Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
7 erthygl ar y dudalen hon
Advertising
PAP-UR PAWB. PRIS OEINIOG. fthif 435. Mehefin laf, 1901. CYMRY AR WASGAR.—Cymro Awstralia. (Digril-ddarlun). Beddargraphiadaa 1 Difyrwch Chinead I Gofid ysgolor ieuanc | Yn nolen y sarph }• H Me a i o n Ymweliad a gwaslgofdy J Dlfyrus. Cyd-dystiolaeth y Trioedd } alr Mobinogion ) MEROH SIMON Y SAER Neu Cadw'i Choron drwy'r Cwbl. Pennod XX.—Simon o flaen yr Ustus. Pennod XXI.—Poeni dwy galon. OLEDD AO YSTRYW RHAMANT 0 FFRAINO. Pennod LIX.—Y ddedfryd a'r gosp. POBL A GYFARFYDDAIS. (Gan y Parch John Artaxerxes, M.A.) XXXVIII.—Mr Griffith Griffiths, Y Fi." Y TY A'R TEULU. Darluniau o'r Ffasiynau. BYNIADAU PENNSYLVANIA JONES. BLODAU BARDDAS. 'RHEN FERCH A'R CAPTEN-Parhad o'r.Stori Fer. Cthohddwk DANIEL BESS, CAERNARFON CERDDORIAETH GYMREIG. JOHJN JONES, "Wholesale and Retail Musio Seller, BETHESDA, NORTH WALES. CEDWIR ar law y Stoo Fwyiaf kmtyvf- iaethol yn Nghymru o GANEUON (SONGS) CYMREIG 5 ac fel rbecl dsnfonir pob archeb gyda throad y post. Anfoner am y Catalogue, yn cynnwyo tua 600 0 wahanoi Oacenon. ø Established 1872. TY GOMER I'R OYMRY 29, UNION STREET, (Yn agoa i'r Lading Stage), LIVERPOOL; BOOKIR Ymfadwyr i Amerioa, Canada, Awstralia, hefyd South Afrioa. Oyfar- wyddaf y rhal a fydd dan fy ngofal, ao a'u rhoddaf yn y berth goren. Bwyd da a Gwelyau Glao am btiaian rheaymol. Oofiwoh y oyfeiriad-GOMER ROBERTS, (Cymro Dof), £ Union Street, Liverpool). Free Stores i gadw luggage. Llety Ovourne i ymwelwyr a'r dref. GWALIA HOUSE, 62, HIGFFIELD STREET, ^l^ninnT LIVERPOOL. DYMUNA R. R- WILLIAMS wneyd yn hyabye i'w gydgenedl yn Nghymru ei fod yn Bookio Ymfuawyr er's llawer o flynddau i waiuu-ol wledydd y byd, yn neillduol America, Canada, ao Awstralia. Erfynia am yr nn gefn- MtMtth yn y dyfodol ao a fu yn y gorphenol. a i • t y telir y sylw manylaf i bob doapartn • ytnfudwyr fel arferol, trwy cyfarfod ar eu dyfodiad i Lerpwl, a'u rhoddi yn dijogel yn y Steamers fyddont wedi eu dewia. Anfonir pob manylion am hwyliad allan y Steamers yn nglyn a phob Cwmni ondanfon an1 y 0vf ryw at R. R. Williams, Gwalia House, 6^ Hi#hfield Street, Liverpool. Free Stores i gadw Luggage. l,.etv ovaorus i ymwelwyr a'r arel. y?3o NOTICEl PLEASE note that the COLWYN BAY AND DISTRICT ADVERTISING arid BILLPOSTING CO., Limited, have, owing to the great area now eovered by them, ADOPTED A NEW NAME, and will in future be known as the WELSH NORTHERN COUNTIES BILLPOSTING & ADVERTISING CO., LIMITED, Carrying on Business in that name at COLWYN BAY, LLANDUDNO, CONWAY, ABH.RGELE, PENMAENMAWR, PWLLHELI, AND PORTMADOO. Parcels for Portmadoc to O. Roberts, 3, Churoh Street, Tremadoc. Parcals for Pwllheli to J. Elias, 5Gaol Street, Another Parcels and Letters to Colwyn Bay. WILLIAMS' (PONTARDAWE) WORM LOZENGES. A M dros ddeng mlynedd ar hugain y mae y A. Feddyginiaeth werthfawr hon wedi pron yo Hwyddiant pertIaith. Y mae yr effaith a ga ti ulant eiddil a gwanaidd (hyd yn nod pan wedi eu cli. ddi i fyny yn anwelladwy) megis gwyrth- iol. Y mae y plentyn tenen, gwynebwelw, a difvwyd, trwy gymeryd y Lozenges, yn cael gwared o'i blauau poenydiol, ac yn dyfod yn gryf, inch, a. bywiog, nes y mae yn ymffrost yn lie, ory cler ei warcheidwyr. 8vr -Yr wyf am beth amser wedi defnyddio eksb ANTHILMINTIC, neu Worm LozengeB, yn^fy nheulu, ac yn eu cael gytivra ac effeithiol at ASCARIDES (Thread Worms). Ac y mae eu fiurf gyfleus a dymanoi yn eu cymera&wvo yn fawr i blaut. HUTCHINSON, Vicar, Howden, Ar werth mewn blychau, am gic, la lgc, a as 9c. gan Fferyllwyr a Gwerthwyr Patent Medicines, neu am 15 neu 34 stamps oddiwrth JOHN DAVIES, Chemist, 30, High Street, SWANSEA. Danfonir List o Destimonials, ito., ar dder. byoiad cais am danynt. yZOSn VAB Y CYFFERIAU CANLYNOL I i'w cael gan E. RUMSEY WILLIAMS & CO. RHYDDALLT FAWR, Ger CAERNARFON. ( XfNDITON POWDER I Geffylau at toBtsr j ooeeau chwyddedigi »0 at roid 'atymog. ^POWDWR er attal a rbagflaenu y Olwy Dr neu Ddolur Byr ar Wartheg a Defaid, b y ^K'WDWR anffaeledig at Soothl Wyn mewn Ltoi Sugno, 2a 6a y dwain. Post free. POWDWR at ladd Llaa ar Geffylaa a Gw*rthet?, la y pwys. P^iTEIil at dori Colia ar Geffyl*u ne W«ptitffl- is 6c yr on.. CY^KKIUAU ANFFAELEDIG at lendto tilyffant Melyn ar Wartheg. Ll at BUstro, Cruba, Splints, spaving, -)neA, Sprains, &,a., Be y boos. Ü H. at 'endio Briwiau, Is 60 yr hanner peiat. lJ U jU\E TIO neu URINE BALLS, 49 T COUGH BALL8, 4s y dwfrfn. JiAf .LS at Purgio i Geffylau, 88 y dweiln. POWDWRS i Wartheg ar ol dyfod a Llol, 3e dwtfin. H)WDWR8 at Purgio 1 Wartheg, 80 yr un, oen 7s y dwsin. SL.1 *t Dethl Dolurua, Is Be y booi. y315 T WRITIE TO-OAX H for our E LIST-It will ""WORLDIS LIST-It will SWATCH Prices. WAT8«ES from ^aras4/6 S U pp Ly Don't l>c milled t.v t^essing *j«.r-I>cti:ionsitc^tC:.Afivert^(Tu0 World'* Watch Supply, aBd'cIs^ Discounts to "(S^cnc9r 8t., Eirmlngiiam. N'To A A E DELICIOUS! DELICIOUS! DELICIOUS! I the t.tfBe Sampte paetet, 8d. eost free. -apply- J. MACKINTOSH, LM; HALIFAX. I yoa tf<M<. f/.
DAN LIFY LAFA.
DAN LIFY LAFA. PENNOD XVI.—Y BRAD (Parhad). Yn yr ymdrech ag Arbaces syrthiodd, Uech o fynwes lone i'r ilawr. Canfu Arbaces hi a chod- odd hi. Y llythyr dderbyniodd lone oddiwrth Glawcws y boreu hwnw oedd. Syrthiodd lone ar yr orweddfa yn hanner marw gan ddychryn. Yn frysiog. rhedodd llygaid Arbaces ar hyd yr ysgrifen. Ni feiddiai lone gyllu arao. Ni wel. odd hi v gwelwder marwol ddaeth dros ei wedd; ni sylwodd ar ei wg ofnadwy, na chryniad ei wefusau, na'i fynwes yn ymchwyddo'n wyIlt. Darllenodd ef hyd y diwedd.; ac. yna, fel y syrthiodd v llythyr o'i law, dywedodd mewn llais twyllodrus "Ai ysgrifenydd hwa yw'r gwr a geri?" Ocheneidiodd lone, ond ni atebodd. "Dywed I" ysgrechiodd yn hytrach na siarad. "Ie, ie!" "A'i enw—mae wedi ei ysgrifenu vma»—ei enw yvr Glawcws." W Gan wasgu ei dwylaw, edrychodd lone. oam- gylch am nodded neu ddiangfa. "Yna, gwrando arnaf fi," ebai Arbaces, gan oetwng ei lais i sibrwd; "eei fyned i dy fedd yn hytrach nag i'w freichian ef. Beth! wyt ti'11 meddwl y goddef Arbaoes y fath ynfyttyn o gyd- ymgeisydd a'r Groegwr yma? Beth! wyt ti'n meddwl ei fod wedi gwylio'r ffrwyth yn tyfu er ei roddi i arall ? Y wirion dlos—na! 'Rwyt yn eiddo i mi—i mi yn unig-i mi i gyd.; ac fel yma—fel yma. yr wyf yn cymeryd gafael ynot ac yn dy hawlio!" Ac fel y siaradai, cydiodd yn lone yn et freich- iau. Ond rhoddodd anobaith nerth goruwch naturiol i lone. Rhwygodd ei hun ymaith 0'1 afaelion. Rhuthrodd tua'r lien dan yr hon v daeth i fewn cydiodd ynddi eto. Uuwaith yn rhagor y daeth yn rhydd, ond syrthiodd yn ffae!- edig, gydag ysgrech uchel, wrth draed y golofn fawr, ar yr hon y safai pen y dduwies Aiphtiaidcl. Arosodd Arbaces am eiliad i enill ei anadl, ac yna rhuthrodd eilwaith ar ol ei ysglyfaeth. Bron ar y foment tynwyd y lien ymaith yn frysiog, a theimlodd yr Aiphtiwr law ffyrnig a chadarn ar ei ysgwydd. "Troddl: gwelodd o'i flaen lygaid tan- ilyd Glawcws, a gwynebpryd: gwelw, hagr, ond bygythiol, Apacides. "Ha," ebai, gan sylldremu o'r naill i'r llall, "pa ellylles a'ch dygodd chwi yma?" I Ni chafodd atebiad, ond, cymerodd Glawcws afael yn dlyn ynddo. Yn y cyfamser, coclodd, Apacides ei chwaer, yn awr yn dddymadferth, o'r llawr; nid oedd ei nerth yn ddigon i'w chymeryd ymaith; felly, dododd hi ar yr orweddfa, gan eefyll uwch ei phen, a chyllell fawr yn ei law, yn barod i'w thaflu i fynwes yr Aiphtiwr os byddai'n fuddngoliaethus yn yr ymladdfa a'r ymgodvmu yma a Glawcws. Ni welodd Apacides y fath ffyrnigrwydd, y fath ddynoethi dannedd, y fath lygaid tanllyd erioed; yn awr, yr oeddynt wrth yr allor, yna. ger y golofn; tyirasant yn ol am anadl, Arbaces yn pwyso ar y golofn, a Glawcws rai camrau oddiwrtho. "0 dduwies hynafol 1" ebai Arbaces, gan afael yn y golofn, a chodi ei lygaid i fyny at y ddelw gysegredig "bydd yn nodded i'th ddewis- edig dangos dy ddialedd yn erbyn y diofryd beth yma, o gred wahanol, yr hwn sydd yn halogi'th gynteddau ac yn ymosod ar dy was- anaethwr.!| Fel y siaradai, ymddlangoeodd gwedd y dduwies enfawr fel pe'n cael ei donio a bywyd; drwy'r marmor tywyll, fel trwy orchudd tryloyw pelydrai goleu coch. tanhyd; oamgylch y pen tybiech weled' y mellt yn gwau; trodd y llygaid yn beleni o dan llachar, ao ymddangosent fel pe'n edrych mewn digllonedd ar y Groegwr. Wedi Pi frawyehu gan yr atebiad rhyfedd ac anesbon- iadwy yma. i weddi'r Aiphtiwr, ac heb fod yn rhydd oddiwrth ofergoeledd ei genedl, gwelwodd gruddiau Glawcws o flaen ymgnawdoliad y mar- mor crynai ei holl gorph; safodd o flaen ei elyn. wedi hanner ei goncro. Ni roddodd Arbaces gyfle iddo aafeddiannu ei hun. "Bydd farw'r, cnaf!" bloeddiai, mewn llais fel taraa, fel y neidiodid ar y Groegwr; "mae'r Fam fawr vn dv hawlio fel aberth byw Wedi ei gymeryd yn ddiarwybod yn ei syfr- d;mdod, collodd y Groegwr ei droediad—'roedd y llawr marmor mor llytn a gwydr — llithrodd, syrthiodd. Rhoddodd Arbaces ei droed ar fynwes ei elyn. Nid oedd Apacides, oherwydd ei brofiad fel offeiriad, a'i adnabyddiaeth o Arbaoes, wedi cyfranogi o ddychryn ei gyd- ymaith: rhuthrodd yn mlaen, disglaeriai ei gyllel} yn j goleu—eafaelodd yr Aiphtiwr cj'frwys yn ei law fel y disgynai—ag un tro, tyn- odd ei gyllell o law'r offeirlad-un ergyd a'i cwympodd i'r llawr: gyda bldedd orfoleddus oododd Arbaoes y gyllell i fvny i'r entrych. Syllai Glawcws ar ei dynghea, heb syflyd ei lygaid. Y foment ddychrynllyd hono y siglodd y llawr o danynt yn wyllt ac yn derfysglyd; 'roedd Yopryd mwy na eiddo'r Aiphtiwr yn rhodio'r ddaear! Deffroes Ellyll mawr y ddaeargryn Biglai ilenfr ystafell fel pe mewn 'storm o wynt; yn mhell ac agos, ar hyd y llawr, clywid swn croch cynhyrfus crynai'r allor, roliai'r drybedd, chwyliai'r golofn yn ol a blaen hyrddiwyd pen y dduwies oddiar yr Orsedd, ac fel y plygai'r Aiphtiwr uwchben ei ysglyfaeth, ar ei gefn rhwng yr ysgwydd a'r gwddf, taraw- odd y lwmp marmor! Estynodd yr ergyd ef ar y llawr, fel marw ar unwaith, heb iddo Byflyd Uaw, na. throed, nac yngan gair; i bob ym- ddangosiad, wedi ei ladd gan y dduwies oedd wedi aJw i V gynnorthwyo yn ei waith ysgeler! "M"ae'r ddaear wedi achub ei phlant," ebai Glawcws, gan ymdrechu codii. "Bendigedig fiyddo'r ddiaea-rgryn arsM-ydu^! Gktd!e?woh i mii fawryfgu rhaglunifaeth y d-awiau I" Cynnorthwy- o<M Apacides i godi, ac yna, trodd wyneb Ar- baces i fyny; ymdidan'g'osai wedi ei gloi yn angeu, deuai fjwaed allan o'i eeu. ar hyd ei wis/goedd gwych; syrthiodd fel careg o freich- iau Glawcws, a rhedai'r ffrwd goch ar hyd y llawr. UnwiaiJtib eto siglodtdl y ddiaear o dan eu trmed. a eorfuwvd hwynt i ddlal gatfael yn en Igilydddarfu y ctjtiu mor ddisvmwth ag y d,eth ni arosasant yn hwy oymieroddi Gliawows Iona ^n ei freichdau, a diamgasant o'r fan amig- hyswgredig. Ond prin yr oeddvnt wedi qyrhaedd yr ajxld reug y cyfanfu a hwlymt dyrfaoedd o feinynv- od a chaftthiciv yn dianc am. eu bywyd yn elt gw&ssroedjd godidog mor anaddas i'r awr ■ofnadHv-v hono. Nid! ymddang'owant fel pe'n gweiled .y dyeithriaiid gull faint eu braw. Ar oJ lloiyyAd- web o un mmiedid: ai* bymtheg, 'roedd y dxfoear fraciywhus uaiwaith eto yn bjyigwth dinystr; nid oedd nddynrt ond un cai "Dacarsrryn Daear- grjoD. A chan frned drwy eu oaaiol heb neb yn sylwi. brysioddl Apacides a) enrmdielthion fi lawr hvd Iwybr cuT vlan. boao clwyd fechan. ac yno, yn eistedd1 ar dwmipath o bridd, pwelsaiit TT eneth ddalll yrx w+vlo'ra chwerw dost. PENNOD XVIT-Y CBJSTION. 'Roedid yn tynu yn mlaen aitgrualol dydd, ac *roed!i y iforwm noo'r farchnad gyhoeddus yn llawn o'r diwydi a'r dilog. Yr adecs hono, 'i-oedid pcbl -in bvw aJlaji o'r bron fel y gwnant i radd- ao hITid hoddyw yn Ffradnc; yr adeiladau cy- hoeddYis, y fforwm. v baddonau, a'r teimlau, oedd cartrefi g^-irioneKidoi y bobl. Yn gwynebu gris- iau teml lau, yT hon a gj-merai i fyny ran o'r fforwm safaS gwr <1 bmchian pleth- edi a .gwynebpryd dirmygus, tua hanner can' mlwydd^oed. 'Roedd! ei wis^r yn syml iawn nidi vn gtmaint. •her'wydd v defnydd ond yn ab- serm'oldeb IVr holl addurniadaTi a arferid ""an bobl Pompeii o boib gradd. 'Roedd ei dalcen yn uchel ao ym eofn; cuddlid yr ychydig wtallt oedid ganddo. wan cwn, yr hwn oeifd yn rhan oi fantell. Lliiw ei ddiUad oedd llwydlroch. lliw tra. anmhobl- ogaida. yn Pompeii. Oyumrysai ei wregys lestr bychnn at ddul inc, ac wedi eu cyltrmu wrtho 'a pin a Hechan o faintioli tra mawr. Yr hyn oedd yn bu,p ryfedd. nid oedd coden yn v yr hyn gyfrifid yn anenrheidliol hyd! vn nodi 00 byddai'r pwrs mior aaiffodus a bod yn waaf. Niii o^dd1 yn arferol ■traji y dyrfa brysur edirych ar 11 e^- on<J 'roedd rhrwbeth mor chwerw a dirmygus yn ngwedd yma., fel v syM ar rr oddolwyr yn ayrchcu i'r deml, fel ag i dvnu Ti-w lamryw o'i gymydogiom. T;Vi-'r cYeadur sarug hunan-dybiol aow. igoifynaii miasnachydd fw gyfaill, gemydd o ran' ei a.lwediga^tti. "Oiintius enw ebai rgem^d. masnachvdd. Sect Jh*yydu«! p«n y JILtfyddant «r nosweithmu^wyll. eu I bod bobWr ym, deehreu ar eudrwy- roddli baboai newydd-anedig i farw_ "Eithaf gnvir," ebai'r gemydd; Tiebla.w hyny ni wisg'antti unrhyw addurmadmi. A. ST 'J"_ rhyw wedd'iau pen welaint sntph. ac ™ v ost, mae'r rhan f^f o addurnaa^m cyhoedd^ Pompeii ar ffurf fieirpli." "EdrychKye-h," elbai'r trydydd, 'fel 7 gwgar Nazareadl el dkiuwiolfrydedd v bobl. Yn Mcr, mac' 11 melkTithu>'r deml yn a.wr. A w'vdd^st ti Oelsinus, i'r adtyn yma, pan vn pasio fy 'op 7 dydd o'r blaen, wrth fy ngwled yn gwneyd dielw i Minerva, ddywevd wirthyi. pe bua^ai o farm-or, y bnasai yn ei thori, ond fod. pres yn rhv gated iddo." "Tori Duwies?" TrwMwn innan. "Duwies, wir." ebai'r atheist: "ellylles yw, ys- p.ryii: drwff? Yna aeth i'w ffordd gan feUdithio. A yw'r fath bethaw i gael eu oddei? Pa ryfeiddi i'r ddtaear aiglb n;or dus neithiwr, yn awyddus i hyrddio'r fath atheist oddiar ei mjyini- ww? Atheist ddyweda.f fi?—^giwaeth na. hyny, dirmygwr o'r oevMydliydau cam! Gwae i ni, weithwyr mewn pres. os Cia'iI' faith ddyniion lyw- odraetliu cymdeithas "D-ma:r csreaduriaid roisanit Ruifaaa ar dan, pan oteckl Nero yn teyrnasu," ebai'r geanydd ym I dorctilonus. Pan oedd y sylwaxiau yma yn cael eu gwneyd am y Nazareaid, dechremodd Olinthus ei biin deimMr effaiith oedd yn gael; trodd ei lygaid aamgylch, a gwelodd wynebau pylwgar y dbrf fawr, yn sibrwd fel y syllent; a. chan dremioi amynt, ar y ayntaf gyd'ai g-ohrg, o fygythiad, ao yna o dosturi, tynodfl ei fantell am dano, ac aeth yn eii. flaem, gan fwmia.n yn hyglyw, "Ddelw- addlolwyr hiudtoledig oni chawsoch rybudd neith- iwr ,¡ran y ddaeargryn ?" Rhoddodtd y bob! glywsajit y gedriau ;ymal amynt yn ol eu hanwybo<> aeth a'u hofnau; cyfaunai pawb, er hyn, 't weled ynddynt ryw Mldith flawr ar eu penaa. E dry cli- ent ar y Gristion fel galyn dynolryw; a. rhodidt- enrt, bob math o enwau ar:no, y mwtyaf poblog- aidd o ba mill oedd yr "Atheist" efallaa, ac nilae hyn yn dcllyddorol i ni, oherwydd caaifvddvn pa. fodd y mae cemedloedd y byd bob amser yn ym- ddwyn tnagat rai nad ydynt, or un gredo a hwy. Fed y gwthi&i Olinthus ei ffordd drwy'r dorf, ac y daeth allaji 0';11 diwektd i ran lai cyhoeddue o'r fforwm, caDlÍu wynebpryd gwelw a dififtfol yn syllu anno, ac ni fu yn hir cyn ei adinabod. Edrychai Apacides ar ddysgybl y gTOOIo neAyydd a rbyfedd hiono i ba un yr oedd ef unwaith yn hanner proselyt. "A yw ef, hefyd, yn dwyHwr? A yV eif hefyd fel Arbaoes yn gwnevd crefydcl, yn orchudd i amfoemld^, er cfl fod" mor Kyml .yn ed fuchedd, a'i wisg. avi ymddtagosiad ajlaaioii?" 'Roedd. OMnthus wedi cymysgu cymaint a phob math o ddlynion, fel y gaillodd ddvfulu oddiwrth ei wynebpryd berth oedd, yn myned yn mlaan yn mynwes Apacides. 'Tangnetfedd fyddo gyda thi!" efoad, gan gyf- arch Apacidea. "TaJiignefedd ail-adroddes yr offeiriad, mewtn ton mior albsennol. fel yr ooth i lawr i galon y Nazaread ar unwaith.. "Yn y dymuniadi yna," ychwanegoctd Olinthus, "maie nobpeth da yn gymiwysedig; heb rinwedd nis gelli gael tangnefedd. Fel yr emys, mae taangnefedd yn pwyso em gynnaliaeth ar y I ddaetur, ond yn ymigodS i'r nefoedd, ac yn ym. g-oiilfi. yino. Y fath diarumefecid wr ieuanc, yw gwen yr eniaid. Tangnefedd fyddo gyda. thi!" "Ocli!" ebai Apacides. pan y canfu drem y segurwryr, yn æwytlc}lus i wyboid! beth allai fod pync sioraid rfawng Nazaread ag offedriad Isis. Arosodld yn flyr, (be yna., ychiwaneigodd, mewn Iliads isel, "NiB i^iOlwn ymddyddaji yma, deuaf ar dy ol i Ian, yr afon; mn unig ac yn llonyddl yno." MoeegTymodd Olinthusi mewn cydsynaad. Aeth drwy'r ystiydoedd gydla chamra-u brysfog, it aoo"d, buan. Yn awr 00 yn y man, qyfarchai raa a'i pasient, gwisg y rhai a ddynodi- ent eu bnd1 o'r dosparth isel. Canys 'roedd Cristioinogaeth yn hyn yn. gynllum i chrwUdroadau ereill llai enfawr, yn ngha!onau''r rhan bychain yr ofedd y gronyn mwstetrd. Yn nghainol bythyn- od v cvmesrodd yr ason fawtr, a arllwysodd ci dvtfroexfd ar ol hynv ger din-Odd a Pbgl-Asaletr byd, ei thiarddiad dinod. (I'w barbau.)
Y SENEDD.
Y SENEDD. RIIEILFFORDD PORTHMADOG A BEDD- GELERT. DYDD LLUN, yn Nhy'r Arglwyddi, darllen- wyd Mesur Ffordd Haiarn Porthmadog a Bedd- gelert y drydedd waith. BETIO. DYDD LLUN, yn Nhy'r Arglwyddi, cynnyg- iodd Esgob Henffordd benderfyniad er penodi pwyllgor chwilio i gynnydd betio cyhoeddus, ac edrych a ellid gwneyd cyfraith i leihau'r drwg. Cefnogwyd y penderfyniad gan Iarll Aber- deen, Archesgob Caergaint, ac esgob newydd Llundain, yr hwn a sylwodd ei fod wedi bod yn byw am lawer o flynyddau mewn cymydogaeth lie yr oedd llawer o weithwyr yn trigiannu, a'i fod wedi cael pronad personol o'r drygau. Dyweddodd Arglwydd Salisbury ei fod yn cyd-deimlo ag amcanion y siaradwyr blaenorol, ac yn cydnabod pwysigrwydd y cwestiwn, ond nid oedd yn meddwl fod yn bosibl ymwneyd a'r mater trwy ddeddfwriaeth, gydag] Sunrhyw obaith am lwyddiant. Busnes enfawr fyddai myned yn erbyn teimladau a dymuniadau corph mawr y bobl. Nis gallai y Llywodraeth ym- gymeryd ag unrhyw gyfrifoldeb yn nglyn a'r ymchwil, nac ymrwymo y byddai iddynt roddi ary deddflyfrau y cyfryw ddeddfanj'a allai y pwyllgor eu cymhell. am Cytunwyd ar y penderfyniad heb ymranu.' GALW AM GYNNILO. DYDD LLUN, yn Nhy'r Cyffredin, cynnyg- iodd Syr H. Fowler, yr hwn a dderbyniwyd gyda chymeradwyaeth gan yr Wrthblaid, benderfyn- ia.d yn dyweyd fod y Ty, tra yn barod i wneyd darpariaeth digonol ar gyfer anghenion Milwrol a Llyngesol yr Ymherodraeth, o'r farn fod cyn- nygion cylliaol y Llywodraeth yn rhai y teimlid gwrthwynebiad iddynt mewn perthynas a threth- lad a dyled, a'u bod yn debyg o effeithio yn niweidiol ar ddiwydiannau a masnach, ac nad I oeddynt yn dangos y cynnildeb yr oedd y cyn- nydd enfawr yn y treuliau yn galw am dano. Aeth Syr H. Fowler yn mlaen i alw sylw at y cynnydd yn nhreuliau y wlad, yr hwn, dan y I Llywodraeth hon, oedd wedi codi 0 105 i 120 o I filiynau. Beirniadodd gynnygion y Llywodr- aeth er cyfarfod a'r treuliau, a chondemniodd y I dreth ar lo fel un oedd yn cynnwys pob drwg a allai fod yn nglyn a tholl. Dadleuai fod y treul- iau yn codi yn ol graddfa ddiangenrham a pher- yglus, ac annogai gynnildeb yn mhob adran o eiddo y Llywodraeth. Dywedodd Syr M. Hicka:Beach fod yn eithaf I eglnr, oddiwrth eiriad y penderfyniad, a'i araeth, fod Syr H. Fowler yn cytuno a'r hyn oedd yn brif nodwedd y Gyllideb—treuliau y rhyfel. Yna aeth yn mlaen i amddiffyn y tollau newydd. Cydnabu nas gallai y wlad barhau i godi y treuliau fel yr oedd wedi gwneyd am y chwe' blynedd diweddaf heb osod ein cynllun arianol yn y perygl mwyaf, ond nid oedd yn gweled y gellid dadrys y ewestiwn ar llinellau araeth Syr H. Fowler. Dygwyd y ddadl yn mlaen gan Mr Haldane, Syr E. Vincent, Mr Labouchere, Mr T. G. Ashton ac ereill. Dywedodd Mr J. Redmond y byddai i'r aelod- au Gwyddelig ddangos eu gwrthwynebiad i'r cwestiynau mawr oedd yn gorwedd wrth wraidd y Gyllideb, ond nad oeddynt yn foddlawn i bleidleisio droe y gwelliant a ystyrient yn rhy lasdwraidd. Wedi i Mr Bryce siarad gohiriwyd y ddadl. DYDD MAWRTH, yn Nhy'r Cyffredin, aed yn mlaen hefo'r ddadl, Priodolai Syr R. T. Reid gynnydd ein treuliau i'r yspryd ymosadol a chwerylgar oedd yn y wlad. Dadleuai Mr Hanbury fod y trenliau cynnydd- ol ar y Llynges a'r Fyddin yn angenrheidiol er I amddiffyn y tiriogsethau PryeSeinig. Annogai Mr Chaplin Ganghellydd y Trysorlys i ail ystyried yr effaith a gawsai y doll ar lo ar y ) mathau gwaelaf 0 10. Dywedodd Syr Henry Campbell-Bannerman na byddai yn beth arferol na chyfleus i ddadleu pwnc y rhyfel ar y gwelliant presennol, ond y dylid cael cyfleusdra i hyny yn fuan, gan fod dymuniad cyffredinol yn mroc am heddweh ar delerau haelfrydig ac anrhydeddus, yn gystal a rhai fyddai yn derfynol a boddhaol. Yna aeth yn mlaen i sylwi ar y cynnydd cyflym yn y treuliau Milwrol, a beiai y Llywodraeth am eu gweinyddiad di-ofal. Dywedodd Mr Balfonr fod y Llywodraeth Ryddfrydig, pan aeth allan 0 swydd, wedi gadael pump neu ohwech o gwestiynau pwysigrhyngom ni a'r Galluoedd milwrol mawr heb eu pender. Synu, ac y gallasai pob un ohonynt, pe cawsent eu camdrin, achosi rhyfel. Yn ngoleuni di- gwyddiadau diweddar, ac yn ngwyneb y tynu mawr ar y Fyddin yn y rhyfel diweddar, yr oedd yn ystyried mai ynfydrwydd oedd gadael i'r Fyddin syrthio yn ol i'r cyflwr yr oedd yn. ddo pan aeth y Llywodraeth Ryddfrydig allane swydd. Ymranodd y Ty. Dros welliant Syr H. Fowler, 123; yn erbyn, 300; mwyairif yn erbyn, 177. Ni chymerodd y Gwyddelod, ac amryw Ryfid- frydwyr, Mr Lloyd-George a Mr Bryn Roberts yn eu plith, ran yn yr ynafaniad. Ar gynnygiad Mr John Morley gohiriwyd y ddadl ar y prif gwestiwn hyd ddyfld Jan. DYDD IAU, yn Nhy'r Cyffredin, yn ystod y drafodaeth ar y Mesur Arianol, traddodes Mr John Morley araeth odidog. Dywedodd y teimloi fod y Gyllideb roddwyd yn y eyflwr yr oedd y rhyfel yncmo yn bsenDol yn beth new. ydd yn hanes y wlad. Dyma'r bennod gyntaf o gynllun yr oeddym wedi dechreu arno. Nid oedd ond dwy ffordd o beri cynnildeb, un ai, trwy ei ddilyn 0 flwyddyn i flwyddyn, neu ynte gael yn Ganghellydd y Trysorlys ddyn a fuasai yn mynu ei ffordd ei hun mewn mater 0 draul. Ond nid oedd efe yn gweled yn nhymer bresennol pobl y wlad hon, 0 ba la y deuai dechreuad cynnildeb yn y Ty. Tywalltwyd gwaed, gwnaed miloedd 0 fetched yn weddwon a miloedd 0 ml blant yn amddifaid, a thaflwyd miliynau o arian iT gagendor i borthi ffolineb aruthr. Yr oeddym wedi hau hadau gelyniaeth rhwng dwy gened!, a byddai dial yn sicr o ddod mewn mil- oedd o wahsnol ffyrdd. Yr ydych yn fy nghy- huddo i o fod yn freuddwydiwr," ebai Mr Mor- ley, yn nghanol dystawrwydd fel y bedd, eithr ar awdurdod pwy yr ydych yngwneuthur hyny ? Ar awdurdod y dynion a ddywedai na byddai ryfel, wed'yn na pharhai y rhyfel namyn rhyw ddeng niwrnod, ac na chostiai ond ychydig fil- oedd. Pwy yw'r breuddwydiwr?" Cafodd araeth orchestol Mr Morley effaith ryfeddol ar y Ty. Ni chlywid neb yn gwrthwynebu, serch ei fod ef yn dyweyd pethan cryfion a heilltion, ac yr oedd pawb megys yn dal eu hanadl i wrando ar un o ddynion gonestaf y byd yn traethu ei farn ar'ddybryd gamwri ei wlad ei hun. Siaradodd amryw ereill yn ddilynol, ac yn y diwedd pasiwyd yr air ddarlleniad gyda 236 0 bleidleisiau yn erbyn 132, a gohiriwyd y Ty oddeutu banner awr wedi deuddeg. MASNACH ONEST. DYDD MAWRTH, yn Nhy'r Arglwyddi, cyflwynodd yr Arglwydd Ganghellydd fesur byr a fwriedid i gymeryd lie yr un a luniwyd gan y diweddar Arglwydd Brif Farnwr i attal com- missiwn anghyfreithlawn mewn masnach. Eglurodd na byddai unrhyw siawns i basio mesur helaeth yn ystod y tymhor hwn. Darllenwyd y mesur y waith gyntaf. LLW'R BRENHIN. DYDD MAWRTH, yn Nhy'r Arglwyddi, cynnygiodd Arglwydd Salisbury fod pwyllgor i'w benodi i ystyried y datganiad gofynol oddi- wrth y Teyrn ar ei esgyniad, trwy Fesur Hawl. iau, ac i adrodd a ellid cyfnewid yr iaith mewn modd manteisiol heb leihau ei effeithiolrwydd tuagat gadw yr olyniaeth Brotestanaidd. Amlygodd Arglwydd Spencer ei foddhad fod Arglwydd Salisbury yn symud gyda'r mater hwn. Cytunwyd ar y penderfyniad. DEISEBAU. DYDD MAWRTH, yn Nhy'r Cyffredin, cy- flwynodd Mr Lloyd-George ddeiseb oddiwrth Synod Wesleyaidd Gogledd Cymru yn mhlaid y mesur er gwahardd gwerthu diodydd meddwol i blant dan 16 oed. CHINA. DYDD MAWRTH, yn Nhy'r Cyffredin, dy- wedodd Arglwydd Cranborne, mewn ateb i Mr Walon, fod y Llywodraeth yn dymuuo, mor bell ag yr oedd yn bosibl, gymedroli y gofynion yn erbyn China, ac i ochel niwed i fanteision mas- nachol y wlad hon. Ar 01 ymdrin a'r ewestiwn I o gospedigaeth ar swyddogion Chineaidd blaen- llaw, dywedodd Arglwydd Cranborne fod eisoes dros 30001' o gorphluoedd Prydeinig 0 dan j orchymyn i adael China, ac yr ychwanegid at y nifer hwn gan gorph lluosocach cyn pen llawer o fisoedd, fe obeithiai. Wi-n DYSigU'R WYDDELAEG. ARAETH GAN MR WILLIAM JONES. NOS FAWRTH, yn Nhy'r Cyffredin, galw- odd Mr Doogan sylw at y cwestiwn o ddysgu yr iaith Wyddelig yn ysgolion y Werddon, a chyn- nygiodd benderfyniad yn dyweyd fod yn han- fodol dwyn y cynllun dwyieithog i mewn i'r ysgolion. Cefnogodd Mr Thomas O'Donnell y pender- fyniad. Dywedodd Mr William Jones fod y Gymraeg wedi ei chydnabod, nid yn unig fel moddion o ddiwylliant, ond fel moddion o addysg. Bu ei llwyddiant,mor hynod fel y darfu i'r prif arolyg- wr, oedd yn Sais, ac felly heb feddu syniad Cymreig o gwbl, ddyweyd yn ei adroddiad mai un canlyniad lyw cynnydd tarawiadol mewn rhagoriaeth yn mhob rhan, ac mewn Saesneg yn arbenig (clywch). Da genyf weled fod yr athrawon ymarferol yn ceisio cydnabod fod gwybodaeth o'r Gymraeg yn help mawr i fyfyr- iwr Cymreig i ddysgu ieithoedd ereill. Nid y wybodaeth o'r Gymraeg, ond yr anwybodaeth ohoni, sydd yn pron yn rhwystr i fyfyrwyr Cymreig (cymeradwyaeth mawr). Pe buasai yr aelod anrhydedekus ar yr ochr arall yn gwybod mai yr iaith Geltaidd oedd y cyfrwng I goreu i sicrhau gwybodaeth o'r ieithoedd Lladinig, buasai yn dysgu y Wyddelaeg i'w I blentyn (clywch, clywch). Eglurid hyn yn yr ysgolion elfenol a chanol yn Nghymru, lie y ceid fod yr ysgolheigion yn dyggn y Ffrancaeg ac I ieithoedd ereill tebyg trwy y Gymraeg yn llawer gwell na thrwy y Saesneg. Yn sicr, yr oedd y cyfryw iaith yn foddion effeithiol o ddiwylliad; ac yn sicr, gellid dysgu y plant Gwyddelig hyn yr un modd trwy gyfrwng iaith oedd eisoes yn hysbys iddynt fel iaith eu mam. Nid oedd y penderfyniad yn amcanu diddymu y Saesneg (clywch, clywch). Yr hyn oedd ei eisieu ydoedd cyrhaedd meddwl y plentyn at amcanion addysg. Gwyddent hwy yn Nghymru, er eu cywilydd a'u gofid, y gwaherddid dysgu y Gym- raeg hanner can' mlynedd yn ol; ond, yn fifodus, yr oedd hyn oil wedi newid, a gallai yr athraw yn awr dynu allan a dysgu meddwl yr ysgolor I trwy iaith oedd yn wybyddus iddo. Profodd I astudio y Gymraeg yn eu hysgolion yn help effeithiol i ddysgu y Saesneg. Dyna yn hollol yr hyn oedd yr aelodau anrhydeddus o'r Werddoa yn ei hawlio i'r iaith Wyddelig (cy- meradwyaeth). Yr oedd yn gweled rhai aelodau anrhydeddus yn bresennol a wyddent am Ryd- ychain. Nid oedd rhai ysgolorion Cymreig wedi gwneyd eu marc yn Rhydychain yn ystod y chwe' blynedd diweddaf, am eu bod yn gwybod y Saesneg, ond am en bod yn gwybod pobpeth oedd yn dwyn cysylltiad a llenyddiaeth a diwyll- iad en gwlad frodorol (cymeradwyaeth). Nid oedd y rhai a gefnogent y penderfyniad hwn yn dymuno troi y genedl Wyddelig yn genedl Saes- neg, yr oedd ganddynt eisiea addysgu y dy- I chymyg yn gystal a'r deall, addysgu y deall heb esgeuluso addysgu y cydymdeimlad. Gobeith- iai y rhoddai y prif ysgrifenydd sylw effeithiol i'r cwestiwn. Yn ystod ei araeth, rhoes Mr Jones gyfieithiad o un o'r straeon Gwyddelig am yr hen arwr Finn fel engraipht o dlysineb a lledneisrwydd y ddychymyg Geltaidd. Er fod hyny'n beth beiddgar i'w wneyd mewn cynnull- iad a dybia'i hun mor "ymarferol" a Thy'r Cyffredin, fe fu gwiw gan y rhai oedd yno wrando'n foddhaus ar Mr Jones, a rhoisant iddo gymeradwyaeth hefyd. I Wrth ateb, dywedoddmr Wyndham nad oedd ganddo ef un gwrthwynebiad i'r cynnygiad. Yr I oedd aspri am ddysgu r Wyddelaeg yn y Werddon yn awr, a chamgymeriad a fuasai peidio manteisio arno. DADSEFYDLIAD YN NGBYMRU. NOS FAWRTH, yn Nhy'r Cyffredin, rhyw ychydig fynydau cyn hanner nos, galwodd M* Osmond Williams sylw mewn ychydig eriau at yr Eglwys Sefydledig yn Nghymru, a chynnyg- iodd, yn gymaint a bod Eglwys Loegr yn Nghymru wedi methu cario allan ei hamean proffesedig fel moddion i gefnogi manteision crefyddol y Cymry, ac nad cedd yn gweinidog- aethu ond i leiafrif bychan o'r bobl, fod ei phar- had fel Eglwys Sefydledigyn y Dywyaogaeth yn afreoleidd-dra ac yn anghyfiawnder na ddylid ei oddef yn hwy. J t, Cefnogodd Mr William Jones y penderfyniad. Cododd Mr Banbury i siarad, a daliodd ati I hyd banner nos, pryd yr oedd raid gohirio, ac felly y rhoes rwystr ar ffordd y penderfyniad. TAI GWEITHWYR YN Y WERDDON. DYDD MERCHER, yn Nhy'r Cyffredin, buwyd yn ymdrin ar y mesur i wella Deddfau y Llafurwyr (y Werddon). Ei amcan, meddir, ydyw bwyluso a rha.dloni y modd o dan y deddfau presennol i ddarparu gwell aneddan i lafurwyr amaethyddol mewn rhanau gwledig o'r Werddon. Cynnygiwyd ei ail-ddarlleniad gan Mr J. P. Farrell, a chefnogwyd et gan Mr T. W. Russell, Mr T. M. Healy, hapten Donelan, ac ereill. Ar ran y Llywodraeth cododd Mr Atkinson i wrth- wynebu y mesur. Ar ymraniad, gwrthodwyd ef gan 223 0 bleidleisiau yn erbyn 137. GWYLIAU'R SULGWYN. I DYDD IAU, yn Nhy'r Cyffredin, cynnygiodd I Mr Balfour fod y Ty i'w ohirio hyd ddydd Ian, Mehefin 6ed. Yn ystod yr ymdrafodaeth a ddi- lynodd, hysbyswyd fod tri o fesurau i'w trafod I wythnos i ddydd Mercher, a ohynnygiwyd gwelliant i'r Ty ail ymgasglu y diwrnod hwnw. Gwrthodwyd y gwelliant gan 196 0 bleidleisiau yn erbyn 106. Bu trafod amrywiol ar y prif gwestiwn. Cy- feiriodd Mr Brodrick, wrth alteb cwestiynau neillduol yn nglyn a'r Swyddfa Rhyfel, at ddy- muniad Syr H. (Jatnpbell-Bannerman am hys- bysrwydd yn nglyn a'r sefyllfa yn Neheudir Affrica. Dywedodd, gan y disgwylid i Syr A. Milner gyrhaedd y wlad hon bob dydd, vn naturiol dymunai y Llywodraeth gael ymddy- ddan personol alu prif awyddog einyidol er cael hysbysrwydd na ellid ei gael gyda'r tele- graph cyn gwneyd unrhyw adroddiad. Gan belled ac yr oedd a fyno y Swyddfa Ryfel a'r peth, profai gohebiaethan dderbynid oddiwrth Arglwydd Kitchener fod pobpeth yn myned yn mlaen yn foddhaol. Gofynai i'r Ty gredu, er nad oedd yr adroddiadau am y rhyfel ond prin, fod y gweithrediadau wedi cyrhaedd y fath safle fel nas gallai'r hyspysrwydd fod yn Hawn, ac nad oedd gan y Llywodraeth unrhyw ddymun- iad i gelu dim. Terfynwyd y drafodaeth a chytunwyd ar y gohiriad. AUR YN NGHYMRU. DYDD IAU, yn Nhy'r Cyffredin, gofynodd Mr Moss i Ganghellydd y Trysorlys o allai hys- bysu faint oedd swm y doll gyntaf ofynwyd gan y Llywodraeth oddiar Mr Pritchard Morgan pan agorwyd Gjvaith Aur Gwynfynydd, ger Dolgellau, gyntaf, a phs. faint oedd cyfanswm y tollau yr adeg hono. Canghellydd y Trysorlys: Y doll gyntaf god- wyd ar y gwaith aur crybwylledig ydoedd un ran o 30, neu 3 1-3 y cant. Yn ddilynol llei- hawyd hi i 1-50, neu 2 y cant. Cyfanswm y tollau dalwyd i'r Llywodraeth gan y gwaith er pan agorwyd ef ydoedd 2242p. 16s. 3d. Gofynodd Mr Moss i Ganghellvdd y Trysorlys a allai hysbysu y cyfanswm dalwyd i'r Llywodr- raeth am daliadau, cytundebau, a phrydlesoedd gweithydd aur yn Ngogledd Cymru ar wahan i Waith Aur Gwynfynydd, a pba faint oedd y swm 0 aur gafwyd yn N gogledd Cymru. Atebodd Canghellydd y Trysorlys mai y swm dalwyd i'r Goron yn y flwyddyn yn diweddu Mawrth 31 diweddaf ydoedd 141p. 9s. 6c. Swm yr aur g&fwyd ydoedd 11,609 wns. ARIAN I'R BRENIN. DDYDD GWENER, yn Nhy'r Cyffredin, pasiwyd y mesur i roddi arian at gynhaliaeth y Teulu Brenhinol gyda 149 o bleidleisiau yn erbyn 38. Y NODDEDI jION YN AFFRICA. DDYDD GWENER, yn Nhy'r Cyffredin, bu amcangyfrifon y Fyddin o dan ystyriaeth Pwyllgor y Cyflenwad. Ar un o'r gofynion galwodd Mr Lloyd-George sylw at gyflwr gwersylloedd y noddedigion yn Neheudir Affrica. Yr oeddis wedi derbyn adroddiadau daflai anglod ar rywun. Gofynodd gwestiwn yn ddi- weddar i'r Ysgrifenydd Rhyfel, ac mewn atebiad derbyniodd rhyw ffigyrau yn nglyn a'r nodded- igion hyn, ond yr hyn hoffai ef wybod oedd a oedd y ffigyrau yn golygu o ddechreu Chwefror ai ynte diwedd Chwefror. Hysbyswyd fod y marwolaethau o Chwefror yn 41 o ddynion, 80 o ferched, a 261 o blant. Os golygai yr Ysgrifen- ydd Rhyfel ddweyd fod y ffigyrau roddwyd yn dechreu ddiwedd Chwefror ac yn myned yn mlaen hyd Fai, yr oedd cyfartaledd y marwol- aethau yn mhlith y plant yn 150 y fil. Yr oedd hyn yn ddychrynllyd i feddwl am dano, a rhaid ei fod yn ddyledus i'r cysgod gwael a gaffent y-n y gwersyll. Nid oedd ef am ddyweyd mai y Llywodraeth yn gyfangwbl oedd yn gyfrifol am hyn, ond dylid gwneyd rhywbeth i amddiffyn y bobl hyn. Yr hyn ddymunai wybod oedd pa beth a wnai yr Ysgrifenydd Rhyfel i atal y fath farwoliethau yn mhlith y plant. Yr oedd gan y Ty hawl i wybod ychwaneg am y mater. Dywedai y boneddwr anrhydeddus mai nifer y marwolaethau ydoedd 251, ond ni roddai ddyddiad. Mr Brodrick: Hysbysais mai y laf o Chwefror a olygid, neu o'r hyn lleiaf y rhan gynharaf o Chwefror. Dywedodd Mr George fod marwolaethau plant felly o ddechreu Chwefror hyd Mawrth 21ain yn 251, neu 250 y fil o'r plant oedd yn y gwersyll. Yr oedd hynyna yn gofyn am ychwaneg o eglur- had, a theimlai y dylai y boneddwr anrhydeddus deimlo yn rhwymedig iddo am roddi cyfle iddo i glirio y mater. Mewn trefn i alw sylw at y mater cynnygiai leihau lOOp ar y swm arianol. Dywedodd Mr Bryn Roberts fod Is-ellmyniaid yn Cape Town yn foddlawn i gymeryd y mwyaf- rif o'r gwragedd a'r plant i'w cartrefi. Go- 1 beithiai y byddai i'r Ysgrifenydd Rhyfel roddi sicrwydd y byddai i'r arian roddid i'r bobl hyn gan eu cyfeillion yn Lloegr a Holland gael eu hanfon iddj)>fc, Condemniai ddinystrio cnydau a llosgi tai, a dywedai na fu dim tebyg i hyny mewn unrhyw ryfel er's dros ddeugain mlyn- edd. Dylid canistau i gyfeillion y bobl druain hyn i ymweled a hwynt, fel y gellid gwybod y gwir. Yr oedd yr hyn a wnai y Llywodraeth yn farbaraidd ac yn groes i draddodiadau y Fyddin Brydeinig. Trechwyd y gwelliant trwy 123 yn erbyn 46. Bu symiau ereill dan sylw, a gohiriwyd y Ty ar haner nos.
Advertising
SINGER'S JUBILEE. THOUSANDS OF SEWING MACHINES TO BE GIVEN AWAY FREE. IF YOU WISH TO OBTAIN A GIFT MACHINE Fill up the Coupon below and forward same by Poet in an unsealed envelope with a halfpenny postage stamp, or deliver same to any of our Branches. Or, if preferred, it can be handed ti any one of our authorised Representatives. "HERALD CYMRAEG 11 COUPON. Date 19BJ, To THE SINGER MANUFACTURING COMPANY, 46, SEEL STREET, LIVERPOOL, Please send me full particulars cf your Jubilee Gift Machine Plan. I have a. Sewing Machine (age about. Full Name Full Address yTQBfrlt nna II Mor 0 Gran yw Cymru i gyd." Mae Cartref heb Fiwsig fel aelwyd heb dan." YSTORDAI ARNFIELD, WLLHELI, ABERIA W, A DOLGELLAU. —————— GELLIR CAEL YNO ORGANS, PIANOS9 HARMONIUMS, &o.f GYDA'R GWELLIANT A U DIWEDDARAF L AC O'R GWNEUTHURTAD GOREU, AM Y PKISIAU ISELAF YN Y DEYRNAS. RHODDIR LLAWN GWERTH AM HEN OFFKRYNAU. TIWNIR AC ADGYWEIRIR PIANOS, ORGANS, HARMONIUMS, A PHOB JUTS 0 OFFERfNAU CERDD ERRTT-L, GAN Y DYNION MWYAF MEDRUS, A THAN AROLYGIAETH MR W. H. PYEMONT. Er prawl 0 radVonrwydd ac ansawdd dda ein Hofferynan a anfonwyd allan o'n Hyrtor feydd yn ystod y misoedd diweddaf i Gapelan, Eglwysi, aa i wahanol bergonau, gallwn dclangon oymer ad wyaethan. Cedwir pob math 0 Lyfran a Daman Cerddorol, yn nghyda Llyfrau ereill. Antonee am restr. Pob Archebion i'w hanfon i '¡ MBS AENFIELD, DOLGELLAU. ,226. r DEPOTS E n ALL IN AA6= d A JALL TOWNS. STANDARDS. SPECIALS. 10 Guineas Cash I 15 Guineas Cash OR 1 Guinea per Month I OKVA Guineas per Month III 12 INSTALMENTS. IN is INSTALMENTS. Catalogne and full information post free on application to- RUDGE-WHiTWORTH. LIMITED. Head Office, COVENTRY. Local A-genciea:-Eran Jones & Co., 4, CastleSq., Carnarvon; IR. T. Roberts, 5, Bay View Ter., Pwllhen; J. Wild, Victoria Rd., HolvliBJwi Connah and Co., High St., Blaenau Festamog; J. W. Pritchard, 49, High St., Bethesda; T. Jo^nee & Co., 122, High St., Portmadoc; Wm. Jones, Arvonia, Portdinorwic; W. Evans, High St., Bangor; J. MinsnnU & Co., Ironmonger*, Corwen; W. Hughes. 88, High St., BaJa.; R. G. Lloyd, Upperfield 8t., Dodgelley; Pilling and Rees, Abergele Rd., Colwyn Bay; Connih&Co., Liverpool House, Llanrwst■; Chantrey Bro«., Tronmonzers. Penmaenmatvr Rudfle-Whitworth. Ltd.. 101. Bold St., Liverpool. all I_ RHRMRnS ■MMttjBg TO,'Y E S I I = 4 r ,bh-. Vh7Bn!3uMS £ ibi>Uh^iiSTiBvl BMMPH939;, i; DYSPEPSIA p "Otr years I sufiared &-oni Indigestiioa and Wind SIS, Seagels restored my ( I appetite, "increased msy gtiengtih, cuwt cuied both Wind Spasms and IndTgesuon. '—1 g I (Signed) Mrs Foster, 14, Zebra Street. PU«d, SaJford, Mancliester, Au^u^t lOtih, j 1900. nin 61ANHAWR DJ-All WATSON. | Sebon NuboUo. V Schon goreu i bob amcanion. Parha i Diheintyda pttr a pherfTaith. gnaw y tinenoriaeth. Yr ansawdd yn a niwe(1 pr Croen. _r_ PRYXWCH HWY, PROFWCH HWY, A SICRHEWCH WBR. CYNLLUN MAWR 0 WOBRWYON am RHAGFYR, 1901. 33,983 o Wobrwyoa^werth 16,000P RHESTR O'R GWOBRWYON. „ « « i cnB P50 O 0 1.0.>0 o Wlauieri Eoneddlte'ion, 158-yr un •• P750 O O 1 Gwobr mown Lau ISp « Jg ° "'ectro-iilated foren, 15s. goo o O 5 o Wofcr^oa meivr. Ari-ra, 2Ep bob m 12B O O o&nurvX™'ftotecTy»ar ■■ 623 O O 10 ° oiwv-Vonf <Bh 173 IO O l!'V« o LkwiauBwrdd.'fBJ'n 12*. 6c. JTun 625 O O 10 o Bisj-olan Boncadigesan "(Bhydd- 400 ° 220 O O in r, wW|ya °n 179 1 hob mi IOO O O l.SX) o \Voijr .v von mewn Arian. 10s. vrnn.. 500 O O 40 I Bc0&^i g g °,Br~ B°nCddi^SaU' 10*: 500 O O m IIS 2 400 GylUU De8Sen 9"6C" y- 190 o o m Ste^Oormo^Aff«pb0»»«n.. |00 O O 1,000 375 ° ° 400 o^wugoiauTeithiol.apbobun 800 0 O ..000 o h>daa o g 750 O O <00 C Gadeiriau Gwely plygi«ug, »F „ Wobrwyon mewn Arian 5s. yr us 500 O O bob un •• u* 1«»n r n'lft n Vaifinii 11 hw llfidf i 1' oHciicliysssm. 400 Kannrr dw-ln oFfyrcs goreu. Electro. ^X) ° it000 O O r.'jted mawr, lp 5S. y -'QJ 500 00 1 fi<0 0 DtUn-luirau Prydferth (Charge ol 4he <03 O Q Brigade.,«». > r un 328 O O S S SS o O 5.0U0 oWork-Boie. prydlerlh. SHij r 625 O O :100 o Gadeir!ac Iireicli.an Babied, up- oO Dcrs P" R OOO O O liolBtered lp yr un 3CO O O 33P B.O « » 1,000 o Wlawlen licWdigesp-u, 15s. Fun.. 750 O O _l l R l r- AMMODAU Y GYSTADLEUAETH. Y mae tablets o LAØA VIR DI-AIL WATSON o'r SBSCN MOBOUC >"11 e"l'J et; hamgor, mem ^Tiprers gwahanol, ,??? ^^nhrwvor "ii' i ea ''vlarin vn r'n '-i uchod >;rss:i. a. tnlona, y nf(>r fwya. o wrappers 0 un or dauti ncuon, neu y reph Watson & Sons, Ltd., WhijcriiU Soap Works, Leeds, heb fod Yll d na^r_31»ino V mac'n rhai.? i Wo wrapper fod, gyflawrt, x e.v-erir boorappers a on'or, r fe cn h. d -f- vn n anionoii nr»i Tv-itkiJ v .ytJivr-iloll iicii j cii^dictu yn lltiVvii i lx>o parssi ynwy. r yr Y >•, '.tMier ar y tu aMan i'r i ai>el vn eclur, Prize Competition." Anlon.r rhettr yn ruoacu cunijniad > M ^^dieaaetn, g,;{% i.hoi) gwobr, pan yr anfonir htallan. Bydd yn ofyr.cl to v rapper yn gyntaf fod wedi c^nwys 1 ).,vi srdd vn ngwasanaeth .)OSEPH WATSON a'i Feioion. Cv:. yn adored » C/Ktadlu. Anfooir yr uoil wobrwj on alian tua Chwefror. 1902. Y mae dyfarniad Joseph Watson a i Feibion. Cyf, i fod jn aeif>nol. BLAHHAW3 Dt-AIL WATSON. j SzSson iltlu b a lie A, V hvy cyfaill gwraig y Ty. Y mae yu irbed ei y<3Vw vr un goreu r.'T -an v frellir ymddiried hiecliyd. ci Nhtrth, a'i C'nyfoeth. Golchaei clil.a.; f-wvaf ynddo fel Diheiutydd. At wasanaeth yn v prvda rhv. vddiueb. a gedv hwy yn lan a pnur, ac ni Qe"g;tli y x,lieindy, Ystaicil Baddou, a'r Ystafell "i liiweidia y fwyaf cain. Y sebon goreu l bob slant. Ceidw Iechyd draw. Arbeda Filiau ntucanion. Yr arwtrthiad mwvsf o aablets Meddygon. iin pwys vfl y bvd. Gwerthir hwy gan yr holl Chwegnwyddwyr, Gwerthwyr OIew, &c., trwy y Deyruas Gyfunol.
CAISERIAETH A GHENEDLIGRWYDD.
CAISERIAETH A GHENEDLIGRWYDD. UN 0 WERSI HANE9. •Wrth anarch un o gvlfati-odydd y Oynghraikr Rhyddfrydig yn Bradford, oondemniodd Mr Lloyd-George, A.S., y llosgi ffermrydd yn Affrica yn Hjym. NSd oedd hyn, ineddai, ond etrgyd greuion i'r gwragedd air pkunt (clywch, clywch), Gwyddfea ef bath olygapr ymdrech hon. Nid bob amser yr oedd yr oruchafiaeth, i'r cadarn (cymjeradwyaeth). Ni ffynnodd yr ytmherodr- aeitheuu mewrucn bob ain«er. Yr oedidym aim lethui oeneffl fechan. Aie? Ddeunaw canrif ynol, cododd y Rhufeiniaid ddinais yn ed etholaeth ef— yn Ngbammtefon-camys un yn pesrtiiyn i genedl fechan oedd yntau. Heddyw yr oedd pkunt bychaini yn Nghaermrfon yn siarad iaith fyw, iaith, y edJig, ao yndbniigit iaith, farw yn yr ysgoSkm, iaith y gorchfygwyr (cjyraeradwy- aetlh). Ac yr oemv--Ft yn chwiaro o gylch ad- feilaon y oasteK gododd ymhieirodraeth fwy nag Ymherodraeftih Prydain hoodyw (cymeradwreth).
AM GYMRY AR WASGAR
AM GYMRY AR WASGAR TROS Y WERYDD. (O'r "DTycih.") Un o'r llaw-ysgrifwyr goreu yn y wlad hon yn bresennol ydyw Edwin J. Jones, o 285, Davis- street, Fall River, Maes., niab y diweddar John Whitley Jones, chemist, Llangollen. Ymfudodd o Mairichester rai blynyddau yn ol. Williamsburg, Iowa, Ebrill 26ain.-Anobeithir am adferiad John Jones, cigydd, a diacoin a blaenor y gan, yno yn eglwys y T.C. Bevier, Mo., Ebrill 27ain.—M,ae y Parch T. D. Rhys, gweinidjog yr eglwys GynnuileidfoA yma, wedi derbyn galwad unfrydol oddiwrth eglwys Gyniiulleidfaol Seismig Meadville, Mis- souri. Dydd Mercher, Mai laf, yn ei chartref, 6, Waverly-plaoe, Utica, bu farw Amelia T. Jones, priod John Prytherch, ar ol salwch o tua, thair wythnos. Ganwyd hi yn Ty'nffordd,, sir Ddtin- ycb, yn 1840, ac ymfudodd i'r wlad1 hon gan ym- gefydlu yn Turin, N.Y., yn 1863, He yr ymbriod- ) odd ao y gadawyd hi yn weddw, ac yn 1885. ymbriod odd; a John Prytherch, a. threuliodd y gweddill o'i hoes yn Utica. Yn nghynnadle,(Id y Postmasters' Association, gynnaliwyd yn Sidney, 0., Ebrill 24ain, ail- benodwyd yr Anrhyd. Robert V. Jones, yn un- frydol, yn ysgrifenydd y gymdeithas. Mab ydyw i'r Parch Dr D. Jones, GranyiBe, 0., yr hwn a ddaeth drosodd i America. yn 1869 .M' a. fu yn gweinidogaethu yn Gomer, Cincinnati, a Granville. Ganwyd Robert yn Nghymru, Rhagfyr 5ed, 1856. Mai 4ydd, yn, y capel Cymreig, yn ninas Los Angeles, California, priodwyd Mr Stephen Evans a Mi.ss Annie Hughes, merch y Parch a Mrs David Hughes, tad y briodferch yn gwein- yddu. Ebrill 17eg, m ninas San Bernardino, Cali- fornia, gan y Parch Francis Davie*. D.D., yn nhy Mr a, Mrs J. B. Tyler, rhieni y briodferch, priodwyd Mr Arthur Bangor Jones, mab Mr a Mrs Fred L. Jones, a genedigol o Columbus, Wis., a Miss Nellie B. Tyler. Bangor, Pa., Ebrffl 26ain.-Bu farw Hugh W. Thomas yn dra sydyn ac annisgwyliadwy. Yr oedd Mr Thomas yn un o Gymry hynaf a pharchusaf y cylch, ac yn meddu ar lawer o hynodion. Ganwyd ef yn Ffestiniog, Mawrth 17eg, 1851, a bu'byw yno hyd ei ddyfodiad i'r wlad hon yn Mai, 1872. Trigiannodd yn Bangor hyd o fewn ychydig fisoedd i'w farwolaeth. Scranton. Pa., Ebrill 25ain.—Cyfarfu Thomas a E. AVilliams a. i angau drwy i swm ma.wr o'r nen syrthio arno yn nglofa Belle Vue pan wrth ei Kvadthf. Aonosodd ei farwolaeth. ddisymwth syndod a galar eyff reclinol drwy v West Siae, Ile I yr yn adnabyddus. Cymerw^d ei weddill- ion i'w gartref ar gong) Hampton a Twelfbh- Kbreet. Bu yn y blynyddau aeth hfibio yn dal [ Fafleoedd aaolygol o dan y D. L. and W. a bu befyd°yn bengwedthiwr yn nglofeydd Hallsteadi a Belle Vue. Ganwyd ef yn Merthyr Tydfiil, Tachwedd 1846. Ymfudodd i'r wlad hon yn 1869, a daeth Frostburg, Md., o'r hwn le v daeth i Najiticoke, ac yn ddiiweddaraeh i Scraaiton. Ebrill 29ain, yn South Jackson, 0., bu fa.rw Mrs Jane Williams, priod Thomas D Wllams, a. chladdwyd hi o eglwys v T.C. Merch ydoedd i Mrs Phillips, & chwaer y diweddar gyn-faer D. E. Phillips a'r Arolygwis J. H. Phillips, o Bir- mingham, Ala. Mai 2il, wrth adeilad ysgol Riiif 16, Chest- nuts street, Scranton, Pa., yn ddSsyfyd ptin wrth ei orchwyl, bu farw Thomas D. Williams, saer coed. Yr oedd yn trigo yn ji. d^iias er's 30 mlynedd, ac yn 63 oed paji y bu farw. Gedy wefldw a chwech o feibion. Chwefror 22ain, bu farw Mrs Rtwbel Davies. priod John E. Davies, Fruit-street, Youngs town. Gemedigol ydoedd o Nantyglo, DtJieudir Cymru, ei henw morwynol oedfl Rachel JOTwards. Gan- wyd hi Mai 5ed, 1854. Priododd Chwefror Meg, 1875. Daeth; y teulu i America yn agoe 1 lJg&in mlynedd yn ol, ac vmsefydlasant ynYoungstoWTi. Ebrill 25ain, ar ol tri mis o gystudd trwm, bu farw Mrs Jane Cole, priod James Cole, Youngs- town, 0. Ganwvd hi yn Rhvmni, Deheudw Cymru, Ionawr 8fed 1847. Merch ydoedd 1 William a Mary Williams, o'r lie hwnw. Daeth gyda'i rhieni i America. yn 1865.
[No title]
Y mae bywyd yn cael ei hanner dreulio cyn i ni wybod pa beth vdyw. Yr ydym vn enill mwy drwy aflwyddiant na thswy lwydcliant rhai ereill.