Yr Herald Cymraeg

SIR GAERNARFON ACHO&ION SIOPWYR, AMAETHWYR A CHWARELWYR. RHYDDHAU MAB Y WEDDW. Cyfarfu Llys Apel Sir Gaernarfon, ddydd Mercher, Mr. J. E. Greaves (yr Arglwydd Raglaw) yn y gadair. Yr oedd hefyd yn bre- senol Mri Richard Davies (Porthmadog), G. Hughes Roberts (Lleyn), R. T. Jones (Caer- rarfon) T Griffiths (Llanrwst), Joftin Owen IdL), ynghyda'r Cynrychiolydd Milwr- ol (Lieut Caradoc Davies) a'r Clerc (Syr John Roberts). CYDWYBOD A ILDIODD. Yr oedd gohebydd newyddiadurol o Gaer. narfon (yr hwn yn ol y llys apel lleol oedd i ,wneyd gwaith nad oedd yn filwrol) 1 ymddan- gos o flaen y llys fel apelydd yn eroyn y dy. farniad dan sylw, ar din cydwybou. Focld by nag, eglurwyd fod yr apel wedi ei thynu yn ol, ac fod yr apelydd wedi ymuno a r Gat- I -zawd Anfilwrol. ACHOS PAENTIWR. Apeliodd Mr. T. P. Roberts yn erhyn dy- farniad llys apeL lleol Caernarfon, ar dir o galedi teuluol. Gwrthododd y Lys lleol gani- atau rhyddhad gan awgrymu y ciylai yr apel. ydd wneyd trefniadau i gael rhywun i edrych a.' ol ei fam weddw. Dywedodd yr apelydd ei fod yn baentiwr yng Ngh aer narfon. Yr oedd ei fam yn wael ac nis gailai feddwl a:n ei gadael yn unig. Os rhyddheid ei frawd yr hwn sydd yn awr yn y fyddin er ei alluogi i. ddo-d adref i edrych ar o lei fam busasai ef yn myned ar unwaitih. C aniata wyd dau fis o ryddhad. CIGYDD A RHEOLWR MASNACHDY. Apeliodd Mri Ellis Jones a'i Gwmni, Caer. narfon, vn erbyn dyfarniady llys apel lleol, yr hwn a wrthododd ganiatau rhyddhad i lr: Rowlands,-cigydd a rheolwr masnachdy gros" i yn eu gwa&anaeth. Rheswm y llys apel lieul dros beidio caniatau rhyddhad oedd nad oedd y dyn yn angenrheidiol. Eglurodd Mr. S. P. Gunn (Caernarfon), fod gan ffirm ddwy siop yn ghaernarfon. Alan o bedwar o wasanaethvddion fu yn eu gwas- anaetb yr oedd tri wedi ymuno a'r fyddin. Yn absenoldeb ei feistr. Rowlands oedd yn gofalu am y siop. Yr oeddynt wedi ceisio cael dyn i lanw ei le, ond wedi methu. Ychwanegodd Mr. 0. Jones, aelod o'r ffirm, fod Rowlands wedi cyfarfod a dam wain yeh- ydig o amser yn ol ac wedi bod i ffwrdd oddi- ■wrtSi ei waitih. Yn .ystod yr adeg yr oedd Rowlands yn anallucg" i ddilyn ei waith par- wyd cryn anh wylu.-dod. Credai Mr. Caradoc Davies y gellid gwneyd heb y dyn. Yr oedd y ffaith fod y ffirm wedi gallu dwyn ymlaen y busnes yn ei absenoldeb yn profi hyn. Ni chaniatawyd yr apel. CIGYDD AC AMAETHWR. Apeliodd cigydd arall oedd hefyd yn am aeth- wr, sef Mr John Jones, Palace Street, Caer- narfoin, yn erbyn dyfarniad llys apel Caernar- ion, yn gwrthod ei ryddhau. Y rheswm dros ,beidio ei ryddhau oedd y gellid gwneyd heb ei wasaaaeth. Mewn atebiaid i gwestiynau Mr. Richard Roberts, dywedodd yr apelydd ei fod yn den. ant tair o ffermydd, arwynebydd o 70 acer i gyd. Talai 22p. yn flynyddol mewn trethi a rhent-i. Cynwvsai ei stoc 430 o ddefaid, 27 o wartheg, a thri oeffyl, ac yr oedd oil yn worth 900p. Lladdai 80 o wartheg yn flynyddol, a gwerthai y cig ym marçhnad Caernarfon, Ni chaniatawyd yr a.pel. CLERC CYFREITHIWR. Gwnaeth Mr. Richard Roberts, cyfreithiwr, -C."narfon, apel am ryddhad i Mr W H Jones, clero yn ei wasanaeth, ar y tir nas gailai wneyd hebddo. Dywedodd Mr Roberts fod nifer o'i glercod wesdi ymuno a'r fyddin er Ipan dorodd y rhy- fel allan. Yr oedd Jones yn gofalu am ad. ranau neillduol o waith y sw.yddfa, ac ni allai wneyd hebddo. Yr oedd wedi ceisio cael per- son i lanw lie Jones pe ymunai a'r fyddin, ond yr oedd wedi metihu. Ni chaniatawyd yr apel. RHYDDHAU UNIG FAB MAM WEDDW. Gwnatkl apel yn erhyn dyfarniad y llys apel ILeol gan Mr R Lloyd Edwards, 7 Titho. barn Street, Ca-ernai-fon, ya gwrthod ei rydd- hau. Y"md dangosodd Mr. Nath Roberts ar ran yr apelydd, a dywedodd mai cynorthwywr mewn masnachdy diiiad yng INghaernarton oeidd, yr apelydd. Nid oedd yn foddlon ymuno a'r fy- ddin a gadael ei fam weddw, yr hon oedd yr. wael ei hiechyd, yn unig. Nid oedd ganddo y 1 11 bei-thynasau fuasent yn edrych ar ol ei fam pe ymunai. Yr oedd wedi gwrthod lleoedd da oddkartref er bod a.dref i ofalu am ei fam. Gwrandawyd rhan o'r a-chos yn breifait a rhyddhawyd yr apelydd ar amodau. DDIM YN GYMWYS I'R FYDDIN. Dywedodd Mr. W. R. Jones, Telephone Ex- change, C-aenjarfon, yr hwn oedd i apelio yn y I erbyn dyfarniad y llys apel leo:, ei fod wedi myned i Wrecsam ar ei gost ei hun i gael < i archwilio gan y meddyg, a dangosodd i'r llys dystysgrif ei fod wedi ei wrthod gan yr aw- durdodau milwrol. YN BREIFAT. Gwrandawyd yn gyfrinachol apel gan Mr. J Thomas Roberts, Bodaethwy, Dinorwic Street, Caernarfon, efrydydd diwniyddol, yn erbyn dyfarniad llys apel Caernarfon, iddo wneyd gwaith nad oedd yn filwrol. Ni chaniatawyd yr apel. Gwrandawyd acho. arall .yn breifat, sef un Mr. G. D. Roberts, Bryn Deulyn, Caernarfon, yr hwn aydd yn cadw busnes offerynau cerdd yn High Street, Caernarfon. Caniatawyddau fis o ryddhad. TRI DDIM YN DDIGON. AUan o bymtheg o apeliadau yn erbyn dy- farniadau Uys arel Gwy'rfai y oedd un ga:i Mr. Robert Jones, Llvvyngwanadl Isa', Upper Clynnog. Dywedodd Mr. Jones (dros yr hwn yr ym_ ddangosodd Ir. Richard Roberts) fod ei fferm yn 125 acer. Yr oedd ganddo stoc o 36 o wartheg. saith o geff.ylau, nifer o ddefaid, a deuideg o foch. Yr oedd ganddo dri mab gartref, ond nid oedd ganddo er hyny ddigon o ddwylaw i ddwyn ymlaen waith y fferm. Ni chaniatawyd yr apel. GWAITH I FERCHED Aoeliodd y Cvnrychiolydd Milwrol yn er- byn dyfarniad y llys apel lleol yn caniatau rhyddhad i Mr. Henry Thorman, yn gweithio gyda ffirm o ,.g-ontraetors i'r Llywodraeth ya Groeslon. Eglurodd y Cynrychjiolydd Milwrol fod chwech o wasanaethyddiop v ffirm mewn oed- ran milwixil, ac y gellid gwneyd heb wasan. acth y pers ji ar ran yr hwn y gw..aed yr apel yn y Ilys Ileol. Dywedodd un o lcídau y ffirm fod y gwaith yr oedd Thorman yn ei wneyd yn waith pwys. ig iawn, a chymerai. gryn amser i ddysgu un arall i'w wneyd. Y Cadeirydd Chxi fuasai merched yn gallu gwneyd y gwaith. Aelod o'r ffirm: Mercbed Great Scot! Na fedrtint. Ni fedr merched ddadlwytho llecai trymion. Caniatawyd apel y Cynrychiolydd Milwrol, a gru'chymynwyd i'r dystysgrif gael ei thynu ■yn cl. AMRYW ACHOSION. Gwrandawyd nifer o achosion ereill gan y 'lys. a chaniatawyd rhyddhad fel y canlyn:— R. E. Jones (IS), cynorthwywr mewn masnachdy gruseri. High Street-, Caernarfon, i'r hwn y d rhyddhad gan y llys ape] lleoi.—Ni chaniatawyd yr apel. lr. Lewis Edwards (33), clerc, Anchor House, Fe'inheli, i'r hwn y gwrthodwyd rhyddhad gan y llys apel lleol.—Caniatawyd yr apel a rhvddhad- o ddau fis o Mawrth 7fed. fr. W. H. Williams (29), Hw.ythwr cerrig, 23. Helen Terrace, Felinheli, i'r hwn y gwr. thodwyd rhyddhad gan y Hys llooL-Ni chani. atawyd yr apel. I Mr. William Lewis (31), chwarelwr a thy. ddynwr, Celyn Uchaf, Clwtybont, i'r hwn y gwrthodwyd rhyddhad gan y llys lleol.—Cani. atawyd yr apel o dau lis o rytddhad o Ebrill 19fed. j Mr. John Owen (30), amaehhwr, Abexaf J Clynnog, ryddhawyd ar amodau gan y llys apel lleol.—Caniatawyd apel y Cynrych: .ol:ydd Milwrol,a gorchymynwyd i'r dystysgrif rhydd- had i gael ei thynu yn ol. Mr 0 R Jones {38), ceffylwr, Merd ,d.yn. Ceu- nant, Llanrug, ryddhawyd ar ame Aau gan y llys lleol. Ni chaniatawyd apel y Cynrych. iolydd MilwroJ. Sir. Morris Jones (26), anr g, chwa. relwr, Coed Bolyn, Bethel rhyddhawyd ar amodau gan y llys lleol.—r.sa,niatawyd apel y Cynrychiolydd ^Iilwrol a 4'au fis o ryddhad. ilr. John O Thomas f29), amaethwr a bu. ilr. John 0 Thomas f29), amaethwr a bu. gail, Minffordd, Talys' ryiddhawyd ar am. odaugan y llys apel —Yn yr aohos hwn tynodd y Cynr.ychi'jjy^d Milwrol ei apel yn j ol. Mr. R. R Pr^/ih^Td (26), chwaTelwT, Tai'r Lon, Llanrug, ryddhawyd am amser gan y llys apel lleol .—Ni chaniatawyd apel y Cyn. ryehiojydd ÁiÏwrol. I Mr. J. .1#. Williams (29) amaethwr a chwa. relwr, E\rianlys, TaLysarn, ryddhawyd ar amodau 'gan y llys apel lleol.—Caniatawyd apel y tynrychiolydd Milwrol, a gorcihymyn. • wvd, i'r dystysgrif rhyddhad gael ei thynu yn 01.. Ir, David Owen Jones, 20, Eifion Terrace, Talysarn, ryddhawyd am amser gan y llys apel lleol.—Caniatawyd apel v Cynrychiolydd Milwrol, a rhyddhad o wythnos o Mawrth Meg, cherwydd ei fod heb ardystio. Mr. D. D. Ellis (36) amaethwr a chwarelwr, Cae'r Bythod, Cwmyglo, ryddhawyd ar am. odau gan y llys lleol.—Ni chaniatawyd apel y Cynrychiolydd Milwrol. Mr. David P. Hugbes (33), chwarelwr, Ivor H"iuse, Ebenezer, ryddhawyd ar amodau gan y llys apel lleol.—Ni chaniatawyd apel y Cyn. ryohiolydd Milwrol.

I 1 LEYN APELYDD A'I GYDWYBOD. Cynhaliwyd dydd lau. gerbron Mri Maurice Jones (cadeirydd), W E Williams, J Hughes Parry, Prifathro Evans, Parch T E Owen, John Pierce, J R Jones, Mr. Hugh Pritchard, (clerc). Mr S R Jones (clerc cynorthwyoJ), Mr J G Jones (Cynrychiolydd Milwrol), a Mr. Daniel Jones, Brynodol, ar ran y Bwrdd Am. aetbyddol. Eglurodd y Olerc fod Mr Jones wedi ei ben. odi gan y Bwrdd Amaethyddol i wylio budd. iannau arbenig amaetjiyddiaeth dan yr ar- chebion newyddion. MIS I BENCERDD. Gwnai gweddw o gymydogaeth Pencaenew ydd gais am esgusodiad i'w dau fab ar fferm yn mesur tua 200 o aceri. Y mae y mab hynaf yn Bencerdd, a dywedodd fod ei frawd yn cy- meryd dyddordeb arbenjg mewn bridio anifeiL iaid. Esgusodwyd y mab deuengaf yn amodol, ac esgusodwyd yr hyna.f am fis. CHWILIO AM WRAIG. Gofynodd amaethwr ieuanc am esgusodiad. Dywedodd fod dau frawd iddo wedi attestio a brawd arall yn gigydd. Mewn atebiad i un o'r aelodau dywedodd ei fod yn gwneyd holl waith y ty ei hunan, me. gys ysmwddio, golcbi a gwneyd bwyd. Aelod: Chwilio am wraig fyddai oreu l chwi. Y Cadeirydd: Buasai yn 11awer haws iddo gael gwra.ig pe yn gwisgo y wisg filwrol (chwerthin). Ymdaangosodd Mr. 0. Robyns Owen ar ran yr apelydd, a chaniatawyd esgusodiad amod- ol iddo, MEDDYG ANIFEILIAID. Gwnaetb meddyg ariifeiliaid o ardal y Sarn, yr hwn sydd yn 40 ml oed, gais am esgus- odiad cyfangwbl am ei wasanaeth yn hanfodol i'r rhan hono o'r wlad. Esgusodwyd ef am fis. CYCHWYN GYDA MUL. Gofynodd cariw-r o Lanbedrog am esgusod- iad. Dywedodd fod ganddo chwech o geffyl. au yn ei wasanaeth a'i fod yn cario er's 25 mlynedd. Mr. J. G. Jcnes: Dechreuasoch gycla throl a mul. Yr Apelydd Do. Y Clerc: Ac y mae y mul wewi myn'd yn chwech o geffylau? Yr Apelydd; Ydyw, ac y mae y mul genyf o hyd. Y Clerc: Da iawn cedwch y mul er cof am y dechreuad (chwerthin). Esgusodwyd ef yn amodol. AMDDIFFYN GWLAD YN BECHOD. Crwnaeth chwarelwr o Lithfaen gais am es- gusodiad ar dir cydwyborf. Gof.ynodd y Ca- deirydd a oedd yn credu mewn hunaii-aberth. Yr Apelydd :Y dwyf, dros y da. Y Cadeirydd Ai nid ydyoh yn credu fod cadw y Germans allan o'r wlad rhag iddynL ladd gv/iagedd a, phlant bychain ,yn waith da? Yr Apelydd; Nid wyf yn credu mewn din- ystrio bywyd. Mr, J. Hughes Parry: Felly yr ydych chwi yn credu fod amdditfyn gvrlad yn bechod yn ngoleuni Cristkaiogaeth 1 Yr Apelydd Ydwyf. Y Clerc: Pa brawl ellwch ei roddi eich bod wedi aberthu ar ran cydwybod erioed? Yr Apelydd: Mae gwranido ar lais cydwy- bod yn aberth ynddo ei hun. Y Clerc: A ydych yn medd felly fod dir ogyn neu feddwyn sydd yn gwrando ac yn myned yn ol eu tuedddadau yn aberthu dros gydwybod ? Yr Apelydd: Buaswn i yn ymladd yn Ffrainc er's talm onibai am fy ngwrthwyneb. iad cydwybodol. Gwrthodwyd y cais. GWRTHOD CRYDD. Gwnaeth. dau grydd o Fynytho gais am es- gusodiad. Rihoddwvd esgusodiad amodql i un ohonynt a gwrthod wyd y llall. A'R DWTHWN HWNW. Ysgrifenodd y Parch G Parry Hughes, Mor. fa Nefyn, i ofyn am esgusodiad i fachgen gwael ei iechyd gan amgau gohebiaeth faith. Dywedodd y Cynrychiolydd Milwrol ei fod ef yn cadarnhau tystiolaetih yr offtiriad yn yr achos. Y Clerc: A'r dwthwn hwnw (ohwer. thin). Caiiia/tawyd y cais. Gwrthodwyd cais dau ddyn ieuanc sydd yn llafurio ffermydd bychain yn Cilan. Gwrandawyd 104 o achosion.

CRONFA Y MILWYR CYMREIG Casgliadau yn Lleyn Dymuna Mrs R. J. Evans, Pwllheli, arnom gyhoeddi y restr isod o'r gwaith a wnaed yn LJoyn er cynorthwyo Cronfa Genedlaeth- ol y milwyr Oymreig. Socks. Mit- Muff- teiie. lers. Efailnewydd 8 5.0 Abererch 3 8 8 Nefyfi 33 19 16 Llangwnadl 8 0 0 Llangybi a LJanarrnon 14 5 0 C-hwilog 16 9 6 Bodfean 5 0 0 Llanor 2 0 0 Neigwl 15 2 4 Pwllheli 40 24 26 Rhiw 10 6 7 Trffc.r a LlanhaTafn 12 0 0 Tvdweiliog V 15 2 6 26 2 10 Rbydyclafdy 9 0 0 iff-i-byniwyd chwech o grysau gwlanen o I :T'firmon a dau o'r Sarn, un par o fenyg o N'ofyn a dau bar o Dydweiliog.

Hysbysodd Mr. 'Runciman vr atelir cario rhagor o nwydiau i'r deyrnas hon 0) wledydd eraili yn luau.

A .NRHYDEDDU GWUON. Ei Anrheiu a'r D.C.M. Brydnawn Llun cymewdd seremtmi ddy- ddorol !e ar y Maes yng Nghaernarfon, pryd y cyflwyiKxid Colonel T. A. Cregan (Com- manda-nt 3rd Line R.E. Group, Western Command) D.C.M. i Quartermaster Ser- geant Charles Edward Williams (42nd East Lanes. Divisional Signal Company. Aeth v yr holi filwyr sydd, yn aros yng Nghaernar- fon ar hyn o bryd i'r maes i we'.cd y sere- moni. EnJlodcl y Rhingyll Williams y D.C.M. pan yn gwasanaethau ei wla yn CaMipoli. Dangosodd wr- hydri dihafai amryw weithiau. Mab vclnv i Mr a lr G. Williams, Llythyrdy, Abbey Forgat, ger yr Amwythig. Preswyiia yn Tully St., Manceinion. ac yn Mancevniou y anaethai cyn ymuno a'T fvdd'in. Cafodd igym.era.dwyaetli uchel' 4: gyd!-fiiwyr pan roddodd Col. Cregan y D.C.M. ar ei frest- Wedi hyny y&gydw'odd y .Qalonel Cregan law a'r :rh:ngyll dewr a liongyfarchodd ef yn gynhes ac befyd ei wraig. #. i I (Darlun gan Edgar Wright, Palace Street). Y RHINGYLL WILLIAMS YNGHYDA'I WRAIG A'I BLENTYN AR Y MAES AR OL Y SERElvIONI.

ESG USO Di ON R H YFE DD. Heb G>dw>bod. Yn Llys Apel Wigan, gwnaeth dyn 35 mlwydd oed, gaus am esgusodiad ar dir cyd- wybod. Yr oedd yn wrthwynebol i ryfel ymhob ffurf arni. Ae^od o'r Llys Pa aberth wnaethoch chwi dros eich gwlad? A ydych yn iodu.awn i eistedd i lawr ac i wneuthur dim, a gweied eich gwlad yn cael ei diii)-btrio.Nid oes I crenyf wlad. o Y Cadeirydd Nid oes genych gydwybod. Gwrthod wyd yr apel. Yn yr un dref gwnaeth gwas i ddiledvdd, I ga's am esgusodiad ar dir cydwvbod. Des- grifiai ei hunan fel "'Sosialyd'd chwyldroadoi, ac apo^tol Frawdoliaeth Gyffredijxjl." Dy- \v'??C)du ei t0.d yn barod 1 ddioddef dros nedef- wch fel ag yr'oedd rhai eisoes yn barod yn dioddef dros ryfel. Gwrthod wyd ei apel. Yn yr un llys gwnaeth dyn ieuanc gais am esgusodiad oherwydd ei fod yn wrthwynebol i filwriaeth er pan y gallai feddwl drosto ei hun. Yr oedd v bobl gyffredin, cbai, yn cae1 eu hud-ddenu gany cyfalafwyr, oeddynt yn gwneuthur ariau allan o r rnvfel. Pe rhoddid y dynion oeddynt yn gyfrifol am y rhyfel, yn y ffosydd cyhoeddid heddweh o tewn wythnos o amser. Capten Diakenson (y cynrychiolydd mil- wrol) A fuasech yn galw eich tad yn gyf- alafwr? Y mae ganddo chwech o siopau a ffactri.—Ni wn am hyny. Y Cadeirydd: Yn ol eich dadl chwi, buas- ech yn rhoddi eich tad yn y ffoeydd. Gwrthodwyd yr apel. Yn Llys Apel Sirol" Sir Gaerhirfryn, dy- wedodd apelydd ei fod vfedi add'aw i'w fam ar ei gwe!y ansjau na elai byth yn filwr. Yr oedd tri o frodyr iddo mewn gweithteydd cvfarpkr ac iiii gydi'r Tiriogaethwyr. Yr oedd yn foddlawn i wneuthur unrhyw waith nad oedd yn filwrol. Caniatawyd esgusodiad ar yr amod i'r apel- ydd weithio ar fferm o fewn mis o amser. 0 fbe¡1 Llys Apel Forden. Maidwyn, ceis- iodd Mr S. R. Heap gael esgusodiad i yried- ydd ei gar modur, oedd hefvd yn edrych ar o! y fferm, ftc., oedd yn fil 0 aceri. Yr oedd pulwar d '-n arall yn gweithio ar y fferm. Dywedodd aelod' ei bod yno i gael dynion. I Atebodd Mr Heap os gwrthodid i'w was gael e: esgusodi gan y Swyddfa Ryiel y gwerthai ei ffermydd i fyny.

GWYLIO efkog NEWVDD. OYXLLWYNIOX YR almaenlud. Yn ddLweddar da-ethpwyd o hyd i bavurau o eiddo yr Is-.Swyddog Wolff Von Ijel. Ai- maenwr ac ysb;ydd. In ol v iaa.pumu hyn, pe v byddai i America 2>ylioeddi rhyfel vn erbvn vr Almaen, vr oedd vr ALmaenwyr i ar, fog; 250,000 o'u cyd-genedl sydd yn trigo vn (Efi'og New vdd, i ohwvtbu i iyny v cronfevdd "dd v" cyHer.wi ddinas ansfenth a dwir ac i ddinvstrio amddiffnyfevdd v ,poithliadd. Cyril, erwvd Von kl i'r ddaltfa. Y mae adranau nertool o filwyr America yn -gwylied v lleoedd fygytbir.

GWRONIAID CYMREIG. f I Pee. E A RUEGIESS- Sapper J ROBERTS. Cafodd Private Edward {Ted) Arvon Bur- J gess Caxton House, Llaniberis ei iadd yn Ffrainc ar y)r 8fed cyfitol. Perthynai i'r Motor Transport Army Service Corps ac ni bu yn Ffrainc and am fis. Mab hynaf Mr a :Mr¡;; Burgess, Talycafn Hotel, Talycafn, yd- oedd, a mab yng nghyfraith Mr a Mrs Ro- bert Thomas, Caxton House, Llanberis. Cyd- I u ymdeimlir yn fawr a'r weddw ieuanc a'r tenlu yn en ga!ar.—.Perthyna' Sapper John 'Roberts, Tlti,beilnacl Street, Ebenezer. i'r; Roval Engineers. Erys ar hyn o bryd mewn 3'.sbyty yn Llundain ar ol bod yn gwasan- aethu yu Ffrainc. | -N Pfce. LI EVANlS. I P':e. M WILLIAMS. Maib i Mr a Mrs R. G. Evans. Gorphwysfa, Penisarwaen, ydyw Private Llewelyn Evans, yr hwn cyn ymuno a'r fyddin a wasanaethai yii ariandy yr N.P. yn Aberhonddu. Ervs yn nhueddau Llundain. Y* mae wedi ei an- uog-i i ddilyn ei ymarferiadau gan anaf i'w gues-Y mae Private Morris Williams, Tyddyn Gwyn, Llangian (Royal Welsh Fus- iliers) yn gwasanaethu yn Ffrainc. Mab ydyw i Mr C., a Mrb- Williams, Tyddyn Gwyn, Llangian. ? \V D HUGHES. 11 pie. R W PARRY. I Y mae Private W. D. Hughes, Skinner 'I Street, Caernarfon, yr hwn a berthvn i'r Royal Welsh Fusiliers, wedi bod yn ymladd yn Ffrainc am dros 14 mis.—Yn Bedford gyda'r 2-6ed R.W.F. y mae Private R. Williams Parry, 28, Hole in the Wail St., Caernarfon. Y mae gyda'r fyddin er's pan j dorodd v rhyfel allan.

I ANGLADD Dr. EVANS, A BER. SOCH. Oymerodd ansgliadd Dr. EJis T. Evanti Anersoon, le <ldydd Sadwrn yn lianor. Gwawanaeithai y Parohn J. E. Sheppard Joins L.anor. a J. Wihtsidon Gnflitihs, Lîanlg-ian, Y prif alanwyr oodayi),t livaiis (jgweddw) Mise Miurdel Evat.s (merdi). Mr David Evans a -Nllzts Evans, Mela (Jbrawd a ohwaer), Mr W. Evaais (awyltihr). Mrs Blade (cyfnithei'), Mr? D. E. Hughess, Wiliaaon Hughes, Bertie How. ell. Evan Jones, Ellis Willianis David Evans (cefnaryd), Miis Lucas (Abereoch), Mies Shep- iherd Jones, Miss Jones (Ty Isa) Ga,pten W'd- liaima, Roohdale; Mr R. 0. Griffi'Lhs, Pwlu ihel;; Mr Evan R. Jonas. Pwllhelo Mr Grif- fith Will-Mains, Abereooh Mr Sili-Hi>hard" Jone6. P.O. O^ven, Albersooh Capten Roberts, Aoar- poch; Mr J. H. Rdberts, Gwnhingar; Mrs ( Jones, Cefn Nine. Anfonwyd blodeudvrch ¡,tan y weddw a'r feroh, Mrs Lucas. Mis £ Jones. Ty L--a.; Mæg 0. J. a'r plank; Mr Roberts, Gtwnihangar; Mr a Mrs Jones, Sibop, Llangian; Algra a Rochdale: Miss Phillips a. chyfeillion o R&ithoidy Llanor. < Jotalwyd a.m drefniadau yr angladd gan Mi Robent Edwards. Rhos Bach.

— I ARDDANGOSIAD (> BLAID HEDDvVCH LLADD DAU GANT 0 BOBL YN BERLIN. Newyddion cyfrinachol o Rastle a h}'sl>ysa i ardda.rngosiiad ma-wr o blaid heddwoh gael ei wneuthur vn v diwrnod y ^wnaetih Herr Liebkneohit (v Sosialydd) ei araetih fawi yn Senedd vr Almaen. L'efa.i v dy-rfa a wnel. id i fyny gan mwvaf o ferched, Heddweh Heddweh Sa^l-hodd v milwvr at v bobl gan ladd 200 ohonynt ac anafu nifer fwwr. Yn aWl" gosodir milwyr o flaen v Senedd rbaig j ymofodwyr dyrifu yno.

UFFERN HEDDYW. (Parhad), Mae rhyw linell a farddoniaeth fel hyn yn rbywle,- "I b'le 'nvyt ti'n mynd?" Wrth edrych ar iyd yn ei gyffro a'i drueni heddyw, priodol y gellid gofyn,—"I b'le 'rwyt ti'n mynd?" A thybiwn ei glywed yn ateb o fwg a than, o faes llofrucldiaeth a dhelanecld,-tua byi cyfiawnder, rhyddid, a hedd, etc. A'i dyma'r ffordd tuag yno? Atebed rhyfel ynddo ei hun. I'a Ofer disgwyl am atebiad cyson, hyd yn oed gan y gwledydd hyny sy'n galw eu hunain yn wledydd mb ydd,, tra caethiwed ar yr orsedd. Ofer haeru mai dyn a'i hawliau yw'r prif nod. Nid yw dyn, neu werin, yn ymarferol, ond cy- fryngau yn liaw dosbarth neillduol, se,f y cryf a'r trahau.s, er eu gwneyd yn gryfach, ac yn fwy trahaus. Ac yng ngoleuni'r egwydHor yna, nid perthyn i wlad arbenig mae'r ar- wyddai'r, "Might is Right," ond perthyn, i bob gwlad sy'n c(-.rffor-i yr ysbryd crybwylJ. edig. Hunanless, ac ysbryd plaid, yn y ffurf o gyffro ffug-wlad,ax, sydd o'r tu ol i'r trueni Z, Y Diweddar MR. SAM ROBERTS. Fel yr liysbyswyd yn yr "Herald Cymraeg" I yr wytiinos ddlwbidaf, bu farw Mr. Sam. Roberts, neu fel yr adnabyddid yn well, "Sam yr Alabama," yn Groeslon yn ddiweddar yn 84 mlwydd oed. Yr oecLd y diweddar "Gap. i ten" Roberts, fel yr hoffai gael ei aLw, yn hen wr adnabydaus. Cymerodd ei angladd le I ddydd Sadwrn (cyn y diwedidaf), y Parchn R. It. Roberts (Ficer), a W. Walters (A), yu gwasanaetlhu.

CYNGOR I DINESIG BETHESDA. ETHOL CADEIRYDD Eisiau LI) frau'r Drcth Nos Lun cyn y diweddaf cynhaliwyd eyf- arfod blynyddoi o'r Cyngor ac yr ocdd yr aelodau caniynol yn bresenolMr David Llewelyn, Dr Pritchard, Mri D. Peruant Evans, John Roberts, William Jones, Evan Evans, Jeremiah Thomas, John Hughes, yr Arolygydd (H. H. Davies) a'r Cierc (D. G. Davies). Y DIWEDDAR MR Ill. D. E\'ANS. Cyn dechreu gwaith ein cyfarfod blynydd- oj, ebai 1.,r David Llewelyn, y Cadeindd am v flwyddyn ddiweddaf, un o'r pethau y L diweddaf sydd yn disgyn i'm rhan fel cad- eirydd, a gallaf eich sicrhau mai y gorch- wyl caletaf a mwyaf pruddaidd o'r oil vw, I cyfeirio at amgylchiad trist sydd wedi ein g'oddiweddyd ftK Cyngor. Yr ydym wedi colli cyfaiil oedd bob amser a'i holl egni yn gwneud ei oreu tros y Cyngor a dvmunaf ofyn i chwi gyd vmuno a mi i ddatgau ein cydymdeimlai dyfnaf a gweddw a theulu yr lymadawedig. Mae marwolaetli svdyn ac anisgwyliadwy Mfi Qj'daelod f'fyddlon a gweithgar, Mr R. B. Evans, wedi ein braw- vchu oil. • Yr oedd gyda ni yn v Cyngor nos Wetier, yn cymeryd rhan "llaenliow ac vn ymddangos fel arfer yn llawn hywiogrwyidd a gwaith ac edrych ymlaen felly yr oil ohonom at amser ^y_ell yn eiu hanes. ond erbyn hyn mae ei gadair yn wag. y mae R. B. Evans yn ei fedd, wedi -n, v:, C"i i wlad weii gobe;thiaf ac wedi gadael ninnan ar ol am ychydig cyn ymlwybro tua'r un fro. 'Ofnaf ar ol e: :fol]i v hyoId wn meg is yn ym- balfalu mewn 'tywyllwch caddugaw! ac heb ntb i'n harwain i oieuni. Credaf vn gvd- wyInjdo! fod Mr Evans yn batrwm i'w efel- ycliu. Mae ei fvwyd gwnstad a'i gvmeriad dilychwin yn nodweddion y gallwn oil geisio eu dilyn. Nid oe seisieu manylu, gwyddoch am dano cystal a mmnau, ond yn ddibetrus mentraf ddweyd a diameu y gwnewch gyd- nabod ein bod wedi cael colled anadferadwv- Tynais allan y penderfyniad caniynol, ond yr wyf yn barod i gymeryd gwelliant yn y geiriad, ac yr wyf yn dymuno cynyg :Eill bod fel aelodau a. swyi*oTion Cyngor Din- eSJg Bethesda yn dymuno datgan ein cydym- deimlad dyfnaf a Mrs Evans a'r teulu oil yn y brofedigaeth chwerw o golli anwyl hriod a thad gofalus mor sydyn ac anisgwyliadwy, a'n bod hefyd yn teimlo yn ddwys oherwydd y golloed anrhaethol a.c anadferadwy yr ydym fel Cyngor wedi ei chael drwy farwolaeth ein cyd-aelod ffyddlon a'n gweithgar gyfaill, Mr R. B. Evans." Dymunwn i chwi anfon y penderfyniad i Mrs Evans a'i roddi ar y cofnodion. Eiliwyd y penderfyniad gan Mr D. Pernant Evns gvdag ychydig o sylwadau tyner am goffa y diweddar aelod ffyddlon ac ymdrech- gar, ac ategwyd gan Mr Jeremiah Thomas, yr hwn a ddywedodd fod yn gwestiwn gan- ddo ef a oeddynt wedi sylweddoli yn iawn y golled a gawsant fel Cyngor yn ei farwol- aeth. Heb amheuaeth yr oedd pen ac ar- weinydd y Cyngor wedi ei gladdu y diwrnod hwnw. Ni ellir claddu cymariad da, erys ei ddylanwad am dymor hir yn y evlchoedd y bu ynddynt, ac felly gyda'r diweddar Mr. R.. B. Evans, bydd ei enw a'i goffa yn ber- arogl am dymor maith yn yr ardal. Rhoddodd y Cadeirydd y penderfyniad ger- br<fr a phasiwyd ef yn un'»l. a chndodd yr ol! o'r aelodau ar eu traed er parch i'r di- weddar aelod. GADAEL Y GADAIR. With roddi fyny y gadair, ebai Mr Llew- elyn caniatewch i mi ddweyd gair neu ddau. Yn benaf dymunaf ddiolch i chwi yn wresog am eich goddefgarweh, cich cydweithrediad, a'ch caredigrwydd tuag ataf yn ystod y flwyddyn sydd yn awr yn diweddu. Gwydd- wn fy ffaeleddau, ac yr oeddwn yn telmJo yn bur ofuus ar ddechreu fy swyddogaeth, ond yfr oleBd y dull, boniedidigaidd gymerasoch tua.g ataf yn galondid i mi. a daethum i deim- lo yn fuan yn hoilol garirefol yn y gadair, er fe ddichon yn brin iawn mevii llawer ystyr., Teimlwn weithiau fy mud vngbanol ein haml frwd ddadleuon, wedi dweud am- beli air croes wrth rhywrai. Os felly, ni ddfietlu o'r galfon a, d^mulnaf d'datgan fy tigofid a gwneyd llwyr vmddiheurad am Ihyny. iBiu y flwyd'djyn ddiweidd-af iyn un eithriadol yn ejll hane-s. Cawsom lawer o I waith estronol i'r Cyngor, y Registration Bill, wedi hyny y recriwtio. Mae yn galon- did'meddwl fod y flwyddyn wedi bod yn un lwyddianus yn yr ystyr irian-ol. Clywsom ein cyn-lywydd yn dweyd fod tua 90p mewn llaw, Mawrth 31, 1915, a da genyf finau fyn- esii i chwi fod ein cyfrifon yn datigos y swm o 255p mewn raw ar Mawrth ol. 1916 Yr ydym eisoes wedi cyfeirio at ein dirfawr 101 ed yn marwx>laeth Mr R. B. Evans. Y n ddios. y mae'r golled yn fawr, a deuwn i'w theimlo yn fwy ar ol hyn. Cyffelybai.ni yn awr i long ar y cefnfur wedi colli ei llyw. a'r unig obaitih sydd genyf yw, y bydd ein swyddogion yn fwy byw ac effvo i'r gwaith yn v dyfodol, gan gofio rnai atynt hwy yr edrychwn am barhad o'r llwyddiant Mdd yn awr yn dechreu nodweddu'r Cyngor. Wedi'r gadair fyn-ed yn "gadair wag." cynygiwyd gan Dr Pritchard, yn cael ei gef- nogi gan Mr Jeremiah Thomas, fod Mr. Per na-it Evans fod yn gadeirvdd am y flwyddyn ddyfodol, a phasiwyd yn unfrydol. Wedi cael yr anrhydedd dywedodd v Cad- eirydd y gwnai ei oreu yn y swydd, a dym- unai yn arbenig gyfeirio at ffyddlondeb y cyn-gadeirydd. iNj_choiiodd symaint ag un cyfarfod a b'u yr un mor ffyddlon gyda'r gwa.hanol bwyllgormi. Cynygiwyd gan Mr John Roberts, yn cael ei eiiio gan Mr Evan Evans, fod Mr Jeremiah Thomas i l¡¡nw'¡- swydd o is-gadeirydd Cyn i'r Cadeirydd roddi hyny gerbron dy- wedodd Mr Thomas v dvmuna: ef ar bob cvfrif gae! ei esgusodi am y r.redai y gallai fod o fwy gwasanaeth i'r Cyngor fel aelod cvffredin na, llanw'r swydd bwysig hono. Ilvhoddwvd v cynygiad gerbron a phasiwyd ef yn unfrydol. TRWYDDEDAU. Un o'r pethau cyntaf a ddisgynodd i ran y Cadeirydd newydd ydoedd ceisio dod i derfyniad ar bwnc y cerbydan inodut- a'u t. r w v ctd ed all. I-uiiarawyct trwydded i Mr Will'am Owen, High Street, a gofynodd Mr William Wil- liams, Nenadd Newydd, am dair trwydded, a chaniatawyd ei gais a gofalu bod rhif y cerbydau ar v frwyddedau. Gofynodd Mr Jeremiah Thomas i'r Arol- ygydd a oedd rhai o berchenogion y cerbyd- au hyn mewn dyled i'r Cyngor. a dywedodd yr Arolygydd fod rhai wedi rhadeg cerbyd- an am fisoedd heb dalu. Cynygiwyd gan Dr Pritehard yn cael ei gefnogi gan Mr John Roberts. rod rhoddi un diwrnod ar hugain o rybudd i bawb i glirio eu dyledion. a phasiwyd yn unfrydol. ikifynodd Mr Jeremiah Thomas am gael g we led llyfrau treth y mvv. Dywedodd y Clerc eu bod bron wedi en cwbihau a'i fod wrthi yn hynod brysur gyda hwy. a chredai nad oedd unryw Gyngor yng Nffhvmru yn gweithio yn fwy egniol er cael y llvfrau yn barod. "Mr Cadcirvdd," ebai Mr Jeremiah Thom- y ns, "nis gall hyn fod beth bynag," gweithio vn galetach na neb yng Nghymru a'r llyfrau hyn ddim wedi eu gwneud i Rhagfyr Slain, heb son am y chwarter yn diweddu ym Mawrth." "Mae hyn yn ddifrifol," ebai Mr Llewel- vn, "ac y mae'n anodd peidio a myned i dvtnlier ddrwg wrth weled- y llyfrau yn am- li.'M'od, ac v la(>'n gofyn i ni fod o ddifrif ,gvda, gwaith y Cyngor, neu mi awn o dan ddwfr yn siwr i chwi." V Cad'eiry. dd Nis gallwn ni hned ym- 1'ien o gwbl fel hyn. ac"y mae penderfynu y ■dreth am v flwvddvn allan o'r cwestiwn heb grel yr amcangyfrif priodol. A wnewch ('1;. Mr C ere. opinio gwneud y llyfrau yn le; ar un waith." "Gwnaf gynted ag sy'n bosibl," ebai'r "Wei." ",hi'r Cadeirydd, "rhaid sobirio'r cyfarfod fel hyn. a phasiwyd yn unfrydol i eael cyfarfod arbenig nos Fercher ar ol y Pasc.

ANGLADD Y MILWR. LLITH IV. E. 1Ll ni,nvu brvvydr yn ystyr gyff- redm y gair yn ystod fy arhosiad hyd y* hyn vn y ffosydd, ei-,o bydd colled ion anil o ddydd i ddydd, fel y mae rhau fawr o'u gwaith yw claddu y marw. Gal] ma: un elf en fawr o chwerwder i ber- itbynasau v rha: gollant eu bywvdau yn ydyw methu bod yn bresenol yn yr angladcl na. thalu ymjweliad a man teohan ei fedd, diau. y bydd v a ganlyn yn rhoddi pleseas prudd i law-er ohonynt. Si cheisiatf ddisgi-ifio po,b a.ngladd. ond fel' y cymerait- yr cdtfa g.yn!taf ac olaf cyn mynecl r ffosydd. m: o-ymeraf vr angladd gyntaf ac olaf fel engraifft o'r 1 leiII. YR ANGiLltIDID' GYNTAF. *viilno r rn:1\vr "n y ffos rhwyniir ei mt-wn bJanced, a chleddir yn ei. ddillad fel y bydd pan syrt'hio. Yr un ffuriud y swyddog a'r niiiiwr cyffredin. Hyslbysir y caplan yi en wad y per'.hyn iddo. a chleddir weithiau yr un dydd neu dranoeih. iGludir y corff i'r -raii rai o'i gyifeillion agosaf, ynghyda'i t?wyddog. Pan euthum i'r ffosydd y tro cyntaf, cyf. artuwyd a mi gyda'r neges fod un o',iii p()h wed: ladd. Tra fu'ni yn gwneyd trelniad- au i'w gladdu, daet.h corff arail i fyuy, wedi. ,1 ladù y bore hwnw. Trefnwyd gan liyny i gladdu v ddau yr un pryd. YmlwyihrasooB. yn ir\\ mm prudd i fyn-y drwy'r ffos, canyt yr oedd y 'profiad hvvu yn newydd i bob un < hoiioan. Wed; cvraedd y fymvent. a'n gosod bt-b u* yn ei fedd ei hun.—bydd digon o fadda-u yiIle 'oob amser wedi eu toi'i'n barod—(per,derfyiin alp gan ma-i Oymry vdoedd y dda.u vrnada.w- edig. v i-hoddiwn iddynt angladd Oymraeg, gyda phopetiih- mor debys: a2; oedd vii bosibl r hyn dd-ununai eu .perthyna-sa-u yng 1g-hynHu. Eixhr, a minnau wedi dechreu darnpn rhan o'r Y^grythyr, dyna swn yn tou dr-.vy'r aw vr fel chwibaniad y gwynt drwy wifrau y teliigraff ar ddydd storm, å (•■hv:i e;n bod yn sylweddoli beth vdoedd, d:ffyna. rhyw bum' Hath a'r hugain ym fyrr <.» n cyraedd. Yn fuan dyna un arall v* pa^i.o dros ein penau, ac yn disgyn yr ochr •anal! i ni, ac er,b N- n hyn deaMasom fod ilyirad v gelyn amoan. a, bu raid i ni vniwasigar oddi- wrlth ein giiydd. iDiagynodd arall ac arall, ac erbyn vr oedde.m oil va wastad ar v ilawr fel v modd diogelaf. Ac yn nE'l'¡¡i rh,-Kiodd v m",ndrii am gysigod gan adael dan neu dri gyda, mi. ac ar waeNiaf vr Ellimyn bryn- tion nad oes ganddvnif. ooreh i'r byw marw mynna.s orffen v crvvasaiTae-tih eladdu. er gorfod g-wneyd ar fy wvneb ar v ddaear. Y na rhedasocm oil i'r dutsr-out am gyp.eod., 'Rioedd iinivb ohonoan wedd dyohryn fel f ga-llech ddjvyL Ond vr oedd un rhan c, r- gwasanaeth heb ei gyflawni ym ol ein d,e-foa N'sfli'mra, sef c.anu'r emyn. -Arnl N' fv nymuniad wrth v beclngyn. a chyda'n gil- ydd vn y dug-out a'r shells yn oil\t:hvir* U'W'^h em pen, canasom yr hen emyn bendi- ■gedug Byrdd myrdd o ryfeddodau," etc. A ryws'nt. wrlth .garni, anghofiasiom ein hofc. Feily v rhoddasoim gladdedigaetlh I rynne'g i ddau arwr o'r ffos;ydd Lrvda phob parch ac urddas a cweddud'er yn ein gallu. ac nid oedd vn eisieu y dwfrhwn hwnw ond dasrraa maini v maill a. n gweddw y llall i wneyd .Y.. an.gladd yn syflaiwn YR ANGLADD OLAF. Yr anciadd olaf y gwciinyddais ynddu. cy* gorfod dychwelyd i gael triniaeth la-\T-.iedd- ygol ysgafn, ydoedd eiddo Lieut. Willie Seager, ma.b Mr R. Sealer, mat>M<:hydd adnabyddius, yn niii-ae Caeidydd a fcheula JryrJOd baa-dnua a.c haeilionus gyda'r Wesleaid. Ganol dydd y SalllbotJl saXai yn fy at iaii bedd un o'r milwyr penthyuol gwimni^ Dychwe.odd i'r ffos ar ei union, a'r n!.■<m hono aeth allan ar antur bervglus. a. gwiiaeti wrhvdri na wnaed -ei gyftelyb cynt gan iteib yno, sef ysbio holl rag fur y gelyn gyferby* a hwynt. Profodd ei bod yn meddu elfeuaa gwir arwr, a dychwelodd "yn ddiogel. Eit-hr tranoeth, ac yntau oddiar ei oche.:ad, caf- odd y sniper afael arno ac aeth yr ergyd trwy ei fynwes i'w gaion. a bu farw yn y fail. Ganol dydd Liun, a minnau yu .sefyll wrth fedd arall yn yr un iynweiit daeth y new- ydd am ei farwolaeth. Am ddau o'r glock dydd Mawrth gosodwyd vntau yn ei tUbel we:y. Diau i'w lygaid ddlsgyn ar ei fedd'ei hun y Sal blaenorol, er .nad adnabu uiohouo'u gyfryw. Daeth nifer o'r milwvr fu dan .ei ofal 1 fyny o'r Hoe gyda'r corff, ynghydag anun w o'i gyd-swyddogion, a gosodwyd ef i orwedj mewn par^h a hiraejh mawr. Tra buom ar all y bedd y tro hwn efco pasiai y shells uwj k ein penau, a disgynent ryw gau' llato y tu hwnt. 10ild gan y gwyddem niai uid oedd eu nod. nid oeddem mewn ofn 'Rwyf wedi cyfeirio at gymeriad rhagorol i:n o'r milwyr gladdwyd Un o'r rhagc,rol. ion ymysg y swyddogion oedd Lieut. \ii'ie Seager. Bra'dd yr aetli un swyddog mor ddwin yn serch v milwyr yn ei ota Cyn gadael Gaetwynt rhoddes enw a chyieiriad ei dad i bob gwr pried dan ei of a!. aix-iiodci iddynt ei yrru gartref i'w gwragedd, gan eu cyfarwyddo. os digwyddai dim i'w gwyr. a hwythau angen cymorth, eu bod i an- fon at ei dad. Dro arall .pan oedd un or milwyr yii nietiiik cael cyfle i fyned i weled ei deulu cyn myned trosodd i Ffrainc, rhoddes 2p iddo i gyrchu ei wr.-iig a'r plant i'w cyfarfod yn Southamp- ton, ac mewn Tlythyr at ei dad, dyvtedociil na roddodd dwv bunt gymaint o fwjiihad iddo a'r ddwy bunt honno. pan welodd y milwr a'i wraig a'i deulu bach ¡Uda.' gii- ydd cyn ffarwelio. Gallaswn ddweud liawer rhagor, ond fod y tir yn gysegredig, a rhaiJ vmatal. claddu rhai fel v swyddog hwn. i'r milwr y cyfeiriais ato, a Lieut. Tretor Tho'i.i- a yn yr un fynwent, a Lieuts. Willie Hinds a E. T. Morgan mewn man arall, a liu eraill, gwyd bris y fuddugoliaeth yn y rhyfel hwu, ac a wna'r ddaear- estronol draw iiior gys- egredig ac anwyl. £:EDD Y -MILWR Dichon nad anniddorol fydd gair am y mynwentydd eu hunain. Neilltuir uianau r hvd ''iUnell y tan" i fod yn giaddfa i'r- mi., wyr syrthiedig. Neilltuir persotiau ofalu danynt, a'u gwaith i'w cadw y mynwentydd yrl lan a threfnus, a thori bed dau newydd:tn» fel y bydd yr angen, a chlacld11 Gvinerir y gofal mwyaf i gofnodi man pok bedd. fel y bydd hawdd i berthvnasau gael gafael ynddynt wedi i'r rhyfel fyned trosodd. Gosodir croes ar bob bedd hefyd, gydag enw, rhif a manvlion eraill am bob milwr. Rhoddir border o gwmpas pob bedd. ac addurnir ])lodau pan ellir eu cael, a chedwir y myn- wentydd mor drefnus a glan a'r claddfeydd cyhoeddus yn y wlad hon. Ar ddiwedd y rhyfel, diau y gwneir darpariaeth rhyngou* a Ffrainc ynglyn. a chadwraeth barhaus v manau anwyl hyn. GAIR DUW'N 'il'.vyf wedi gwas'gar rai canoedd o Desf.w- niontau ymysg y milwyr, eithr y mae'n gyw. ilydd genyf fod cymaint o eglwysi n theulu- oedd yng NgM'mru yn esgeuluso rhoddi. Ten- Uirnent yn lioge'l eu plant. A yw o 'ryw werth gwnc.ud apel aralT"at yr esgeuluswyr hyn?_ >jithr y mae rhai yn gofalu'n ardderchcg iawn. Digwyddodd tro dyddorol ynglyn ag un (j'i- Be:b;att roddwyd gan Ysgoi Sul .Htu_ lah (iE,) Cwmtwrch (gweinidog yr hon v Parch W. T. Hughes) i'w phlant. A ml yu dod allan o'r fynwent ar yr angiadd y cyf- eiriais ati uchod, gal wyd arnaf i ddod odd i'r dressing station yn ymyl, lle'r oedd nifer <> ghvyfedigon wedi dod i tewn. Vn ll;fer 11 1 eu plitlx vr oedd mab Mr J. Williams, vs. ,,t,I'fe-nv,dd yr eglwys uchod. Daliwyd ei ian, ddarn'o shrapnel ond ,cariai yn c-i iogell uweb- beii ei gaion y Beibl loddwyd idàù'u anrheg anyr Ysgol Sul. Aeth y shrapnel trwy dclwy ran o dair o'r Beibi, a sicr y w pe T-- T, I-%v gaion. lit In* bu rhodd yr Ysgol Sul yn foddion i achub ei fywyd y tro hwn. Y mae'r Gair o hyd yn darian. yn gystal ag yn g'eddvf, eithr r,id bob amser y ceir engTaifft ohono yn darian mor lythrenol i'w berdl ofno.g. (Parch) JAilES EVANS (Caplan). I'