Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
29 erthygl ar y dudalen hon
... HWYL A HELYNT YNYS MON
HWYL A HELYNT YNYS MON (Gan Gwynfrig) Ffermwyr Mon a Phris Ymenyn Cyfarfod Brwd yn Llangefni I Mabwysiadu Cynllun Newydd o Brisio Er's yspaid maili oeirf aui'r-cjdioiii^vydd •diviawi- ym mhlith umaethwyy ilon oherwydd y drefn o brisio ymenyn ym marohna-d Llan- gefni. Yn ddiweddar, aetti y pris ised, a 10c y pv.'ys, a deailid y gwert-lud ef yr un wythnos am Is 4c, a rbagor yn ai*d*i<loedd ■phwareli Arfon ac vn nbrefi minion y mor. .Gymainib y cyffro achly'surwyd i'el yr vsgrif- enwyd yn helaeth i wasg y sir ac y rhoed svlw «ivbenig i'r mater g::w gwigihenau Cym- deithas {jenedraehol _yr Aniac,tliNvvl-. Eft'aMh hyn ydoedd i ganghen oanoibarbh Mon alw cyfarfod cyhoeddus yn Llangefni ddydd Ian, :.c antvnych y caed cyfarfod mwy brwd a. tww. Yr oedd y neuadd yn orlawn, ac heb. law prif ffermwyr yr ynys ceid torf o'u gwr- .,agedd a'u merched yn amlygu y diddordeb dyfnaf yn y drafodaeth. Ar ol I Mr. D. Lloyd Jones. Green Farm, JJodffordd. ysgr-iu'enrdct y Gymcterthas, eg- luro yr amgyichi; ictau fUll achlysur galw y cyfarfod a datgan. y te;!nii.id yn gyhredinol iod angen diwygiaa, cymerwyd y itywydd- iaeth gan 1r. J. Rice Thomas. Bodeilo, lilanddyfnan. Sylwod-d. fod ami gais wedi .,ei wneud o dro i dro i n;ewicl y trefniant artnheg ac anfoddhaal o adael i r maelwyr tenderfynu pris ymenyn a, ddvgir i'r Jarch. ired. Pe coid mercheu v Sil i sefyll wrth eu basgedi a h&wiio yr hyn syud gyfiawn. yn lie ymostwng i ewyllys y maelwyr, buan y penderfynid v pWDe er budd ac olw i'r cyn- yrchvdd a'r gweilthwi\ Cvfeiriodd at was- ■anaeiii Mr. 0. Caerwyn Roberts yn ei ys- grifeai i'r wasg, yr hyn a-barodd gymiai y cyfarfod yn ol .ei awgrym. a hyderai y ceid h- flrvytb iWwy ymgynghoriad la, 'chyiiweilth- -rediad Yr oedd yn llawen ganddo weied y iath dorf wsdt vmgYJluJ a'r fath frwdfrvd- cdd yn ffynnu. Mr. 0. Caerwyn Roberts a alwyd i gyntaf. Sylwodd fod pwne yr ymenyn 'yn ean.tr a. dwin, yn effeithio ar fuddiant ac ar fywyd Ynys Mon i raddau heiaebh. Y fair r, agwedd zrbenig ddylai gael ystyriaeth y | cyfarfod o berthynas i ymsnyn ydoedd ei f fonis. ei a,nsr.wd.d. a'r dull o'i farchnata. Nid | oedd uiidyn. na chydnabvddai fed v "sefyllfa bresennol yn anfoddhaol iawn, ac nis ga,"lai beidio bod felly tra yr oedd v fath anhegwch yn bodoli. Yr oedd pris ymenyn yn dibynu ar ei ansawdd, ar faint y cyflenwad ar faint y gal wad, ar brisl,,au buchod, ar brisiiiu porithiant, ar amgvlchiadan neillduol yr ar- daloedd y cynyrchir ac y gwerbhir ef, w ar iaint y gystadleuaeth rliyngddo ag ymenyn gwledydd eraill. Rhaid ystyried yr boll bethau hyn i sicrliau prisiad teg Iro'n gym- ■erad^vy i'r prynwr a'r gwerthwr. Yix oedd K-nsawdd ymenyn drachefai yn dibynnu ar cgyflwr y beudai a'r llaetkdai, ar gyflwr y OorEa. ac ansawdd a swm y poi-thiant a roddiv J i'r buchod. ar v dull o arm é), chadw ymenyn a IIaetth. ar faint y lleithder, yr baien a'r n,- ^a.nsoddau eraill a'i .cyfansodda, (:,1' ei IIw. ei ';flaes, ei faeithlonrwvdd a'i barhad. 0 ys- ,a z lyried ansawdd yr ymenyn a. ddygid i farch- nadoedd Mon. cydnabvddid- fod v gore yn gyfryw nad oedd ei well yn y bvd ond ceid ynieiiyn arall heb fod cystal, a pheth ymenyn oedd yn warth ar y sawl a'i cynyrchai. Clywodd ef (Mr Roberts) amaethwr yn honni iddo weled ymenyn mewn marchnad na fuasai ef yn ei ddefnyddio i iro olwynion ei droliau, ac yr oedd gan v siarad- wr vn ei feddiant lythyrau- yn ha-eru y dylai rhai merched ciliwysu llawer mwy wrth ei drin, a phe gwnaent na chywilyddient ei ar- ddel yn eu basgedi ar ddydd y farchnad. Yn siery yi, oedd He i wella ansawdd ynienyS Mon, ac yr oedd cymeriad da y merched yn dibynu i raddau ar y modd y trinient ef. Tra na cheid ond swllt am ymenyn gore a yr vn- y rhaid oedd talu swift a grot y pwys am ymenyn gwledydd eraill, oherwydd fod hwnw un unffurf ei bris, ei flas a'i ansawdd. Yn Llangefni telid yr un bris am bob math o ym- enyn, yr hyn oedd yn annheg a cbynyrchwyr yr ymenyn gore. Pe yn bosibl dylid cael trefniant i raddoli yr vnieiivii-v ,zNva-el, y gwen. a'r goreu, a'r pris i gyfateb i'w an- sawdd. Yr oedd y dull o farchnatta yn an- foddhaol iawn hefyd. Caflai y maelwr roddi a fynnai am dano, ac yr oedd v cyinvyshydd aIr bwytawr vn hollol at el drLt,aredd. Rho- ddai y maelwr y pris isaf i'r ffermwr a chodai y pris uchaf oddiar y bwytawr, gan dolli dau ddosbarth i'w elw ei hun. Yr oedd y maelwyr yn anhebgor i farchnad, o bosibl. dan yr a ,IvlcliiadiLi presennol, a dylai y maelwr dderbyn pris fyddai'n ad-daliad teg a rhes- ymol iddo am ei draul a'i drafferth. ond ul ddylai amddifadu y cynyrchydd o'r hyn oedd deg iddo am ei draul a'i lafur yntau. Yr «edd ef (y siaradwr) yn hollol argyhoeddedig nas gel!id' graddoli ymenyn yn ol ei ansawdd beb °sefydlu ffactri mewn canolfan i ddwyn ymenyn iddo, i gael ei brofi a'i adosbarthu gan wr hyfedr neu ^ydgymysgu yr ymenyn fel v gwneir yn yr Iwerddon, Holland, a Ileoedd eraill. Ond yr oedd amgylchiadan'r deyrnas ar hyn o bryd ac amgylchiadau arbenig Mon yn gyfryw, fel na ellid myned i'r draul fawr o! drefnu. sefydlu, ac arclygu ffactri gydweith- i redol yn bresenol. Dyna farn gwyr oedd wedi rhoddi ystyriaeth ddwy i'r mater, gy- da'r rhai yr vmgynghorodd y siaradwr. Gan llyny, evinhellai co' y cyfarfod i fabwYFiadu cvnliun "syinl i sicrhau mwy o foddlonrwydd •vn y prisiad, sef trwy i amae-hwyr yr ynys benodi tair o ferched" ar ei rhan, i gyfarfod tri maelwr ac i Gynghor Liangefni nodi ca- deirvdd. y saith i gyfarfod bob wythnos i Ibenmi y pris, a'r pris i gael ei hysbysu yn y farchnad bob dydd Ian. Mr. T. Pritcliard, Llwydiarth Esgob, a -amiygodd ei gydsyniad a sylwa/iau Caerwyn. Yr hyn achosai y dyryswch mwyaf ydoedd yr amrywiaeth ansawdd yn ymenyn Mon, ac yr oedd vr amrywiaeth hwn yn peri mai an- hawdd ydoedd prisio yn de, Ond nid oedd f. xheswrn" na thegweh mewn gotyn am yr un pris am ymenyn da ac ymenyn gwaelv Yr oedd gai/y Cymi-y lawer i'w ddysgu oddiwrth genedloedd eraill" yn y mater hwn. Credai y byddai awgrym Caerwyn parthed -9 Nv y. I g,) r prisio, yn cynrychioli y ffermvv-yc, y mae»wyr, aIr cvhoedd yn gwrs priodol iawn. Y Mil. Stapleton Cathou, Liv/yn On, a syl- wodd ei fod er's blynyddau wedi ystyried pa fodd i wella y farchnad yru«- ym Mon. ac nid oedd yn gweled y gellid ucrhau gweliiaflt trwyadl heb sefydlu ffactri riau ganolfan i dderbyu a dosbarthu neu gymysgu yr ymen- -yn. Dyna yr unig fodd i v/ella ei ansawdd a i gael yn unrfurf fel ymenyn gwledydd eraill. Ond rhaid fyddai gwellai llawer ar feudai a llaethdai Mon i sicrhau ymenyn fel y dy- munid. Credai ef mai mantais fawr fyddai i ffermwyr beidio cynyrchu yrcenyn o gwbi ■eithr'ymroi i gvnyrchu caws.. Mr." Griffith, Nantyfran, a gydnabyddai tod' t y materion dau sylw yn eang a dyrus. ond £ credai mai gwell fyddai i'r cyfarfod geisio f gweithredu ar lineflau syml yn ol awgrym > Caerwyn,. C-im y llwyddid gydag iinrhvw gy gwrs rhaid oedd i'r ffermwyr fod yn unol ac yn deyrngar i'w gilydd. W < Mr. Edwards, Halogwyn, a sylwodd mai gwerthu llaeth ac nid cynyrchu. ymenyn oedd vn talu oreu iddo ef. Y cwesbiwn o raddoli ( ymenyn yn ol ei ansawdd oedd yr anhawster ? mwvaf wrth bennu ei bris, ac nid oedd aw- r orvui Caerwyn yn ymwneud a' rpwynt hwn r., 'Ond credai fod v cwrs a gymhellid ganddo yn werth rhoddi prawf arno, a chynygiai fndw y .• cyfarfod yn ethol tair o ferched i gynrychioli y ffermwyr, yn gwahodd y maelwyr i ddewis tri i'w cynrychioli hwythau, ac i Gynghor Llangefni ddewis un ar ran y eyhoedd i ly- -wvddu dros y pwyllgor er penna y pns. Caed rhydd-ymddiddan bywiog wedyn. ac yr oedd pwvslais arbenig yn cael ei roddi ar ( i ferched sefyll wrth eu hasgedi yn y farchnad < fel ffordd effeithiol i sicrhaa pris teg am e'l hymenyn. Cymhellai Mr. Mackenzie, o. ffi ?m Mri. Pritchard a; Mackenzie, Barifcor, y o "V "werthu pob peth yn y farchnad trwy arwerth iaiit. Gvvneid hyny gyda llwydd ac. elw mewn rhai rrrarebnadoedd, ac yr oedd yn barod i dalu traul y neb a ddewisid i Wrecsam neu Ie arall i weled y modd y gweithredai cwrs felly. Parad oedd y Mil. Cathou i dalu cludiad un arall fel y byddai dau yn gymdeithion ar y daith. Rhoed cyfle i'r maelwyr ddatgan barn, ond ni ddaeth yr un o honynt ymlaen. Eiliwyd cynygiad Mr. W. Edwards, Halog- wyn, a mabwysiadwyd ef trwy fwyafrif. Ceid cynygiad hefyd gan yr ysgrifenydd i ohirio penderfynu am bythefnos, ac eiliwyd hyn, ond y cyntaf a orfu. I BRAWDLYS CHWARTEROL MON. Cvnhaliwyd Brawdlys Mon ym Miwmaris, ddydd Mercher, y Mil. Lloyd yn llywyddu dros fainc fechan. Nid oedd un achos o I drosedd i ddod gerbron, a chyflwynwyd men- gwynion i'r Cadeirydd gan Mr Trevor ar ran yr Uchel-Sirydd. Yr unig waith oedd ethol" Mrv Pearson yn lie y diweddar Mr. T. Forcer Evans fel ymddiriedolwr elusen yng Nghaelgybi, a chadarnhawyd cais (gynghor ( Caergvbi i newid cwrs llwybr neillduol yn y j lie hwnw. Aed trwy yr holl waith mewn chwarter awr. ] CYMANFA ANNIBYNWYR MON. < Bu tyrfa fawr yn Amlwch ddydd Mercher yn mwynhau pregethau v Parchn. Elved Lewis, Llulldain; Peter Price, Rhos; J. J. Williams, Pentre, a Gwilym Rees. Yn yr uo dref ddydd Mercher nesaf cvnhelir Sasitfri Methodistiaid Mon. < BYREBION. Agorwyd iechydfa newydd Llangefni, ac y mae nifer o gleifion dan driniaeth yno eisoes. Miss Williams, o Gaernarfon. yw'r arolyges. Mae ym mryd Cynghor Llangefni i adgy- weirio a gwella y farchnadfa i fewn ac allan.
GOHIRIO HYD AR OL Y RHYFEL.
GOHIRIO HYD AR OL Y RHYFEL. Bu cyfarfod o Bwyllgor Gweithiol yr Eis- teddfod" Genedlaethol yn Neuadd y Dref, Aberystwyth, nos Fawrth, Mr. D. C. Roberts, U.H., yn llywyddu i ystyried pa gamrau i'w cvmeryd parthed dyddiad yr eisteddfûd- nesaf. Yr oedd yr eisteddfod i fod i gael ei chynal yn Abervstwyth, eleni ac yr oedd y testynau wedi ei cyhoeddi, ond penderfynwyd y llyn- edd ei hoedi yn ffafr Bangor. Dvwedodd y Parch. J. Lewis Williams ei fod 'yn deall fod Birkenhead yn barod i fen- tro cynal yr eisteddfod y flwyddyn nesaf. Credai Proffeswr Prys y dylent ddatgan yn glir nad oeddynt yn gwrthwynebu i Birken- head, neu unrhyw le arall, gynal yr eistedd- fod y flwyddyn nesaf. Cynygiodd Proffeswr Edwards eu bod yn cyfarwyddo y cynrychiolwyr i gyflwyno rhestr y testynau yn Mangor a hysbysu y cyfarfod nas gallent gynal eisteddfod yn Aberystwyth hyd nes v ceid heddwch. Eiliodd y Parch Lewis Williams a chytun- wyd.
I MENYG GWYNION ETO.
I MENYG GWYNION ETO. Cynhaliwvd yr uchod yn Bea-umaris, dydd Mercher, Col. Lloyd (dirprwy-gadeirydd) yn llywyddu. "Nid oedd yr un achos troseddol i ddyifod gerbron v llvs, a chytiwynwyd par o fenyg gwynion i Col. Llovd gan Mr. Trevor (yr is- sirydd) ar ran Mr. Pearson (yr uchel-sirydd). Ar gais Mr. R. Evans (Clerc Cyngor Dinesiig Caergvbi! gwnaed archeb am newid cvfeiriad llwybr o fewn cylch y Cyngor hwnw. Ar gynygiad v Col, Lloyd, yn cael ei eilia gan yr Uohel Sirydd, j^asiwyd' pleidlaas 0 gydymdeimlad a Mr. J. H. Barton (yiiad) a'r teulu yn eu galar o goll: mnb. a. fu farw o glwyfau dderbyn.odd yn y rbyfel.
Family Notices
PRIODAS Y PARCH. CAMWY EVANS Dydd Mercher, yng Nghapel Ebenezer (A.) Bangor, prioidwyd y Parch J. Caimwy Evans, gweinidog newydd eglwys Pendref (N. I. Caernarfoji. a Miss Emily Crump (march Mr. a Mrs. Crump, Orme Terrace, Euston Road, Bangor). Gwemyddwyd grun Y Paxdh,il. ElLis Jones ac R. J. Jones, Bangor. Y Truorwynion priodais oøddynt Miss Hannaih Janes a Mias Alice Hugihes, tra mai y -was priodas ydoedd y Parch D. J. Cha,p(pell, Pis- ,^aSh. Cyirherod!d gwleidd le yn y Britisih Hotel, Bangor. Yn buan bydd i Mr a Mrs. 'Evans adael v wlad hom. am ychydig o seibiant ym -Ath,ata' a. Rihcifa-i yr anrhegion '300. Yr oedd y capel yn orlawn. Ghwareuwyd darnau priodasol ar yr adhlysur gaai Mr.ss Eardley Pencerddew Arfon).
HYN A'R LLALL am y RHYFEL…
HYN A'R LLALL am y RHYFEL «w. Rhoddodd 87,241 o ferched eu henwau i fewn i weithio ynglyn a rhyfel. Caed gwaith i 2332 yn barod. Y mae 10,000 o ddynion wedi eu gwrthod yn Sydney, New South Wales, oherwydd danedd drwg. Mewn un llecyn yn y Dardanelles caed mwy na mil o gyrff TVrciaid, a fedwyd i lawr gan saethu cywir y Prydeinwyr. Y mae Mr W. Bow, peirianydd adnabydd us o Paisley, Scotland, wedi addaw 500. i'r awyrenwr cyntaf ddinystria Zeppelin ar ddae- ar Prydain. Casglwyd 140,000p mewn un diwrnod yn New South Wales i gynorthwyo y Belgiaid. Cyfranodd Mr Hugh Gard, actiwr, 1700p ei hunan. Y nos o'r blaen cynhaliwyd cyfarfod ym- restru yn .Newsham Park, Lerpwl. Yr osdd o 20,000 i 30,000 o bobl yn bresenol. Anerch- wvd y cyfarfod gan Mr James Parker, A.S., ac eraill, ac hefyd dangosid darluniau byw. Yn Nhy'r Cyfifredin, dydd Iau, hysbysodd Mr Asquith-fod ein colledionyn y Dardanelles i fynv i Mai 31ain fel y canlyn Swyddogion laddwvd, 406; eto, anafwyd. 1134; eto, ar goll 92. Milwvr laddwyd, 6927; eto, anaf- wyd, 23,542; eto ar goll, 6445. Yn gwneu- thur cyfanrif o 38,636. Y mae hyn yn cyn- wys y catrodau Indiaidd. Yn llys ynadol Caergrawnt, dydd Mawrth, anfonwyd llafurwr o'r enw Charles Uttridge i garchar am dri mis gyda llafur caled am vmvryd gydag vmrestru i'r Fyddin. Yr oedd milwr yn cymervd dau ddyn ieuanc i'r swvdd- fa ymrestru pryd y gwaeddodd y diffynydd, "Y cenaw creulon, vn cvmeryd y dynion leu- aino iymuno a'r Fyddin. Ni chwewch br n 2s y dydd. Nid-vmunodd yr un o'r ddau.
/OHWILOO
OHWILOO iLLWYDD-Teilwng o sylw helaethach nag a wnaed yw llwydd cerddorol Mr. W. E. Jones, o'r lie hwn, yn enill yng Nghymanfa Ganu Lleyn ac Eifionvdd, yr hon a. gynhal- iwvd ym Mhorbhniadog, ar gyfansodidi ton. Efe hefyd gipiodd y wobr yn fbenorol am amryw weithiau yn olynol. Ac ystyried fod y nifer yn lliosog a'r gwaith o ansawdd uchel, dywed hyny mai nid camp fechan oedd rhagori, ac nad di-werth y clod) a'r wobr ar ran y c;:»npwr. Pan ddywedwn iddo fod yn organydd S:Lem, Portmadog, ac vn effeithiol mewn cylchoedd cerd,dorol er aiill, er yn caru bod yn fwy o'r golwg na,g yw v golwg. nid yw ei ragoriae,th achlysurol, fel hyn, ond megis ton yn codi ar for ei allu mwy, neu wawr o flaen dvdd gorchest odido- cacii. NÍcIl cerddor yn unig yw Mr. Jones, mae pren ei ul^uoeckl vn bren caiighenog a ffrwythlawn. Boed awyrgylch y gerdd vn ddigwmwl yn hir a'i nooolu yn ber ar Iw v b'.vnvddalu pell, hyd nes cyraedd ei phriod fro, dan y "loewach nen."
. LLANGERNYW
LLANGERNYW MARWOLAETHAU. Fore Mercher, bu farw Mr. John Davies, Ty Ucha' Garnedd, ( Llangernyw, yn 73 mlwydd. Ymddengys i'r trancedig, nad oedd yn ei iechyd arferol, fy- ned allan yn y bore i'r caeau, He y caed ef ymhen oriau, wedi marw. Bu yr angladd yn' Llansannan, nawn Llun, pryd y gweinyddwyd gan y Parchn R. II. Thomas, ac E. J. Jones, B.A.—Fore Iau bu farw Neta Jones, geneth 9 mlwydd oed Mr a Mrs. E. Jones, Tyhir, Pandy Tudur. Geneth fach neillduol o hoffus a deallus ydoedd hi. Cymerodd ei chladded- igaeth le yn mynwent capel Pandy Tudur nawn Sadwrn.-Fore Sul, bu farw mewn gwth o oedran yn 81 mlwydd oed, Mrs Ellen Roberts, Cornwall Isaf, Gwytherin. Gadawodd ar ei hoi amryw feibion un o honynt yn weinidog yn yr Unol Dalaethau, America.. Bu ) [angladd nawn Iau yn Llansannan. CYMANFA YSGOLION—Cynhaliodd cylch cyfarfod ysgolion y M.C. yn cynwys saith Ys- gol Sul, eu cymanfa ganu a phynciol nawn a no" Wener. yn Llangernyw.' Y llywyddion aeddynt Mri. David Williams, Pandy Tudur, ac Edward Davies, y Garnedd. Yr arwein- ydd cerddorol oedd Mr. David Jones ysgol- feistr, Gwytherin, ac arholwyd y dosparth mol a'r hynaf gan y Parch E. J. Jones, RA. Caed tyrfaoedd yma, a chanu ac ateb o an- sawdd uchel.
LLANBERIS
LLANBERIS CHWII.FRYDEDD CODI TATWS.- Mawr y d-adwrdd sydd gan berchenogion y clytiPu bychain gyda'r tatws cynar y dydd- iau hyn. Y cwyn glywir cranddynt, yd'yw eu bod vn fanachna,garfero1. Y ftvwydd sveh yw y rheswm o hyny. Mae enwau ein tatws fel enwau ein plant yn myned yn eiddo i'r Saeson. Mae enwn,U yr hen dadau ar yr hedyn, megis tatws gwynion a.'r cochion bach, wedi o-fod vhoi lie i'r enwau mawr uH;d->*o! fel vr Early Rose, ar Brutish Queen. Yr enw diweddaf glvwais oedd yr un svdd ar dfttws Mr. R. Hughes, Brongneuon, sef v Sharp Ex- press. Er holi twpvn methais a chael allan o ba. le v cafodd Mr. Hn o-hes ei. Sharp Ex- I press. Gwyddom am ei fawr lwydddi"nit ef ar V tir. yn neillduol ar v dwfr. Gvda'r foirgochiaid v bvdd ef yn ei hwyliau goreu, yn arlwy gwleddoedd o bysg breision ar fwrdd v claf a'r anghenus. Y FYDDIN YN 'NANT UCHAF.—Nos Iau diweddaf vmdeithiodd nifer dda. o'r fyddin i'r Nant Uchaf. Mae'r YRoryd mil- wrol yn ymwthio i gilfa-chau y mynyddoedd. Cynhaliwyd cyfarfod vn. yr ysgoldy o dan lywyddiaetb Mr. Hugh Ariander Hughes, Bodafon. Cdwyd anerchiadau gwresog gan Mri! J. C. Lloyd Williams, U.H. W. Abel Davies, William Williams, F. G. Creak, J. G. Jones, a'r Sergeanit-Major Hugh Jones a'r Paxch Hugh Lunt. Darfu un o wyr hyn. N y plwyf roddi araeth wresog i'r ieuenotid. Wrth alw ar Mr. Llovd Williams i anerch, darfu y Cadeirydd, Mr. Ariander Hughes, wneyd yn hysbys i'r cyfarfod fod Mr. Wil- liams wedi cael ei ddyrchafu i faiine ynadol y sir. Llongyfarchwyd ef ar yr anrhydedd a ddaeth i'w ran. Ffurfiiwyd pwyllgor er sefydlu adreit o'r fyddm yn y Nant, a phen- odwyd Mr. H. Lunt yn ysgrifenydd. AP GLASlLYft Y CENHA DWR.-Pwv na lawenycha wrth weled gwr agos irigain oed yn troi allan i'r byd i filwrio yn erbyn pech- od. Dyna mae ein cyfaill Ap Glaslyn wedi ei wneyd. Gorphenodd ei genhadaoth yn agas i Gerrigydruidion wedi iddo fod yno o fewn ychvdig i ddwy flynedd a haner. Sym- UJda yn awr ii'r Debeudir. Bydd y ddau Sabbath nesaf yn Abercarn, Sir Fynwy, a'r Suliau dilynol vn Penyda.rren, Merthyr, tra y caiff el sefvdlu yn Gelli, Cwm Rhondda. Mwy na thebyg y bydd yn rhaid i'r teulu fyned i'r Deheu ato i fyw. Bydd yn chwith colli' v lienor a'.r daitganwr melys on hardal- oedd. yn neillduol ardal y Clegyr, lie y bu yn byw flynvddau lawer ac yn. gwasanaethu yn ffyddlou yn addoldy y lie. Dyme. ddywed pob Cristion. Hir oes fvddo dy ran, a phob llwydd Tant. MARWOLAETH HEN CHWAER- Ddydd Gwener priddwyd yr hen chwaer grefyd lol Eliza Evans, Ty Du, a hi yn 74ain mlwydd oed. Ni fethwn wrth ddweyd fod Ty Du, ei- chart-ref daearol, y -ty hynaif o lawer vn y plwyf. I'r Ty Du v ffodd yr Esgob Goodman pan oeddt yn Esgob Caerloew yn 1624. YIl Ty Du y bu Ffoulk Jones, y dyn cryf yn byw, ac y bu tfarw yn 80 oed, Rhag- fyr 20fed 1886. Yn Ty Du v bu Hugh Jones, arweinydd y gan yn.Capel Coch, yn byw. Yn Tv Du y gr-nwyd yr enwog Dewi Arfon, ac a fu farw Rhagfyr. 25ain 1869. Yma eto y ganwyd Outyn Arfon yr hwn sydd vsgol- feiistr llwyddianus yn Rhiwddolion, Betltws- y-Cjoed. er's blynyddau lawer ac efe yn olaf sydd fyw o'r lien linacb urddaisol. Ac wele Eliza wedi myned at ei thadau. Heddiwch a llwyddiarnt fyddo dtiwedd gyrfa ei brawd unijr E>to. v Sadwrn priddwvd John Thom- as Jones, Rali, Waencwmbrwynog, ac efe yn 60ain oed. Gwr o Geunant. Llanrug, oedd efe. Medda gymeriad da, yn wr tawel, a diistaw. CModd vnltau fel eraill brofedigaeth- au hywyd, ai ddiwedd yn gystydd caled. YCHYDIG YN WELL.-Siriol clywed y dyddiiau hyn fod' Mrs R. E. Jones, Druid House, ychydig yn well nag y bu. Holi.r llawer am dani, a gobeifchir am a.dferiad buan iddi.
FFESTINIOG A'R CYLCH
FFESTINIOG A'R CYLCH LLONGYFARCH.—Mae yn, llawem gtenym al 'llongvfarch nifer o'n bechgyn ieuainc syddyn diringo i saflleoedd amlwg yn ngwas- ainaeth y Llywodna(e,t;h. Yn eu pTith y mae Mr William Humphreys 'Williams, 4, Jones Street sydld wiOdi tei wineyd yn Sergt. yn yr R A.M.C., Curragh Camp, Iwerddon hefyd. Mr. D. Griffith, Uamilyn, wedi ei wne.vd yn Quartermaster Sergt. yn *y 1/7 ^R.W.F. yn. Rushden; Mr. Ben, R. Jdnes. yu Company Sergt. Major yn yr un Ifataliwn; a Mr. Griffith Davies, Cae r ffridcl. wedi ei wneyd yn 21141 Lieutenant o 3rd. Batt. WeLsh ^Regiment. Cier(V,dd. SEIBIANT.-Yr wythnos dd'iweddaf daeth Gunffi.er Beinnet Lloyd, mab Mr. a Mrs. LlQyd, Pianybont. Ha.nygrisia.u, adref am ychydig tseibiant o'r 'Yorkshire Hospital. Perthynai ef i'r 36th Brigade R.F.A., a chafodd e; ioilwivfo yn ei goes rai wTythnosau yn ol yn Ffrainc. oid da genym ddeall ei 'fod yn gwella cvstial a'r disgwyliad. 0. J LLW Y DDI A NT.—M ae Miss Agnes Owen, moron Inspector a Mrs. Owen, County Bui Id- ings. wedi ei -p'henodi vn glerc yn Llundain, o dan y Swyddfa Rlhiyfel. IGwnaed hyny mewn oa-ndvniad i arholiadi cystadleuol lie yr yrmgeisiai ohwech. Hefyd, y mae Mks Katie Roberts, rnieroh talr. Hu/gih Roberts, 5, Maein- offsaren,, wedi ei phtmodli i Ie tebyg yn Mam- chest'-r. Poib liwyddiant iddynt. NE\VYDD DA ETO. fae Chwarel y Lledhwedd yn dechreu gweithio pedlwar diwr- nod vn 'lie tri vr wythnos 'hn. Faint byn,ag fydd" y parhaci' mae yn. perl calondid, mawr I diea,lonidid. CASGllAD -ei-emia. wedi cael ei sefydlu dan, nawdd Cymdieithas y Groes Goch tuagat gynorthwyo* y clwyfedigion. Mewn cyfs-rfod o ch.wiorydd' gyna,liwydl yn y Church IliaH, Mefcefin 17, nodwyd nifer o ohwiorvdd I o ia(mgylch yr a-r-dal i gajsgju at y ,gron:fa. Er fod yr aimser yn fyir i wneyd y gwaith Uwyddwyrl i gasglu y swan o kgf 9s 4, PWYLLGOR ADDYSG Y DOSBARTH.— Cynhaliwyd prydaiawn Iall yn yr adeMadau isirol. dan lywyddiaebh Mr. R. T. Jones, 'Fierirhvn. Pasiwyd i ddiolch i Mr a Mrs Baiarh. Talsdnu.u, am roddii gwledd, etc., fel arfer ii bliiit Talsarnau, hrfvd i Miss Brvmer am roddi nifer o wobrwyon i blant yr Y sgol Uwch Elfenol. Trefnwyd fod Miss Ellis i gael ei svmud o ysgol y manod i Ysgol Cbllibylau. a Miss Jones yn ei lie yn ysgol y M^nod. hefyd. Mr. Caradog Davies dros dymhor vn is-athraw yn ysgol v Manod yn lie Mr. Roberts svdd wedi ymuno a'r fvdd- in Trefnwvd i svmud Miss Rosie Roberts o Ysgol Bronaber i. Ysgol Ffestiniog vn lie Miss j H, Jones svdd vn vmddiswyddo. a phen- vodwvd Miss Magg:e Ann Parry i fvned i Yso-ol Brona.ber. Derbvniwvd vmddiswvdd- Jones n Yfiffol Ffestiniog a Miss Muriel Davies o Y sgol Gellibydau. iniae ys- golion Ffestiniog a Gellibydau wedi eu cau am ychydig amser oherwydd bod afiechyd yn mysg y plant.—Dewiswyd Mr. G. Parry Jones, a. D. White Philyps yn gadeirydd ac is-gadeirvdd y, Pwyllgor Arianol. Pasiwyd i dalu biliau o 85p. Gofvnodd Mr. Phiilyps, p^rif-aJthraw yr ysgol uwoh elfenol, am i'r gwvliau fod wythnos yn ddiweddarach er cyfarfod, cais d,.u o'r athrawon. Pasiwyd gan fod yn yr ysgol hon gymaint o fechgyn mewn maint oddeutu 14, ac y gofynir eu gwasanae.th gartref, eu bod yn cania/tau i'r ysgol g;;¡U ar y 16eg yr un adeg a'r Hall a-c i gau 'am wythnos yn hwy.—Galwodd y Cad- eirydd svlw at y ffaith (fod cwyn gan ber- son arbenig vn v Penrhvn fod v iSwvddog Presenoldeia vn gwnevd gwahaniaeth rhwng v ddwv ysgol a,c yn ar y plant i fyned o'r Ysgol Gene-dlaethol 1 "i,sgol y Cyn- gor, ac yn awgrymu nodi Pwyllgor i, edrych i mewn i'r achos. Pasiwyd, ar gynvgiad Dr Jones nad oedd yn werth codi Pwyllgor i ystyried peth mor dd'hwvs ar adeg fel hyn.—Yr oed-d rhai o'r athrawon yn gwneyd cais am godi eu cvflogau. Pasiwyd, mewn rhai ohonvnt. i ofyn i Bwyllgor y Sir gan- iatau hyny. PEDWAR, BR-AWD.— Mae pedwar o feib- ion Mr. a Mrs. Williia-m Hughes, Hope Villa, 13, Cwmbowydd Road, weda ymuno a'r fyddin i ymladd droseu gwlad. Mae yr hynaf o'r" JKH!war yn cychwyn am y Dardan- elles, ac y mae tri irvall yn W inchester. Rhag- orol.
PENMORFA
PENMORFA MARWOLAETH MR JOHN DAVIES CEFNYMEUlSYDD.— Bore Mercher, v 23am o Fehefin, bu farw Mr John Davies. Er iddo fod yn cwyno, mwy neu lai, am rai blynvdd- oedd, daeth ei yrfa i ben ar fyr rybudd. Ym- osodwyd yn drwm arno ga;n lid, a bu farw ymhen ychydig ddyddiau. Ganed ef yn y Fuches Wen, Talsarnau, 59ain o tiynyddau n ol, lie hefyd y treuliodd efe flynyddoedd ei ieuenctyd. Oddivno y priododd a merch Cefn y Filldir, Harlech," gan fyned t'fyw i'r Henbias, Llanrwst, He y buont hyd Jarwol- aeth Mrs Davies. Y mae un mab-yn-iyw o'r briodas honno. Wedi hynny, gadawodd John Davies. Yr Henblas, gan ddyfod i aros i du- eddau Tremadog. Tuag ugain mlynedd yn 01 priododd gyda Miss Ann Jones, merch Mr a Mrs Owen Jones, Llwyn y Mafon, ac aeth- ant i gartrefu i GefnymeUsydd, a bu iddynt ,ddau o Hant—baehgen a geneth—y rhai a fuont farw'n ieuanc. Yr oedd John Davies yn wr tyne*, yn dad gofalus, yn gymydog car- edig, ac yn wladwr tawel a diabsen, ac iddo air da gan bawb a'i hadwaenai, ac er na chymerai law mewn unrhyw ran o fywyd cviioeddus yr ardal, eto yr oedct- yn un o ffermwyr mwvaf adnabyddus y fro, ac yn wr o farn. Bu Mrs Davies yn ymgeledd gym- wys iddo drwy holl ddyddiau eu bywyd priod- asol, ac vn hynod dyner a gofalus o hono yn ei gystudd maith, ac y mae iddi barch a chyd- ymdeimlad ardal gyfan. Cymerodd y gladd- edigaeth le ym mynwent Tai Duon, lie r huna > ei ddau blentyn. Gweinyddwyd wrth y ty' ac vn y fynwent gan y Parch Morris Thomas, B.A., Penmorfa.
EDEYRN
EDEYRN Da genym weled Sergeant R. O. Hughes, B.A., adref am ysbaid. Efe yn fab i'r Parch. John Hughes,' ac wedi gadael swydd bwysig yng Nghanada i ymuno a'r fyddin. Llongyfarchwn Mr. J. Williams, Tynycoed, ar ei waith yn enill ysgoloriaeth (agored) William Griffith, ynghyda gwobr teilyngdod o £ 10 yn Athrofa'r Bala ddiwedd y tymor hwn.
PORTHMADOG
PORTHMADOG > TRI MIS I FILWR.- Mewn ynadlys ar- fcenig ddydd Ian, cyhuddai yr Arolygydd Owen filwr o'r enw John Welsh, Caerdydd,' oedd yn aros yng Nghriccieth o iod ger Pa>s Cyrnol Montgomery yn May View, Criccieth Bu i ddwy ferch y Cyrnol ei weled tua'r ffen- estr tua haner nos. Aeth un o honynt i chwilio am yr heddwas a chymerwyd ef i'r ddalfa. Yr oedd y cyhuddedig wedi ei gosbi yn flaenorol, ac anfonwyd ef i garchar am dri mis. GWIRFODDOLWYR.—Mae tua cant o'r trefwyr wedi ymuno a byddin y gwirfoddol- wyr lleol. MARWOLAETH.—Dydd Mawrth, bu farw Mrs. Jane Hughes, priod Mr. Griffith Hughes, Garreg Goch, Morfa Bychan gynt, o Coedllyn, yn ei 53 mlwydd oed. YMADAWIAD Y MILWYR-Nos Fawrth, ymadawodd tua 1,200 o'r milwyr sydd yn aros yn y dref am ddeheubarth Lloegr. Yr oedd canoedd.o'r trigolion wedi dod i ganu yn iach a hwy yn yr orsaf. WEDI EI ANAFU.—Mae Mr. Tommy Davies, mab y diweddar Capten Edward Davies, Snowdon Temperance Hotel, wedi ei anafu yn dost yn Ffrainc chwech wythnos yn 01 Y mae tri o'i fysedd wedi eu chwythu ymaith. Yr oedd yn preswylio gyda'i chwaer yn Lerpwl, ac y mae yn awr mewn ysbytty milwrol yn Llundain. MARW AMAETHWR.—Yr wythnos o'r blaen bu farw Mr. John Davies, Cefnmeusydd Ucha, Pentrefelin, yn ei 59 mlwydd oed. PRIODAS. Ddydd Sadwrn, yn Nghapel Annibynwyr Southampton, priodwyd Miss Cassie E. Jones, merch hynaf Mr. a Mrs. Wil- liam Jones, gorsaf-feistr, a Mr. Owen Morris, mab Capten a Mrs. W. 0. Morris, Porthma- dog. Gwasanaethai Miss Margery W. Jones (chwaer y briodferch) fel morwyn, a Mr. W. Jones, Borthygest, fel gwas. Gwasanaethwyd gan y Parch. Maldwyn Jones, gweinidog. Caed" anrhearion costus a lluosog, ac aeth y par ieuanc am wyliau i Lundain. FFARWELIO A GWEINIDOG.-Nos Lun, cynhaliwyd cyfarfod i ffarwelio a.'r Parch. J. Edwards, B.A., ar ei ymadawiad i ymgymer- yd a'r swydd o gaplan yn y fyddin. Caed an- erchiadau gan y Parchn. Owen Evans, W. Ross Hughes, W. J. Nickolson, Mri Jonathan Davies, E. Gwaenog Rees, a Hugh Hughes, yr oil yn dymuno yn dda i Mr. Edwards yn ei gylch newydd. PERSONOL.-ae Mr. David H. Jones, mab Mr. H. Jones, rheolwr y gwaith nwy, wedi ei ddyrchafu yn swyddog gyda'r Tinog- aethwyr. Hefyd, y mae Mr. Morris Llewel- yn, fferyllydd, mab Capten Llewelyn, Garth Terrace, wedi ei benodi yn arholydd mewn gwenwyn, dan 'y fyddin. Hefyd, y mae y Rhingyll E. Buckingham, sy'n aros gyda'r Tiriogaethwyr yn Nghaernarfon wedi sicrhau y dystysgrif flaenaf fel cyfarwyddwr mewn ymarferiad corfforol.
FOURCROSSES1
FOURCROSSES 1 YN PREGETHU. —Prcgethwyd y Sabboth yn Ebenezer M.C., gan y Parch G. Hughes, B.A, Ffestiniog, ac yn Salem gan y Parch D. Richards, B.A., Pwllheli. Mae Mr Richards vn un o athrawon. Ysgol Ganolradd Pwll- heli. YMWELWYR.—Nos Wener, bu y Parch Wvnn Williams, Llanystumdwy, a Mr Henry Jones, Engedi, yn Ebenezer M.C.. fel ym- welwyr dros y Cyfarfod Misol. Cafwyd an- erchiadau pwrpasol gan y ddau Cawsont eu boddhau yn fawr gyda phobpeth perthynol i r achos. Y BELGIAID.—Cvnhelir pwyllgor y Belg- iaid nos Fawrth nesaf yn Y sgoly Cynghor. YN AREITHIO.—Yr wythnos ddiweddaf, bu Mrs Jones (Ceridwen Peris) yng Nghaer- dvdd vn cvnal cyfarfodydd. "TYSTYSGtRIFAU CERDOOHOL.- Y Sab- both diweddaf cyflwynwyd tystysgrifau cer- ddorol i'r plant yn yr Ysgol Sul gan y cyn- iarolygwr. Yr oedd y nifer yn lluosog iawn. Hyn yn dangos ol Ilafur mawr.
RHIW LLEYN
RHIW LLEYN TRIP YR YSGOL SUL.— Dydd Gwener, Mehefin 28ain, aeth Ysgol Sul St. Aelrhvw am wibdaith yn motor gerbyd Abersoch. Caergybi oedd v dewisian eleni. Cychwvn- wvd o waelod" y Rhiw am haner awr wedi saith Boreu tawel braf ar ol y gwlawogydd maethlon y dyddiau gynt. Arhoswyd yspaid byr vm Mwllheli, ac vna aed yn syth am Gaernarfon^ a chyrhaeddwyd Caergybi am hanner awr wedi deuddeg, lie yr oedd gwledd i'r corph wedi ei ddarparu. Ac yna, wedi i bawb wneyd cvfiawnder a'r danteithion, awd i weled lleoedd o ddvddordeb megys Mor Fur, a 11 on gau yr Iwerddon, a phethau o r fath'. Yna."wedi treulio prydnawn difvr yng Nghaera-vbi. ymgasglodd pawb ynghyd wedi eu boddhau, am chwarter i bump, a chych- wynwyd am 'Gaernarfon, lie yr arhoswyd am yspaid i gael cwpaned o de a tHfpyn o felus ion, etc..Gadawyd Caernarfon am chwarter i wyth. a chyrhaeddwyd gwaelod y Rhiw yn ddiogel, a phawb wedi treulio di\^jod hapus, ac wedi anadlu awelon iach Mon ac Arfon. Hwn oedd yr ymweliad cyntaf i motor Aber- soch a gwaelod y Rhiw. a hyderwn mai nid hwn fydd y diweddaf. Deuparth gwaith yw ei ddechreu. Er fod cyflwr y ffyrdd braidd yn ddrwg ac yntau wedi ei orlenwi, carlam- odd dros y bryniau. Roedd v cloddiau fel rubanau a'r ffordd fawr fel llinyn mesur o'i flaen. Mae rhvw sibrwd yn vr awel fod yr Ysgolion Sul Ymneillduol am drip cyffelvb eto. Rhwydd hynt iddynt,
.LLANGYBI
LLANGYBI MARW.—Yr wyithmos d,d:wc(i\\if, yng nghladdfa'r plwyf, yn ddyn canol oed, rhoed gweddilfion Mr. Daivid Jones, y Maes Gwyn, gynit. Lon Las, o'r plwyf hwn. Adwaenid ef fel dyn hirben. fel v dywedir, llawn natur dda,. craff i adnabod dyn ac anifail. 0 ran ei syniad, Ceidw;vdwr ydoedd. ond o ran ei ywyd. Rhyddfrydwr; yr oedd yn fwy a gwell na'i air, fel y mae pob dyn gwerth yr enw. Egwyddor, ac nid hunanles, a ysgogai ei fywyd. Gedy weddw niewn galar a cholled dirfawr.
I LLANAEL HAIARN
I LLANAEL HAIARN CANMOL Y WEINTDOCAFTH.-Nos Sadwrn. a Sul -Mehefin 19eg a'r 20fed, pre- ge'thwyd yn nghapel y Babell M.C. gan y Parchn Ca.leb WiUiam.«. B.A., Bwlan: 31 J. G. Moelwyn Hughes, M.A.. Ph.D., Aber- i fi F. Cafwyd cynuijaidfaoedd .r/hagoitol a gwr.sanaeith eneiniedig. Ni chlywsom lawer mwy o ganmol ar bregethu erioed. YN MYND I GYLCH ARALL.—Drwg genym fel plwyfolion fod y Parch Mr. Davies, curad. wedi penderfynu myned i wlad Lleyn i weinidogaethu—rhyw bum' milldir o Aber- daron. Colled fawr i Lanaelhaiarn fydd ei ymadawiad. Mae Mr Davies fel gwyr llu- aws 0 ddarllenwyr Yr Herald," yn lienor, barddj cerddor, a pregethwr medrus yn y ddwy iaith. Teimlwn ein bod vn colli cym- eriad prydferth a chymydog hynaws. Mae wedi treulio ddeng mlynedd hapus a llwydd, ianus yn ein plith. Bwri;,da ddechreu ar ei we,inidogaeth yn ei faes newydd yn Awst. Dymunwn iddo bob llwyddiant yn Lleyn.
NEFYN
NEFYN WEDI BODDI.—Daeth v newydd Z rist yma fod Mr Williams, prif beirianydd yr agerlong Waverley, o Newcastle, wedi boddi yn Petrograd drwy syrthio yn ddamweiniol oddiar y llong Ù' mor.' Nid oedd ond tair ar ddeg ar hugain oed. Gedy weddw. 9 g a,,
ABERSOCH
ABERSOCH PRIODAS.—Ddydd Mawafrh YI1 nghapel Benlan, Pwllheli, unwyd mewn glan briodas Mr. Griffith Williams, mab Mr. a Mrs W. Williams, Cae Qu. Abersoch, a, Miss Annie Jones, merch Air a Mrs O. G. Jones, Muriau, Llangian. Gweinyddwyd gan y Parchn R. M. Edmunds, Llanbedrog, a J. Mostyn, Ab- ersoch. yn mhresenoldeb Mr. O. Rowlands, y cofres-trvdd. Rhoed y briodferch ymaith gan ei thaid. Y gwas ydoedd Mr. Thomas Jones, brawd y briodferch, a'r forwyn oedd Miss Williams, chwaer y priodfab. Yr oedd hefyd vn bresenol Miss Jones, Muriau, Miss E. Williams, Cae Du. Mr. W. Sorton Jones, Tocia, Aberdaron. a Mr. D. E. Dnvies, Glan. afon Hotel. Abersoch. Ar ol y seremoni ymadawodd y par ieuanc yn nghanol dymun- iadau da 'eu cyfeillion Em Landudno, a man- au ereill, i dteulio eu mis mel. Yr oedd y bane.rau yn lluosog yn yr ardal a phrawf ydoedd fod v ddeuddyn yn uchel eu parch yn y fro. Yr oedd yr anrhegion yn a drudfawr.
TALYSARN AU
TALYSARN AU SOCIAL.—Cafwyd te, a chyngherdd, nos Sadwrn vn Ysgol y Cynghor. dechreuwvd v te am 6-30, a'r cyngherdd m 8-30. Cafwyd y diarparladau at y te gan gyfeillion Soar, ac yr oedd yr arlwy yn un wir ardderchog a throdd yn liwyddiant hollol. Gellir dweud yr un peth am y cyngherdd. hefyd. Cafwyd gwasanaeth cantorion o fri i gymeryd rhan, sef, Miss Griffiith. Rhvdgoch; Mr a Mrs Simon Hughes, Talsarnau; Mri George Sim- on a Ellis Jones Llanbedr, H. Williams a O. W. Edmunds, Hugh Jones, ai T. E. Hughes vn nghyda dadl ddvddorol gan Mrs {Edwards Gaoel Crwn, a. Miss Williams, Brvnyfelin. Yn cyfeilio Mrs Lloyd Davies Yn ddios gwnae>t,h vr oil eu rhan yn wir dda, a cha.fwvd elw sylweddol i'r eglwys yn Soar. Ac mae'r eglwys yn dra diolchgar i bawb am eu gwisa,paeth.E.
CRICCIETH
CRICCIETH GWIRFODDOLWYR.—Nos Lun dynhal- iwyd cyfarfod er sefydlu cangen o'r gwir- foddolwyr yn y dref. Anerchwyd gan Mr. J. I.E. Greaves (Arglwydd Raglaw y Sir), Syr H. J. Ellis Nanney, Mr. W. Cradoc Davies, Pwll- heli; Mr. O. T. Williams. U.H; heli; Mr 0. T. Williams, U.H. Dr. Living- stone Davies, a Dr. E. Lloyd Owen. Ymunodd tua 30, a phasiwyd i ffurfio cwmni lleol yn y dref. FFAIR WYL IFAN.—Nid oedd fawr o lewyrch ar y ffair uchod eleni. Ychydig o anifeiliaid ddaeth i'r dref.
IABERDARON
I ABERDARON METHDALIAD. Yn Llys Methdaliad Porthmadog, ddydd Iau, gerbron M John Humphreys (dirprwy gofrestrydd), aeth Ro- bert Ellis, Glanymor, Aberdaron, grocer, dan arholiad. Ymddangosai Mr. Robyns Owen dros y dyledwr, a holwyd ef gan Mr J. Tobias, y Derbynydd Swyddogol Cynort-hwyol. Yr oedd ei ddiffygion yn 204p. 8s. 6c. Priodolai ei fethiant i'r ffaith iddo dalu dyled ei rieni, cael Golled wrth roddi coel, a gwaelodd ei wraig. Bu yn cario 'y busnes yn mlaen am 28 mlynedd, a chedwid ef yn flaenorol gan ei rieni. Cymerodd of y busnes ar farwolaeth ei fam. Nid oedd ganddo gyialaf ei hunan. Yr oedd yno stoc gwerth 10p., a daeth ef yn gyfrifol am ddled i'r swm o lOOp. mewn cy sylltiad a'r busnes. Cauwyd yr achos.
NANTLLE A'R CYLCH
NANTLLE A'R CYLCH GOFALWR.—C&focd Mr. R Hugh Jones, Chaipei Street. Penygroes, ei ddewis E-glwys Bethel (M.C.) i ofalu am yr adeiladau. Yr oedd pedwar yn ymgeisio am y swydd. EDRYCH AM DANOM. Ym ystcd yr w\^thnos bn y Parch D. Cynddfelw Williams, B:A., Saron"(M.C.) ar ymweliad a. ni. Efe yn brcseno! yu gi-plan gyda r fyddin yn Aldersbot. Da genym ei weled yn edrych mar dda. TYSTYSGRIFAU. Brydmawn Sul cyf- lwynwvd tystysgrifau yn Soar (A.) Peny- groes, "i ddèuddeg a tha'iuigaifn o ymgeMwyr liwyddianus ynglyn ag arholiad Cymanfa LleVn ac Ejfionydd. Cyflwynwyd hwynt gan Mri. E. Pryce Evans, H. James Roberts, a Philip Thomas. Aneirdliwyd yr ysgol gan y Parch J. M. Williams, y gweinidog. GWIRFODDOLWYR. Nos Iau, yn y Drill Hall, cafwyd cyfarfod cyhoeddus i hyr- wvd'do v symudiad uchod. Cynyddu mae r cwtnni, a- llu vn dod l weled fc^dl jr am can yn ♦dda.
PWLLHELI
PWLLHELI PERSONOL—Yr wythnos ddiwwd.af daeth Mr. T. T. Powell, yr 'atiiraw cerddorol adna- •byddois o Benygroes; a'r teulu i fyw i'r dref. Mae efe vn dal y swydd o athraw cerddorol vn ysgolion canolradd! Bottwnog a Pjheny- groes.° Hefyd, yr un 'wythnos 'bu i Mr. Thomas Humphreys. Arolygydd y Cwmni Ys- wiriol, Law Integrity, svmud i Ga-emarfon. Bydd chwithidod ,iii, ol Mr. Humphreys a'r tewlu mewn llawer cylch. MARWOLAETHAU. Yr wythincs o'r blaen bu farw Miss Lizzie Jones,, merch Mrs. Jones, 9, High Street, a hi cind 16 'mlwydd oed. Claiddwyd ddydd Mercher )",1 'Myn- want Denio. Yr un wythnos bu fa.rw Mr. Thomas Jones. 29. North Stt-wt. hen forwr, ar fin 'ei bed.war uiga.in fmllwydd, ac a fu yn <2rvv.a.sa-nflethu ar yr a,2eirlc«ig Rdhpocn aan I flynvdd'au.
Advertising
14 S. LE PILLS Esiampl o Lythyrau a dderbynlr yn ddyddiol gan Berchenog George's Pile and Gravel Pills." Park House, Salisbury £ *2^ 1894. Mae fy anwyl fam wedi dvmuno arnaf lawer o weithiau i ysgrifenu atoch i ddiolok i chwi o waelod ei chalon am v leshad y mae wedi dderbyu trwv eic ■ yn 73 mlwydd oed; ac y mae yn hapus genyf ddyweyd y mae yn teim o yn a hoenus. Priodola sefyllfa ei hiechyd i ddau beth a defnyddio ei gyntaf i drugaredd yr Arglwydd, ac i'ch Pelenau chwi yn ail. Diod e depf odd fawr yn ei chefn am lawer o flvnyddoedd, ond tua thair blynedd yn Vf J** geisio bh'chaid o'ch Pelenau chwi, a mawr lleshad a dderbyniodd -L • yn agored wrth bawb am y lies y mae wedi deimlo,ac yn parhau i dderDyn o yn. W fS&r&Xgi "Udd ereiU' D. BEVN0N, Coal M.rch^, LLYTHYR ARALL ODDIWRTH MR. BEYNON. 22ain> Anwyl Syr,—Deng mlynedd yn ol, ar gais fy anwyl fam, ysgrifenais yn §y^es ddiolch i chwi am eich Pelenau Rhif yr Ail (No. 2 Pills). Mae man1 ugain a phedair oed, ac yn mwynhau iechyd da, diolch i'ch Pelenau chwi, yr Arglwydd yn benaf, wrth gwrs, ys dywed hithau.-Ydwyf, etc., I D. BEYNON, Pont-y-Gwaith, Glam. Anwrl Syr,-Dymanaf eich hysbysu gyda diolchgarwch, a hyny er mwyn erelU a fod yn dioddef fel v bu'm i cyn i mi ddyfodyn adnabyddus o'ch Pelenau clodfawr chwi- sef GEORGE'S PILE AND GRAVEL PILLS. Flynyddoedd yn ol, pan mewn poenau mawrion vn gorfod cadw'm g^e^y dolurus, ac wedi treio pob peth a allwn i ac ereill feddwl am dano, we 1 c. obeithic^ a chredu nad oedd gwellhad i'w gael i mi, daeth cymydoges i TneT7I\ ,i_ am danaf. Pan v gwelodd fy sefyllfa dywedodd Ddyn I Paham v by (^ pTTT<ft pan y mae meddyginiaeth yn y*iyl ? Y mae yn rh^d i chwi gymeryd GEOJw gwaitk a hyn ar un waith. Gyrwyd am danynt; ac wedi i mi eu cymerya ryw hedair cefais y fath ryddhad nas dichon neb ei gredu, er drwy boenau ma-wr, ond aros. Nid wyf byth oddiar hyny wedi cael y fath boenau; a phan y teimiai I y fel yn awyddus am ail ymaflyd jrnwyf, nid oes genyf ond troi at y blwch a 7™ JT dogn arferol, sef dwy o No. 1 wrth fyned i'r gwely, a bydd pob arwyddion ono yn eu gyru ar ff0 cyn y boreu THOMAS. Yd wyf, yr eiddoch, eto. A- Gwerthir y Peleni byd-glodus hyn yn mhob man mewn Blychau Is. lie., a 28. 9c., yr un gyda'r Post, ls, 2c. a 2s. 10c. yr un. Y mae y Feddyginiaeth werthfawr hon i'w chael mewn tri ffurf:- No. I-George's Pile and Grauel Pills (Label Wen). No. 2-George-s Gravel Pills (Label Las). No. 3—George's Pi I is for the Piles (Label Gocti). RHYBUDD.—Byddwoh ofaSus wrth biKynui "PILE AND GRAVEL PILLS," eich bod y» cael y Genuine Pills, sef PELENI GEORGE. Perchenog J. E. George, M.R.P.S., Hirwain, Glam.
CLWTYBONT
CLWTYBONT CLADD^DIGAETH.—Daeth tyrfa 1-uosog yng nghyd brydlnawn Sadwrn, Mehefin 26am, i dalu y gymwynas olaf i'r hen chwiaer, Mrs. Ellen Hughes, gweddw y diweddar Mr Henry Hughes, Ty Newydd, Clwtybont. Hebryng- wyd hii i hen fynwent gysegrediig Macpelah, a rhoddwyd hi iorwedd yn mteddirod ei phriod: yr hwn oedd wedi ei rhagHaenai er's vn agos i 13 mlynedd. Gwasanaethwyd ar yr aiohlysur, wrth" y ty gain y Parch William Griffith, M.A.. Disgwylfa. a'r Parch Own G. Owen (Alafon), Ysgoldy, ac ar lany bedd gan v Parch D. Perry Janes, Rhyd-iddu, a r Parch William Tii' ni:ts. Llanrwst, a Mr. C,rlfth.- Gedy ar ei hoi naw o blant, sef pedwa-r mab a phump o ferched, a chatodd y maw y fraint o fod ym bresenol yn y gladdedi- ,0-aeth. Cydymdeimlir a'r oil yn eu proifedi- gateth o golli mam ofalus iawn. Heddiwch i Iwch ein. hen gymdoges dia\vel hyd foreu yr adgyfodiad. WEDI EI GL WYFO.-Daetlh gaiir ddooh- reu yr wythnos iod Sapper John Roberts (Koyal Engineers), Tabemaclie Street, Bben- ezer wedi ei glwvfo vn ei fraich chwith, pan yn y ffosydd. ar Mehefin 23.- Eiddunwn iddo adferiad buaiu. CROIESAWU MILWR.— Da genym weled a chroesawu Ïl1 plith am ychydig ddyddiau y Private Robert E. Evans, y Garnedd, o r ffrVnt. Edrycha ein cyfaill yn dda, a chym- eryd i ystyriaeth y cal%i y mae wedi ddi- odklef. a'i "fod wedi ei niweidio gan y nwy 2wenwvnig. Deallwn ei fod i fyned yn ot eto vn "mlten ychvdig ddyddiau. Gobeithiwn y 'bvdd amddiffyn dwyfol trosto, ac y caili fyw i ddyfod yn ol eto. YiSdOL DEINIOLEN. Llongyfarchwn y plant au 'hathra,wOIIl-a.r eu liwyddiant yn yr arholiad cyntaf, sef yr ysgnfanedig, ynglyn a ipynediad i mewn i'r Ysgol Sir. Mawr hvderwn eu bod weai bod yr un mor llwvddian.us vn yr arholiad ar laiaj1 ddydd Gwener diweddaf. D 'N-ma',r e.irwau—Grittitb Owen Jones, Cae Cerig, Ebenezer; Thontas W. Thomas. Tv Newydd, Ciwtybant; Lizzie Thomas, Hjigh" Street, Ebenezer; R. John Roberts. 11, Cara-dog Place, Ebenezer. YN G WELL A.—Bvdd yn. dda gan'gyfeill- ion a c'hvdnabod y brawd, Mr. Rofbert Lewis, Caerau, Clwtybonit, gael ar ddeall ei fod yn o-wella yn rhagorol, wedi bod o dan, drmiaeth Caerau, Clwtybonit, gael ar ddeall ei fod yn o-wella yn rhagorol, wedi bod o dan, drmiaeth law f eddy got yn; j^bytey Bfengo r. Disgwyl- | iwn gael ei weled adref -ii fuan wedi cael llwl" wellhad. Y CAISER.—Dyma benillion a gyfansodd- wvd gasi etnetlh icuane, sef merch 1 Mr. a Mrs. William James Williams, Post Office, Rhyd- ddu:— Dyma dldyn sy'n haeddu en. saethu. Llawer ay'n C)ei.sio, yr oil yn methu, Cadw'n. gllr y mae y cena- I a-r i "shell" fynd drwy ei sena. Dvn sarhaus, dyn gorthrymus, 'Uehelgedsiol. ajiffePbunus, Awdurdodol ei crch Imynion, Yw v C<er hrwnt" a i ddynion. Hwn sydd lwmp o docyn rhwystr, 'N gwawdio ei bobl y,. ddiystyr, Pe na buasai wedi ei eni Lla,iv-cr klyn ni chawsa ei boeru. .o! na bawn i v-n y frwydr, Er cael ceisio pen y creadur, A'i sario fel ryw bel i Brydain, I'r "football match" sy'n ymyl Llun- dain. <
ABERMAW
ABERMAW SEFYLL ALLAN. — Ddydd Llun gw,rth- coclai nifer o ddynion yn ngwh y Cyngor Dinesig ai- Penyoei barhau i weithio a safasant alLan aim na- chaent war bonus. Mewn. c-yfarfod arbenig o'r Cyngor a gynhal- iwyd, nos Fawrth, pasiwyd i roddi iddynlt eu cvflotg o lp yr wythnos ynghyda war .bonus o Is o'r wythnos gyntaf y deohreuasant weit-hio. Y:M\VELWYR.-Dywedir fod yn y diref a'r gyanydo'eaeth gymaint o vmwelwyr a^ ar er yr amser hwn o'r tymhor, a bod llyi yrau lawer yn catel eu derbyn yn ymtholi am lety yn y dy fod ot. CYNGHERDD MAWREDDOG. Nos Wener, vy v Neuadd Gyn,ull, 'dan lywydd- iaet'n Mr. M". T. W. Piggott, U.H., cynhal- iwyd cyngherdd i'r amcan, i roddi cymhort-n lairiatnol i gym.dbithasau y Groes Goclt, per- t-hvnol i Belgium a (Serbia. Cymerwyd rhan san Misses Ha:rgre«,ves a Desmond, Mans Oamille Welsmotte, Mr. E. M. Evans, a'r Itoyal Magnets. Yr oedd yr ystafell yn orlawn a c-hafwyd elw da. DYGASEDD GERMANAIDD. GweQwyd un o'r dyddiau diweddaf vn. ymyl y dref neidr fawr a'i phen wedi ei ysigo yn hongia odidiaa' fri(g\in coeden, ac yn, ei hymy yr oe diau frigvn yn cioesi eu, gilydd ac amyn dd,a,rii 'Ijapur ac arno yn ^sgnfenedag, "Gotte strafe de British" (Duw a gospo y Prydeinwyr). .4
GWYNEB TLWS .
GWYNEB TLWS Y sgrifena Profiadol"Pan yn eneth yr oedd fy ngwyneb yn naturiol hyll. Yn y gauaf, fe fyddai fy ngwyneb yn agenu, ac yn myned yn ddolurus a phoenus iawn; ac fn yr haf fe'i hanurddid gan f'rychui hauJ, 3 rhoddai yr anhwylderau hyny o ond calon 1 mi. Hebiaw hyny, yr oeddvnt yn peri llavv iawn o drafferth a. chost i mi, neu yn hytrach i'm rhieni. Clywais fod blawd ceirch yn beth da iawn i feddalhau a gwellhau y croen; o 1 ganlvniad, mi fynais roddi prawf aF"°' „ chanfvddais vn fuan ei rinweddau; ac te y y defnyddiwn i ef "Yv y boreu, mi olehwn fy ngwyneb hefo dwfr bur boeth, yn mha un y bvddai dyrnaid o flawd ceirch, ac yn ami defnyddiwn ef yn lie sebon, a rho i'm gwyneb arliw tlws iawn. Wedi jmo » sychwn fy ngwyneb a thywel med a rhwbiwn fy mochau hefo fy myse bvddai v croen yn ystssyth ac esmwyth. Wedi gorphen hyny. rhoddwn gaenen or blawd manaf ar fy wvneb, a rhwbiwn o ym- aith yn fuan. Bob amsercyn mvned allan ir gwvnt neu yr haul mi a ofalwn am roddi peth o'r blawd manaf ar fy ngwyneb; a chan gyn- ted ag v dychwelwn, golchwn ef ma^h yn llwyr. Cadwai hyn bob gerwmdeb o 1 "oen- Defnvddiwn v blawd a f .f L gwellhaai fy ngwedd yn femiyddioL Os dio wyddai fy nghroen fod yn rhy sveb, rlioddwn ychydig o flawd arno wrth fvned 1 m gwely, ac erbyn y boreu byddai yn sicr o fod >n UaHon yw fy ffordd i'w ddefnyddio Cymer^ wch v blawd a ehymysgweh e j u _J wedi ei ddihufertu, a dodweh ar y n, a wch 1 eto tvwri mcddal. g» o'r croen vn dda-hj-d nes y te"nl» o dan yr oruehwyliaeth.. d am. iMae llawer iawn o lercneu j J aylch bob dydd hefo gwvnebau mvdlyd, am fhes»m na iyddant byth yn ymokh. yn irwj- adl lan. Gin fod h«n vn fo°dedvn lonaid cwpan 1 h gwlvchant eu hwyneod ac e'„c yna .So'lan Fe'n liysbysir I™ TerSefi a-ydd mewn trefn y gan terchertc>i y d Ud gi olchi dair S vfv dvd'd I dwfr meddal yn y boreu. u nlaf wrth fvned ir gwely hefo dwf/gan boethed ag v'^edrir ei ddiodde^ HiVon o sebon da ac wedi hvny ei rwbio Vn dda a'r bvsedd hvd nes bydd y croen yn ys- twvth Mae rhwbiadau o'r fath yn dra angen- rheidLl mewn, amrywiol ffyrdd. mewn trefn 1 roddi ffwedd farcbnadol ar v gwyneb, gan > bvdd vn foddlon i gadw dVaw frychau a chrvchni, y rhai a roddant i'r wvneb olwL henafol a nhrvdems 1 lawe. 0 ferched a dd\l- ent. n ran eu hoedran. fod yn deg o bryd ac har'dd eu golvgnn, fel "Lliw gwyn rhosyn yr haf."
[No title]
Jack Skulker (o gymeriad amheus) A jedr-- wch chwi fy helpu 1 fyned yn mlaen ar hja.y ff°Gwr Panteithin (a cb: yn r&iwvm wrth el 'aw): Medraf. Gollyngaf y ci yma atat, os myni.,
PWLLHELI
FFAIlt WYL IFAN.—Cynhaliwyd y ffair flynyddol uohod ddtydd Llun. Ychydig o a;nifeiliaid .dd:a,eth i'r ffai'r ac, nid oedd y prisiau mor uchel ag vn ,y ffeiriau blaenorol. PLESERDAITH. Ddydd Lan b-ti cym- deithas lemydidol yr Eglwys aim bleeerdaith Jng Nghlymwg. MEWN DYLED.—Y"mddengvs fod Cym- deitiha.s Ymdreoh Gristionogol y Gwyr Ieuainc wedi m}ned i 150p o 'ddyied wrth ddturparu ar gyfer y milwyr ym. Mhwllheli, Poirth- nsadog, a Criccieth. Mae Dr Wynne Griffiths (Caideirydd y Cyngor Sir), Dr. R. Jones Evams IMa-cr), Pwllheli, a h. Own 'Owem, rheol- ;wr ariamdy y De a'r Gogledd, yn gwneyd apel am gyfraniadau i glirio y dkiiyled. FFARWELIO A'R MILWYR. Ddvdd Iau cynhaliwvd ohwareuon yn y dref er dydidori'r milwyr cyn eu hymadawiad. Lily.wydawyd y gweithrecliadau gan Dr. R. I imes Evans (Ma<er), pryd y gweithredai -Air. SelLicJv Davies fel vsgrifenydd a Mr. W. Wviine Owen yn drysorydd. Caed cystadleu- OIl niew,ii, nofto a rhwyfo yn y boreu ac mewn tihwaneaion. yn. yr a,dlo"nfa yn y prydfnawn, ac yn y Neuaod4 Dreiol yr hwyr caed cystadleu- on mewn paHio, etc. Caed anerchiad gan y Maer yn cynwys cynghor ion buddiol i'r mil- wyr, yn cael ei ategu. gan Mr. W Cradoc Davies. Cyflwyiuvvd y gwobrwyon gan Mrs. Jones. Evans (y Faetfesj.