Papurau Newydd Cymru

Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru

Cuddio Rhestr Erthyglau

29 erthygl ar y dudalen hon

... HWYL A HELYNT YNYS MON

Newyddion
Dyfynnu
Rhannu

HWYL A HELYNT YNYS MON (Gan Gwynfrig) Ffermwyr Mon a Phris Ymenyn Cyfarfod Brwd yn Llangefni I Mabwysiadu Cynllun Newydd o Brisio Er's yspaid maili oeirf aui'r-cjdioiii^vydd •diviawi- ym mhlith umaethwyy ilon oherwydd y drefn o brisio ymenyn ym marohna-d Llan- gefni. Yn ddiweddar, aetti y pris ised, a 10c y pv.'ys, a deailid y gwert-lud ef yr un wythnos am Is 4c, a rbagor yn ai*d*i<loedd ■phwareli Arfon ac vn nbrefi minion y mor. .Gymainib y cyffro achly'surwyd i'el yr vsgrif- enwyd yn helaeth i wasg y sir ac y rhoed svlw «ivbenig i'r mater g::w gwigihenau Cym- deithas {jenedraehol _yr Aniac,tliNvvl-. Eft'aMh hyn ydoedd i ganghen oanoibarbh Mon alw cyfarfod cyhoeddus yn Llangefni ddydd Ian, :.c antvnych y caed cyfarfod mwy brwd a. tww. Yr oedd y neuadd yn orlawn, ac heb. law prif ffermwyr yr ynys ceid torf o'u gwr- .,agedd a'u merched yn amlygu y diddordeb dyfnaf yn y drafodaeth. Ar ol I Mr. D. Lloyd Jones. Green Farm, JJodffordd. ysgr-iu'enrdct y Gymcterthas, eg- luro yr amgyichi; ictau fUll achlysur galw y cyfarfod a datgan. y te;!nii.id yn gyhredinol iod angen diwygiaa, cymerwyd y itywydd- iaeth gan 1r. J. Rice Thomas. Bodeilo, lilanddyfnan. Sylwod-d. fod ami gais wedi .,ei wneud o dro i dro i n;ewicl y trefniant artnheg ac anfoddhaal o adael i r maelwyr tenderfynu pris ymenyn a, ddvgir i'r Jarch. ired. Pe coid mercheu v Sil i sefyll wrth eu basgedi a h&wiio yr hyn syud gyfiawn. yn lie ymostwng i ewyllys y maelwyr, buan y penderfynid v pWDe er budd ac olw i'r cyn- yrchvdd a'r gweilthwi\ Cvfeiriodd at was- ■anaeiii Mr. 0. Caerwyn Roberts yn ei ys- grifeai i'r wasg, yr hyn a-barodd gymiai y cyfarfod yn ol .ei awgrym. a hyderai y ceid h- flrvytb iWwy ymgynghoriad la, 'chyiiweilth- -rediad Yr oedd yn llawen ganddo weied y iath dorf wsdt vmgYJluJ a'r fath frwdfrvd- cdd yn ffynnu. Mr. 0. Caerwyn Roberts a alwyd i gyntaf. Sylwodd fod pwne yr ymenyn 'yn ean.tr a. dwin, yn effeithio ar fuddiant ac ar fywyd Ynys Mon i raddau heiaebh. Y fair r, agwedd zrbenig ddylai gael ystyriaeth y | cyfarfod o berthynas i ymsnyn ydoedd ei f fonis. ei a,nsr.wd.d. a'r dull o'i farchnata. Nid | oedd uiidyn. na chydnabvddai fed v "sefyllfa bresennol yn anfoddhaol iawn, ac nis ga,"lai beidio bod felly tra yr oedd v fath anhegwch yn bodoli. Yr oedd pris ymenyn yn dibynu ar ei ansawdd, ar faint y cyflenwad ar faint y gal wad, ar brisl,,au buchod, ar brisiiiu porithiant, ar amgvlchiadan neillduol yr ar- daloedd y cynyrchir ac y gwerbhir ef, w ar iaint y gystadleuaeth rliyngddo ag ymenyn gwledydd eraill. Rhaid ystyried yr boll bethau hyn i sicrliau prisiad teg Iro'n gym- ■erad^vy i'r prynwr a'r gwerthwr. Yix oedd K-nsawdd ymenyn drachefai yn dibynnu ar cgyflwr y beudai a'r llaetkdai, ar gyflwr y OorEa. ac ansawdd a swm y poi-thiant a roddiv J i'r buchod. ar v dull o arm é), chadw ymenyn a IIaetth. ar faint y lleithder, yr baien a'r n,- ^a.nsoddau eraill a'i .cyfansodda, (:,1' ei IIw. ei ';flaes, ei faeithlonrwvdd a'i barhad. 0 ys- ,a z lyried ansawdd yr ymenyn a. ddygid i farch- nadoedd Mon. cydnabvddid- fod v gore yn gyfryw nad oedd ei well yn y bvd ond ceid ynieiiyn arall heb fod cystal, a pheth ymenyn oedd yn warth ar y sawl a'i cynyrchai. Clywodd ef (Mr Roberts) amaethwr yn honni iddo weled ymenyn mewn marchnad na fuasai ef yn ei ddefnyddio i iro olwynion ei droliau, ac yr oedd gan v siarad- wr vn ei feddiant lythyrau- yn ha-eru y dylai rhai merched ciliwysu llawer mwy wrth ei drin, a phe gwnaent na chywilyddient ei ar- ddel yn eu basgedi ar ddydd y farchnad. Yn siery yi, oedd He i wella ansawdd ynienyS Mon, ac yr oedd cymeriad da y merched yn dibynu i raddau ar y modd y trinient ef. Tra na cheid ond swllt am ymenyn gore a yr vn- y rhaid oedd talu swift a grot y pwys am ymenyn gwledydd eraill, oherwydd fod hwnw un unffurf ei bris, ei flas a'i ansawdd. Yn Llangefni telid yr un bris am bob math o ym- enyn, yr hyn oedd yn annheg a cbynyrchwyr yr ymenyn gore. Pe yn bosibl dylid cael trefniant i raddoli yr vnieiivii-v ,zNva-el, y gwen. a'r goreu, a'r pris i gyfateb i'w an- sawdd. Yr oedd y dull o farchnatta yn an- foddhaol iawn hefyd. Caflai y maelwr roddi a fynnai am dano, ac yr oedd v cyinvyshydd aIr bwytawr vn hollol at el drLt,aredd. Rho- ddai y maelwr y pris isaf i'r ffermwr a chodai y pris uchaf oddiar y bwytawr, gan dolli dau ddosbarth i'w elw ei hun. Yr oedd y maelwyr yn anhebgor i farchnad, o bosibl. dan yr a ,IvlcliiadiLi presennol, a dylai y maelwr dderbyn pris fyddai'n ad-daliad teg a rhes- ymol iddo am ei draul a'i drafferth. ond ul ddylai amddifadu y cynyrchydd o'r hyn oedd deg iddo am ei draul a'i lafur yntau. Yr «edd ef (y siaradwr) yn hollol argyhoeddedig nas gel!id' graddoli ymenyn yn ol ei ansawdd beb °sefydlu ffactri mewn canolfan i ddwyn ymenyn iddo, i gael ei brofi a'i adosbarthu gan wr hyfedr neu ^ydgymysgu yr ymenyn fel v gwneir yn yr Iwerddon, Holland, a Ileoedd eraill. Ond yr oedd amgylchiadan'r deyrnas ar hyn o bryd ac amgylchiadau arbenig Mon yn gyfryw, fel na ellid myned i'r draul fawr o! drefnu. sefydlu, ac arclygu ffactri gydweith- i redol yn bresenol. Dyna farn gwyr oedd wedi rhoddi ystyriaeth ddwy i'r mater, gy- da'r rhai yr vmgynghorodd y siaradwr. Gan llyny, evinhellai co' y cyfarfod i fabwYFiadu cvnliun "syinl i sicrhau mwy o foddlonrwydd •vn y prisiad, sef trwy i amae-hwyr yr ynys benodi tair o ferched" ar ei rhan, i gyfarfod tri maelwr ac i Gynghor Liangefni nodi ca- deirvdd. y saith i gyfarfod bob wythnos i Ibenmi y pris, a'r pris i gael ei hysbysu yn y farchnad bob dydd Ian. Mr. T. Pritcliard, Llwydiarth Esgob, a -amiygodd ei gydsyniad a sylwa/iau Caerwyn. Yr hyn achosai y dyryswch mwyaf ydoedd yr amrywiaeth ansawdd yn ymenyn Mon, ac yr oedd vr amrywiaeth hwn yn peri mai an- hawdd ydoedd prisio yn de, Ond nid oedd f. xheswrn" na thegweh mewn gotyn am yr un pris am ymenyn da ac ymenyn gwaelv Yr oedd gai/y Cymi-y lawer i'w ddysgu oddiwrth genedloedd eraill" yn y mater hwn. Credai y byddai awgrym Caerwyn parthed -9 Nv y. I g,) r prisio, yn cynrychioli y ffermvv-yc, y mae»wyr, aIr cvhoedd yn gwrs priodol iawn. Y Mil. Stapleton Cathou, Liv/yn On, a syl- wodd ei fod er's blynyddau wedi ystyried pa fodd i wella y farchnad yru«- ym Mon. ac nid oedd yn gweled y gellid ucrhau gweliiaflt trwyadl heb sefydlu ffactri riau ganolfan i dderbyu a dosbarthu neu gymysgu yr ymen- -yn. Dyna yr unig fodd i v/ella ei ansawdd a i gael yn unrfurf fel ymenyn gwledydd eraill. Ond rhaid fyddai gwellai llawer ar feudai a llaethdai Mon i sicrhau ymenyn fel y dy- munid. Credai ef mai mantais fawr fyddai i ffermwyr beidio cynyrchu yrcenyn o gwbi ■eithr'ymroi i gvnyrchu caws.. Mr." Griffith, Nantyfran, a gydnabyddai tod' t y materion dau sylw yn eang a dyrus. ond £ credai mai gwell fyddai i'r cyfarfod geisio f gweithredu ar lineflau syml yn ol awgrym > Caerwyn,. C-im y llwyddid gydag iinrhvw gy gwrs rhaid oedd i'r ffermwyr fod yn unol ac yn deyrngar i'w gilydd. W < Mr. Edwards, Halogwyn, a sylwodd mai gwerthu llaeth ac nid cynyrchu. ymenyn oedd vn talu oreu iddo ef. Y cwesbiwn o raddoli ( ymenyn yn ol ei ansawdd oedd yr anhawster ? mwvaf wrth bennu ei bris, ac nid oedd aw- r orvui Caerwyn yn ymwneud a' rpwynt hwn r., 'Ond credai fod v cwrs a gymhellid ganddo yn werth rhoddi prawf arno, a chynygiai fndw y .• cyfarfod yn ethol tair o ferched i gynrychioli y ffermwyr, yn gwahodd y maelwyr i ddewis tri i'w cynrychioli hwythau, ac i Gynghor Llangefni ddewis un ar ran y eyhoedd i ly- -wvddu dros y pwyllgor er penna y pns. Caed rhydd-ymddiddan bywiog wedyn. ac yr oedd pwvslais arbenig yn cael ei roddi ar ( i ferched sefyll wrth eu hasgedi yn y farchnad < fel ffordd effeithiol i sicrhaa pris teg am e'l hymenyn. Cymhellai Mr. Mackenzie, o. ffi ?m Mri. Pritchard a; Mackenzie, Barifcor, y o "V "werthu pob peth yn y farchnad trwy arwerth iaiit. Gvvneid hyny gyda llwydd ac. elw mewn rhai rrrarebnadoedd, ac yr oedd yn barod i dalu traul y neb a ddewisid i Wrecsam neu Ie arall i weled y modd y gweithredai cwrs felly. Parad oedd y Mil. Cathou i dalu cludiad un arall fel y byddai dau yn gymdeithion ar y daith. Rhoed cyfle i'r maelwyr ddatgan barn, ond ni ddaeth yr un o honynt ymlaen. Eiliwyd cynygiad Mr. W. Edwards, Halog- wyn, a mabwysiadwyd ef trwy fwyafrif. Ceid cynygiad hefyd gan yr ysgrifenydd i ohirio penderfynu am bythefnos, ac eiliwyd hyn, ond y cyntaf a orfu. I BRAWDLYS CHWARTEROL MON. Cvnhaliwyd Brawdlys Mon ym Miwmaris, ddydd Mercher, y Mil. Lloyd yn llywyddu dros fainc fechan. Nid oedd un achos o I drosedd i ddod gerbron, a chyflwynwyd men- gwynion i'r Cadeirydd gan Mr Trevor ar ran yr Uchel-Sirydd. Yr unig waith oedd ethol" Mrv Pearson yn lie y diweddar Mr. T. Forcer Evans fel ymddiriedolwr elusen yng Nghaelgybi, a chadarnhawyd cais (gynghor ( Caergvbi i newid cwrs llwybr neillduol yn y j lie hwnw. Aed trwy yr holl waith mewn chwarter awr. ] CYMANFA ANNIBYNWYR MON. < Bu tyrfa fawr yn Amlwch ddydd Mercher yn mwynhau pregethau v Parchn. Elved Lewis, Llulldain; Peter Price, Rhos; J. J. Williams, Pentre, a Gwilym Rees. Yn yr uo dref ddydd Mercher nesaf cvnhelir Sasitfri Methodistiaid Mon. < BYREBION. Agorwyd iechydfa newydd Llangefni, ac y mae nifer o gleifion dan driniaeth yno eisoes. Miss Williams, o Gaernarfon. yw'r arolyges. Mae ym mryd Cynghor Llangefni i adgy- weirio a gwella y farchnadfa i fewn ac allan.

GOHIRIO HYD AR OL Y RHYFEL.

I MENYG GWYNION ETO.

Family Notices

HYN A'R LLALL am y RHYFEL…

/OHWILOO

. LLANGERNYW

LLANBERIS

FFESTINIOG A'R CYLCH

PENMORFA

EDEYRN

PORTHMADOG

FOURCROSSES1

RHIW LLEYN

.LLANGYBI

I LLANAEL HAIARN

NEFYN

ABERSOCH

TALYSARN AU

CRICCIETH

IABERDARON

NANTLLE A'R CYLCH

PWLLHELI

Advertising

CLWTYBONT

ABERMAW

GWYNEB TLWS .

[No title]

PWLLHELI