Papurau Newydd Cymru

Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru

Cuddio Rhestr Erthyglau

14 erthygl ar y dudalen hon

BRO FFESTINIOG A'I |HELYNTION

Newyddion
Dyfynnu
Rhannu

BRO FFESTINIOG A'I HELYNTION (Gan Huw Llwyd) Hwyrach mai naturiol fvdd i lawer ynihoii paham v dewiswi-d y petia.wd uchod i lith wythnosol o'r fro hon, ac a oes mwy o hel- yntion yn perthya iddi nag i ardaloedd eraill yn ystod y dyddiau b!in presennoL Mae'r atebiad wrtli law, a meiddiaf d-lwe^i.l 1::1 welodd bro'r cliwaieiii-Li gymaint o heiynt yn ei hanes erioed o'r blaen er cyndarwg ei chyflwr lawer pryd. Meiddiaf dclweyd hefyd nad yw 'helynt v rhyfel presennol wedi effeithio mwy nac yn wir gymaint ar fywyd unrhyw fro yn y deyrnas ag a wm: ar y fro dlawd-gyfoethog hon. Efallai y tery'r gllth- ddvwcdiad hwn rhywun a. syndod. oDd mae'n eithaf eywir. inlae'i- bobl yn dlawd ac yn dldtach nag erioed. eithr y mae cyloeith di. hysbydd yn y creigiau sy'n erchwynion iddi. GWAEDD 0 FWiLCH Y GWYXT. Y nos Sadwrn o'r bLaen y bu gwaedd ddifciithr-oer yn peri a.rhosiad ar v brif heol yma, ac erbyn d'eall ymwelvddts estroncJ oedd wedi gwnend eisteddfa o un o bigyrnau clogwyn torsyth Bwlch y l; wvnt-Hid amgen Dylluan Freeh. Hyd y sylwo/dd neb ers llawer o amser, ni fu oernadau'r deyrn hwn yn glywadwy yn nes id* Blaenau na choed tewfrig Tanybwlch. Fodd bynnag Hm hyny, vr hyn a barodd ei hoerlais v tro hwn oedd i lawer feddwl am y posibilrwydd i'r He poblog hwn eto fod yn anghyfaneddle, pryd y gellir dwevd am damo yng ngeiriau'r bardd :— "Y Ilwybrpu gynt lie bu'r gan Yw lleoedd y dylluan." Pe cymerai rhywun y drafferth o gerdded o Gongl y Wal sy'n garnedd'au ers tro, i lawr i waelod Danygrisiau a'i draddodiadau godidog, ond odid nad ei brofiad fyddai ei fod yn gwgu ar dai gweigion," bron bob cam o'r ffordd. Gyda Haw, mae'r Cyngor lleol drwy ei swyddogion wrthi'n parhausi archwilio cvfaddaster neu anghyf- addaster tai i di-igo ynddynt, a'r hyn sy'n hynod yw fod pobi yn byw mewn tai cwbl anghyfaddas i fagu dofednod, a (thai llawer gwell yn cyflym ddadfeilio yn eu hymyl. Y rheswm syml a synkwyrol neu ansynhwyrol am hyny yw mai gwell cael peidio talu treth na. derbyn rhent isel. Ond dyma'r pwynt, y mae nad y dylluan ar Fwlch y .Gwynt a chrawc y gigfran ar un o'r clogwyni uwch- ben "hen injan isa" Cwmorthin yji sijcr o fod yn peri i'r mwyaf teimladwy ohonom ofni am ddinystr y lie ar wahan i dian-beleniad 'Germanaidd na dim arall. Mae'r bobl wedi ac yn mudo ac ymfudo i, bob rhan o'r wlad a"r bvd. Naturiol yw gofyn felly a yw ar ddarfod am danom. ODd, arhoswch funyd, nid yw pa/wb moir braddglwvfus, a dyna ddvwedai un o hen weithwyr mwyaf bodlon y fro wrthyf heddyw fGwener), ddiweddaf yn v bvd, ac yr oedd mwy o arddeliad ar y dywediad efallai, am fod ganddo bwt o geityn pridd yng ngiiil ei geg, ond dyna ddvwedai, Gewell chi weld v bvdd hi'n chwipio mynd vn well nag eri-j.-d yma ar ol i arian Germani ddarfod." Nis gwn paham y dywedai hyn mwy nag am filwyr Germani, ond oaiff y dvwediad siar?d drosto'i hunan, ond yn sicr djdigon y mae'r hen rycho.r hwn yn 11a.wn cymaint o ddarllenwr ag ydyw o ysmociwr, a chaniatau mai dail calil yr ebol" oedd ganddo vn ei getyn cwta. Ac yn wir, ma,e swn yw chwipio mviid "i'w glywed eisoes, ac yr oedd llawer mwy o f.iriokleb yma yr wythnos ddiweddaf nag a welwyd ers tro, a hyny am v rheswm syml fod gwaith PEDWAR, DIWRNOD," Vn yr Oaklev's a'r Uechwedd." Yn y cyfamser, mae'n amlw, fod pobl v lie hwn, lawer ohonom am v tro cyntaf, wedi cofio fod y faith beth yn bod a Chvnildeb," a hyny mewn ami i gysvlltiad. Sonir mai y dosbarth mwyaf prudd a digalon yn y fro yn awr yw y gweithwyr glo, ai'r rheswm syml yw fod diwydiant newvdd wedi dadblygu yn y lle-nild, amgen- CODI MAWN Son am gael diwydianau TLewydd i'r lie yn wir, dyma hen ddiwydiant- Cymru Fu wedi trilu'r oil i'r cvsgod. Mae'n wir i Mr. Llovd George ddweyd rhyw dro nad oedd vma lecyn i fagu myngafr, ond pe caws&i ein cyd- wladwr anrln-deddus v frainit o ddod vma.'n awr. ca.wsai weled llec\aiau diaOl1 di-olwg ar v wvneb vn ildio golud amserol i'r rhri sv^n ei geisio. Cario mawn o'r cvrrau moel sy'n mynd a hi yn awr, am fod pobl yn dilyn cyn- gor yr hen faled ddoniol:- Ysbvriwch bris v glo, Mae hwnw'n ddrud, d'i, go; Cvnilwch v tan yn faw.r ac yn fan, A chofiwch am bris v glo." Buasjvn yn arall-eirio r penill fel hyn, gydag ymddiheurad gostyngedig i'r awd.ur 0 dowch i godi mawn. Ei gael am ddim a wnawn, Cewch ddigon o dan yn fawr cc yn fan Os dowch i gario mawn," Heb ymdroi rhagor yn y fawnog laith wedi "Glan Stiniog" ddiwedd yr wythnos, y mae genyi air i ddwevd dros bobl, ac yn arbenig dros blant yr ard'al wrth yr holl wlad, ac yn fwvaf neilltuol wrth, amaetliwyr sv'n dd n llenwyr bod eg un ymron o'ch papur, Mr. Got., a dyna'r gair hwnw Ystyriwch bris v llaath." lEu yma wrthrvfel o aohos hyn beth amser yn ol ac nid heb lwyddiant, a llawen yw o-weled fod rhaiiii-auei-aili o'r wlad V1). awr yn "wi^hryfela yn erbyn yr un gorthrwm Nid oes dim math o .reswm medct y rhai ddylai wybod, fod pris y llaeth—h.y., y lletnth olysraf, heb ei ostwng er s wythnosau. Am laeth en wyn, gwyr pawb mai rliagorfraint y Blaenau yw i neb gael dimeuwerth o. hwnw am ddimai ar ei law, am mai etholedigion y cneua gwair bia hwnw wedi talu am dano ddwywaith. Fodd bynnag, a phris y llaeth Z, mewn ystvr arall y mae a wnelaf fi, a dyma rediad profiad y lliaws yn y mater hwn:- "Arucheb bris y llaeth Ni fu erioed ddim gwaeth Mae pobl y fro dair milltir o'u co o hervvydd pris y llaeth." "Direswm bris y llaeth Cù-di heb ostwng wnaeth, Os na ddaw ei bris yn llawer is Caiff ddychwel i'r Uaethdy lie daeth. "Gormesol bris y llaeth iSuro teimladau wnaeth Boed gwartheg y byd yn hesbion i gyd Nes gostwng o bris y llaeth." Oymered yr amaethwr glanaf ei glust a tlrvneraf ei galon v brefiad hwn at ei ys- tyriaeth, a rhoed esiampl dda i'w gymydogion, neu fydd dim i'w wneid ond troi at "con- densed milk," yn llwyr. ac iddynt hwythaa <rudw'u Uaeth i fagu eu lloiau. mi fagwn ninau'n plant ar ddwfr Liyn y Morwunon. Afae fv rhaglith wedi dirwyn yn gymaint pellen, fel mai y peth gore imi yr wythnos hon yw terfynu ,gydag ychydig ebion a glywir 5U CREIGIAU." Cyffiy wedi marw, ie, yr hen gvfaill tawel acharedig a dyfal ei awen. Ei fa.b hynaf yn cael dod adref i'w gladdu, ac yn cael gorch- vmyn i ddychwel at ei gatrawd y noson oyn Idi "-arigladd. Prin y cred'wn v gwyddai Arglwydd Kitchener am hyn, yn ol ei esia.mpl dda mewn achosicn prudcl cyffelyb, a cheir gweled eto. IRhaid cael orig eto mewn atgo gyda chyffdy. <0 "William Morris, Dolddelen," wedi marw meddai rhywun yn hyglyw. Dyna fel yr adwaenid ef oreu, ond yn y fro yma y treuliodd y rhan helaethaf o'i oes. Cymeriad caredig oedd vntau. a gedy nifcr o blant wedi tvfu i fynv'n hardd ymliob ystyr, mewn galar. tyfu i fyny'n hardd ymhob ystyr, mewn galar. Adseinia bualgorn v milwyr drwv ein creigiau vn bwvr a-c yn foreu, i'w ,galw i fn-ny ,a,ll gyri; i glwydo mewn amser cynieradwy fel ieir v myny'dd. Nos Ian nesaf, bydd yn galw'r dvrfa i'r Neuadd, lie bydd cyngerdd tan camp i crofio Ffrainc yn nydd ei chaledi. Bydd yn foddion difyrus i amcan teilwng. "Hysbvs v dengys y dyn o ba t-add y bo'i wreiddyn."

Advertising

O'R WYDDFA I'R MOR .

RHODDION ELUSENOL .

Y BUCAITL.

[No title]

Advertising

GWELD A CHLYWED

CWYN YN ERBYN ELPHINj .

[No title]

Advertising

- CHWILOG AC YMRESTRU .

[No title]

Advertising