Yr Herald Cymraeg

"0 Enciliad y Rwsiaid Llwyddiant yr Eidaliaid TREM AR Y SEFYLLFA Gyda goLwg ar enciliad y Fyddin Rwsiaidd ni raid cymeryd golwg rhy orudd ar yr amgvlchiacfeu. Encilia y Rwsiaid yn drefnus, a phan gant ddefnyddmu rhyfel dia.u y bydd iddvnt hyrddio y fyddin elynol enfa;wr yn. ol, gyda ehollediotn- trymion. Y mae yn amlwg, hefyd, a cliymei-yd golwg gyffredinol aa" bethau fod yn: rhaid 1 r gel- ynion grynhoi csu galluoedd mewn tri cyf- eiriad. Yn erbyn Ffrainc, Prydlain a Bel- o-ium Yn eiJbyii vr Eidal, ac yn erbyn Riwsia. Nis gallant yn awr, fel cywt, newid eu byddinoedd o un lie i'r Hall. Yn ystod yr wythnos syrthiodd y Rwsiaid1 yn ol yn Galicia, a.r ol brwydro dewr o'u tu. Groeswvd vr Afo-n Dniester gain y fyddin Almaenaidd (o dan arweiniad V Olii Linsen- gen). Addefa yr awduidodau Rwsiaidd fod yr Almaeniaid wedi bod vn llwyddianus yn y frwydr fu rhwng ffynonellau yr afonydd Vapry a Bug. Fodd byna.g aflwydaianus fu eucais i daftu y IRwsiaid enciliol i an- rthefn. I'r gwrthwyneb, dioddefasant golledion enfawr eu bunain. Yn ystod brwvdr Ivrtgesol rhwng llongau Almaenaidd a Rwsiaidd ym Mor y Baltic darfu i long torpedo Almaenaidd claraw m wn, a suddo. Yn ol newvd'dion dydd Sadwrn ymddengys fod brwydro caled yn cymeryd He rhwng yr Almaeniaid a'r Rwsiaid yn Galicia. Cymerodd y Rwsiaid 1,000 o'r gelynion yn garcharorion. YR EIDALIAID. Parha.u i fuddugoliaethu y mae yr Eidal a d-isgwylir newyddion da o'r cyfeiriad yma yn y dyfodol agos. Yr wythnos ddiweddaf cymerodd yr f-idftl- iaid dref CLstclnovo, a ryr Afon Isonezo, a, dim ond 22 milld-ir o Trieste. Dydd Mawi-th darfu i awyrenwyr Ffrfengig ollwng ffrwydbelenau ar adeiladiau awvr- eniau "Almaenaidd yn Friedrich Shafen. Gollyngodd un wyth ffrwydbelen gan wneuthur difrod mawT ar y Zeppelins oedd- ynt vn yr adeilad. Dydd Sadwrn tanbelenwyd Zeebrugge gan aiwyyenwyr y Cad-fyddinoedo. Daw newydd o Amsterdam i'r perwyl mai digon gwir yw yr haeriadau wneir fod aar- ciharorion Prydeinig yn ca-el eu camdrin vn yr Almaeni Cymerir meddygon oddi- wrthynt pa.n air ganol trin eu harchollion, a gadew.ir y cleifion i ofal gwIadwyr di- brofiad. YMGYIICH Y DARDANELLES. Dydd Iau cyhoeddvvyd adroddiad oddiwrtih Syr Ian Haini 1-ton, penaeth y fydd' Rryd- etinicr ym y DaTdanelles. Hysbysa y cym- arwvd amryw o ffosydd yng Ngwddfdir Giallipoli. EnilkxM y Prydeinwyr fuddugoliaeth fawr yn Gallipoli, sef cymeryd Achi Bab], He uchel, i'r dwyrain o Kritbia. Desgrifiwyd y llehwl1 fel "Gihraltar ibychan. _er dangos mor gadai-n ydoedld ac mor anhawdd ei gymeryd. H Dydd Mercber. pellebrodd Arglwydd Kitchener ei longyfarch.iadau i r fyddin Brydeii"! I. £ 5 fu vn tud-dugolia^thus CTR SBJIO- oedd vr Almaeniaid yn Bukoba. i r gorllew- in o LN-n Victoria Xayanza, yn Aniica. Da.e-th adgyfnerthion i'r g-elynion ac yin- laddasant vn dda am beth amser, ond yn y diwedd flwyr jorchfygwyd fhwv gan eu cyimervd ar ffo. 0. Cafodd' y rhyfel-Iong fechan Brydleinig "Ligbtning," ei niweidio ar yr arfordir dwyreiniol. Y mae 14 o'r dwylaw ar goll. Yn ystod yr iwytbnos ddiweddai darfu i gyohod tansuddlawl Almaenaidd sudklo amryw o longau pysgota, marsiandiol, etc y bwvsicaf oedd yr Armenian (Leyland), ,hanes yr bon a geir mewn colohi arall. 0 0 0

DIWEDDARAF Hvslbvsir vn awr yn swyddogol fod rbyfel- long Germanaidd, 13,200 tuneil wedi ei haxfo,i a gynau 11 modfedd. wedi ei suddo can sudd-long yn perthyn i R.wsia yn y f rwyd-v jvinerodd le ym Mor y Baltic ddydd Gwener rhwng xhyfel-longau Rwsta a'r Almaen. L j t Mae'r Almaenwyr hefyd yn cydnabod iddyni golli yr Albatross, minelayer arall berth- ididynt. Edrydd neges Almaenaidid nos Sul ddarfod i nifer o awyrloagau yr Almaen ollwng ffrwydbelenau ar gaerfa yn Harwich ddydd Sadwrn, ac hefyd ar adra,n o destroyers. Mae'r Italiaid yn parhau i «rwydbe,enu Malborgbetto a GTedil Pass. Darfu iddynt hefvd ddal yr vroosodiadau a sttaaed arnynt ar y Car si que Plateau yn llwydd- iarius i%wn. Ar vr Isovizo diarfu i fagiiehvyr yr Eidal- iaid ymosod ar bentref o'r enw Kortniza i'r dwyrain o Plezzo.

MESUR COFRESTRU Yr wythnos ddiweddaf, cyflwynodd Mr Long Fesur Cofrestru y Llywodraeth yn Nhy'r Cvffredin. Dyma'n fyr ei gynwvsiad — Rhaid i bob person, yn fab a merch, o 15 i 65 mlwydd oed, gofrestru. Anfonir papur cofredtim i bob ty a rhoddir tri diwrnod o amser i'w lenwi. Gofynir iddvnt, yn y papur cofrestru, roddi ychydig o fanyhon am danynt eu hunain, megis eu boed, eu galwedigaeth, ac a ydvnt yn barod i ymwirfoddoli i fyned i weithio neu gymervd lie y rhai svdd yn gweithio, «r cael dafnyddiau rhyfel allan. Os na lenwir y papur, neu os llenwir ef yn anghywir, gosodir dirwyon trymion ar y rhai fydd yn euog o hyny. GWAITH I ATHRAVVON. Awgrymodd Mr. J. R. Hughes, yn Nghng- df Sir Gaernarfon, ddydd Iau, eu bod yn gwabodd athrawon y sir i helpu gydf-r gwaijth fydd ynglyn a'r Gofrestr Genedlaetb- ° Dywedodd' Mr. H. Pritchard nad oedd gan y Cyngor Sir ddim i'w wneyd a chofrestru enwau. i r Cvtunaii Mr. J. R. Hughes y dylid apelio 4 athrawon, dyniona merched i gynorthwyo gydag unrhyw waith angenrheidiol. Awgrvmodd Mr. Robert Roberts y dyEd gwahodd siopwyr a'u cynorthwywyr i gy1* orthwyo ar haner gwyliau. Penderfynwyd gofyn i'r athrawon gynorth- wyo.

COLLEDION Y GELYN YN AGOS I SAITH MILIWN. Yn ol gohebvdd v Dailv Telegraph." yn Paris mae coliedion y gelynion fei y ganlyn hyd Ebrill 25ain :— Lladdwvd Clwvfwvd Carcharofion. Yr ElJmvn 1 (,36,000 1.880,COO 49!>.000 Yr A-wstriaid 870.000. 885.^00 fPn rv1'Î Y Tyrciaid 110,000 140.000 So.OuO 2,616,000 2.905,000 1,395.000.

DAMWAIN MEWN CHWAREL Ddvdd Mercher tra'n dilyn ei orchwyl yn I Chwarei Dinorwig cyiarfvddodd Mi'- Owen Parry, Brynsiencyn a -l.Tnvvain ddifnfol. Gwasanaethai) ar un o'r peirianau sydd yn y chwarel. Ddydd Mercher digwyddodd i un o'r gwageni droi a chafodd yntau ei wasgu. Bu mewn cyflwr difrifol iawn am beth imser, a symudwydi ef i ysbyttv y chwarei. Nid yw Parry ond bachgen Idwy a'r byratheg oed. Mab yw i Mr. Parry svdd vn arddwr gvda'r Parch. J. Williams, BryTLient-yri. Deallwn ei fod yn graddol wella.

HYN A'R LLALL AM 1 Y RHVFEL Darfu i aelodlau,Cyngor Plwyf Suniningdale benderfynu oasglu o dy i dy at Gronfa y jrroes Goch. Penderfynodd Un-deb Mwnwyr Sir Gaer fuddsoddi"50,000p ym Mhenthyciad Rhyfel y Lly \v od-raet h. Y mae cyf&nrif C'ronfa Tyw-ysog Cymru yn awr yn £ 5,243,000. Rhanwyd mewn cym- ortlhi, y swm o £ 2.265,000. Nid aeth glowyr De Cymru ar streic. Pen- derfynir pwnc y cyfloga-u gaai Lywydld Bwrdd Mjas«naclh. Hysbyswyd, nos. Sadw,i-n,. fod y Cadfridog Prydtoinig, W. Scott-Mo-ncrieff wiedi ei ladd yn y ifc,i wydiro- yn y Dardanelles. Ar Mehefin 28aui da.rfu i gwch tansuddawl Pryd'e-inig s udklo- llcvng Dyrciaidd, a gariii filwyr, ym Mor Marmora. Casglwyd 20,000p -at y gronfa er cy north- wyo imorwvr Prydiaiin ddioddefant oddiwrth y rhyfel. Oyfrainodld y Brenin lOOp. Yn Barrow, dirwywyd efrvdydd Chineaidd o'r enw Ying Lu Lee, i 20s a'r cost-a-u am fod mown lie gwahaididedig; ihe'b ganiatad. Ddydd Iau, daa-fu i awyrenwr Ffreingig yn yr rwer Adricaitic daftu dwy ffrwydbelen o 50 lla-th o uchdier ar gwc'h tansuddawl Awstriaidd. Credir i'r cwch suddo. Dyw^dir y bydd i fasnachwyr America o-vmervd crwarth 200,000p o Fienthyciadau Rhyfeil Pi-ydain. Y mae Mr. -h P. Morgan, y iriliwnaer, yn flaenllaw gyda hyn. Hyfbysir vn awr fod yr Is-gadben yr An- rhydteddus A. G. S. Douglas Pennant (eti- fedd Ystad v Penrhyni) wedi ei ladd yn Ffrainc. Yr oedd enillian ibanciau Lerpwl, eir gwaeth- af y rhvfel, am yr hanen- blwyddyn diweddaf yn £13.1,353,.)96, 0 ï gymharu a £ 124-327,629 z, yr u»n -cyfnod y llyned'-d,—i'hago-r o £ 8,000,000. Oiherwydd y rhyfel y mae "cig ca;th" wedi codi o lc y pwys i 3jC y pwys. Y mae hyn ohierwvdd fod, cynifer o getfylau wedi en ban fon i faes y gad Yr wythnos ddiweddaf IrhocFdood y iB-renin Groes y V.C. a.r fynwes Corporal Edward Dwyer. Llongyfarchwyd efyn galonog gan y Brenin. Pertbyna Dwyer i r East Surrey Regiment, ac nid yw ond 18 mlwydd. oed. Mewn eiop ffrwythau yr oedd' cyn ymuno. Cafodd, y Y.C. am ddal tfos ym Hill 60 ei hun nes y daeth adgyfnerthion. Clywir llawer o son am golledion y Cad- fyddinoedd. Dyma golledion v gelynion bvd yU hvn i fvny i 25ftin ■. Alims€ni3.iQ» Llaiddwyd," 1,636,000; clwyfwyd, 1,880,000 carcharorion, 490,000. Awstriaid: Llaidd- wyd 870,000; dLwvfwyd, 885,000; caicbar- orio'n, 81)^000. fTvrciaid: liladdwyd, 110,000; clwyfwyd, 140,000; carcharorion,- 95,000. >i £ jwvddioiu o Holland o. edrydd fod cwch tan&uddawl Almaenaidd- wedi ei sud'do yng moenau yr Afon Ems. Credir mai yr L30 yd.yw y cwch. Gorwedda rhwng Ynysoedd Rottuan a Borku-m, mewn 20 llaith o ddwfr. Credir gellir codi y cwdij ond y bydd i'r dwylaw fva-u cyn y gellir eu hachub. Dywed tansuddwytr -ae<t'hont i lawr fod tri o a* criw eisoes wedfi marw. Yn North Shields yr oedd' amryw o wragedd pysgotwyr wedi myned i alar- wisgocdd ar ol eu gwyr, a dybient a fuont foddi ym Mor y Gogled-d, ar ol i'w llongau igaiel cu suddo ga.11 tgychod tansudkl-awl Al- maenaidd. Cafodd rai ohonynt arian mar- wolaeth o gwmn.rau yswirioL Yn awr daw y newydd fod ugeiniau ohonynt yn garcshiar- orion yn yr Almaen. Y diweddJaf i gael y V.C. yw Lance-Corpl. Leonard James Keyworth (County of London 'Regiment). Dangpsodd wroldeb mawr yn ystod y brwydixv yn Givenchy ar Mai 25 a 26. Ar ol i'w gatrawd orchfygu yr Almaeniaid ymli-diwyxl ar eu holau gan 75 ohonynt gyda ffrwvSbelenau. Allan 0'1' 75 naill fe laddwyd ,neu fe glwyfwyd 58. Darfui i Keyyiorth isefyll wrth besn ffos Almaenaidd am ddwy awr to-un daftu oddeutu 150 o ffrwydbelen au i'w canol. Nid oeddynt ond ychydig latheni oddiwrtiho. Tiriogaothwr yw, 24 mlwydd oed.

GWElTHWYR Y CYNGOR SIR Awgrymu Codiad yn eu Cyflogau Ddydd Iau, mewn cvfarfod o iGyngor Sir ArfoEL darfu i Bwyllgor* y Surveyor, gymer- a-iwvo fod holl ddynion y sir sydd yn gweith. io ar y ffvrdd yn cael 28 o bonus yn ystod y rhyfel, i ddechreu y mis tal cyntalf ar ol y laf o Orphenaf. Yn ol adroddiad y Pwyllgor i.rL%u,il yr oeddynt hwv wedi gohirio y malter, ac fod y Surveyor yn y cyfamser i wneyd adroddied o berthynas i nifer gwas- anaeithvddion y Cyngor a fua&ent yn derbyn bonus, a beth hefyd fuasai yr ychwanegiad hwn yn er olygu. Cynygiodd Mr. Griffith Roberts fod v dvn- :on yr oedd v Surveyor wedi gwneyd adrodd- iad am danynt, i dderbyn y bonus, oherwydd yr oeddynt yn eii deilyngu. Dywedodd y Parch William Morgan, wrth eilio nad oedd ef yn dvmuno siarlad i'r gall, ery," ond yr oedd costau byw wedi myned i fvny ac yn effeithio yn ddifrifol ar v dts- bartb gweithiol. Fel mst-er* o ffaith yr oedd v Cyngor Dosbarth o'r hwn yr oedd d ya gysvlltiedig. yn talu yn well i'r dynion nag oedd v L'vngor Sir. Dywedodd Mr. Jones-Morris fod y Pwyll- gor Arianol wedi eu hvsbvsu v buasai y gost Iv 'I golvgu tua. 2,000p yn v flwvddyn, ond yr oedd hyn yn cynhwys is-gontractors, yn ogystal a'r dynion sy'n gweithio ar y ffordd. Dywedodd Mr. Willism Roberts, Aber, na di,v"a,talu y bonus ond i weithwyr rheolaidd y Cvngor, a dye ion nad allent ymrestru yn y fyddin. Dvwedodd Mr, O. T. Williams y. buasai ychwanegiad o 2s yiig nghyftogau y gweith- wyr rheolaidd yn golygu cost o 1,WGP. Dywe-iodd lr. Isgoed Jones fod dynion ereill yn teimlo yn fii-wr droo y gwerthwyr, ond nid oeddvrat yn siarad i'r e'l -Jer Yr oedd ef am writhwynebu gwneyd yr ych- wanegiad hyd nes y caent adrod-diad y Sur- veyor. Mr. Griffith Roberts: Y'r vdych yn pleid- eisio i wario rhai cannoedd o buainaiu pan y mae dvledswyddau arbenig yn .eisieu, ond pan y mae pobt y dotsbarth qweithiol yn myned i gael ystyriaeth yr ydyrh ar unwaith yn gwrthwynebu. Mr 0. T. Williams "7.. wyf yn gwrth- dvstio yn gryf yn erbvn i'r un aelod ddweyd ein bod yn gwrthwynebu'r ychwan- egiad am ei fod yn dwyn cysyiltiad £ -r gweithwyr. Yr oeddynt oil yn cydymdeimlo a Wedi nleidleisio vr oedd y mwyatfrif o bfyd eohirio'r mater hyd nes y ceid adroddiad llawn a manwl cran y Surveyor.

CYMDEITHAS MAMAETHOD GOGLEDD CVMRU Gwneir apel daer am arian ar ran Pwyllgor Gweithiol Cymdeithas Mamaethott Gogkdd Cymru, gan Mr. W. A. Foster, yr hwn sydd wedi cael ei benodi yn ysgrifenydd arianol an- rhydeddus. Gwneir yr apel drwy nifer o dafleni dyddorol, ac yn eu plit-h y mae dwy drialen wedi eu harwyddo gan rai o bobl mwy- af iiunabyddus Gogledd yn dweyd eu bod yn. cytuno a'r apel a wneir am ragor o arian. Yn ei lythyr dywed Mr. Foster "os yw gwaith y Gymdeithas i fyned ymlaen yn gyson bydd raid cael agos i L600 yn ychwanegol o danysgrifiadau blynyddol. Aiff yr holl arian a gesglir yn uniongyrchol i'r Gymdeithas gan v tyfren;r tuag at y costau gweithio. Ni fvdd vr un cvfrania dyn rhy fawr na'r un yfraniad yn rhy fychan.

CYNGOR DINESIG BETHESDA Gohirio wedi Siarad am Dair Awr a Manner — ,Cyflwr Difrifol yr Ardal Nos Wener cyfarfu'r Cyngor, dan lywydd- iaeth Mr David Llewelyn, ac yr oedd yr ael- odau ca-nlynol yn bresenol 3lri D. Peruant Evans, R. 0. Williams, John Roberts, R. B. Evans, William Jones, W. Parry Wil- liams, Evan Evans, Jeremiah Thomas, John Hughes, Ellis Owen, yr Arolygydd (Mr H. H. Davies), a'r Clerc (Mr D. G. Davies). Rhoddodd Dr. Travis ei adroddiad i'r Cyngor o sefyllfa ieehyd yr ardal. Yr oedd y genedigaethau ar gyfartaledd y flwvddyn ddiweddaf yn Uai nag a fu er's rhai blynyddau a'r marwolaethau yn uwch. Yr oedd lleihad ym mhoblogaeth yr ardal o bobl ieuainc yn gyfrifol am y blaenaf a chymaint o hen bobl yn y cylch yn gwneud cyfartaledd y marwol- aethau mor uehel. Darllenwyd ysgrifenrwym y Cyngor giiu y Cadeirydd, ac awgrymwyd gan Mr R. B. .Evans fod cofnodiad i'w roddi am dani ar y cofnodion. Gofynodd Mr W. H. Jones, Gerla-n. am ilenwad o ddwfr i'w gae yn Hill Street. « phasiwyd iddo gael cyflenwad o ddwfr am swllt y flwyddyn PONT TY SLATERS. Gofynodd Mr R. B. Evans i'r Clere a 6,edd Pont Ty Slaters yn fyw, a dywedodd y Clerc fod y bont yn fyw o hyd, a gofynodd Mr Evans a oedd rhywbeth yn cael ei wneud i'w bywhau, ac atebodd y Clerc nad oedd am tarv ar hyn o bryd. Darllenwyd adroddiad o ehisenau Plas Ofa a Mrs Catherine JrAtes,. ac ar gynygiad Mr R. B. Evans, yn cael ei gefnogi gan Mr Evan (Evans, pasiwyd i'r Clerc gymeryd copi oliou- ynt cyn eu trosglwyddo yn 01. Ynglyn a'r gwait<h o dorri cerrig at was- anaeth y Cyngor, dywedodd yr Arolygydd fod dynion yn brin oddieithr henafgwyr, a dywedodd Mr Jeremiah Thomas fod yn yr ardal ddigon o'ddynion yn gweithio purn" diwrnod a buasai llawer ohonynt yn falch o gael gweithio diwrnod rhagor, a phenderfyn- wyd anfon cais am enwau dynion sy'n awydd- us am waith gan y Cyngor. Gofynodd Mr Thomas Evans, Pant Farm, i'r Cyngor adeiladu mur i'w gae ger Frors- deg, rhag digwvdd niwed i'w anifeiliaid. Cyn- ygiwyd gan Mr R. O. Williams, yn cael ei eilio gan Mr R. B. Evans, i ohirio'r mater am fis, a phasiwyd hyny. GORMOD 0 SIARAD. Darllenwyd llvthyr oddiwrth Mr W. H. Jones, Gerlan, yn gofyn i'r X'yngor adeiladu mur ar ran o'i gae sydd yn Upper Hill Street. Cwynai Mr R. 0. Willianls nad oedd yr A; olygydd yn dweyd yn ddigon eglur pea le yr oeddis i adeiladu y mur, ac atebodd yr Arol ygvdd mai siarad gormod yr oedd Mr R. 0 Williams pan ddarllenwyd y cais, a-c yn 11)11 cytunai Mr William Jones fod gormod o siar- ad o lawer yn y Cyngor a rhy fychan o waith. Yr oedd Mr Irving, y Gasworks, wedi cael ei alw i ymuno a'r .fyddin, a darllenwyd llvth- yr oddiwrtho yn gofyn iddynt fel Cyngor ganiatau i'w. wraig a'i blant gael aros, yn y ty. ac hefyd yn gofyn iddynt roddi ei waith yn ol iddo ar ol terfynu ei dymor gyd::r fydd- in. Dywedodd Mr R. B. Evans y dvla-i'r dVIi yma ymgynghori a hwy fel Cvngor ya llanw y papurau ynglyn a'r fvddin.—CynygiwyJ gan Mr R. 0. Williams, yn cael ei eilio ga-i Mr W. Parry Williams, fod y Cyngor yn caniatau cais Mr Irving, a phasiwyd hyny. Gwrthwynebai Mr R. B. Evans am nad y dyn wedi ymddwvh yn deg a-tvnt fel or. Darllenwyd llvthyr oddiwrth Mr W H. Ro- berts, Cartrefle, ar ran Pwyllgor Eghvys Jeni salem, yn dweyd fod y pwyllgor yp a ehais y Cyngor ynglyn a'r dwfr at w:i-i-t ietli yr organ, ond nad oedd v pris fyned vn uwch na swllt am fil o alwyni. Penderfyn- wyd i gytuno a chais v pwyllgor. YMRESTRU A CHERDDORIAETH. Darllenwyd llythyr oddiwrth arweinyad seindorf v 3vdd Batt. R.W. Fusiliers, yn gof yn i'r Cyngor a allent drefnu i'r seindorf al cyngerdd yn yr ardal a.;L-yr 22ain IUif presenol, ac i'r Cyngor ofalu am siand vyr yn y cyngerdd gyda'r anican o greu lirwi't- frydedd gydag ymrestru. Dywedodd Mr Hughes fod vn y Cyngor gyflawnder o ddon dau, ac awgrymai Mr Jeremiah Thomas fod yna gyfle da i rai o'r cyngborwyr 1 glvwed ,eu dawn. Pasiwyd i drefnu popeth angen- riheidiol ar gyfer ymweliad y seindorf. Dymunai Mr D. Pernant, Evans alw sylw y Cyngor at gyflwr difrifol yr ardal v dvd l:ij presenol yn wyneb y ffaith fod ugeiniiu c'r. dynion ieuainc yn ymadael i weithio i leoedd eraill, a-c y dylent wneud rhywbeth i 2adw'r bobl yn yr ardal, a'r ffordd oreu i hyny oeJJ anfon at Mr D. Llovd George i ofyn iddo a ellid ddim gwneud defnyddiau rhyfel ym Methesda gan fod yn yr ardal nifer o adeil- adau a ystyriai ef yn gymwys at waith o'r fatih. Awgrymai amryw o'r aelodau y dylid anfon v,. un pryd at Mr W. D. Hobson a Mr W. J. Parry am mai ar ystad v Penrhvn ac ystad v Cefnfaes y mae'r eyfryw adeila-dau- Yr oedd y Cvngor o'r farn y dylid gwneud popeth er ceisio rhwystroV bobl ieuainc fvnd o'r ardal. Gan fod amryw faterion owysig praill i ddod gerbron v Cyngor, a bod vr aelodau wedi treuro tair awr a t-,aneryda'r materinn itcnod penderfynwyd gohirio'r cyflrl-od hyd nos Fercher.

HWYLAHELYNT YNYS MON (Parhad o tudalen 7.) BYREDION. Ffrvdia cydvmdeimlad v sir a'r Parch R. P. Willisms. Caergybi vn ei alar o farw ei fab mewn yspvtty yn Ffrainc. Fore Gwener, lbddwyl dyn 'ti'wy i graig ,ddislryn arno yn Chwarei Penman. Yn y cwesi ddvdd Sadwrn bwriwyd mai yn ddam. weiniol y bu'r anffawd. Pregethwyd yng nghapel Annibynol Maes- yllan, Llynfaes, nos Iau, gan y PiitrCnn T. Evans, Amlwch, a J. J. Williams, Pentie Rhondda. Oherwydd yrtiadawiad Miss (x\vladys Jones, penodwyd a, giyi,yn i ganu oigan Mori ah Llangefni Miss Hughes. Alma Terrace; Miss Annie Pierce Jones. Preswvli'a: Mr. Price, Swvddfa'r Llys Sirol, a Mr. Owen Junes, Llythyrdy. Ail ag-orwyd Capei J r.,ha nja., 'L":a,nddeu(- sanfc, ar ol gwavi^- tua 500r ar e' adgyweirio. Daeth g-'ir i Fon farvf Mr Gabrie1 Llovd. vn Efrog Newydd, efe vn fab y Gnom.; lech, Llangristioltts, ac yn frawd i'r Parch Thomas Lloyd, Rhostryfan. Ymneilltua Mr. Parry, gorsaif feistr Porth- ae/thwy, ar ol güiiÍU am yr orsaf yspaid 27 mlynedd. Lladdwyd Private H. Owen. Rhosneigr, wrth ymladd dros ei wlad yn Ffrainc, llanc siriol a charedig ydoedd. Nawn Mercher bu aneladd Mr. John Jon^s, Mona bb-enor da yn eglwys Pisga (B.) uvn defnvddiol YN ei ardal Yn Llangefni, ac nid yng N^haera-vlvi ff" v Itrefnwvd ar '>ntaf cvnhcl'V CXTmanfa Ganu Bed^rMw-vr IMon eleni, a Mr. Emlyn Davies, o'r Cefn M-iwr. fvdd yn arwain. Cae. 3p 7s 6c am ddwy imr a ch-ei'.iog mewn arwerthfa yn y Borth ddvdd Mercher, a phrisiau uwch o lawer n:t'u gwerth am beth- au eraill. Elai hanner yr elw i gronfa Cym- deithas y Groes Goch. Penderfynwvd neidio cvnnal Arddangos- fa Amaethvddol Ion ac Arr-on eleni, felly n: brdd preimin mawr yn y sir o gvvbl yr haf hwn. Ceir mudiad ar droed i werthu m ich hacb wrth eu pwysau a, phennir pris yn ol fel bo'r blawdiau. Cwynir fed ffevmwy Mon yn ca-dw wyau vn rhv hir ean ddiscr^ rhagor am Dvwed v Miiwriad Cotton Yr wythnos (tdiweddaf allan o 39,364 o wy.,4u ddaeth i mewn, yr oedd 8,510 yn hen a 175 yn ddrwg."

Cwyn y Chwarelwyr Gwrthod Cydnabod Dewisddyn y Rhyddfrydwyr Ond Penderfynu Peidio Ymladd y Tro Hwn Ddydd Iau cynhaiiwyd cy far tod o Gyngo-r Gweithiol Undc/b Chwarelwyr Gogledd Cymru, yng Nghaernarfon., i'r dy-ben o ben- derfynu beth i'w wneyd ynglyn a sedd wag Arfon. CVfrinaahol oedd y ryfarfod, ond derbyniasom y copi a ganlyn o lyf-hyr anfon- wyd gan Mr. R. T. Jones (Ysgrifenydd Unde-b y Chwarelwyr) at Mr. Pentir Williams, B.A. (Ys.grifei:ydd Cymdeithas Ryddfrydol Ai Ludeb Chwarelwyr Gogledd Cymru, 17, Bridge Street, Caernarfon, Gorffenaf 3, 1915. Anwyl Mr. Williams,—Eieh llythyr dydd- iedig Mehefin 29ain i law, Gorffenasf laf, a ch-yiarwya'dir fi i anfon. yr ate'biad a ganlyn genym i chwi anwybyddu pob ymdrech o'r eiddom i sicrhau cyd-ddealitwriaetth yn newisiad' Ymgeisydd Seneddol dros Arfon, a gwrthod test ballot, fel v byddai y deA-ls--dig wedi ei ethol gan. fwyafrif aelodau Plaid Ciyn-nydd. Gw-naetbom ymdrech deg ac aurhydedfdiu« i osgoi rhwyg, yn y .gred ein bod yn delio a Ia., )4 1 chymdeith-as oedd a chyffelyb amcan, ond y mae yn amlwg a chlir erbyai hyn, nad oedd gen yell y bwriad Ueiaf i'r un cyfeiriad gyda'r canlyiiiad fod thwvg wedi ei -achosi, a chwi svdd yn gyfrifol am dano. Yn ngwyneb v m-odd yr ymddygwyd tuag at ein cynygion a'n hawgrymiadau ni bydd ir1Í e-o wnevdr cais' am gyd-ddeall'twriaeth a Chymdeithas iRyddfrydig, ond, fe tawn, yn rnlaen yn ein ffordd ein ihun-ain-. Sylwn ar eich nodiad,—Eich -bocl vii credu fod eioh dyfarniad yn cynrychioli barn mwy- afrif y ch/warelwyr. v Os felly, sy-n fod arnoch gvmaiiiLt ofn rhoddi cyfle iddynit Sdadga-n eu barn a chaÆÙ. Uais yn y dewisiad. Nid ydym ar un cyfri f yn cydnaibod un sydd wedi ei ddewis .ga.11 leiafrif o'r etholwyr fl ein cynrychiolydd. ac ystyriwn ei fod yn fe-iddlga'rweh ynocih ddisgwyl i ni gefnogi ei ymgeisiaeth. Er v pwysir arnom gan Ryddfryrdwyr. blaenillaw. a chaai ein miloedd aelodau yn Arfon, i fyned i etlholiad yn awr, ac er fod y d'un dan ba un y dtewiswyd yr ymgeisydd yn d'dadl gref dros etholiad; eto, yng ngwyneb yr argy-fwng y mat; ein gwlad ynddo, dv&w.r rnled gweitihwyr Iyr et;hoilaeth, a'r dio-ddef a'r icyn-i sydd yn bodoli, pen-der- fynodd ein Cyngor trwy fwyafrif i be-idio Y yml-adtd y Sedd y 'tro hwn; ga.n adael i chwi yr anrhydedd ainheus, o fod' yn ddigon ■cyfrwvs i'n hanwybyddu er ma^iteisio ar yr argyfwng presenol i sicrhau eich ffafr-ddyn yn Aelod Seneddola,m Iyfnüd, ar draws pob cais #rhesymol o'r eiddom. Yr vdvm yn brofiadol o vmladd dros i'r Undeb gynryebioli y eweithiwr -mewn amryw- iol gvlchoedd; weithiau yn llwyddianus, weithiau yn aflwyddianus-. ac yr ydym mewn .-•afl-e i ymladd eto, ac fe benderfynir dydd a ffurf eill bnvydT yn yr achos hwn heb ym- ,gyn,g-horia-d o'r tu allan, mewn. llawn hyder y deuwn ag achos v gweithiwr trwodd, hwyr n'eu 'hwyrach, i fuddugoliaeth. Ar ran y Cvngor Gweithiol, Yr eiddoch vn gvwir, 'R. T. JONES.

Derbyn y Wys f Fore Mercher derbvniodd Mr. R. Gwyn- eddon Davies, Is-Sirydd Sir Ga-ernarfon-, wys i ddewis a6lod Senoddol dros Arfon, ac y m-ie dvdd Mawrth, Gorffenaf 6. wedi ei nodi fel dydd i enwi ac os bydd etholiad y mae i dydd Sa.dwrn -nesif. Gorffenaf lOfed. Fel y crwyddif, Mr Caradog Ree«, Birkenhead, ddewiswyd yng N<rhonwv. ddvdd Sadwrn, Mehefin 26, gan y Gymdeithas Ryddfrydig.

TAFARNAU ARFON -0 Mewn cyfa,riod o Awdurdod Trwyddedol sir Gaeinarfo-n, yn.g Ng'haernarfon, ddydd Mawrth, Mr. J. E. Greaves (Argiwydd Rtglaw) yn llywyddu, ymddarghosai Mr. Charles A". Jones, ar ran ynadon JUwrdei-sdref Caernarfon, i wrthwyne-bu adnewyddu ti-wydded y Railway Inn, Caernarfon. Ni wnai Mr. Nee, yr hwn a. ymddangbosodd ar ran y perchenogion a'r tr\.yuueawr, uiiinyvv wrtiivvynebiad, a throsglwyddwyd y d7'wydd- ed am iawii.. Y'mddanjgosai lr. M. E. Nee ar ran trwydd- edwraig y Gross Pipes. Inn, Gain, Doiben- maen (.Mrs., Catherine Jones) ac ar ran y p-archenogion, i gefnogi y cais am adnewydd- ia.d, ac ymddanghosodd M.r. A. Stokes, Porthmadog, ar ran Ynadon Porthmadog, y rhai a wrtfrwynebent yr ad-newydd-iad. Dy- wedodd 1r. Stokes fod poblogaeth y Garn yn lie;hau oherwydd fod llawer o bobl wedi gadael y rhanbarth. Yr oedd. ta: trwyddedol ereill yn agos, ;t»c nid oedd angbenion yr a-rdia-1 yn. gaiw am y ty hwn. Galwodd Mr. Nee ar y drwyddedwraig, Mrs C,a,therine Jones yr lhon a doywedodd ej, bod yn d-al y drwydded er's pymiheng mlynedd. oedd a-maethwyr a thrafaelwyr yn defn- vdd o'r ty i wnevd en busnes.' Gweddw yd- (edd ac yr oedd ei m-ib yn gwasanaethu gyda. r Horse Artillery ar faes y gad. Pe v vmaith v drwydded nid oedd ganddi ddim I anil at ei bywoliaeth Caed tvstiolaethau Tiellach gan Mri. John tones -,c yaiw:ird Llewelyn, dau ffermwr, y rhai ocdd\Tnit '')'1' farn fod- angen y ty. Penderfynodd. yr yna-don adnewyddu'r drwydded.

LLYTHYR AGORED At Mr. C. Rees, A.S. Dyfodol Arfon Anwyl Syr,—Yr ydych weithian yn ddew isedig Gymdeithas Ryddfrydol Arfon fc-i geisydd Seneddol, ac v mae eich etholedigaeth yn sicr fel olynydd y gwladgarwr t'vv n/alon Mr William Jones-Cymro digymhar ar 'a'er yatyr. Llongyfarchaf chwi ar eich safle in- rhydeddus, ac yr wyf yn hyderus y bydd I Rhyddfrydwyr Arfon yn llongyfarch ej hun- ain inaes o law am feddu ohonynt ^ynryt-bio.- ydd teilwng. .Yr wyf yn eich adna,bod ers' dios :ig:.in mlynedd—wedi gwylio eich latblygiad yn eich galwedigaeth ac mewn gwasanacfh tv- hoeddus; yn gwybod yn dda am rie till e-.ch meddwl a' ch doniau fel cyfreithiwr a gw'c.d- yddwr; am bybyrwch eich yspryd a gwres eich calon; am annibyniaeth eich bu 11 a dl glewder i sefyll drosti yn wyneb beup.ad aeth am eich brwydrau fel dinesydd a \.111- geisydd Seneddol cyn i'r cyfle preseanol Icoc i'ch rban. Yr oeddwn yn adnaood euh 4ad -ac ni bu -,well gwerinwr nag ef hyd yn oed ym mhlith chwarelwyr Arfon; gwr myfyigar a deallus. lienor cain a ennillodd wob:au MI yr Eisteddfod Genedlaethol, ac a fu o h. wr- wasanaeth mewn byd ac eglwys. < eul nddo wvdnwch a dyfalwch a barodd iddo demngo i safle uchel, ac fe'ch gwaddolodd "bwlthall a'i nodweddion gore. Mi a adwaen eich yi, —un o wragedd hawddgaraf v wlad, patrwm 0 Gymraes, nad yw hir drigias ym mhlith Saeson wedi mennu dim ar ei Chymreigdod. Cynnyrch dylanwadau aruchel crefydd Cymru ydoedd eich rhieni—ac argraff y bregeth a'r seiat yn ddwfn ar eu moes a'u meddwl. Ac mi a ddymunwn i chwi gofio nad yw naws teimlad cywir byth yn nychu nerth deall, ac mai yn y cyfuniad o'r iiaill a'r Hall v gallwoh gynrychioli yn eich cvmeriad a'ch gwasanaeth nodweddion harddaf bywyd Cymru. "Mivvi a ddeuwch yn olynydd i wr ydoedd gvmainc o foneddwr ag ydodedd o vverinwr— bonoddwr wrth reddf a naiur yn ogystal a chaethder a diwylliant. Mab y bvvthyn yd- oedd ef, a wybu .trwy brofiad am ymdrech gwladwyr syml, ac nad a-ngbofiodd hyd ei anadiiad olaf eu ibadfyd. Brwydrodd drostynt am ei fod yn un ohonynt a'i gydymdeirnlad yn llifo o'i galon fawr am fod, y galon honno wedi teimlo min y mieri sydd ar lwybrau di- wygiwr o blith meibion llafur. Ei brofiad ef ydoedd ei gymhwyster penaf i gynrychioli gweitihwyr Arfon, ac yr oedd ei ddysg a'i ddawn yn gwasanaethu ac yn cyfnerthiu ei ymroddiad ar eu rhan. (Nid ydych chwith-au fab y palag a'r bendeftgaetb oludog, ond yr oedd eich dygiad i fyn-y yn dra gwahanol i eiddo William Jones. 'Ni bydd hynny yn anfantais fawr i chwi yn eich cylch newydd ond i -chwi .gofio traddodiada.u eich tad a del- frydau eich blaenorydd y-n yr etholaeth. Er na feddwoh danibei-dlrwydd ei ddawn mac anigerddoldeb ei deimlad ef, ac na.d ydych o lawer cyst-al .Cymro o ran iaitih a theithi eto mi a wn anwyded yw Cymru i'ch calon ac nis goddei web iddi- o, ni os medrweb ei arbed. Mae eich Cymreigdod yn ddiledrvw er nad ynddilodiaibh; daw eill hen ia,ith ni yn es- mwytharh a melysaeh o'ch igwefus wrth ei harfer. Nac esgeuluswch hyjrny, ohelrwydd y mae lawer o genedilaetholdeb Cymru yn, y Gymraeg, a,c os gwreiddia. yr iantih yn eich enaid fe tlodeua yn eich gwasanaeth. 'Iiargyfreithiwr ydyc^h. Clywais..rai yn edli w 'hynny, -ond. ni ddylai eich galwedigaeth iberi rhwystr i'ch llwydd fel Seneddwr, eitbr i'r .gwrthwyneb. Gan inia;i llunio deddfau. yw irwaith y Senedd, dylai eioh piofiad' yn l.lys- oedd y wlad fed cyfreithiwr a Ibarnwr a'r agweddau ar fywyd gwlad a tgawsooh trwy hynny fod o'r fantais fwyaf 1 chwi. Bydded i chwi fod yn amlycach fel Seneddwr aiac fel ibargyfreithiwr; bydded yr alwedigaeth yn fodaion i chwi gyftawni mwv a gwell gwasan- aeth dros Gymru. Dymunaf eich llwydd; a'ch dyrchafiad yn mlIob cylch, ond fel cynrych- iolydd y werin y carwri i chwi ennill y radd uchaf. Ac na fydded eich gweinyddiad o'oh ,ira'.wedigaeth yn anghysori a'r egwyddorion a'r dtelfrydau 'a brotfeiweh-. Anhymig yw datgan o'blaid dirwest ar Iwyfanau a chefnoigi tafarnwyr a darllawyr niewn Ily^oedd. An- nymunol yw gyfenwi yn -gyfaill y gweithwyr adeg etholiad a sefyll dvos gyfataf mewn lie araf. Nid wyf am eiliad yn awgrymu y gwnewch hyn, ond gwelwyd eraill yn euog o'r anghysondteb, a'r hwn sydd yn sefyll etdryched na .syrthio. Na fyddwch udieithr i'r etliolaetb. Hi fydd pia ohwi ar fytder, a'ch braint Ibenaf fydd cadw'n agos ati a deall ei ihamghenion. Peidiwdh meddwl y gnliwcJi wneud- fel amibell ffarmwr sydid yn dial dwy neu dair o ffermydd -ymd-diri,ed gormod yn yr hwsmon. Nid oes fawr o lewyrch ar y ffarm fo'n cael ei thrin o'r etholaethau mwyaf ddeallus ac amrywiol o'r etholaethau mwy a fdeallus ac aimrywiol ei nodweddion yn y deyrnas. Y mae i bob dosparth eu banghenion arbenig, ac ni ddeu- wch wybod am danynt heb fynych ymgyf- archwel a.'r etholwyr. Treuliwcb ambell Sul ym mhlitih amaethwyr; ewoh i Laaidudno am wynt y mor a sw.n yr 'adar haf drmgwch i ardaloedd y chwareli a'r myinyddoedd. Holwdh fel dyn yn aw ydd us am eangu ei wybodaeth ac nid fel" bargyfreithiwr yn awyddus i faglu tystion. Byddwch yn Ar- fonwr yn byw gydia-'r bo-61, ,y,n efryd.u'r ,h,)bl, ac yn cynrychioli y boV]. A mi a'ch isiorhaf y daw y lleiafrif na fedrent eioh cefn- úgÎ gynt yn bleidwyr cedynn i dhiwi ac na fvdd i feithder blynyddau oeri eu sercih na Ilacio eu bymlyniad v wilhych. Cofiwch fod sedd Arfon yn anrhydeddiufs- ach na. sedd barnwr, a gwarogaeth yr ethol- wyr yn werthfawrocach .11a ffafrau teyrn, Bydded eioh gwasanaetih yn ogonedd i'r ethol aeth ac yn gymhorth i'w harwain hi a'r genedl i Ganaan de! fry dau teca.f gwleidydd- faeth. Gyda phob dyinuniad da..—-Yr eiddoch yn bur, CAERWXN.

0 BWYS I AMAETHWYR (AT OLYGYDD TR "HERALD CYMRAEG."). -SY-r,-D,ui,b,yiiials a ganlyn oddiwrth Ar- gJwyod Selbonie (LlywyOd Bwrdd Amaeth- ydd'iaeih). Teimlaf ei iod vn deilwng o sylw boil -dirfeddianwvr ac amaethwyr ein gwlad, a -b'v ddaf -adio-iciiga-r os y i-ii-i-d,dweh Je iddo vn eich newyddiadur — "Dymunaf alw eich syiw at y pwysigrwydd o TH vit v wlad 'hon, yn ystod y cyfw-ng presenol/gymaint o dda byw, \sef diefaid1 a -1 gwartheti, ag sydd bosibl, "Mae lleihad yn swm y cigoedd tramor, oberwyad y galwad i gyfiellwi em ibydcidnoedki ni, ac hefyd fydidin Ffrauic, yn gwneyd i bobloga-cth y wlad ho-n fod yn fwy dilbynoi ar gynyrcn cartrefol nag v -buasenitfdan amgylcb- ia-d.au cyffredin. Y mae prisiau uchel pob math o bortliiant ynghyda'r pris ma-wr sydd i'w ga.eJl am bob math o ada byw, yn tueddu llawer o amaetjhwyr i werthueu banifeiliaid cyncyrhaeeJldeu llawn wertlh-tra ar y Haw arall y mae prinder porthiant, oherwydd y syender, a'r rhagolwg am gyn-hoeaf ysgain mewn gwair a gwreiddiau, yn tueddu ffei-m- wvr i leihau eu a-yrroedd yn fwy nag sydd dd!ymunol er Mesiant y cyhoedd1 yn gyffred- mol. "Dymunaf hefyd alw eich sylw at y cvm- ort-hwy ellid roddi i ffermwyr drwy i'r tir- ieddian-wyr rydd'hau gyinaint ag sydd' ibofiibl o'u gwasa-iiaethyddio-n i weithio. ar y tir. Byddai help y ciperiaid, coedwigwyr, a garddwyr, yn anmhrisiadwy i'r amaethwyr pan y mae llafurwvr amaethyddob mor brin. Gwn fod hyn yn cael ei wneyd mewn llawer lie. Mentraf Mly ofvii -.i chwi arfer eieli dvlanwad gv,da'r' tirfeddian wyr i roddi y oynorthwy hwn a Ithrwy hynv leihau, hyd ma,e'n bosibl, amhawsderau yr airnaethwyr." Yr eiddoch. yn gywir, OSMOND WILLX^YMS. Borthwfc.n. Penrhyndeudraeth.

Y mae y Brenin wedi apwvntio Mr. H. 4Neville Gladstone yn Argiwydd Rhaglaw Sir Fflint yn lie y diweddar Mr. W. G. C. Glad- stone..

MARCHNADOEDD. ANIFEILIAID TEWION.—Yqhydig iawn o wahaniaeth sydd yn y marchnadoedd yr wythnos ddiweddaf. Araf ar y cyfan oedd y gwerthu yn y mwyafrif o'r marchnad- oedd, fodd byiiag, yr oedd y cyflenwadau yn llai, eto nid oes ychwanegiad yn y prisiau er hyny. Yn Ipswich a Salford aeth y pris i lawr o 4e. i 3C. y pwys. Y pris ar gyfartaledd 4 yn awr am wartheg da yw 13s. y 14 pwys, neu ychydig dros He y pwys. Erys prisiau de- faid hefyd heb gyfnewid fawr, y Downs a'r Crossbreds goreu yn gwerthu am 10e. 103C y 4 pwys. Yr oedd moch ychydig yn ddtutach yr wythnos ddiweddaf, moch bacwn yn gwerthu am 9/4 a phereby 11 am 9/8 y 14 pwys. neu am 8c i 8ic y pwys. W HEREFORD, Mehefin 30—Gynenwad gwe- ddol o wartheg yn y farchnad. Y galw am danynt yn fawr am brisiau tebyg i'r wythnos ddiweddaf. Gwerthwyd teirw i fyny 1 45/10;0 y pen. Gwerthai defaid ac wyn yii. dda iawn. Yr oedd perchyll ychydig yn rhatach, y prisiau yn dangos gostyngiail o Ie y pwys. Ar- ai. iawn y darfu i'r hychod oedd ar werth werthu. LEEDS, Mehefin 29.-Cy;flenwad eyffelyb i'r wythnos ddiweddaf o wartheg, ond nid oedd yr anifeiliaid o ansawdd cystal. Yr oedd y galw am yr anifeiliaid, fodd bynag, yn well, a'r prisiau yn debyg i'r rhai gafwyd yn ddiweddar. Gwerthodd y Scotch goreu am llc. a homefeds am lOfc y pwys. Yr oedd 560 yn llai o ddefaid yn y farchnad yr wythnos ddiweddaf. Yr oedd y farchnad yn araf a drud am brisiau tebyg i'r wythnos ddiweddaf. Gwerthai defaid ysgafn 10c. y pwys. Yr oedd digon o wyn ar werth yn y farchnad. LEICESTER, Mehefin 30.- ti, oedd 100 yn llai o wartheg yn y farchnad. Yr uedd y farchnad yn dda, y goreuon yn gwerthu am llc. y pwys. Yr oedd gwartheg ail-radd a buchod hefyd yn ddrutach. Aeth defaid i fyny hefyd, y rhai ysgafnaf yn gwerthu am ll-ic y pwys, o'i gyferbynu a 10c yr wythnos ddiweddaf. Yr oedd moch baewn hefyd yn. ddrut-ach, y prisiau yn dangos codiad o 6c. y scor. Erys perchyll rhywbeth vn debyg. PRESTON, Mehefin 30.—Y gw¡t.l'theg tew- ion o ansawdd weddol dda, v goreuon yn gwerihu am lie y pwys i llc, buchod a 2 theiiw tewion 8c i 9jC. Yr oedd y prisiau os rhywbeth yn ffafr y prynwyr. Gwerthodd de- faid ac wyn yn dda am brisiau tebyg i'r wyth- nos ddiweddaf. Gwerthodd lloi yn wael iawn, y goreuon yn gwerthu am 12c. y pwys. SALFORD, Mehefin 29.—Yr oedd rhagor o wartheg yn y farchnad, ond yr oedd anifeil- iaid o ailsawdd dda yn brin. Galw bychan oedd am yr anifeiliaid. Eto gwerthodd rhai o'r goreuon am llc. y pwys, tra y gwerthodd gwartheg ereill am Bile i lOic y pwys. Ychydig o ddefaid oedd ar werth, ond digon* fyth ar gyfer y cyflenwad. Galw gweddol am y cyf- lenwadau mawrion o wyn Gwyddelig a Chym, reig. Gwerthwyd yn IIwyr, .er fod y prisiau dipyn yli afreolaidd. Yr oedd cyflenwadau moch ym Manceinion yn llai, ond yr oedd y farchnad yn arafach. WAKEFIELD. Cyflenwadau llai o war- theg, ond yr oedd y farchnad yn dda iawn; yr oedd y goreuon os rhywbeth rliyw Ic yn uwch. Dyma'r prisiau: Y goreuon, 12/10;- ail-radd 11/3, a thryd'ydd radd 9/9 y 14 pwys. Yr oedd llai o ddefaid yn y farchnad, ond yr oedd y galw am danynt yn dda. Yr oedd v prisiau yn uwch o tc i ie. y pwys. Gwerthai wyn o 10|c i ll £ c y pwys. LLUNDAIN, Gorphenaf .1—Yn y farchnad, ddydd Iau, cynhwysai'r cyflenwad gan mwyaf o fuchod a theirw tewion a gwartheg garw. Dyma'r prisiau y rhai a dalwyd wrth yr wyth bwys :-Buchod tewion 5/10 i 6/ teirw tew- ion 6s. i 6s. 2c; nid oedd lloi ar werth, ac nid yw marchnad y defaid a'r wyn yn werth ei chofnodi. BIRMINGHAM, Gorphenaf 1.—Cyflenwad gweddol o beef. Yr oedd mutton a lamb yn rhatach. Dyma'r prisiau :—Beef, 10^c i II5C y pwys, mutton 9!-c i llc, wyn lie i 11('. 2 MARCHNADOEDD CYMREIG. CAERNARFON, dydd Sadvvm.—Y:ne;nyn ffres Is 2c y pwys; wyau 10 am Is, (12s y 120); hwyaid 3s i 4s yr un ffowls 5s i 5s 6c y ewpl; pytatws newydd lc i lic y pwys. PWLLHELI, dydd Mercher.— Ymenyn, lllc. y pwys; wayu 11s yr 120: biff, mutton a lamb, o Is i 1/3 y pwys pore ls; moch tew- ion 6c. y pwys; perchyll o 28s i 35s yr un. DINBYCH, Mehefin Waiii.-Ffowls, o 5s i 6s y cwpl; hwyaid ieuaingc o 5s 6c i 6s 6c v ewpl; wyau, deg am swllt; ymenyn ffres, o Is lc i Is 2c pwys; tybiau bach, Is lc y pwys hiff, o 9c i Is 3c; myton, 9c i 2s 2c; a lamb, lie i Is Ie y pwys; moch tewion, o 5c i 6c y pwys; cwniugod, Is 4c. y cwpl; gwlan Saes- nig, o Is 2c i Is 3c y pwys gwlan Cymreig, o He i Is y pwys; a hen bytatw, Is 10c. y pecaid. LLANRWST, \M(ehefip 29a^i.—Ymein)yn ffres, Is Ie y pwys; eto, hallt, 11c i Is y pwys; gwlan, He i Is y pwys; ffowls, 5s 6c i 6s y ewpl; hwyaid, 5s 9c i 6s y cwpl; wyau deg ac lleg am Is; a phytatws, o 4s 6c i 5s. y 112 pwys. RHUTHYN, Mehefin 28ain.-FfoN%,], 5s i 5s 6c y cwpl hwyaid, 6s 6c y cwpl; ymenyn, Is y pwys; wyau, deg am Is. cwningod, Is y cwpl; gwlan Cymreig, Is. i Is lc y pwys; gwlan Seisnig, Is 3c i Is 4c y pwys. MARCHNADOEDD A FFEIRIAU Y rhai a gynhelir yr wythnos hon yn y Gogledd Gorphenaf 7.-Croesoswallt, Llanerfyl. Llan- rwst, Llanerchymedd, a LIaneurgain, Machynlleth, Wyddgrug. Gorphenaf 8.-CaerIleon, Llandrillo (gwlan), Llanfyllin, Llangefni. Gorphenaf 10.—Y Bala.

ANNIBYNWYR MON Cynydd Sylweddol mewn AeI. odaeth Eglwysig CviJialiwyd Cymanfa Annibynwyr Mon yn Amlwch ddyddiau Mawrth a. Mercher.' Boreu Mawrth cynhaiiwyd cyfarfod chwar- terol y Gynhadledd yng Nghapel Carmel. Air Robert' Williams yn llywyddu. Yr oedd y Parch S. Evans, Cemaes Bay, 'hefyd, yn bre- senol. Cyflwynodd Mr D. Lloyd Jones. "Bodffordd, adroddiad am rif yr eglwysi yn y sir. Ar y cyfan, yr oedd yn un calonogol iawn. Dang- osai gynydd sylweddol yn rhif aelodau eiJ," hvysig, ond lleihad yn rhif ysgolheigion yr Ysgol Sul. Penodwyd y Parch R. P. Williams. Caer- gybi, i ddarllen papur yng nghyfarfodydd Hydref ar "Effeithiolrwydd yr Ysgol Sul." Pasiwyd penderfyniad, ar gynyg y Paroh E. B. Jones, ac ei eiliad gan y Parch J. G. Jones, yn llawenhau nad oedd y Llywodraeth wedi cymeryd* camrau i orfodi dynion ieu- ainc y wlad i ymuno a'r Fyddin. Dydd lau cynhaJiwyd cyfarfodydd pre- gethu, pryd y gwasanaethwyd gan y Parchn Peter Price, D.D., IRhos; H. Elvet Lewis, Llundain; J. J. Williams, Treforris; Gwilym Rees, Merthyr; a J. G. Jones, Llanddaniel. Caed oedfaon grymus iawn.

i"- PARIS, EBRILL, 1915. Fy Alharis dirist, awelon llaithi y bedd Sv'n deifio gwawT dy lwyni ibythol wyrdd Ar hyd dy erddi mae gala-rwvr fyrdd A pbryder am a. ddaw sydd ar bob g\vedd. Y. temlau Hosig i cwmea aeth yn, sedd, A ohlywir heddyw trwy bentrefi'th wlad Gar1! ami ad- meirch a chrochlais corn y gad, Rhuad y fagnel, tinc y dryll a'r cledd. Ond er i'r gjelyn sathru'ith faesydd ir A threisio'th gu aelwydydd dan ei draed Mae'.till ysbryd anorchfygol eto'n fvw I hyrddio'r FJ-lmyn ctrop derfynau'tih dir. I ddial y dewr a gwympodd yn ei waed A dagrau'r gweddwon wylant dan yr Yw. 11. SILYN SROiBERTS. —(O'r "Welsh OilOwk"). +-

CVNGOR DOSBARTH gvvykfai Ceir Modur yn Codi Livvch Cwyn Ddifrifol ^'ynliaiiwyd cyfarfod o Gyngo-r DosbarLb. Gwvrfai d'dydd .Sadwrn, Air. J. B. Davies yn" y gRc..a11" J LLONGYFARCH. Dywedodd Mr. Davies fod yn bleser °audd» gael codi 1 longyfarch Mr. J. C. Lloyd Wil- liams, Lla-niberis, ar ei dde-wisiad fel ynarf sirol. Diolcnodd JNIr. illiams mewn, ychydig eiriau pwrp-as-ol. ARIANOL. Cyflwynwyd adroddiad y Pwyllgor Arianul gan Mr. John Hum.pnreys. Yi- oedd costauV riyvdd am y pythefnes gyntaf y-n £ 104 2s 4c, ac am v pyttiefnos olaf yn- £ 148 15s 7c. Biliau y Pwyllgorau Plwyfol fel y canlyn Llanberis, JB3 lYs 4c Llanddeiniolen, £2 17a ICe Jj.'anfairi»gaer, D14 lis be: Llanllyini, L26 18s 7c. Yvswiriaiiit y 9s 6c. Mabwysiadii-yd adroddiad y pwyllgor. GYFARTALEDD ISEL. Cyflwynodd Dr. Lloyd Owen yr adroddiad canlynol yn cyn wys ystadegau geni, mai-w, a chlefydau am fis. .\la.i Gwelir fod y gened-;gaetbau yn 47 (sef vit ol 20.4 v ti.' o'r boblogaeth—cyfartaledd isel. braidd, a'r marwolaotbau yn 29 (sef yn ol 12.6 y fi o'r boblogaeth—cyfartaledd is-el braidd). Yr oe'dd 18 felly yn rhagor o enedi- gaethau nag o farvvolaFtbau. Ni bu farw uix fcaba-n o dan llwydd oed, er fod 47 wedi eu geni. Y mae hyn yn tyiiu y treng-radd nitibi.nol i lawr i ddim. Y mae hyn yn fodd- baol iawn. Yr oedd 9 allan o gyfanswm y marwola-ethdu -(set 29) i'w priodo.i i giefydau. heintus, sef 1 i'r- pas, ae 8 i'r tuberculosis. Dcrhyniwyd 11 o hysbys-iadau o. giefydau heintus, sef 1 o'r twymyn ysgarlad, 2 o'r tan idfd.wf, ac 8 o'r tuberculosis. LLWCH MODUR-ON. Hysbysodd y liywydd fod deiseb wedi ei v,ii derbyn "oddiwrth drigolio-n Ebenezea- yn galw svlw* at y Uwch godir gam- y modurtui syd-d vn myned drwy y prif heolydd. Dywedodd Mr. Jones fod y mater yn un pwysig a-r lawer cyfrif. Vr oedd llwch yn myned i fewn i'r siop-'iu ac ar v hwyuydd, de. Creda.i yn sicr y dvMd cvmr,,vd ""c,'ra.a i wmeyd rhywbeth i wella hyn rhag blaen. Svlwoc'ii Air. Htury Parry pe -buasai pobl Ebenezer yn cael "tar" ar yr beolyd.d v bu- rsal pobl pob pentref arall trwy y do^bartb yn ei havvlio. Sylwodd v meddyg (Dr. Lloyd ÜwelJ) fod y gwyn yn. un bur ddifrifol.. Galle-nt yn ho:wdd ro: dwfr ar hvd yr heolydd, ond1 nist- gallenit yn hawdd fforddio gwrfuyd hyny, cber- wvdd fod y dwfr mor brin. Mabwvsiadwyd- awgrymi-a-d Pwyllgor y Ffvrdd a. Mateiion Iechydcl: i ohirio'r ma-ter. CYFLENWAD DWFR SEION. Yr ocdd "et yii c,i,Iicri'r Cyngor i beidio cydvmffarfio a chais y ptinitrefwyr .i gamiatau i'V ffynon gael ei t'hroi yn agored mi<wa-ith eto. Parthcd sa-flc'r ,pwm,p. pe yr ofnaa y Surveyor y ]Jjl'Jd.-iasai'rpwmp n-nhwyln^dod I kci yn y lie y ma0, yna gwell fyddai ei symud a'i ro d'di yn b(,()s i'i, ffvnon. Pasiwyd fed y Surveyor i wneud y ftynon z fyny, CYFLENWAD DWFT:. -EBKXEZFt:. Yr oedd '•pressnie" y dwfr yn wael mewa rhai ta.i vma. Cynygiodd Mr. J. C. Lloyd Williams'fod y Surveyor yn myned yno i. weled y lIe a phasiwyd hyny. GWAITH DWFR RETWS GARMON. Da.rHenwyd llythyr yn y Pwyllgor oddi- wrth Mr. S. H. Williams, yn hys<nysu fod trigolion Salem yn barod i dalu l^c yr un. yr wythnos am y dwfr. Pasiwyd fed cytundeb pax,haal i g,«i-el eii wnoyd gyda h. Parry trwy Jr. Ricnm'd Thotnit-s am yr un rhent ag o'r b laen, ae fod Mr. R. NVilli-Ill-s cos y trydd yn barod i wuieud ofalu am y- d.ret'n diwfr. GWAITH DWFR 'RHOSTRYFAN. Pasiwyd iod pwinn newydd yn cael ei osud yn lie yr u.n sydd vilo yn tbrese'.nol. yr hwn oedd mewn ystad rhy ddrwg i'w adgyweiriu.

EISTEDDFOD BANGOR Y Corau a'r Seindyrf Cyfarfu Pwyllgor Gweithiol yr Eisteddfod uchod sydd. i'w chyualym Mangor y mis nesaf, novs Sadwrn, o dan lyuyddiaeth Air. R. J. Williams, y Maer. Anogaeth y Pwyllgor Arianol oe'dd iod y cystadleuaethaU coraw-1, y seindyrf, a'r cyiig- lierddau i gael eu diddymu cberwydd nad oedd. yn bosibl cael trenau rhad. Y nol adi'oddiad y Pwyllgor Arianol, a ddarllenwyd gan yr Ysgrifenydd y byddai'r golled oddeutu 2,000p os na. chynhelid vr Eisteddfod. Ar 01 trafodac^h penderfynwyd yn unfryd- > ,&I symud ymlaen yn unol ag awgrymiad^u y Pwyllgor Arianol. Cynygiodd Air..Lewis Jones fcn bxl i. wneud y gwaith talfyredig mewn tri ,iod a chefnogodd Mr. J. E. Lloyd, and yn iinol ag a.wgrymiad Syr Henry Lewis pe-nderfyn- wyd gady mater i'r Cyd-;Bwyllgor sydd. ynglyn a'r Pwyllgor Arianol a'r Pwyllgor Cerddorol.

À- (biciii ¡t1;iobi ptanm GEN EDIGAE.TH At". JONES.-Mehefiii 24ain, priod J. E. i > Bronturnar Farm, Maentwrog, ar fercK. (cyntafanedig), PRIOD AS AU. 30a in yri Eglwys y Plwyf. Walton, gan y Parch Dinsdalr Young, William flugil. fab Mr a Mrs Owen Williams. 5 Eleanor St., iCaernarfon, a, Ilorenoe Gertrude.. unig ierch Air a 'Mrs Newton W'.l.wn, a wyres Mr. James Wilson, o Aiffburth. EVANS—JONES.—Mehefin 24. yng ng-hap el Oakfield, Lerpwl, g;iu v Parcli lsiiryn Hughes, yn cael ei gynorthwyo gan y Parch T. J. Rowlands. M.A.. B.D., (celu- der y priodfa.b), Jabez W. Evans, mab Mr a. Mrs John Evans, Tv'u v GírngL Mon, a Kitiv. merch Mr a Airs. Wi'.lirin -Jones,. Oakfield. Anfield. LEWIS—EVANS.—Mehefin 24, yng nghapel. M.C. Newsham Park. scan y Parch John Owen, a'r Parch R. Aethwy Jones.. M.A.. Dr. Edward Lewis. 39 Pen-y-Lan Road, Caerdyd-1. Itrvdrrl d f:h v d '\ved'ir Hueh Lewis, Cwlrtai, Mon. a Dilys, seith- fed ferch y diweddar William Evans, I H., Silvemiere, Newsham Drive, Lerpwl. MARWOLAETHAU. MORRIS.—Mehefin 27ain, Mrs Morris priod Mr. John Morris, 7, Cwmlws, Penrnaen- mawr. yn 71 mlwvdd oed. HUGHES.—^Dydd Linn. Mehefin 28. VN 71 H17C mlwydd oed, Mr. Richard1 Hughes, Berth T!rh. Bontlvfni. EVANS.—Mehefin 27ain, yn ei hreswylfod" yng Ngl-«iwydden. Mr. John I van# perch- chwarei. vn 60ain mJwvdd oed-. JONES.—'Mehefin 24ain, Neta Jones, geiii,tf.: naw mlwydd oed Mr 1. Mrs. Ed>w-ird' Jon^. Tv Hir, Pandv Tu-dur. EVANS.—Yn v Dardanelles. John ftv-ms. mab ieneneraif Mr. John Evans. Helms- worth Road. Seac-ombe, gymt o Sea View, Harlech, vn 27 mlwydd oed. JONF-, -Atehefin 25. wedii frw^'odd bvrr. Owen Jones, Siop Goch, Pwllheli, yn mlwydd oed. 1 Argraphwyd a Chyhoeddwyd droa yi Percbenog gan EVAN ABBOTT, y M&eI,. Caernaxfon.