STREET, OAERNARFON, 1.41
CONWY.
CONWY. PRIOD —Yn Nghapel y Bedyddwyr, Llan- \lndno ddydd Mercher, priodwyd Mr Levi Tohn yr arolvgydd iechyd, a Miss A. J. Wil- liams' "Siop y Gomel. Miss Evans, Glan Aber Hotel, Bettwsycoed, ydoedd y forwyn bnodas, a Mr G. 0. Jones, U.H., Merchllyn, oedd y gwas. Gwas;uiaethwy d ar yr achlysur gan y Parch W. Edwards.
CRICCIETH
CRICCIETH CYFREITHIOL.—Y mae Mr J. J. Williams, Glanydon, oedd gyda Mr Breese, yn Porth- •nKadoir, i.redi pasio ei arholiad terfynoi e cvfreithiwr. ARDDANTGOSFA.—Y mae yma ardWongosta iV chynnal, a gweithrediadau rhagarwemiol wedi cymeryd lie. Dr Livingstone avies wedi ei ddewis yn gadeirydd y pwyllgor, a Mr J. Ellis. Ty'nllan. fel ysgrifenydd. BWRDD YSGOL.—Nos Iau, Mr W. Ge° g^ vn y cradair.— Pasiwyd fod y swm o 250p 1 w ^df o'dreth, swm llai nap a sodwyd^er s amiyw flvnyddau.—Pasiwvd cael dwy ddescu v^nd v bech<mi, ac fod "tenders iw gAva dd am gwpbwrdd'hefyd.—Pasiwyd fod y Cadei^^ a Mr R«es Williams i alw yn yr ysgol am y ddau GOSTYNGIAD mewn Nwyddau Drapery. Y mae Jonathan Co., (^riccieth, wedi cymeryd manlais ar y gostyngiad presennol, ac wedi ?vchwelyd o bnf farchnadoedd ydeyrnas gyda dewisiad rhagorol o'r ffaeiynau diweddaraf pa mi a werthir am y priaiau lselaf. Gwneir poo math o Millinery ar fyr rybudd. Cedwir y dewis goreu mewn Dilladau Parod lDdymon a Phlant.—Advt. „
DINBYOH.
DINBYOH. MARWOLAETH MEDDYG.—Dvdd1 Iau, bu farw Dr James .Caithness, Woodlands, Dinbych, ar ol cystudd trwm. Bu am amryw: fl-vnyadau vn ddirprwy-grwner dros Orllewin sir Ddinbych, swydd'og meddvgol Undeb Rhuthyn, ac am flyn- yddau yn aelod o'r cyngkor tTefol.
Us.LLANDLTDNO.
Us. LLANDLTDNO. Y GWIRF ODD OLWYR. Cyrhaeddodd y CT-ixfoddolwyT adi^ef o Ddeh^udir ^Affnca nos Weaer. Cawsant dderbyiuad brwdfrydlg.
LLANWLWY.
LLANWLWY. TYSTEB.-IDydd Gwener, cyflwynwyd tysteb i'r Parch J. Fisher, B.D., cyn-gurad Rhuthyn, ac vn awr rheithor Cefn, Llanelwy, oddiwrth bobl Rhuthyn, yn y ffurf o bwrs o aur ac am. 61DIWYGIAD.-Gwnaed cais yn llys yr ynadon, ddydd Llun, am i drwydded y White Horse Inn II ,gad ei throsglwydido i David ,Evans, daweddar Duke-street, Llanelwv. Dangoswyd To-d adtan Duke-street, Llanelwv. Dangoswyd fod adran arbenig wedi ei rhoddi i mewn yn y cytundeb nad oedd plant o dan 16eg mlwyddI oed 1 gael ddod; ac, hefyd, nad oedd gwirodydd poethion i'w gwerthu i unrhyw berson yr oedd yr hedd- geidwaid, neu unrhyw aelod o'r awdurdodau trwyddedol, wedi ei enwi mewn ysgnfen fel per- son na.didylid ei gyflenwi a diod.
T-,T-,ANGOLLV,N.
T-,T-,ANGOLLV,N. OYNGHOR DINESIG.-Dyda lau.-Adrodd- ea y Clero fod Bwrdd y Llywodraeth Leol yn caniatau i'r cais gael ei wneyd i fentlhyca p Q.t v peiriant tan a gorsaf dan. a chyfarwyddwyd y clero i ohebo am y benthyciad.—Hexyd, pen- I derfynwyd >hysbyseiba am danders i wneyd y gwaith yri Smithfield. Penderiynwyd rhoddi I 11 derbyniad i'r Bwrdid Canol i Langollen. I
.LLITHFAEN.
LLITHFAEN. Y BWRDD YSGOL.-Nos Lun, Mr William j Evans yn y gadair.—Ymwelodd arholwr y llyw- odraeth, a'r ysgol, a gorchymynodd gael gwella r awyro, ac heiyd y dylai y swyd-dog gorfodol ym- weled a'r ysgol yn fwy mynych. Pasiwyd i ganio'r cyfarwyddiadiau allan.—Gwnaed gofyn am 60p amyr banner Wwyddyn presennol.-Pas- iwyd i woibrwyo y pla-nt am gysondeb yn yr ys-gol.Caed cwyn nad oedid darpariaeth briodol i gael lie i fwyta ganol dydd i'r plant^oedd yn dyfod o bell. Ceisiwyd gan y rhiem airfon eu cwynion yn uniongyrchol i'r bwrdW.—^vaym- deimlwyd a Mr 'Robert Rowlandte, ysgrafenyd yn ei Waele(id.-Yr oedd bdl etholiad y bwrdd yn I 9p, a pha^iwyd i'w dalu.
RHYL.
RHYL. XUMWAI.N.—Tra yr oedd nifer o weithwyr vn gweithio yn Ngorsaf 'Rhyl, nos Lun, rhedoddi vn gweithio yn Ngorsaf 'Rhyl, nos Lun, rhedoddi ipeiriant dros un ohonynt, John Roberta, Treffyn- non. Deibyniodld niwed trwm i'w goes, a chltidwyd «f i Yspvtty Alexandria. UYUANFA J. -xCynnal iwyd cymanfa 0 gorau eglwvsi Afonwen Colwyn Bay, Dinhych, .Llandudno Junction, Llandtudno. Pensarn, Pres- tatvn Rhvl a Rhulthyn, yn Rhyl, ddydd Iau. Yr arweinvild. oed-cl. Mr Richard Bromlev. Mrs Bromlev ydoedd y yÎeilyddes. Uywyddai y Parch j. Edwards, Colwyn Bay.
O'R WLADFA GYMREIG.
O'R WLADFA GYMREIG. RHANU'R RHODD O'R DE. CJNYDAU YSGEIFN. DAMWAIN DOST. Enfyn Gutyn Ebrill mewn Ilythyr, dyddiedig Mawrth 25ain, at un o'i gyfeillion yn Nghymru: —Rhanwyd lOOp a gaed o'r Deheudir (o Gastell Newydd Emlyn rhwngy capeli yno a ail godwyd wedi'r gorlifiad. Yr oedd yn bur dda iddynt gael rhyw 16p bob un at dalu am goed, &c. Y mae coed at adeiladu a hwsmoniaeth yn brinion a drud iawn yn y Wladb. o hyd. Anfantais dost i ymfudwyr tlodion yw myned i wlad ddi- II goed. Yr oedd y cynhauaf bron ar ben yno pan ysgrifenai Gutyn (Mawrth 25ain). Yr oedd yn daiweddaracn o na nea ragor arnynt eleni, yn herwydd y gwaith mawr oedd ganddynt i gyfann y rhwygiadau a achosodd y gorlif. Cnwd lied ganolig a gaed hefyd, oherwydd diwedd- arwch yr hau yn benaf, rhywbeth fel dwy ran o dair o gnydau y blynyddau goreu. Cyfarfa wyr Gutyn, sef Idwal, ail fab ei ferch, Mrs Pugh, a dam wain dost nos Nadolig, trwy i geffyl oedd dano garlamu yn erbyn post nes tori hwnw yn ddau, a pyrthiodd Idwal ar lawr dan y ceffyl. Wedi ei gludo adref gan ei gymdeithion ieuainc a elent gydag ef i'r ysgol gan y nos hono, rhodd- wyd ef yn ei wely, a bu am tuag wythnos heb ddyweyd un gair wrth neb, a thri o ddoctoriaid yn eu tro yn gweini arno. Ofnir y bydd yn hir cyn y cwbl wella.
TOLL Y GLO.
TOLL Y GLO. PENDiMRFYNIAD Y GLOWYR. Bu cynnadledd o gynnrychioiwyr mwnwyr y Deyrnas Gyfunol ddydd Mercher, a threicQiwyd. rhai ortiiau i ddadlcu y cynnygiad i sefyll all-an YoIl trlbyn y doll. O'r diwedd, daethpwyd i'r pen- derfyniad i beivio attal gweithio. Yr oedd y penderfyniad yn gosod pwys ar y mynegiad a wmia,ed,ian Ganghellydd y Trysorlys, y bydd i'r doll gael ei thalu gan dramorwyr, ac nad oedd un rheswm paham y dlyl-ai effeithio ar gyflogau. Ar yr un pryd, datganaa y gynnadledd eji syniad I y byddai i'r doU gael ei defnyddio er gostwng y cyflogau; ac, felly, yr oedd yn cymhell, os gof- ynid i unrhyw ardlal fwinawl gymeryd gostyngiad mewn ca.nlyniad i'r doll, fod cynnadledd arall i'w gwysio, er ystyried a ddylid gwrthod gweith- io er gwrthsefyll y gost wng. Bu cyfarfod o'r Gymdeithas Fwnawl, oedd yn Bu cyfarfod o'r Gymdeithas Fwnawl, oedd yn cynnrychioli perchenogion y glofeydd, ddydd Mercher. Cymhellwyd awgrymiad newydd i ys- tyriaeth vr amrywiol ranbarthau, sef, fod llys didiuedd i'w benodi gan y Llywodraeth i wneyd ymchwiliad trwyadl i efifeithia-u y -doll. Dodwvd gerbron cymdeithas perchenogion glofeydd yn y gwahanol leoedd gynnygiad gan ysgrifenydd Cymdeithas Fwnol Brydain Fawr parthed v doll, a gymhellid ei ddodi gerbron Can'ohellydd y Trysorlys. Y cynnygiad yw os caniata y Llywodraeth Ddirprwyaeth i wneyd ymchwil i'r holl gwestiwn, fod perchenogion y glofeydd i godi, ar y sail o doll fechan ar yr oil o'r glo a aeth allan y llynedd, y swm o 2,100,000p, a amcangyfrifid y doll allforedig i fod. Ceir barn yr ardaioedd mewn cynnadledd ddyfodol.
[No title]
'Saith mlynedcl yn ol, Uofruddiwyd offeiriad Pab,-tidd-yT Abad Friot-yn ninas Paris; a fphrofwyd, euo'gifarnwyd, a dienyddiwyd abad arall am y llofrud'diaeth. Yn awr, dywedir fod gwrarg wfedi cyfaddef ddarfod i'r abad hwnw ddi- oddef ar gam, ac mai nid efe ydoedd gwir lof- rudd yr Abad Fricot. Hi ac un arall a'i llof- ruddiodd ac, yn mhellachi, iddi iyned a chy- ffesu hyny i'r abad a ddienyddiwyd,
GWEL'D Y TWYLL O'R DIWEDD.
GWEL'D Y TWYLL O'R DIWEDD. Dydd Mercher, wrth siarad mewn cyfarfod yn Birmingham, dywedodd Mr E. Robertson, A.S., mai y ffaith fwyaf taxawiadol yn y sefyllfa boli- ticaidd br-esennol ydoodd gwendicl, perffaith y Wtfinyddiaetih. Yr oedd gan y 'Llywodraeth fwyafrif digyffelyb, ond ni dldangosai ddim ond eiddilwch. Yn nglyn a'r rhyfel, dywedai Mr Robertson iddo ei gefnogi ar y dechreu yn y dybiaeth nad oeddym yn chwenychu aur na thir- iogaetthau, ond ni chefjiogaa ryfel ddygid yn mlaen gyda'r bwriad o ibeidio gadael v mymyn lleiaf o annibyniaeth i'r ddwy Werin-lywodraeth yn N eheudir Aifrioa.
YMFUDIAETH I CANADA.
YMFUDIAETH I CANADA. Ddydd Iau, ymwelodd! Robert Adamson, Vir- den, Manitoba, goruchwyliwr arbenig Llywodr- aeth Canada, a Chaernarfon, gyda Mr W. L. Griffith, Caerdydd, goruchwyliwr Llywodraeth Canada yn Nghymru. Yn ystod ymddyddan a chynnrychiolydd! yr "Herald Cymraeg," dywed- odd Mr Adamson, ei fod wedi ed awdurdodi gan yr Anrhydeddus Clifford Sifton i ymweled a Chymru a'r Alban, gyda'r bwriadi o arwain dyn- ion ieuainc awyddus am yiiifudo i Manitoba. Dychwela Mr Adamson ar y chweched o Fehefin. Gwarentir gwaith i gatit o ddynion, yn gwybod am waith ffenn, gyda chyflog o 36p yn y flwyddyn, a bwyd a llety, ac mewn rhai achos- ion rhoddir beinthyg arian i d'alu y cludiad. Gall dynion ieuainc heb ymarfer a gwaith fferm fyned hefyd os yn foddlawn i weithio ar y ffermydd, a sicvbeir gwaith iddynt, er, wrth gwrs, ni dder- byniant gymaint 0 gyflog. Rhoddir pob man- tais a chynnorthwy gan swyddogion y Llywodr- aeth. Nid cael gwaith yn unig oedd y prif at I dyniadj yn y ma.ter hwn, oherwydd gellid prynu ffennyddJ yn Manitoba ar delerau na frenddwyd- iodd pobl y wlad hon am danynt erioed, a rhoddai y Llywodraeth un acer ar bymtheg o dir yn rhad i bob dyn ieuanc neu benteulu. Wrth gyfeirio at ragolygon ymfudwyr Cymreig, dywed- odd Mr Adamson fod Cymry yn dod yn mlaen yn rhagorol yno. Gwyddai am sefydliad Mwydd- iannus yn Lamb ton, lie yr oedd1 pump ar hugain o deuluoedd. Perchenogent dai a ffermydd rhagorol. Goleuid y tai a'r trydaii, ac yr oedfd pob arwyddion o lwyddiant a hapusrwydd yno. Yr oodd sefydliad. Cymredg arall He yr enillai dynion gan' doler y mis, tra yr oedd Crow's Nest, gychwynwyd dair mlynedd: yn ol, yn awr yn dref lwyddiannus, gyda phoblogaeth o 5000. Yn ol ei brofiad ef y bobl elai ar y tir wedi cynnilo ychydig o arian oedd fwyaf llwydd- iannus.
PWNC Y DISGYBL-ATHRAWON,
PWNC Y DISGYBL-ATHRAWON, 'It' .:1.]1 Dydd Mawrtn, cynnacwya cynnaaieaa yu I y Bala, o dan nawdd Bwrdd Llywodraethol Meir- "ionydd, ac ereill, i ymdrin ar y pwnc o addysgu dysgybl-athrawon, a chwestiynau ereilL—IJyw- yddid gan Mr Thomas Darlington, yr hwn a vm- helaethodd ar y piiodoldeb o ddarparu gwelj adtdysg ar gyfet dysgybl-athrawon. Dywedodd: fod amryw gynlluxiiau ar dro at wmeyd hyny. Un ohonvnt oedd treulio dwy nm dair blynedd mewn vseofion ailraddol cyn dechreu ar waith dysgybl- athraw, a dilyn yr ysgolion -ar brydaau weda ^^Dywedodld Mr E. Fbrry Jones, Ffestiniog, cadeirvdd y Bwrdd Liywx>draethol, a chynnry- cadeirvdd y Bwrdd U aethoi, a chynnry- chiolvdd Bwrdd Ysgol TWtiniog, fod y cynllun o addysgu dtysgybl-atihrawon yn yr Ysgol barol wedi ei roddi mewn gweithrediad yn Ffestiniog er 1895, ac wea,profi yn llwyddiant perffaith. I Cynnygiai fod i r. gynnadledd roddi arbenig- rwydd: ar y pwysigrwyddl o addyagu dysgybl- athrawon. ac i'r perwyl hwnw wasffu ar reol- wvr ystrolion elfenoi^i roddi cyadlun Coleg Aber- ystwvth, sydd edsoes wedi ed fabwysiadu gan luaws o fyrddau ysgolion, mewn gweithredaad, Mamon dysgybl-athrawon i ysgolion canolraddol cyn idldynt ddechreu ar eu gwaith. Eiliwyd hyn gan Mr H. Haydn Jones, yr hwn 1 amlygai laweny.dd wrth WetedcyriIaint o gyn- ryohiolwyr wedi ymgasgln yn nghyd i drin cwes- tiwn oedd mor anhawdd i sir fel Mearaonydd, a dywediodd mai amcan y gynnadiedd ydoedd hyr- wyddo addysg elfemol, ao nid llenwi yr Ysgolion Sirol er mwyn eu llenwi yn unäg. Anerchwyd y cyfarfod gan Mr J. Cadwaladr, o Ysgol Blaenau Ffestiniog, a Mr F. P. Dodd, prifathraw yr Ysgol SSrol, 0/ rhoddodd' y dd- prifathraw yr Ysgol SSrol, a rihoddiodd y dIÏ- "0. _1_3. "ll11n vn weddai ddesgrunaa o gt&Luyniau, j "oJ oJ" y Gwada^Mr U. U. Owen, prifathraw Ysgol Bala, fod eiddigedd rhwng yadau fath o ysgol- ion yn y dospart11. f Dywedodd y ProffeswT (Ellis Edwards ei fod. yn falch wrtch feddiwl fod Ffestiniog yn cymeryd' y flaenoriaeth yn y symudiiad pwysig hwn. Dywedodd Mr L. Lloyd John, Corwen, y byddai yn angenrheidSol cael cynllun o roddkm cyn y gellid addy&gu dysgybl -athmawon mewn rhanbarthaui gwieddg, yn briodol. Gofynodd y Proffeswr Hugh Williams, Bala, ai nid oedd yn anvnrhgddiol diieu cynllun y dvsgvbl-athrawon yn hollol. Gallai cynllun o dan ba un y byddai i'r dysgybl-athrarw dxeuho rhan o'i amser i adtdysgn plarft, a'r rhan arall i astudio yn ystod ei baratoad i fyned i'r coleg, ei adael yn rhaaool aiimhiarod. I Dywedodd y Cadeirydd fod y cynghor yn un da iawn, ond nad oedd 34 wlad yn barod iddo. Pasiwyd y pemderfyniadau yn unfryd. Cafwyd anerehiad dyddorol gan Mr A. G. Legard, prif arolygydd yr adran Gymreig, yr hwn a. ddywedodd y dylent edrych ar y mater, Did fel budd i'r athrawon yn unig, ond hefyd fel budd i gymdeidÜl41 yn gjrffrediooL Ar gynnygiad Mr W. Evans, penodwvd pwyllgor yn cynnrychioli Hywodraethwyr y^ol- j on canolradid ao elfenol i wnevd cynllun o addysg j ddysgybl-athrawon mewn Ysgolion Sirol.