Yr Herald Cymraeg

TRWY FFENESTR 6, Y SAITH A CHWECH" (AT OLYGYDD YB "HERALD GYMRAEQ*"). Syr, —Nid yngoleuni un weithred y gellir barnu Meb, boed ddyn, neu gynghor, boed berson neu bersonau. Felly yn union am Gynghor Sir Arfon. "Nid wrth ei big y mae prvnu y cyffylog" hwn. Wrth edrych arno yngoleu "Deddf y Cwn," gallesid meddwl mai efe o bawb yw y prydlonaf, y cymlaf, a'r darbodusaf o holl gorlfluoedd ,lro,n: Bu'm ni, ffermwyr araf, yn dHigon difeddwl i adael "y papur ci" eleni heb ei anfo-n yn ei adeg. Canlyniad hyny fu i'r holl u-PdA hedd- geidwadol orfod gwadnu eu hesgidiau i gerdd- ed holl breswylfeydd cwn y wlad, a gorchym- vn i bob arglwydd a pherchenog ci "a I bapur" chwilio am bapur y dydd hwnw a'i anfon rha<;bla«n "to the clerk of the justices. •Gwnawd nyny yn àdiéltreg yn ol gorchymyn y ceidwad hedweh. A cna-fodd "y c.erk" v fraint o dderbyn llu afrifed ohonynt. Yr oeddym yn bechaduriaid yn al llythyren fach y gyfraith. Olii nid oeddym vn bechaduriaid yn ol egwyddor y gyfraith; a gwyddai y Cyngor Ipe Cyngor hefyd) ein bod vn hawlio "exemption" fel vr oeddym denantiaid ein lleoedd. Yr oeddym wedi cael hyny bob am- ser ar sail ein ffermydd, ac nid dim arall. A chan fod genym fel gwlad gymaint i ofalu yn yn ei gylch y dyddiau ofnadwy hyn, aeth y papur ci tros gaf, gan ymddiried, wrth gwrs yn synwyr yr awdurdodau. Ond, yn lie arfer yda. n1 fel amaethwyr, yr hyn a ,P.rfel-ir yn mhob caugen o drafnidiaeth a mas- nach, vn wladol ac yn grefyddol, sef, dropio postcard i'n hadgoffa o'n hamryfusedd, a gila ein sylw at hyny, os oeddym yn tori cyfraith (?) wele yr awdurdodau yn "gafael yn mhen meina eu pastwn," ac yn taro lawn mwy na'u gallu heb rybudd na dim Wel, pwy sydd rryfriiol ? Adwaenom luaws o'r Cvnghorwyr ISirol a'i henaduriaid. Ad waenom luaw.. o ustusiaid Pwllheli. Gwydd- om am y ddau ryw dywededig, nad oes yr un ohonynt, fel gwyr o fusnes, a feiddient gym- 'eryd y cwrs ei'thafol a gymerwyd gyda ni pan y maent yn delio a ni yn eu masnach bersonol neu gymdogol. Na, diolch i'r Nef: oedd am hyny ganwaith trosodd. Ni buasai llawer honom sydd yn gorfod byw ar dyddyn bach, a magu tyaid o bf.ifitr—ni buasem ond yn rhedeg o flaen y beili yn dragwyddol pe y deliai y bobl hyn a ni yn eu busnesion fel v -gwnant yn gynghorwyr ac yn ynadon. Gwyddant, fel masnachwvr, y gallent roi y shutters i fyny a'u cadw ielly pe y cymeT- ent y gyfraith noeth yn eu llaw, bob pryd yr ydym yn methu dod i fyny a'n cytundebau an galwadau. A phan v daw unrhvw beth yn fater personol y mae yn newid yn fawr. Pwy a arweiniodd y Cyiighor a'r ynadon mor bell o "lwybr ham." tybed? Nid yw y cynghonVyr a'r ustusiaid yn ddim amgen na'n cymydogion a'n cydwer- inwyr (diijon dwl yn amal), a-c ynddynt eu haf ri fed golliadau fel ninau. Ac y mae eu gwartheg lawn amled tros y cloddiau a gwartheg y ffermwr. Ond, hyn yr ydym yn ei ofyn, a buddiol fuasai i ni oil fel amaeth- wyr ei ofvn hefyd—Pwy yw y" working power" yn ein cynghorau, ac yn ein meincnui ynadol ? Rhaid yw i'r werin, os ydym am ddod i'w rhyddid, a'i thevrnas, wylio v bech- oyn v mae _yn eu rhoi i'w llvwodraethu, yn gystal yn llun wyr ei chyfreithiau ac yn wem- yddwviv vn mhob cynghor a- mainc, ac v mae yn rhaid iddi bridio ymddiried -ormod i'r twrneiod. Yngoleu vr hen "saith a chwech." rwan am funyd. trefn, cyniideb, pobpeth yn ei bryd, pob-peth vn dref nils. Ie, o ie t-rown i edrvch am gvnildeb. A ddeil vr amcan o gynildeb ddwr ?. Os y ewna. oy- nuinwn ofvn paham v maeyn rhaid rr "pt-eani-roMer" a'r teuln IIUOSOT a'i canlvn fod vn ddisyhv o sa.fbwynt c vnild-)? P'iham v map yn rhaiid myned can belied a Nanhoron i gvrchu "carters." a chvnifer c gart^rc, vn N^fvn? Amlwjj vw i bob llvo-ad v irellir ca-el llawer mwy o tveHh am Vr arian a werir. Ac yn i ani aeth wyr. v mae vn rhaid i ni ddweyd wrth ein gweision swvdd- ogol "Took shi'rp." Os nli,tcr ) <r\-nildeb mewn un nen Gvifr^or Sir. "c-Ti'ld1) ro'i'id aiout," ac nid ffafrio rhai ar draul sarnu era.ill. Chwareu teg i bob Yr eiddoch, CRIBIWR.

S END two penny stamps to NEWBALL ,t. & MASON, Nottingham, and they will send you enough Mason's GOOD will send you enough Mason's Extract of Herbs to make a W^v/ gallon of Refreshing Herb Beer.

BWLCH ABERGLASLYN (0 AWDL). Frenhinfwlch yr Eryri, A phorth hardd i'w pharthau hi. Fwlch anian gorfalch weni-i enaid Ymofynion 11 difri; Fan alltog; pwy fu'n hollti Dy gaerog dwr, dy greig di? Ys sobr hanes y bryniau-dry yn fud I'r hen fwlch di-wenau; Arw borth! Cyfoed a'r bau, Ydyw balch dad y bylchau. ) Ei oed a'i gelf nis dwed gwr,— A Duw ydyw ei awdwr. # • Fwlch y nos, oleunos lan,— Adwy hedd i fyd dyddan, Arddunedd eyfareddol, A dyn gwan, a Duw'n ei gol. Ond fel i lan ddyddanu-y meudwy, Mudan, na char wenu, Y lwyslon, gain IAslyn gu, Dery don i'w drydanu. Rhed dau fad leuad lewyrch, A'neidyr aur yn ei drych. Ys y bont, beunes y Bwlch, Ddihafal ooron ddifwlch. Llethol aruthredd llwythog-wna o'i threm Uthr ramant awyrog; A bedd y corbwll cuddiog, Rhwng erehwynau creigiau crog. Y rhaeadr yn orhyawdl A gan ei fawreddog awdl. Fwlch y wawr; nefolwych iaith—yr adar, Odwych, sy'n swyn perffaith; A llyma yw,-cawell maith 0 berorol bur araith A'r bore, o'r byw arawd, Ga wresog gu roeso gwawd. Orion ddydd! Arlunydd ddel, Gyda'i baent, gyda'i bwyntel; Gan hudol iaith, gan dyawdl wedd, Ymerys gan y mawredd! Yna, beiddia drem beiddiol-y gwr ewn Am uthr greig wybrenol; ( Yn llyw egwan llewygol, Adre' yn hurt 'e dry'n ol. Yma daeth yr ymdeithydd-o chwilio Arucheledd gwledydd; A chan drem, ochenaid rydd Gar rai i gamp ei Greydd. Difraw ddyn difarddoniaeth,—nid edwyn Ond adwy tramwyaeth; A Duw, mewn ofnadwyaeth, Yn ei gwydd, nis deil yn gaeth. Tra chreig uwchlaw yn llawen Yma byth, chwardd am .ei ben. Yn ddiofal, bro'n ddifwlch, Heibio a—heb wel'd y Bwlch Fwlch. amlwg; y golwg ga.' Rhyw lewygfawr olygfa. Y Duw aruthr, i'r dwyrain—gorwgus, Wel mewn creigiau milain; A goror y mor mirain Yn glws rhwng traethellau glain. Dwys iawn y bau,—'does yn bod Olwg o Gantre'r Gwaelod. Tra'r Traeth Mawr, orawr eirian-a rhyfalci Drefi Madog wychlan, Yn emog glir; a'u mwg glan Mal eirioes gymyl arian. Fwlch Hanes; gorfalch honiad,—a'i beraidd Barabl i draddodiad Chwedlau beirdd, henfeirdd rhinfad Addefir fedd i'w fro fad. I Nanmor, hwn o unman,—yn ei fro Ddena'i fryd awenlan A'i enaid yno'i hunan I Luniai'n glws englynion glan. LInn y Bwlch, a'r ddillyn bau, Agweddir o'i gywyddau. Orhyawdl jr, wleb yr Eon jr-y chwimwth Ddychymyg wel weitnioii, 0 gor y creigiau geirwon, Heriol wyr Ervri Ion. Ystiryd Rhodri, a'i asbri,—wel yn dan, A Glyn-dwr uchelfri Pwy faidd frad? Pwy faedda fri Dewr arwyr tud Eryri ? Yno yn gwylio gwe'id—arwriaefch, Eryron mewn glewdid, 0 z! 0 fryd llym, ar frad a 11 id, Yn cau dyrnau cadernid. Caledfalch deyrnfwlch olodfyw, A gwylfa erch, cdi-gelf yw. Yma gwel dyehymvg waed, A dur y Brython dewrwaed I Yn troi y lie trwy y Hid Yn oraddwvn Fwlch Rhyddid. Yn iach, yr awrhon. deyrnfwlch Eryri, Erch gilwg anian, i grych glogwyni; Byw acw aros « feib y cewri Yn asbri dilyth i'w hysbrydoli I ddial brad, arddel bri—ardderchog Y dewrion enwog fu'n darian inni. —CYBI.

BLAS OERAIDD AR, BLESERAU. Mae dyn iach a heinyf yn cael golwg gwa- hanol iawn ar fyd a.'i bleserau, rhagor na'r dyn sydd yn nychu ac yn "ngafael iselder ys- bryd dybryd. A'r gwaed yn gwbl y mae a wnelo iselder ysbryd. Cofus genyf i amaeth- wyr o gadarn gyfansoddiad unwaith yfcd o farddwr ar ol poethi ei hun wrth ddidol de laid ar y mynydd. Cymerwyd ef yn glaf, y dydd canlynol, ac mor drwm ydoedd iselder ysbryd arno, fel y bu farw yn mhen ychydig ddyddiau, wedi ei lwyr orchfygu gan iselder ysbryd. Er mai achos o lygriad neu wenwyn- iad gwaed ydoedd hwn, profa y ffaith mai gwaeledd gwaed sydd wrth wraidd pob di- galendid. Digon gwir, mai'r gwaed yw yr einioes. Mae gwaed trwchus yn rhagddar- bod amddiffyniad rhag difrodaeth llawer a gwynion yr ym yn ddarostyngedig iddynt. Yn y cyflwr hv#,i,, nid oes ond y Gwin Coch Tango a all eich diogelu mewn meddiant o iechyd. Mae'r haiarn sydd ynddo yn drwythedig gan natur yn bur angenrheidiol i bob dyn ar adeg- au neillduol, ond yn llawer iawn tnwy felly pan fo'r gwaed yn deneu. Mewn cyflwr o wendid o'r fath nis gall vr ystumog dynnu haiarn o fwydydd cyffredin, a phan y mae galluoedd natur yn isel, mae yr anallu hwn yn dyfod yn fwy llym fel nad yw gwe*,i,,d,' I. iad (rhwy) haiarn mwy yn feddyginneth, r d cyflenwad coll elfen bwyd, hyny yw, bydd y Tango Wine yn gwneyd i fyny ddyify. >n yr ystumog o dynnu haiarn o fwydydd c*firedi-j. Dywed Mr. W. Jones. Cefn Poeth, TaJwn Llangefni, yr hwn sydd wedi bod yn y Fas- nach Gyffuriol (Drug Trade) am ams-r maith, yn Llangefni, Bethesda, fod yn resy tus ine- ddwl fod dynion mor anwybodus o'r hyn y mae arnynt wir angen o hono i ategu hywjeg- rwydd a mwynhad bywyd. Cefais gyfif.vsdra i wybod mai canmoltaetli unfrydol sydd iddo. Nid rhai yn ei ganmol, a'r lleill ddim yn ei ganmol, ond llais unfrydol eu profiad ydoedd ei fod yn haeddu yr holl glod a all tafod ei draethu.

b Y mae tref brydferth Rheims, yn Ffrainc, wedi ei thanbeIenu gynifer a 288 o weithiau. Ar ddau achlvsur anfonwvd o 2000 i 3000 o ffrwydbelenau i'r dref.

( Boot Life Doubled! i l Repair-bills halved—for a til JI Dri-ped" Sole outlasts at least i two ordineiry leather soles. UU X ll New-boot bilL cut down too — for il| I ll 11 «j>] ] I 11 Dri-ped" Soles on new footwear make !|l I II ■|/ II I the uppers last longer. j| J ll, ) | I Get the double wearing, wet- |l| llj f n J resisting "Dri-ped" Sole Leather ill ■ in future—on both new and re- ft soled footweaV. "Six months I g; 1 You gel Dri-ped" from all good repairers and And not a sign /"V_ I boot stores-but insist on of wear." I genuine Dn-ped. which I ^^DI.DFIVS has the Dri-pea Diamond N^ nio- in purple; without it, the leather's a substitute. Get this booklet free. VTritf now on n postcard f.,r ii.terfsiirc fr,n- booklet ,.i." to J'oMe WILLIAM WALKER & SONS, LTD, st, .••uV«urStd^rrer"" l)""lers County BuilJing. Cannon Street. Manchester. WdO THE SUPER-LEATHER FOR SOLES. u'P yn JM "V ar 'Wjg if TT ■ J me tte-aw wzr zwtMZ j Look To Your Health H for it is without a doubt the most important part of a well-ordered J I life. Good Health may be truly considered to be the basis of both I M success and satisfaction; commercial ability as well as social qualities are largely dependent upon the possession of this greatest of all bles sings. Now order to enjoy good health it i# essential to bear in n I M mind that certain conditions must prevail. The process of digestion S must be carried on with regularity and harmony; the appetite must be U good ;hc bowels must be in a state of healthy activity the liver and H the kidneys must perform their functions with efficiency. How are H these desirable conditions to be brought about ? One simple method is M strongly recommended namely,an occasional dose of Beecham's Pills. M This medicinal preparation has been proved beyond contradiction to r! be of great value in the prevention and cure of most of the ailments to M which the digestive organs are liable. Such symptoms as biliousness, at constipation, depression, flatulence, headache, indigestion in many Q distressing forms all speedily yield to the remedial influence of 8EECHAhl'S PILLS. M Sold everywhere in boxes, price IJlh (56 pills) & 2/9 (168 pills).

CYNGOR CRICCIETH Yr Ymvvelvvvr ynte'r Milwyr? Cynhaliwyd nos Lun, 3ir 0. T. AVi]Iiams. U.H., yn y gadair. AXOG I DDARBOD-W-TH. Cyfeiviodd v Cadeirydd at drefniant y Llywodiaeth i sicrhau benthyciad newydd er cyfarfod a thraul v rhyfel. Dywedodd ei fod yn gyfle rhagorol i'r gweithwyr i fuddsoddi eu harian a thrwy hyny gynorthwyo y Llyw- odraeth ac arfer cynildeb yr un pryd. Credai y dylent oil fel trefwyr gefnogi y cynllun hwn. GWRTHOD GWAITH Y PWYLiLGOR. Cynygiodd Mr T. Burnell i gadarnhau eof- nodion Pwyllgor y Ffyrdd, yn yr hwn yr oedd Mr Burnell, Mr 'E. C. Ellis, a Mr J. S. 'Griffiths yn bresenoL-Gofynodd Mr Huw R. Gruffvdd a oedd yn wir nad oedd ond dau o'r aelodau yn bresenol yn ystafell v Cyngor a'u bod wedi cyfarfod ag aelod arall ar y ffordd a gwneyd eu gwaith ar v ffordd.- Sylwodd Mr J. H. Jones mai cyfarfod a Mr J. S..Griffiths ar y ffordd wnaeth y d-1; u aelod arall.—Ategodd Mr Huw R. Gviffi'cVl, gan sylwi fod Mr J. T. Jones, fel cadeny ld pwyllgor arall, wedi gwrthod myned yn mlaen a'r gwaith y mis blaenorol er i Ida d gyrhaedd yr ystafell cyn i'r gweddill yni,-d- ael.—Cynygiodd Mr J. Harlech Jones eu bod yn gwrthod eadarnhau v cofnodion.—Cel'nog- odd Mr Huw R. Gruffydd, a phasiwyd hyny YR YMWKLWYR A'R MILWYR. Gofynodd y Parch John Owen, M.A., a oedd dim 'modd gwneyd trefniadau i'r yr welwyr i ymdrochi trwy roddi un rhan v mor i'r milwyr a rhan arall i'r ymwelwyr, !-ie, ynte nelllduo oriau arbenig i'r naill a'r Hall i ymdrochi. Yr oedd braidd yn anymunol i'r ymwelwyr i ddod i lan y mor a gweled cant neu ragor o filwyr yn ymdrochi. Wrth gwrs, nis gellid gosod gwrthglawdd yn :1', ond gellid gwneyd gwahaniad ar y lan. Dylent er mwyn tegweh a'r ymwelwyr gael dealltwr- iaeth ar v mater.—Awgrvmodd Mr T. Bur- nell eu bod yn cael trafodaeth a'r swyddogion milwrol ar y mater. Nid oedd yn meddwl y ceid unrhyw anhawsder i drefnu pethau yn foddhaol i bawb. Yr oedd vntau wedi clywed cwvnion, ac yr oedd yn fater pur anhawdd i'w drafod.—Ofnai Mr J. T. Jones v gallai y rhai oedd yn talu am drwyddedau i roddi tai ymdrochi ar lan y mor syrthio ar y Cyngor am iawn os yr ymyrid ag oriau neu le yr ymwelwyr i ymdrochi.—Dywedodd Dr. Glad- stone Jones y dylid cymeryd svlw o'r mater. Yr oedd rhai o'r milwyr yn ymdrochi heb fantell o gwbl na defnyddio y tai.—Ategodd Mr G. Richards fod y milwyr yn ymddilladu ar y Ian.-Dywedodd Mr Peter Bowen ei fod ef wedi hen alaru ar gwynion rhai o'r ymwel- wyr hyn, ythai eu huriain oeddynt yn myned i ymdrochi heb orchudd o gwbl. Yr oedd rhai ohonynt yn sarhau dynion ieuainc am na ymunent a'r fyddin, ac ar ol iddynt ymuno nid oeddynt yn foddlon i gydymdrochi a hwy. Pwysai am iddvitt adael i'r milwyr fwynhau eu hunain ac ymdrochi fel y mynont.SYII- wodd Mr J. S. Griffiths fod yn gywilydd idd- ynt siarad fel y gwnaent pan yr oedd y mil- wyr yn myned i aberthu eu bywyd dros eu gwlad. Yr oedd yno ryw nifer o aristocrat- iaid yn y dref wedi blino ar yr ymwelwyr vn awr, ac eisiau eu lie i foneddigion. Yr oedd- ynt yn falch iawn o gael eu ha-rian yn y gauaf ac yr oeddynt am eu cicio ymaith yn awr. Yr oedd ef o blaid rhoddi yr un croesaw iddynt haf a gauaf gan eu bod hwy yn barod i golli eu bywyd dros eu gwlad os byddai raid.—Dywedodd y Cadeirydd nad oedd y milwyr yn rhydd i ymdrochi ond ar oriau ar- benig, a gallai yr ymwelwyr gadw draw yr adeg hono os y dymunent.—Y Parch John Owen Ond y mae y milwyr yn ymdrochi ar bob adeg. Ofnai fod rhai vn an- ghofio fod y bobl gvffredin yn' gwneyd eu rhan dros eu gwlad yn yr adeg bresenol yn ogystal a milwyr. Yr oedirtuedd yn rhai i anghofio hyny. Dylasai v Cyngor wylio buddianau y dref yn gyffredinol.—iSyI- wodd Mr Humphreys, y dirprwy glerc, fod merched yn arfer ag ymdrochi bob amser gyda'r dynion heb wneyd vr un gwahaniaeth rhwng neb a'u gilvdd. Nid oedd dim gwa- haniaeth rhwng milwr a rhyw ddyn arall ar ol iddvnt dynu eu dillad (chwertbin) -Credai Dr. Gladstone Jones y dylid pwyso ar i'r mil- wyr ddefnyddio gwisg i ymdrochi fel person- au eraill. Yr oedd ef o blaid darparu pob cysur i'r milwvr, ac nid oedd yn ol i'r un ohonvnt mewn gwladgarwch. Buasai vn hollol foddlon i ymuno a'r fyddin dranoeth pe y derbynid ei wasanaeth (cynieradwyaeth). —Caucydd y Cadeirydd v drafodaeth i fvn.v trwy sv'lwi mai prif nod Cyngor Cflccleth bob amser vdoedd darparu ar gyfer cysur a ded- wvddwch y milwyr ym mhob modd. CYOHOD ALLAN AR Y SUL. Adroddwyd fod nifer wedi gwneyd "tais i osod cytiau ymdrochi a chychod ar lan y mor fel arfer, ac fod un ohonynt wedi gwrthod talu am drwydded y llynedd.—Eglurodd yr Arolygydd iod Mr David Cadwaladr .wedi d weyd wrtho nad oedd vn bosibl cael dvni .n i ofalu am v evehod eleni, ac yr oedd Mr William Edwa-dk wedi gwrthod ta'u am drwy- dded y flwrddvn o'r blaen.-Paswyd, ar gynygiad Mr J. T. Jones, a chefnogiad M Peter Bowen, eu bod yn cymeryd camrau cyfreithiol i sicrhau arian y drwydded tan Mr William Edwards os na wnai dalu.Gof- vnodd v Parch John Owen a oedd y drwydd ed yn rhoddi hawl i'r dynion i roddi v cychod allan ar v Sul, ac hefyd ai ni ellid eu govfodi i osod rhywun mewn oedran cyfnfol i of a'u am danvnt.—Dvwedodd v Clerc fod y trwy- ddedau yn rhoddi hawl iddynt am y tymhor heb wneyd eithriad o unrhyw ddydd.-Atc- odd v Cadeirydd eu bod yn ddarostyngedig i'r rheolau oedd mewn gryni gan y Bwrdd Masnach ynglyn a glan y mor.

MAGNESIA FOR DYSPEPTICS SPECIALIST RECOMMENDS IT INSTEAD OF DRUGS. "Only those in constant touch with sufferers from indigestion and dyspepsia can fully real- ise the harm done by the improper use f drugs and ailt.,ficial digestants," remarked an eminent specialist recently. "Personally I rare ly advocate the use of drugs in the treatment of digestive or stomach troubles, for in practically every instance I have proved the underlying cause to be excessive acidity of the stomach and consequent fermentation of the food contents. Therefore, in place of the once widely-used drugs I invariably recommend the us-i of magnesia to neutralise the acidity and stop the food fermenting, and the wonderful results I have obtained during the past three years convince me that there is no finer treat- ment for indigestion, dyspepsia, etc., etc. It must, of course, be clearly understood that I do not employ or advise the use of such forms of magnesia as citrates, acetates, sulphates, etc.-these would often do more ha-rm than I good: nothing but pure bisurated magnesia —the form prescribed by physicians—should ever be used to neutralise stomach acids. This is not at a:l difficult to obtain,—in fact, I find that most chemists now stock the prepar- ation in tablet form in addition to the ordin- ary powder. Half a teaspoonful of bisurated magnesia in powder form or two..compressed tablets taken with a little water after meals will usually be found quite sufficient to in- stantly neutralise the acidity and prevent food fermentation, thereby ensuring painless, na- tural digestion for even chronic sufferers."

Y GWEITHIWR. Wedi gweithio drwy'r cynhaua' Yma'n llesg- a'th ruddiau'n llwyd, Lln'r segurwyr- acw'n gwledda, "Tithau yma eisien bwyd; Fel cai'dctyn gofyn tamaid Gan y giwaid,—godde'u gwawd,— Rhwygo'th ga.on, sathru'th enaid,- Doed vmwared i'r tvlawd. Mae v gweithwyr wi-tii, n deffro,- ClywQll m1e'r oledd yn cael ei finio,- Duw arweinio'r dorf i daro. E. PAN JONES (yn y "Genin-en").

MINT DE LUXE is MACKINTOSH'S— Try it.

YMRESThU. 40 (AT OLYGYDD YR "HERALD CYMRAEG."). Syr,—Gwelaf fod "Un o'r Lie" viv ceisio darbwyllo rhywun sylwodd ar ymrestru yn Chwilog a'r fro, dro yn 01: Hyd y gwelaf, nid oedd yr ysgrifenydd vn dweyd fod crefyddwyr y fro hono yn fwy I difraw na rhyw fro arall; ac nid oedd chwaith yn ceisio cyfreithloni rhyfel oddiar sade Crist- ionogaeth. Ceisio dangos yr oedd bert-hynas crefydd a bywyd. "Ffydd heb weithredoedd. marw yw." ond y mae hanes yr eglwys o safle ei bywyd yn wadia-d pendant ar hyny heddyw, yn anad un amser. Mae ymddygiad oer, hunangyfiawn. ac An- ghristionogol yr Eglwys tuag at ddyn yn ei waed a'i loes, yn profi hyny yn hvawdl. Yii He myned allan at drueiniaid er rhoddi balm yn eu briw, a rhwymo eu harchollion, fel y Samaritan gynt. gwell gan yr Eglwys fvn'd o'r tu arall heibio yn ei chrefydd anymarferol a'i hunanfoddhad. Can' am Gethsemane a Chalfaria tra'n ail-groeshoelio'r Ceidwad mewn culni, casineb," etc., a hyny 0' i mewn hi ei hun. Ac 0.8 ydyw'n methu llvwodraethu ei hun, pa fodd y gall ymgeleddu'r byd o'r tu allan ? Yn wir, mae syniad llawer ohonom am gref- ydd vn blentynaidd o baganaidd a ffol. Gof- ynwn am i Ddnw wneyd v peth yma a'r peth ara1!. a hyny yn hollo! ddigyfrwng, mor bell ag y mae ein hewvllys a'n parodrwydd ni i gydymffurfio yn v mater. Nid yw y fath grefydd wedi deffro ein meddvlgarwch. heb son am gvdwvbod ac enaid gan hyny. mae bywvd o hunan,a,berth a gwasanaeth, er mwyn eraill yn anmhosibl. Tyb llawew heddyw yw nas gellir addoli Duw a byw yn dduwiol o'r tu allan i le o addoliad. Maent yn yr un man a'r wraig with y Ffvnnon gynt. Wrth ddwevd hyn, nid ydym yn divst'yru lie a chyfryngau allan- ol crefydd, ond yn rhoddi idekynt eu lie pri- odol fel cyfryngau, ond y mae'r diffyg difrif- wch crefyddol welir heddyw, pan mae byd Yl! ei waed yn gwneyd v cyfryngau yn ddiben ac yn bobpeth. Y cyfrwng effeilhiolaf er addoli Duw a pharchu dyn fel brawd yw yr hwn a'n galluoga i fyned agosaf at v naill a r llall. Pechod parod v crefyddwr yw anghofio fod vstyr ddynol ac ymarferol i'r gan a'r weddi; ac i'r graddau y sylweddola efe hyny. i'r un graddau y mae ei gyflawniad yn addol- iad i Dduw. ac yn troi'n nerth moesol yn ei gvmeTfad ef ei hun. Yn gyson a hyny, y ffurf uchaf ar grefydd yw bywyd. Ac oni ddvwed mawredd ei sylfaenvdd a gwerth ei "aberth drud" nas gall fod vn llai na hyny? Eto, gynifer o grefvddwvr selog sydd nad ellid eu galw vn gydweithwyr dynion, llawer llai vn "gvdweithwvr Duw." Erbyn hyn, gwel "Un o'r Lie" ein bod yr un svniad ag yntau o berthynas i'r Eglwys a'r rhyfel ond tra nad yw'r Eglwys yn cvf- lawni ei chenhadaeth yn ymarferol yn y byd, v mqe ,ii gyfrifol am ei ddinvstr moesol, yr hyn sv'n fwv ofnadwv nalHdd corff. Y prvd hwnw v gall yr Egiwys son am ei "dillad gwynion" v sonia "Un o'r Lie" am danvnt. oblegid eiddo'r gorchfvgwyr yw y cyfvyw Tai: gan hyny boed ei "srwaith a'i gweddi." vnghvda'i chan, "yn un," oblegid dvna'i diogelwch hi ei hun, ac amod ei llwÿddiant ym mrwydr fawr ei hanes.—Yr eiddoch. etc., XMOS.

Gall YFORY fod yn RHY HWYR CEISIWCH FLWCH HEDDYW. Ysgrifena Robert Leake, 11, Silver Street, Barnsley. Mae'n bleser gennyf allu dweyd fod eich pelenau o werth amhrisiadwy, ac fe'u canmolaf i ble bynnag yr elaf." Dywed Mr. Kin?. Runwell Road, Wickford,-Fy nyledswydd yw dweyd wrth rai yn dioddef fod eich pelenau wedi rhoi gwellhad i mi M ol blynyddoedd o boen." Ysgrifena Mr., A. Vewrnan, Feltham :Gwellhaodd eich pel enau fi yn llwyr ar ol i mi fod yn gorwedd am bed war miø,HOLDOO¥'S GRAVEL PILLS, meddyginiaeth lwvr at Gravel, poen vn v cefn. Dropsy, Brights' Disease of t>h* i Kidneys, Gout a Sciatica. I lg. l^d., gan bob fferyllwr. Yn rh*d drwy'r post am 12 stami). HOLDROYD'S MEDICAL HALL, Cleckheaton, Yorks.

Dai: Hoi Wil, iyn yr hen cigar 'na. o dy ben ? Wil: Un newydd yw hi was. Dai Wel, tyn hi o dy ben. Wil: Pa'm bachan. Dai Pa'm? Welest ti 'mo Papur Pawb? Wil: Do, pa'm bachan ? Dai Ddarllenest ti 'mo hono fe ? Wil Do. pa'm bachan. beth ddvwed ? Dari: Dywed mai ;rhc o fyglys, tan mewn un pen, a ffwl yn y pen arall," yw cigar. Wil: Twt. nonsense, 'dvw e' ddim yn dywevd vn reit. TV): Boith ddvwedi di vw cigmr. te ? Wil Rhol o fverb^ tan mewn un pen, a m wg mewn pen arall. t

MACKINTOSH'S MINT DE LUXE—so re- freshing-try it.

) THE I LONDON OITlfft MIDLAND BANK LTD, Head Office 5, THREADNEEDLE STREET, E.C. SUBSCRIBED CAPITAL E22,947,804 I PAID-UP CAPITAL 4,780,792 RESERVE FUND) 4,000,000 I CASH 33,496,834 J ADVANCES, &e. 62,455,792 DEPOSITS 136,767,983 Foreign Branch 8, FINCH LANE, E.C.

BRAWDLYS SIR GAERNARFON Anfon Milwyr i Garchar Cynhaliwyd Brawdlys Chwarterol Sir Caer- narfon ddydd Mercher, Mr J. E. Greaves yn llywvddu. Yi oedd hefyd ar v fainc v Bar! wr Bryn Roberts, Syr T. E. Roberts, Syr Henry Lewis, y Parch Wm. Morgan (St. Ann's), Dr. Dalton, Dr. D. R. Parry, Mri J. Issard Davies, Claude Lloyd Edwards. Thomas Hughes, Norman Davies, Wynn Wil- liams, Thomas Roberts, C. H. Darbisliire, Adey Wells Richard Jones, W. G. Thomas, J. R. Hughes, D. D. Jones, J, Maurice Jones a G. J. Roberts. YR UOHEL REITHWYR. Tyngwyd y rhai a ganlyn yn uchel reith- j wyr:—Mri Rd. Muir (baenor). Charles H. Bevan, W. H. Gamlin, H, Vaughan Davies, E. Philip Evans, Wollowby Gardner, \V. Gar- lick, Rd. Hughes, Frederick L. Jones, J. Arthur Jones Thomas Owen Jones. Owen Owen, Fraser Storey, Philip J. White, John Williams, Thomas Lloyd Williams. CYDYMDEIMLAD. Sylwodd y Cadeirydd eu bod er eu cyfar- fvddiad diweddaf wedi colli un arall o'u cyf- eillion trwy farwolaeth yr Uch-gadben Ashley. Cynvgiodd bleidlais o gydymdeiinlad a'r teulu yn eu profedigaeth. Pasiwyd y penderfyn- iad trwy i bawb sefyll ar eu traed. Wrth annerch yr uchel-reithwyr, sylwodd y Cadeirydd fod yn ddrwg ganddo weled oddi- wrth restr y carcharorion oedd i ddod gerbron fod pump ohonynt yn aelodau o wahanol ad- ranau o'r fyddin. Eto calondid mawr iddo ef oedd deall fod ymddygiad cyffredinol y milwyr yn y sir yn rhagorol iawn, ac yn gyf- ryw oedd yn adlewyrchu clod nid bychan ar y swyddogion a'r milwyr. CYHUDDO MILWR. Cyhuddwyd Joseph Pritchard, 28ain oed. milwr, o ladrata'r swm o 14s perthynol i Ghvb Pel Droed Liindudno. Plediodd y cvhuddedig yn euog. Erlynai Mr J. J. Marks. Datganodd v cyhuddedig ei ofid, ac ych wanegodd ei fod yn feddw ar y pwyd. Erfyn iodd am dynerwch. Dywedodd v Cadeirydd wrtho ei fod yn euog o drosedd difrifol. Yr oedd ei hanes yn y gorphenol yn ei erbyn yn fawr. Anfon- wyd ef i garchar am dri mis gyda llafur ca!- ed. MILWYR ERAILL MEWN HELBUL. Cyhuddwyd Frederick Gould (30ain oed)) Alfred G. Crowe 21 oed), a Thomas, Green (23ain oed), milwyr o Landudno, o ladrata'r swm o 15s, eiddo Denbigh Cooper, ar Ebrill 5ed, 1915. Dywedodd Gould ei fod yn ddieuog. Pled- iodd Green ei fod yn- euog n fod yno, ond 113 chvmerodd ddim, ond yn ddiweddarach pled- iodd euogrwydd. Gwnaeth Crowe yn gvfifel- yb. Ystyriwvd y cyhuddiad yn erbyn Gould ar ei ben ei hun. Erlynai Mr. J. J. Marks. Llan- dudno (vr hwn a ddywedodd mai'r cvhuddiad vn erbyn Gould ydoedd ei fod wedi lladrafca arian o "automatic machine" oedd y tu allan i Westy Harring- ton. Llandudno. Tystiodd yr Heddwas Owen (59). Llandud- no. ei fod ar ddvledswvdrl yn Mostyn Street. ac iddo weled y cyhuddedig yn myned i lawr yr heol yn ei wisg fiiwrol. Gwyliodd ef lies yr aeth at Westy Harrington. Daeth y cy- huddedig i goniel yr heol fel pe i ednch a oedd rhywun yn ei weled. Clywoad y tJt dwrw fel pe byddai drws yn cael ei ysgwyd, ac yna swn fel pe byddai ceiniogau yn disgyn. Aeth Crowe a Green at y cvhuddedig, ac aethant i George Street. Cariai Crowe ei gap fe! pe bai rhywbeth trwm ynddo. Dnynodi yr heddwas hwy, ond pan welsant ef, rhed a. ant a rhedodd yntaa ar eu holau. Taflodd Crowe rywbeth dros v clawdd. Gofynodd iddynt beth oeddynt yn ei wneud aban yj adeg hono o'r nos, a dywedasant eu bod ar eu- ffordd adref, gan ddweyd iddynt ddod ar eu bunion o'r pencadlys i lawr .Mostyn Street tua'u cartrefi. Pan ddygwyd y cvhuddedig orsaf yr heddgeidwaid dywedodd: "Nid oes genyf ateb." 1 aed tvstiolaeth gan RhingyH Richards, yr hwn a welodd v peiriant- fel pe bvddai rhywun wedi bod yn ymyrVd ag ef. Canfu ddimai wrth vmyl. Canfu 15s mewn pres yrri I mhreswylfod Crowe. Ar ol i'r wawr dorri aeth at y peiriant- a gwelodd bedair ceiniog ar lawr. Dywedodd Mr N ee, wrth annerch y rlleitl-i- wyr, fod Gould wedi mentro mVlled a'r dyn ion i'w lletydai. Gwnaeth hynny gvnted Boil y cafodd rvwun i fyned ar ddyiedswydd yn ei le. Yr oedd wedi ymuno i wasauaethw ei wlad ac yn baiod i farw trosti po y gelwid arno. Dywedodd y eyhuddedig mewn tystiolaeth, ei fod yn aelod o'r 15th R.W.F., o Landudno. a dywedodd ei .fodar wasanaeth ar gornel Mostyn Street y noson dan sylw. Gwelodd Crowe a Green y rhai oeddynt yn eu dillad eu hunain. Yr oedd ef yn ei wisg filwrol. Gofvnasant iddo eu dwyn i Taliesin Street Llwvddodd ef i gael dyn o'r enw Cray i was- anaethu yn ei le- Bwriodd v rheithwyr ei fod yn ddieuog ? rhvddhawyd v eyhuddedig. Yna dvgwyd y ddau arall gerbron, sef Crowe a Green. ac anfonwvd hwy i'r carchar am dri mis gyda llafur caled.

EWYLLYSIAU RHYFEDD -0 0 holl bethau rhyfedd v byd ewyllysiau rhyfedd yw y pethau rhyfeddaf o'r ewbl o'r bron. Ewyllysiai Thomas Bell gael ei gladdn hefo'i sawdl yn ei wegil—David Cletwood a'i gi yn ei gc-sa.il—Elizabeth Cromwell a ewyll- ysiai i'w chath "Lizzie," ar ei rny-iediad or fuc^dd lion, os digwyodai hvny ar ol oi marwolaeth hi ei hun. gael ei pherarogli a chladdu yn yr un bedd a hithan ac i'r ffaith gael ei hargraphu ar ei maen cof. Ond mae'n debyg fod yr un ganlynol lawer o raddau yn rhyfeddach na'r un o'r rhai uchod Rhyw fleimwr cyfoethog American- aidd, a ddarparqj yn ei e«ylivs i'w gorph gael ei roddi mewn vault yn mhen y ddwy vfin- edd ar ol ei farwolaeth. Cyfarwyddodd ar fod i'r coed oedd yn y fvnwent gael en gwisgo a* rubanau cochion. gwynion. a gleision. Yr oeddynt i wneyd pum' banlawr i ddawnsio arnynt. ac i ddau band pres i gynyrehu'r ger- ddoriaeth. Yr oedd banner cant o fesurau o gwrw ? gael eu rhanu rhwng y bcbl a fyddent yn ei angladd: Os na, cherid allan v darnarias;.hau uchod, yr oedd ei unig bleiity-n i golli ei o bobpeth. j I

V" SUNLIGHT SOA^^I BS £ 1 000 Guarantee of P-^y • I r Purity was never m J g r u" Guarantee ot run)' insure [Ilt; g THE Sunl'?ht f Yv because it enable, u- and i 1 |* ^an it is sailors against the drudgeiy g wives of our gallant soldiers ar.J | worry of household cleaning. TKat portion I ves rubbing-saves scru nin Sunlight Soap saves Cleaning of the home is, I » SUNLIGHT SOAP is made for the j profit for only thereby can the makers Aope to profit 6y Sunlight Soap. < The name Lever o" Soap is a Guarantee of Punty and Excellence e i LEVE PORT SUNLICHT. 0 S248-34 7-.