Papurau Newydd Cymru

Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru

Cuddio Rhestr Erthyglau

15 erthygl ar y dudalen hon

Y RHYFEL .

Newyddion
Dyfynnu
Rhannu

Y RHYFEL Enciliad y Rwsiaid Y Sefyllfa yn Galicia Enillion a Chost y Dardanelles Pei mae'r Li ew yr arwyddnod Prydain, y mae'r Arth yn larwyddnod Rwsia, yr Eryr i Germani, a'r Eryr a ben iddo i Aw stria. Rhwng yr Arth. a'r Eryrod y bu yr ymdirech mwyaf yr wythnos a aetlh heibio, eto. Gwir- iwyd yr hyn a ddywedwyd yn y llythyr di- wed-daf, set nad oedd Germani wedi Ewyddú i troi ergvd digan nert/hol i Rwsia yn Lem- berg, y buasai sefyllf.a Bydtdin Germani o bosibl vn gyf)1:1ger cwympo I^emberg: Cyn i'r llythyr hwnnw ymddangos yn y ool- afinau hyn, vr oed'd L/embercr wedi syrthio i dfd wvlaw'r trermaniaid, oimT yr Arth wrth gilio yn ol wedi taro ergyd mor gryf a'i bawien ries plno un ochr i'r Eryr 'ma.wr. Chaifodd y Germaniaid na charcharorion na chyfarpar rihyfel p3,n gymerasant Lemberg. Tramoeth ymosododd y Rwsiaid mor /fyrnig ar v daheu i Lomberg nes .ge-lyn ar £ Eo tua'r afon, i'r afon, ac yn ol dros yr afon Dniester, gan aohosi iddo golledion trymion. Sicr yw fod Germani wedi colli mwy o ddyn- ion wrth ennill Lembeig na.g 'a golLodd Rwsia wth. gilio yn ol. Yn aiWT Germani aid eto yn erlyn ar 01 Byddin Rwsia tua'r Dwyrain a'r Gogledd 0 Lemberg. Ar yr oiwg gyntaf, <ac i'r ang- hyfarwydd, gellid 'meddwl fod Rwsia yn colli am ei bod yn oilio, a bod (GermaJli o reid- rwvdd yn ennill am ei bod yn erlm. Fel rheol buasai y cyfryw dybiaeth yn hollol gywir; eithr nid yw yn hollol gyvvir yn yr amgyVihiadau presennol. Cilio yn ol o'i gwirfodd y mae Byddin Rwsia ei herlyn o'i hanfodd y mate Byddin Germani. Os gofynnir paham y cilia Rwsia o'i gwir- fodd, a p-haham yr erlyna Germani hi o'i han- fodd, ceir yr ateb i'r cynbai, a rham o'r ateb i'r ail yn y ft'aith. sy.ml mai po bellaf yn ol y cd'lia Rwsia, mwyaf sicr« a diogel a fydd1 ei byddin it pho bellaf yr erlidia Germani ar ei hoi mwyaf oil fydd anhawsterau a pherygl hornio. Fe gofia'r darllenydd yr hyn a ddywedwyd imteiv/n. biaentorol am bwyaigrwyidd rheilffyrdd mewn rhyfel. rheiltiyrdd "hwylus yn arunebgorol at gludo y gynau mawr- (ion, a'u cyfarpar, ac at symudl corffluoedd mawrion o filwyr yii gyfiym o r naill ran o r maes i ran arall. Prinder gynau mawr, a'u cyfarpar pnc.dol, orfododd y Rwsiaid i gilio yn oil o Fynyddl^dir Carpathia ddeufis yn. ol. Digonedid o'r gynau mawr, a iJheilffyrdd hwyl- us i'w cludo, •ailluoigodd Germani i orfodi Riwsia i gilio. Pe heb y gynau mawr, nis galLai Germani fod wedi gyrru y Rwsiaid yn ol. Pe heb y rheillfyrdd cyileus a hwylus i'w clmdo "nis gal la i Byddiin Germani fod wedi symud y gynau mawT ymLae-n ar ol y Rwsiaid o'r naill ddydd i r llall. Ain awT tei*fy'na cyfleusterau rheilft'yiWd i'r Germaniaid ymson yn hollol ar ol "myned heibio i Lemberg. Amhosibl iydd. iadi gludo corffluoedd mawr o filwjT yn gyflym fei cynt naill ran o'r maes i ran ai'all. Amhosibl (hefyd a fydd i Germani 'gludo y gynau mawr 1 erlid y Rwsiaid; rbasd fydd iddi foddhau ar gyfiegrau ysgafnach, o natur y irhai sydd gan Rwsia. iiydd arfau y ddwy iyd'din felly yn fwy cyfartal nag y ¡uUoont er declireu y rhiuthr trwy GaJda. Wedi colli y manitais oadd gandidi mewn gynau tnvm, rhaid fydd i Germani ymddibynu t'wyfwy ar allu ei rnilwyr po bellaf yr a ymlaen ar ol y iRwsiaid. Eithr cydnebydd pawb fod miiwyr Rwsia, fel mil- wyr Prvdain a. B^fraiuc, ddyn am ddyn yn drech ymiadd'wyr na milwyr (krmani. Pro- fWj hynoob tro y daeth y dyinion wyneb yn wyneb, gledd yngihledld, a biidoig at fidog. Y gynau trymiun yn -unig a roddodd y fan- tais i Germani hyd ymta. Po bellaf yr a oddiwrt h y Aeilnoidd, cyll yn fwy a mwy y fantais bon. Gwelir felly paham y cilia RwsÍla vn 01 o gyrraed'd y rheilffyrdd—a pha fawtaJs a ddaw iddi drvry hynny. "Olnd," meddoaÏr darllelnydd, "pahBjm yr erlidia Germani ar ei hoi. Paham na ad loiv- ydd iddi yn lie rhuth.ro i berygi wrth ei her- lid?" Yr atteb yn syinl yw AIm 'na feiddia Germani adael llonytid iddi, am na all ffordd- io peidio ci 'heir.iid. Os peidia Germani erliid ar 01 y Rwsiaid, rhaid fyd'd iddi wneud un o defeuu betih sef naill ai aros yn ei hunifain, neu gilio yn ol ei hun. Eithr ni all ffmddio gwnputhur y naill na'r llai!. Amoan mawr Germani vn v rhu'thr ofnadwy hwn yw, fel y dywedwyd dioion eisoes, torn grym Byddin Rwsia, a'i gwneud yn amho-sibl iddi ymosod. Ymto gall Germami yrru han-ner mdMwm toeu fili W'Jl o'i dynion o Galicia. i Ffrainc neu i (gvffifniau yr Bidial He y byjgythir ei byddin- oedd eraill hi. Hyd flies ynte y gall wnend Bydddn Rlwsia yn ddlvmadferth, tfeidMia Macken.sen ddiin tyriu nulwyr o Galicia i holpu r tbyddinoedd mewn rneusydQ m-a.il. Os saif yn ei unfan, T'haid iddo iJjadw idigon o jHwyr yno i wrtoh- sefvll yr ymosodiacBau a wneir amo .gam y Rwsiaid y myii'Uid y peiidia efe ymosod arnynt hwy. Gafodd bnawf diymwad o hynny ,p8ill ymoisodpdd y Rwsiaid ar Von Linsmgen ar Dinester ger Lemberg trannoetn i gwymp y ddinas. Unig dcfiogelwah Macken- sebi ielly yw dal i gjuro yn ddibaid ar y Rwsiaid. Po bellaf yn 01 y cilia'r Arch Dduc, anhawddaf oil a fydd i Mack .uvsen daro er- gydion cryf ia chyilym. Po iiwyaf y byt llinell ei gysylltiadiatu a.g ystor ei gyfarpar, anuiawddat fydd iddo gael y cyfarpar angen- rhoidtol yn brydflon, a imwyaf oil fydd y perygl i'r Rwsiaid doirri ei ac amgylchu ei fyddin. 3 YN FFRAINC. Y (gwi"thwvneb hollol yw hi yn Ffrainc i r hyn yw yn Galicia. Erhd mae r Garmamaid yn GaHcia, amddiffypeu :Í1<un am eu bywyd y maent yn Ffrainc. Colli oytieusterau rnen- ttyidd a wna Germani wrth. erlid ar ol y f-elyn yn •Gadici.a"; oolli cytleusterau rhen- 11 vrcld a wna wrtn lidio poo miiltar i ni yn irainc. rheiiffyi'dd eto yw'r peth mawr yn Ffrainc fel yn Galicia. Drwy nifer a torefin yng N^gogled-d rfrainc y mae Germani dro ar ol tro wedi galllu dyiblu a threblu niter ei mliiwyr wrn uiiri'ny w fan yr yniosodid arno can Syr Joimi Franoh neu Jotfre. Nidi rhyfedd ei fod yn .g'.vnu w<rthyTvt mor gyndyn. tn- waith y cvi'ei afael air y rheilnyrda neu eu prif (ranol faurnau, cyll hefyd ei afael ar irainc a Belgium, 'a. rhaid fydd hddo-gilio yn ol dros v Rnein i'w w'lad ei hun. Os as- tudir vn ofalusy map sy'n dan,go« y rheil- fe wear toa*Bydd- iii»edd "Prydain a Ffrainc ynghymydqgaetii La Basses, Arras, a Lans, oird yn sior w a™ y Germaniaid fel ag i'w gor- fodi i oilwnig eu -gafael ai- y itheilft^d. Pan ddaw'r -orchymyn in becb.^Ti i ^erdded rhagddynt" fe wehr ffrwyth y pei-hau hyn. DYDDIAU PENBLWYDD. Dvdd Llun, Mehefm .28fed, oedd dydd pen- blwvdd liofruddiaeth Tyvwsog Cotonog Awkria a'i briod ar yr ystryd yn Sarajevo Yr anvvlchiad hwnnw roddodd (;;¡gus i my fel yn erbyn Servia, yr hvn a ai >veiniodd i r Annag-ed-on preaennoi. Cvn pen Imis eto d'aw dydd pembiwydid cy- :iioedoi 1"hviel P^ydain yn eroyu am dorri o lionno ei chyfarnoa i barchu tuio-0 aeth Belgium. Bwnaaa i^wyllgor Oanolog v Cymdeitha.aa Gwlad"aff yn Llundain ddathlu y djddiaa hwn Awst 4vdd, me.wn modd arbunang. in y tAvvilgor fcawoiog y cyferfydd deitihasau gwladgar y deymas o bOlo math. Mr Asquith vw Llvwydd y Pvfy^,uw Can- a Air. La'.four ac Arglwydd Resebery vwSyi- Is-lvwyddion. Asaicana r Pwvl.goi. ■hvd v bo'n bosi'bl drcfnai i gyranal cyfarfod cvhoeddus mawr yn mhnf drenr deyrnas, aTvda'r amcan o roi cytteus.tra l^dr-go^ion d'dar.gois i'r byd, a ahron l x Cai«ar, fod Prydain mor benderfynol heddyw ag ya: Ldd fl .wddvn yn ol, i d-dial cam Belgium., i o«od bach vA ffroen militanaeth Germaau. ac i fario'r rhWei ymlaen nes ennui buddugol- iaeta 'a. sierhau beddweh paiiiaol i ElGvPvV;:r's erbvn "hyn yr ihoffai y ~€aisar heddweh-—y>e y caffai ar ei delerau ei 111m. Bodkl'onai i-oi Belgium yn oi l r Bel- <na.id, os caiff yntau yn ol v trefedigaethau a' gymerwyd oddiamo gan Bi-ydam ymhob iffeaft o'r d. Ond nis gallwji ni gydag un gradd o hunan- bardh na diogelwch todd'loni i wneud hedd'wch ar y cyfry.w amodau, nac ar eu tebyg. A yw anrheifcfowyr Belgium, treiswyr Ffrainc, liof- ruddion ein bechgyn dewr drwy r n;wy gwon- wynig, a suddwyr y L,tisitaiiia-a yw y rnai hyn i ga-el dianc yn 'ddigosp A ydym ni i gvdnabod mewn gweithred fod yr erchyllder- au ha,rbaa-aidd Ihyn yn _gyfreithl»wn? A ydym ni yn myned i roi cytie ac amser i'r CaiWur i ail gasglu bydidin, i lundo suddlongaii, a Zepelins. a'i galluoga i ymofod ar Biydain eto cyn hiir gan gytlavvni yma yr erchyll- derau a wnaethefe a.r y Oyfandir? Neu a fynmvm ni ei gospi ef am a, wnaeth efe, a'i gwneud yn amhosibl iddo ef. ua'i iblant, na i wyrion, dorri eto ar heddweh byd.' Ateb- ed cyfarfijdydd Awst 4ydd. Y DARDANELLES—ENILLION A'U COST. Llonwyd calon y deyrnas, ond clwyfwyd calonnau Uu o deuluoedd gan newyddion yr wythnos am, ac o'r, Dardanelles. Mewn ys- tyr filwrol dyma'r newyddion goreu a gaf- wyd oddiyno o'r cychwyn-cyd-fyddinoedd Prydain a Ffrainc wedi ennill satlegedd pwys- ig, a hanner milldir o dir ynghyfeiriad rnaen clo gwrthwynebiad y gelyn i'n llangau. Gwliaed ymosodiad nerthol ac unol ar gadarn- feydd y tybid eu bod yn anorchfygadwy—ac enillwyd hwynt, gan beri braw, a dychryn, a digalondid i'r gelyn. Eithr nid yw'r gwaeth- af drosodd eto. Erys i'n dewrion i'w hennill gadarnfeydd eraill, llawn can gryfed. Y cysur yw fod enillion yr wythnos ddiweddaf nid yn unig wedi rhoi calon newydd i'n byddin, nid yn unig wedi profi unwaith eto fod y milwr Prydeinig yn well gwr na'i elyn, ond wedi rhoi i'n Byddin safle llawer mwy manteisiol i ymosod ar y cadarnfeydd sydd raid eu hen- nill eto. Daw gyda hyn y newydd calonogol fod suddlongau Prydain yn awr yn rheoli Mor Marmora mor llwyr fel na feiddia liong- au'r gelyn, na chludlongau na llongau rhyfel, ei dramwyo. Eto, o herwydd y cadarnfeydd ar y lan, ni all ein llongau rhyfel ninnau an- turio drwy'r Dardanelles hyd For Marmora. Am y gost, dywedodd Mr. Asquith fod ein colledion hyd ddiwedd Mai, trwy ladd, clwy- fo, a charcharu, dros 38,GOO. Os ychwanegir ffigyrau Mehefin, tebyg yw fod cyfanrif ein couedion yn y Dardanelles a'i gyffiniau yn unig yn 50,000 o leiaf. Ond er mor fawr y pris a dalwyd, ac a raid ei dalu eto cyn ennill trwodd, bydd yr ennill hwnnw pan y'i ceir, yn fwy na gwerth yr holl gost. Cofier yn y cysylltiad hwn fod torri clo y Dardanelles yn golygu ennill Caercystenyn, ac agor y drws i'r Mor Du. Bydd agor y drv.s i'r Mor Du yn golygu bara rhad i Brydain, a chyflenwadau helaeth o gyfarpar rhyfel i Fvddin Rwsia. Bydd cael cyflenwad mawr o gyfarpar yn galiuogi byddinoedd anferth Rwsia nid yn unig i wrthsefyll Germani yn Poland a Galicia, ond i'w gyrru ar ffo fel man u"" o flaen gwynt nerthol—canys mae gan Rwsia ei hun fwy na dwbl nifer milwyr Germani, am en bod heb nac arfau na chyfar- par. Cofier eto ymhellach y bydd enniU Caer cystenn, neu hyd yn oed y sicrwydd yr en- illir hi, yn gorfodi Groeg a Bwlgaria, sydd ar hyn o bryd yn cloffi rhwng dau feddwl, i dorri'r ddadl, a dod allan o ochr Prydain. Golygai hynny drachefn (1) ddiwedd ar y Twrc yn Ewrop (2) gorchfygiad buan wstria, a (3) diwedd y byd ar allu mihvrol y Caisar. Pan gofir y pethau hyn oil, gwelir fod enm-l yn y Dardanelles yn bwysicach na hyd yu oed ennill yn Ffrainc a Belgium, ac felly fod y draul, er trymed, yn bris rhad am IkIu n.cr fawr. YR EIDAL. Parhau i ennill a wna Cadorno a Byddin yr Eidal. Mae Awstria yn anesmwvtho ac yn ofni yn fawr mewn canlyniad. Mae'r ffaith nad yw Awstria hyd yh hyn wedi gallu casglu byddin digon mawr a chryf i wrthsefyll Byddin yr Eidal, yn profi dau beth, sef (1) Nas gall, ar hyn o bryd, fforddio galw llawer o'i milwyr yn ol o Galicia; a (2) Nad oes gan- ddi adgyfnerthion mewn dynion y gall eu gospd yn y Fyddin eto. Mae vr olaf yn bwysicach na hyd yn oed y cyntaf o'r ddau. Hyd yn hyn yr oedd yn "ngweddill gan Awstria a Germani ddigon o ddynion i lenwi hyd vn oed v bvlchau anfertii a wnaed yn eu byddinoedd gan y brwydro dibaid. Feny, er yr holl ladd, a'r clwyfo. a'r carcharu, arhosai Byddinoedd Awstria a Germani yr un mor gryf ag oeddent ar y dech- reu. Eithr o hyn allan nid felly. Am bob mil a gollant, bydd Byddinoedd Awsttia a Germani fil yn wannach.

ACHOS Y BADDONAU .

YN EISIEU NERFAU CRYFION ..

MILWR CELWYDDOG 0 LANBERIS

CYNGOR SIR ARFON ..

[No title]

EI LYTHYR OLAF .

BRAWDLYS CHWARTEROL" MEIRIONYDD

Y 'GWCW'N FFARWELIO.

CYHUDDIAD DIFRIF0 L YN ERBYN…

Advertising

[No title]

AW GRY MI ADA U GAS GLOe Y…

[No title]

Advertising