Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
6 erthygl ar y dudalen hon
Advertising
t j u' ) | OMO TfS I BLEACHER-CLEANSER-PURIFIER. t CC, & "Vlhat washes the curtains so white, Mummy?" E VERY woman who *~A takes a pride in thei appearance of her cur- tains, tablecloths and bed linen should wash them with Omo. Omo is cleanser, purifier, and b'esch-sr in one, and is made specially for the purpose of washing w -c tilings whiter- Pitt the clothe8 into cold water with Omo, 11 C bring them to the boil, let them boil for nOv V QTi'vy ^iS shades Or kalf-an-hour, rime and hang to dry. grey. It is simple and safe to use and involves no hard work. Full pv!io 15 are on the NOT FOR COLOURS. I WOOLLENS OR FLANNELS, j IN PACKETS V EVERYWHERE. \t Omo is made by H!ldsort'ø-a name famous in every household. 9 R. S. HUDSON LIMITED. Liverpool, West Bromwich & London. 131—33 ^ISC^LLiJ-WEOUS MOLESKINS 1,000,000 WANTED at 90/ pr IOC to corny .ete Contract. Also FOX SKINS, HA, RABBIT, OTTER, BADGER and VA'! SKINS. Feathers and Horsehair t. Casli same dav. fit JSTUART and oO., The Moleskin Specialists, Stuart House, Albion Buildings, AUl^iagate Street, London, E.C. 1. Te.. C-t nimal 10349. — "VfOLE TRAPPERS, MARINE STORE -1** DEALERS and GAMEKEEPS—MOLE- 5KLS WANTED. KG,- per 100. A.so RABBIT and HARE SKINS, HORSE HAIR, FEATHERS, FOX SiKINS. I buy any kind oi FXSIS and SKIS, also WASTE PAPER. CASH BY RETURN.—W. G. STAMFORD, 531% Alders gate Street, London, E.C. 1. OKIN KISSABLE AS A BABY'S. Send 1/- postal order to DocLsley, Chemist. 21 Mather Road, Birkenhead, for De Vere's Naroiia." Makes complexion fresh as peach doom and Skin KiasJibLe as a Baby's. PULLETS AND DUCKS, laying 10/6 each. — £ 6 dozen. Chickens two months oid 2/6 each, JG/- d-en. 12 chicks and mother, 30;- ligfc free.—Hummell. Stratford, Essex. TWILIGHT SLEEP.—A long established very comfortable nursing home for gentlefolk is devoting one of its houses to the receptio* of maternity patients for the twilight sleep (or painless child b:rth). Skilled cursing.—St. Faith's, Ealing, London, W. 5. Tel. 1455, Eailnu. (Ag.l6L HAVE YOU WORM TROUBLE IN YOUR a HORSES! DO THEY NEED A TONIC* HORSE KEEPERS whose Horses ara wasting as a result of attacks by the-a pests, or that are in a poor condition and re- quire a tonic should rse VTTUM, Thorley's concentrated condition powders for Horses. Numerous Horse Keepers can prove that VITUM has effectually cured when all other means have failed. Sold in 7 lbs. tins 10s. 1 lb. tins, 1/6 by J. R PRITCHARD. 33, Pool Street-, Carnarvon. Manufactnred by Joseph Tnnrlpv. Ltd., Caledonian Road, King's Cross, London N. 1. T Y. RHEUMATISM, SCIATICA, NEURITIS. -'LL —For 25/- on-lv. von can he COMPLETE- LY CURED of all URIC ACID troubles.— Send stamne.fl envelope for particulars. Merrill's." Dept. 4, 14. Jermyn Street.: London, S.W. 1- (Nov.?!. "Qrt years' user having tried all ->th?r -L ig /W/^ powders honestly recommends Kars- wood Pig powders for making pigs thrive. Pennv each, twelve for Central Pharmacy, 16, Penlan Street, Pwllheli. (Ag.5). JUL UH Ladies! Wood's Challenge Remedy Is guaranteed under tne sum of JSICO to "ure when others fail. Far superior to Pills, Pellets, or any Continental treatment. For all cases of irregularities. however obstinate, I CHALLENGE REMEDY i" supreme. Price I 3s., 5s., Special 12s. Stamp for advice. Established 30 years. Mr. and Mrs. A. K. Weod, Specialists, | 20, Louis Street, Leeds. mi i «^gggggg THE FUTURE LIFE. I Have yon suffered bereavement by th-e WaIr? Are you interested in knowledge of the Future YOUR LOVED ONES ARE STILL LTVING. Send postcard to The Swedenborg Society, ■I 1 Rloomsbury Street. London, W.C. And ■vou will receive. rp°st fre€- an important booik NEW LIGHT ON THE HEREAFTER. 'A'»n pith or of tihe fo'Howmsr: «CR^AT PRORT EMS OF TO-DAY." IJAL i^CONST RUCTION." iNot.7). MONEY — 3 ■ m REMEMBER the man with ready money jm is master of the market. raj M WE are prepared, at short M ffiII notice, and without preli- jfflj QJJ] minary feea. to my ■ LEND from £ "10 upwards gfj JTH] privately. on Note of j™ jjjj] Hand only, on reasonable m B terms;, and the JJJJ ED MONEY can be repaid by easy in- nm QJJ] atalmenta to suit Bor- ntrj £ rower'a convenience. ■ HH GEORGE PAYNE & SONS, 1 J 3, Crescent Road, RHYL, jjf Fill Htn N.B.-Writo for pamphlet of testi- n mri monials from satisfied Borrowers mn mjj writers' names being omitted) sent, || post free, in seated cover gjj S20 to S1000 ADVANCED PRIVAi £ i.Y TO FARMERS CRADERS AND HOUSEHOLDERS on Not. tf Hand. Distance no object. Business oom tfeted though the Post, Interest and Repay. lents lowest in England and Wstes; also on tife Policies Reversion and Mortgages at 5 er cent per annum.—Apa>lv per post only for ree prospectus, NATIoNAL ADV ANOE and INVESTMENT SOCIETY, Ltd., 41, Corpora fcicn Street, Manchegber. Tel 6066 City, Est. tam. Branch Office: Town Hall Chambers, Jeen istreat, Rhyl. J^JONEY T BNT t RIVATELY. S20 to S1000 AT A FEW HOURS' NOTICE FOR AGREED PERIODS. NOTE JF HAND ONLY. £ ;c f;. d- 20 21 0 0 3C 31 G «e 1 42 0 0 50 52 10 0 100 105 0 0 1,000 1,050 0 0 Small repayment accepted by special airange. raent, or if desired the advance cam remain out, by paying interest balf-yeaxly^ distanoe no object, can be seen personally daily m Xorth Wales for intervals by appointment. Existing Loans caji be paid off arid larger ad. vanees made at much lower interest. Strict privacv guaran.teed whether business done OT not. Do not hesitate. Apply personally, or ii inconvenient to call apply by letter, ae busL can be arranged by post. You will avoid paying extortionate interest, ar i he^vy "f payment a;bove your means by applying to THE MANAGER, 32 FARRAR ROAD, BANGOR. ST. PATRICK'S HOSPITAL, DUBUN. In addition to the Main H^spita! in James's Street, the Governors have Branch Est-ablishmente at St. Edmundsbury, Lucan, st-u.iing in a Demesne of 200 Acres. '\å provided with every facility ,:I,e Carative Treatment of dses. The Mansion 01 Gt. Eamondsburv has been adapted for the Treatment of Ladies, and a Villa specially built to accommodate a limited number of Gentlemen. U rZtlDit Cases can be admitted to the Hospital on application to tie Medical Superintendent. For further particulars, torma, etc., apply to THE REGISTRAR, St. Patrick's Hospital, James's Street, Dublin. GOOD HEALTMrggrTN is assured by a f I morning glass of K £ I HARLEY'S 3 SALTS I SAd from all Chemists /g t Wy | or i/o^ from t lla,ley, Perth.
MAMON O'R MYNYDD 18-
MAMON O'R MYNYDD 18- GAN CARNLDDOG i'M\VELIAl> YPRIF WEINIDCG A PiiAllTI, A PHLAS ABERGLAbLYA Ymweiodd Mr. L.jyd George,'ynghyda =!OyJ. GCLigC a pharti, yn cynnwys byr Maurice Uankey, C.B., Ysgrifennydd y Cy-io-or Rhyie!; Syr Auckland Geddes, Lly- v;ydd -Bwrdd Masnaoh. a Svr Llewelyn Smith, Gweinidog Liafuv, a lr. J. A. A. Williams \m Miilas A^erg.asiyn, liedu, ddydd Merhcer, y 16eg cylisol. Yr oedd y Prif Weinidog mewu ysbryd rhagorol, ac \n ^m- ddangos yn ru'.vynliau ei huiuui vn fawr yn y i:e prydferta. Edmygai yr olygia o'r Has, vn enwedig jr Afaii Laslyn islaw, ac ar Fwich Afcerglas.vn. Dywedai fod swyn iddo ef bob arn.-er mwll ,¿n ynidreigiol, fel y Laslyn hardd. Bu gyda Air. Widiams ar rawd i fyny vn v c.jed, a: yrnhyirydai yn y lie prydferth ii'r guivgieydd arddunol. Adroddodd Mr. Wil.ians wrtho hanes y Loedd o ddiddordeb y bu brwydr gynt. yr hyn a adroddodd yn fanwl wrtn y par^-i ar ei ddychweiiad i'r ty. Danghosodd Mr. NVil- iu.ins iddo lawer oï greiriau hcnafol, y rbai a edmvgid yn fawr. Danghosodd enw Han ap Robert, o r Gesail (.lyiarch,—yr ymladdwr enw eg, ,1deg Rhyfel y Rhosy, a hynny yn achau Angharad James vn ei hen Lyfr Gweddi am 1621. Gwelodd ddarlun mawr 0 i daid enwog, ei y Parch John Jones l'aly- sarn, a dywedodd Mr. Lloyd George, fod ei ddarlun ganddo yntau bob amser ar ei fwrdd ysgrifennu. Credai mai efe oedd y mwyaf hy- awdl o'r Cymry emY¡¡g. ,Bu y parti urddasol vn gwrando ar Air. Williams yn chwareu ar r organ iawer o'r hen-hoff donau-Cymreig, yn cynnwys rhai o waith ei daid, a mawr fwyii- hasant y gerddoriaeth swynol. Vmddang- ho^ai Air. Lloyd Gaorge wrth ei foJd yn gwrando ar yr hen feiod; Cynireig. A sgrifen- nodd y parti en henwau yn y Llyfr i'niwel- wvr," ac ysgrifennodd y PTif Weinidog ei enw ;d'r un pin ag yr arwyddodd y Cytunueb Heddwch yn Versailles. Ymaaawsant wedi treuiio amser difyr yn y He.—Carneddog. CLOCIAU BEDDC:ELERT: UN ETO CAPT. HIGSO: CRAFLWYN. Da gennyf ddeall fod Capt Higson, Craiiwyn, wedi dod i fedaiant o un o hen Glociau P.eddgclert, neu, fely ceir ar eu gwyneb,. Thomas Griffith, .Beddgelard," neu "Beth-; gelard," ar rai. Ni ciiawsom wybodaelh ew vinhle v cafodd Capt. Higson yr hen gloc, ond y mae wedi dod yn 01 o ieWll rhyw hanner militir i hen gartref y gwneuthurwr. Trigianai Thomas Gr.ffkh vil y Sygun Fawr. Y mae y coft-icdlon piwyfol'a'i garreg fedd yn proii ym mha amser r oedd yn fyw. IlLi L,ny vn 178Ar rai o'i glociau ceir y ffi- gyrau 1777 (y tair caib), 1778, a 1779. Clociau gwyneb pres tlysion ydynt, ac y maent yii mai campus am fynd. Maent yn bi-:ii iawn, a rhodiir pris da am danynt, yn enwedig gan lai ceinog o "blallt y bdJ", oi y nu-drant n cael. Dyina restr o Glociau Beddgelei t," a'r lie y maent trwv wybodaeth i mi :— 1. Yn y Braich, sef Braich y Bib, Cwmys- tradilvn. <ran Mrs. Griffith. Un tlws iawn, ae arno 1777." Y II y Cell Isaf, gerllaw Criccieth, gan yr hen wraig, Mrs. Jane Jones, nen Sian Jones," ,gweddw "Sion Jones, y Gell." Yr I oedd yn fab i Daniel Jones, brawd i'r hen oregethwr liyriod Dafydd Jones, Beddgelert. 5. Ym Alhlas y Pennant, Llanfihangel y Pennant, gan Air. Robert Roberts, mab i'r diweddar Mr. Ellis R-oberts, yr hen flaenor. 4. Yti4 N-alaslyn Temperance. Blaenau Ffestiniog. Air. Wm. Jones Williams (Cwin- ,bj chan), y traethodwr medrus, a liwyddianus. I,k,iet,ii y cloc ;[>rvdterth liwn o Gwmbylciiau, Nantmor. 5. Yn Baliiol Road. Lerpwl, gan fam-vng- iighyiraith (meddir i mi) y Parcl). W. 0. Jones, B.A., Eglwys Rydd y Cymry. Mae mewn cvflwr rhagorol ac ar ei wyneb 1778." Gwelais nodi cloc o waith "Thomas Gri- ffith, Beddgelard" yn yr arwerthiant a fu yn lied ddiweddar gan y Meistri John Pritchard <11 Gymrodyr, Bangor, ar ddodrcfn ac eiddo esnvr Mrs. Winter, gweddw y diweddar Broffeswr Thomas Winter. ALA., o Gole.g Amaethyddol Madryn, Bangor. y Methais ii chael allan pwy a'i prynodd, er holi yn gyhoeddus. Carwn gael gwybod gan rhywun eto, os yn bosibl. Nis gwn ai un o'r clociau a nodaf yma yw yr un a brynodd Oapt. Higs<i,i a'i peidio. Dymunwn wvbod, i amcan neillduol ynglyn a hanesiaeth leol. EIFIOS WYN YN ABERYSTWYTH. Dyma fel yr ysgrifennodd y bardd ataf mewn Hyderaf y maddeua i mi am ei ddifynnu yma, heb ei ganialad o Mae'r wybodaeth mor d(i Id,,Ior,)! "Bum yn Aberystwyth, a daethum drwy'r prawf yn well nag yr ofnwn. Yr oedd Men a Pheredur yito gyda mi. Gyda Mr. J. C. McLean, y cerddor, a Mrs. AIcLean, y llety- em, aj arosasom yno ddeuddydd. a inw^nhas- om ein hunain yn fawr. Yr oedd ty Mr. Gv.ynn Jones dros v ffordd, ac yno yr whosai Mr. W. J. Gruffydd. Bum yng nghymdeithas y ddau. Bum hefyd yn siarad a Syr John MOITIS Jone»'. Dr Lloyd Williams, y Meistri J. H. Da vies, Her- "lert Lewis, Edward Edwards, David Mrs. Mary l>a\ies, ac amryw hen gyieillion a I hen ddisgyblion. Bu Dr. Parry r- Williams (Rhyd-ddu) gyda mi i swper. Cei weld manylhm v sei-emoni yn y papurau newydd. Cyflwyn-wyd fi gan yr Athro Syr John Morri,- Jones, mewn araith Gymraeg—yr unig araith Gymraeg a draddodwyd ar yr ach- iysur. Ac ym marn pawb y bum i yn siarad a hwy, dyna'r araith oreu o'r cM)l. Yn wir. ^iaradixld yn rhagorol iawn. Eistedda" Mr. E. Alfred Jones a minnau yn ymyl ein gilydd, a buom yn gryn gyinorth i'n gilydd." .-)IR. LLOYD GEORGE A'R POSTMAN. Nawn Gwener, y 18fed, yr oedd y Prif Weinidog yn mynd o Griccieth am Lundain, gvda (phani urddasol. Ar y fi'ordd i Xant tiwynant canfu Mr. JOIhn Owen, y postman, m dod i w gyfarfod, ipryd y gorclimynodd i'r gyriedydd stopio y modur. Gwnaed hynny, ac meddai yn siriol, Hyl,). yr hen John, .sut 1 ydych chwi?" Atebodd y postman gyda syndod, ac yn wen i gyd." Ai yn y parth yma yr ydych chw. yn byw?" "Ie." meddai J-rthn Owen, a bu ychydig eiriau caredig peli- nch cydrhyngdd\'nt. Brodor o Griccieth yw y cyfaill bywiog a. hael-galon John Owen, a. bu \n cario y post i Mr. Robert Lloyd, ewythr V Prif Weinidog, ac iddo yntau yn "yr'iien amser gynt," pan oedd vn. -ii ac i Mr Wm George a'r teulu. Felly yr oedd yn holl- ol adnabyddus i'r Pi if Weinidog, a t'hysfcia y ffaith syml hon nad yw er ei holl enworwydd wedi anghofio ei hen^gvfeiliioti. post- m;in yn mod IMr. Lloyd George gyda balchder a llawenydd. DIOLCHGARWCH AM GAREDIGRYv YDD Dymuna y cyfaill Mr. David Griffth, Tan- Bcdd uelert, ddiolch o wae-od calon gyi.hes i'r rhai fu'n cymeryd y blaen gyda'r symudiad o gynhal cyngherdd iddo; i'r cy- i'eillion crmwymisgar o Bort.unadog yn ay fod i'yiiy i loni y gyiiiulleidfa gyda'u doniau"; ac i bawb am brviiu tocynau at yr amcan. Dy- wed nas gall byth anghofio y fath garedig- rwydd a'r teiniladau da a ddangoswvd tuag a to. MARW MR. ROBERT HUMPHREYS BEDDGELERT. Vn ystod Sadwrn. y 19eg, bu farw Air. Robert Humphreys, Beddgelert. wedi maith v.aeledd, mab Mrs. Jane lbmphreys, Turn- pike y Traeth, Nantmor. ydoedd. Bu yn bc-iliff yn y Goat Hotel y,i :r. Gedv briod a dan o blant. Cymerodd ei an^iadd le ddydd Mercher. PEiNAIORFA. ■Dathlu'r Heddwch.—Pan gyhoeddodd y Llywodraeth fod Gorft'eiaif 19eg i fod yn ddvdd dathliad caed fod Penmorfa a'r cylch ar ddihun, ae yn disgwyl am da no. Yr oedd pwyllgorau cryfion yn cynrychioli'r ardaloedd wedi eu ffurfio i baretol ar 'ei gyfer. Y swvddogion oeddynt: Llywyddion, Parchn. J. W. Edwards, Morris Thomas, B.A.; \'apten E. Jones; ysgrifenyddion, Miss M. Jv Parry a Mr. Richard Rowlands. Ymun- odd Bethel a OhwmstmdLlyn yn y trefniadau fel ag i'r cylch fod yn a chytun. Dar- parwyd gwledd ragorol yn Yegof Penmorfa, a daeth cvrtnulliad da i gyfronogi ohoni. Yv'edi gwledda. acta y plant, o dd:i o:"al Mr. !D. W. Jones, yr ysgolleistr, «'r Paroa W. Griffiths, y ciwrad, i'r Wern, lie J eroesha- wyd hwy gan Mr. a Mrs. Greaves, j rhai a ddarpar«t«nt chwareuon a melusion ar eu cyfer, ac yr ymunwyd a hwy gan blant Pen- trefelin, o dan ofal Airs. Williams, yr ys-gol- feistres, a chaed hwyl dda. Yn yr hwyr cvn'haliwyd cyfarfod cyhoeddus yng Xghnpei Seion, o dan lywyddiaeth y Parch. Morris Thomas, B.A., i groesawu'r milwyr byw, ac i roi teyrnged o barch i'r rhai syrthiedig. Annerchwyd y cyfarfod gan y llywydd, Parch. J. W. Edwards, AV. Griffiths; adrodd- wyd gan Mr. Robert Hughes, Ynygpandy, a dadganwvd gan Miss E. J. Rowlands, Mr. 1 d '.vol Price, a Mr. W. Parry (E,) Alltwen), yr hwn a ganodd yn effeithiol benhillion croesavT, rhagorol, Eifion AVyn. Darllenodd iOapten Jones rhol enwail milwyr Penmorfa, o fewn cylch banner milldir, a darllenodd Mr. R. Evans, Cefneuraidd, rhol Bethel, a Mr. Williams rhol C'wmstradllyn, a darllenodd y Llywydd enwau'r "rhai fu'n rhy ddewr i d,lod yn ol." Yr oedd nifer yr oil yn 102, sef, Penmorfa, milwyr a ddychwelasant, 56, rhai syrthiedig, 10; Bethel, milwyr ddy- chwelasant, 26, rhai syrthiedig, 5; Owm- stradllyn, milwyr ddychwelasant, 5.. Bwr. iedir gwneu-thur "Rhestr Clod" o'r holl enwau, a. c-hyflwyno un i 'bob milwr er cof a chadw am y rhan anrhydeddus a gymerodd yr ardaloedd hyn ym mrwydr v Celledloedd. lGyn i'r llywydd ddarllen enwau milwvr a gollwvd gofvnwyd i'r holi gynuleidfa godi ar eu tixied o (barch i'r dewrion, tra y darllenai yntau r enwau, ac yn ebrwydd wedYII amwyd yr emyn adnabyddus, "O Frvniau Oaers;ilem ceir gweled" ar y don ",Old o don deimladau dwys, ac ymw'ahanodd v itiiull- y eidfa gan dyst-io i -vfar'od buddiol gael ei gynnal a theilwng o'r amgylchiad. Yn yr v\yr mwynhaodd yr ieuainc eu hunain o-rda tan gwyllt.
URDD YR ODYDDlONI II...-
URDD YR ODYDDlONI II Dcsbarth Caernarfon Dyddi Mawrth, yn Vestri C^l Zion, Pwii- hen, cytarlu cynrychiolwyr v utunaw cyfrin- fa a. gyuanscdda'r idesbartti uchod o Odyddion. Y n galonog a ohynes croeshawyd y cyfarfod dusbai'Lh i r dref gan ys^ricenydd diwvd Cyf- rima Pvrllheli. J Y llywydd am y dydd oedd y P.G.M. D. J. Da vies, Caernai'lon, yn cael ei gynorthwvo gan y D.P.G.M. Ma/tiiew Owen, Porthaethwy I a r ysgrifenydd galluog, P.P.G.M. Owen Wu- liajns, Llanberis. Ar y cychwyn caad annerchiad aniserol a I gahuog gan y llywydd yr hwn- a eylwodd. Er lod peiJiau yn y wlad Jion riievvn ystad gyn- ihyrfus ac anseiydiog, eto i gycl yr oeddym yn cael cyfarfod o dajr amgylchiadau llawer mwy cysuiiis ar lawer ystyr nag a w.naed ers yn agos i bum' :mlynedd. Yn lie cwmwl du rhy- iel y mae gwenau teg heniidwen yn ein sirioli, a goibeitnio y daw pethau. i drefn i>ua.n- yn myd masnacii a llatur. Mae llawer cyfnewid- iad wedi cymeryd lie er pan gy.ch wyriodd yr alanastra. fawr yn 1914. Mae llaweT" cyfaill a brawd annwyl a fuasein yn caru eu gweled vina heddyw yn gorwedd yn nliir yr estron, ac wedi mynd i'r byd lie iiaod oes na chynwrf nn. gofid anwy. Dioddefoddi beohgyn Cymru yn dawel a dirwgnach anhaweterau dybryd a digalon dros yr eg-wyddorion yr aethont allan digalon dros yr eg-wyddorion yr aethont allan i ymladd o'u 'plaid. Alae ein Jiyder y bydd yr heddwcli a arwyddwyd yn syl:faen hapus- rwydd a dedwyddweh brawxlol trwy'r ilioll fyd. A mawr obeithiwn fod /r amser wedi dod pan y bydd cenhedloedd yn iby »v 'mewn perffaith gydgord a'u gilydo. Ac na ddys- gant ryfel mwyach. "Ond ar dod yn ii-es ad- ref, cofiwch i mi grybwyll yn. Ionawr di- weddaf nifer y rhai a wnaetnant yr aberth I mawr, oddeutu 150 o'r dosbarth hwn, ac ni fuasïn deihvng ohonom bi-isio heibio goffad- wriaeth Iy Ibechgynl glew,ion hyn a aetihant allan i ymladd rhyfeloedtd ein gwkixi,_ ac i am- ddiffyn sinj citrti-efi. fyddo eu ooffad- wrLaeth ac nid oas un gofgolofn all ddangos allan gwerth a gwaith a'u liaberth. Hei'yd, rhaid i ni yn tuwr Ilwidio HIJ_:hofio y iihai St.,ydd j wedi eu harbeS a'u cadw i iddyc-hwelyd jn ol atom un waith yn rhagor. Estynwn !bob cro- .saw iddynt i'n plith. Mae hyn yn agor i gwestiwn mawr. Beth a flal-wn iddynt am eu hunan-aberth? Nid oes dim yn ormod i'w wneyd erddynt, ac yr wvi 'yn sicr (y mod yn datgan teimlad fK-b^Jn o'r ^-urychioilwyr pan y d-y wedaf y by.cl'd yr uioll ^yfrinfaoedd yn barod i estyn pob cymorfch id-ay nt yn eu gallu. Felly, yr ydyrn yn gwynebu ar gyfnod new- ydd o anhawsterau, cyfnod y bydd yn rhaid J i ni gyfarfod a gofynion trymion .fel cyarin- faoedd oherwydd y rhyfel. Mae'n dda gen- nyi wybod fod Bwrdd -v Cyl'arwyddwyr yn Maticoiiiiou wedi deffro i hy» <ic wedi parotoi tri cliynllun i gyfarfod a'r gofynion. Ni wnaf yn unig ond eu crybwyll. Mae'r cyn- llun -cyntaf wedi ei gyfynjru i'r Thai fu'n y fydiHn. Mae'r ail yn darparu ar gyfer trefniant i ail vswirio yn yr Unity Reserve Fund, neu mewn gair, eu gwneyd yn Unity Members, a'r holi gymdeitihas yn gyfrifol am daJiynt. Y trydydd cynllun. Mae hwn yn myntd yn mheilaoh, ac os y'i mabwysiedir, yn gwneyd y Gymd'eithas Ganolog (Centralised Society) tra yn cadw'r Gyfundrefn o gyfrinfa a do«barth. Ymàdengys yn: ol yr hyn a ddy- wedodd yr uweh-lywydd, yn Ynys Manaw, y golyga ipa gynlluii bvnnag a fabwysiedir iwy o waith i'r ysgrifenyddion a'r dosbarth-iadau a'r swyddf-a yn >Manceinion, a thra- yn annog y swyddogion i ymgymeryd a'r llafu-r ycihwan- egol dywedaf nad ellir tafln mwy o waith ar y swyddogion )heb en cydnabod yn deilyng- a-c-h." Dywedai hefyd fod llawer o'r gwaith a wneir vn awr yn cael ei dalu aim dano yn r:;v fychan yn wyneb yr amgylchiadau pres- senol a'r g-nlalon a.'r goayniadau ar y swyddog- ion. Dywedai ei fod yn fantais, yn ogystal ag yn ddyiedswydd ar ein cyfrmfaoedd a'n dos- barthiadau i d'alu i'r ,w gyflog teil- vvug am y gwaith a ddisgwylir oddiar eullaw. Dvma'r unig ffordd i sicrh-m gwasanaeth b' dd- haol. Dvwedwyd na ddvlai' yr un gyfrinfa dalu Ihi- na Is 6c y pen ar yr adran wir- foddol. Yr yd'ym yn symud yn mlaen yn cjvflym y dyddi.au lh;vn yn inhob cyfeiidad, ac v mêie cyfnewidiad pwysi- wedi cyineryd lie invy i'r" Llywodraeth "basio -mesur yn creu Bwrdd lechyd (Ministry of Health). Mae'r ddeddf hon wedi -derb-ii oymeradwyaeth pob dosbarth o bo,bl ac yn sicr i ni ma.e'n well- ia.nt. Pwysig y-n-glyn ag iechyd y wlad yn gyffredinol. oherwydd goreu bo iechyd y botbl fkiaf yn v byd lydd galwadau ar fodd afiech- vd Yn ddiddadl arwyddair v Bwrdd Iechyd ddvlai fod "Gwell arbed na gwel-la." Yr yd- vn ddigon hyderus i feddwl yr eanglr budd med'dyginiactb trwy wneyd gwell darpa-riadau ar o-y.fer v rhai yswiriedig. Nidi wyf yn unig ond am grvbwyll v pos-L'Oilrwydd hetfyd y r-dir v budd ariannol nr aHechy-d o dan y Ddeddf Yswiriol. Trefnir gwasanaet-h mam- aethol p-well, cvl-ch eanga-ch o wasanaetb anedd- yginiaethol, sefydlu lleoedd canolog i heT- sonau vswiriedi-g, ymgynghori -a'r imeddygon, meddvgoin a'u gilydd. Hefyd, gwasan- neth rocddyirol i d-dibenion personau yswiri'ed- ig, ac hc-fyd i'r Thai nad ydynt ar hyn o brvd vn vs wine dig, eef irweddwon ac amddi- faid niorwyr a milwyr. Gofynaf vn iwT i chwi oil godi ar eirh traed tra. y darllena' enwau vr aelodau thynny o'r dosbarth hwn a roddas- ant eu bywydau i lawr yn v rhyfel mawr. Tra v darllenwyd rhestr hiriaiti.i o yn agos l 150 safni'r oil vn ddifrif adwys Oafwyid adroddiad llawn a _chvnwv»fawr o waith yr urdd vn ei chwrdd bTynydd-ol gan y Brod vr P.P.G.M. Evan Jonef. Penygroes P.P.G.M. J. R-o-berts-Wil'iams, Caernarfon, a'r ysgrifenvdd gohebol. TVolrhwyd yn gynnes i'r brodyr am eu had- roddiadau. Gydai" umfrydedd mawr .pas-iwyd' pl«idUi? yn anghyrneradwyo gwaibh y cyfarwyddwyr (ar gais y Do-prw^wyr Cvmreig) i uno'r cyf- rinfaoedd ibychain o dan gant a rfhai cyfagof vn un. ac hefyd nad oedd vn iawn yimddwyn tua°"at Gymru yin wa.hanol_i.r gwledydd eraill y.n hyn o beth. Enwyd Bangor fel lie i gyn nal y cwrdd iresa-f. Caed cyfarfod da ac adeTladol droa ben.
[No title]
Y dydd o'r blaen saethodid ben bensiwn- vdd nert-hyr.ol i Ileddlu Llundain o'r enw J Wright, ac yni hyw yn Tilehurst ger Read Ilrhll ervmd-^gion. Wedi bynnv eyf- ,) 1" 1 r. 'r-vmc-dJ hunanladdiad. cynudogioii mewn cvflwr peryglus,
CYMRU FU ..
CYMRU FU BETH YW? Y sawl tli gwnaeth nid rhaid iddo wrtho, ,L'* I -Lii A'r saw! a'i prynodd ni fynn ef inonno Y sawl a'i cadd ni wyr ef eto Pa'r un a vvnae-th o ui ai peidio. PWYLLWYDDEG A MESMERIAETH. Nid llawer o sylw mae Cymiru wedi ei dalu i'r ddwy gang-en uchod. Dywedir mai gwyddor (os geilir yn briodol ei .galw felly) I vw'r ddiweddaa, sef Mesmeriaeth. Fe gofir fod un o brif ddramodau y Saeson, sef "Tril- I by" wedi ei sylfaenu. ar Feameriaeth. Y-nddi ceir .gwr wedi mesmereisio nierck le-Llaiie, yr I hon wna. bobpet-h a orchymyna efe iddi. Y mae'n wyddor beryglus iawn, metldir, Tr anglhyfarwydd. Dywedir i wr ieuanc, mewn Jiythyrdy meillduol yn Lloeigr, fes.m)ereisio gwr ieuanc arall. Fue-lodd a'i gael o'r lle- wyg a'r canlyniad fu i'r gwr ieuainc yned o'i bwyll. Vir ihyn a wnaeth i mi, yr wythnos hon, alw sylw at y pethau hyn, ydoedio dyfod ar draws llyfr a gyhoeddwyd yn 1854 gan y di- weddar Mr. H. Humphreys. Caernarfon, o waith Mr. A. W. Jarvis, Caernarfon, pro- ffeswryn y -gwyddorau uohod. "Ffawd pawh yn ei dal." Yn y r-hi.it gyntaf o'r illyfr,fe ym- dri-nir a Pwyllwyddeg (Phrenology). Ond y rhan ddiweddaf yw'r nrwyaf didd- orol. Ymdrinia a nvesmeriaetn. Y mae gan y I Proffevswr gynghorion a chyfarwyddiadau ynglyn a pha fodd i fesmereiaio pobl, ac, hefyd, i'w ddihuno. Yn niwedd y Uytfr -crir engreifftiau o'r rhai a wellaihwyd gan y Proffeawr o wahanol afieoh- y-do-n. Dyma engramt neu oovry — "J. J.Ockid ann itavv, mlynedd wedi bod yn y poenau mwyaf arteithiol gan. y cryd- cymalau. Pa.n ddygwvd hi ataf yr oedd yn analluog i -?\imud na sefyll. Yr oedd holi nertih ei haelodau wedi colli. NVedl bod aan rai wythnosau dan driniaeth Fesmera-wl gen- nytf, adtCTwyd iddi esmwythder a defnyddiol- deb a ystyriai bron yn wyrthiol. "Wedi bod yn dioddef dan wend'id a ohyffroad gewyinol, nes effeithio i raddau ar ei synihwyrau, a ddygwyd oamgylch yn gwbl drwv driniaeth -Fesmerawl gennyf. Y mae yn awr yn iach a. hoew." Gredaf mai ycihydig o gopiau o'r llyfr hwn svdd ar law yn awr. BEDDARGRAFFIADM; BEIRDD A LLENORION. Sion Phylip o Fochras. ym Mynwemt Hi- lwys Liandaii-wig, Meirion "J. Ph., 16C0. "Bardd dienllib, Digyffelyb, Fu Sion Phylip,—r Iesu ffehvT; Gwely aniigiho', Yw'r daearglo, Yma huno Y mac heno. Dyma fedd gwr da uedd gu,—Sion Phylip, Sein a philer Cymru Cwynwn fyn'd athro canu, I garchar y dda«ar ddu." HUW LLWYD CYNFAL. Thomas LJdward (Twill o'r Nant), ym Myn- weiit yr Eglwys Wen, Dinbych. "Y maeJl h won a osodwyd gan Gymdeithas y Gwyneddigian, Llundain, er cof am Thomas Edwards, Nant. Bardd riiagoroi yn ei oee. Bu farw Ebrill 5vdd, B.A., 1810. Ei oedran, 71. Geirda roi i gy wirueb—yn benaf Ni dderbyniai wyneb; A roes sen-n i drawsineb, Ai ganiad yn allwd neb. Er cymaint oedd braint a bri—ei anian Am enwog farddoni, Mae'r aweii, a'i hacen hi Alan taw el, yma"ll tewi. Charles Saunderson. Ar feddgist y te ul-a ym Alynwent Llanycil, Meirion. "Er coffadwriaeth am Chas. Saunderson. Bu lfarw o'r Cholera Morbus, yn Orleans 'New- ydd, Gogledd America, Hydref 24, 1832, yn 2..7) oed. "Gwr ie-uanc o gywir a wen—anfoiiwyd I fynwes daearon 0 sylw byd yn isel b-esn Byr ddyddiwyd y,bti-dd addien. R.D. (Bardd Nantglyn). "Yn naear Orleans Newydd—yr hun Yr enwog fardd eelfydd O f-yinwes -gwlad Feirionydd Yno yr aoth yn wr rhydd." G.W. (Gutyn Peris). Robert Jones (Rubyn Goch), ILIulealgan, ym Mynwent, Necropolis, Liverpool. "Er yma, y'mro -,tinniiiixch,daw I-eea Dywysog i'w rly A -lbliobert, yn wr hybarch, God o rych, a gad yr arch. 11 Tablet Goronwy Owen, yn Eglwys Gadeiiiol, Bangor. "Tra haul mwyn yn dwyn gwen dydd,-ac I gwytno ing prydydd; (enaid Yn haeddu i barchu bydd Goroii'wy gawr Awenydd. Gwaith ei gerdd yn goeth a gawn,brif or chest Brawf archw aeth .»y iiwyrlawn Ei gofro haeddai'n gyriaw-n Arwr -dysg ac eiyr dawn." Rowlanld iHuw, o'r Graienyn, yn Llangower, Meirion. Noethy daet-hym, Noeth yr aethym, Alwy dirym, Yma" i dario; A gwnafhepian f Nes daw ar.ian Duw ei ;hunan I'm dihuno. —Ganddo ef ei Hun. loan ab Gwilym, ym Myniwent, Trefriw. "Awenog blenty-n a.nian,—-y'i -cafwyd. ■Cyfaill puraf alla.n Eit.hr Ow lie Athraw r Llan Yw'1' del near,—hedd i loan. LLADRON NEU ADD PENG WERN. Yn agos i Langollen yr oedd lie a elwid N en-add." Pongwern. Yn 924 yma y triga.i Tudor Ti-evor, Ia.rl1 Henffordd. O'r teulu yma y tarda odd "y Jifostyiniaid, sydd mor ad- nabyddus oddeutu Llandudno a lleoedd eraill. Yn ddiwtxldar nid oedd y lie ond amhethdy. Ar un adeg, yn yr hen amser, perchenogid Xeuadd Pengwem .gan wr oedd i bob ym. ddangliosiad yn hynod o ?vfoe-thog. Pa fodd v daeth i gyfoetb. nis gellid dyfalu. Fodd byaiinag. yr adeg honno, os bvddai i wr adael ff-ir neu Llangollen ac Lrian YI1 ei feddiant, byddai'n sier o gael ei ysgafn- ■hau oihonvnt ar ei ffordd gartref. Daeth i r amlwg, Jiefyd, fod marc chalk ar gefn pob un ag vr oedd is wedi lladrata ariii-i, oddiamo. Amheuvvyd felly fod haid o ladron ar y gwaith. 0'1 diwedd pendenfynodd yr. amaetbwyr roddi terrfvn ar y Uadmtta. Un d'iwrnod ffair yr oedd yr amaethwr a berchenogai fferm o'r emw Eglwyaeg yn cychwvar o Langollen gyda swm da, o arian yn ei feddiant. Caed i fod wedi ei farcio. Wrth fod y frntai gyda,g ef ni aflonyddwvd1 a.rnio ar v ffordd gartref. Ond yn nihrymder y nos clvwodd gin-r Eg-. lwysig gyii'hvvTf yn y simddou; a gwelodd (1 ;1 vn, vn disgyn i lawr a rnaff am ei ganol. Saefchodd eif.0 Yn y ca-ed Ifnd y dyn wedi dvfod o fwthyn o'r enw Penddol, yn agos i 'Pengwern Un o'r haid vdoedd. Yr iin dill"riind gwelwyd crwr Neuadd Pen- gwern yn igadael v lie ar geffyl cytlym, ac ni welwyd ef ,mwyach.
Advertising
MEMO. FOR HOUSEWIVES. ATORlA" Beef Suet makes milk pudclimp far creamier and nicer than does an egg. Doctors recommend it for growing children. "ATRA" is really economaoal, 111 lbs. go as 1M as 2 lbs. of ordinary butcher's suet as "ATOtRA" contains no waste, skht or moisture, and is ready for instant use. It saves time and money, and is a really nrateL tions food for young and old. Use shredded ATORA" for puddings and mincemeat, and Block ATORA" for frying and cooking. Sold by oil Grocers in 1 lb. cartons and J lb. oartons. iiUGOiIy AND CO., Ltd., Opeusiiaw, 1Œaa The Future EDUCATION is one of the things on which it will not pay you to B* economise. When your little ones reach school age you will be glad to be able to give them the best possible start in life. Then again, as they grow older the time may come when the posses- sion of two or three hundred pounds may make all the difference to their future. It may decide whether your boy can continue his training for one of the great professions—whether your girl shall enter for an advanced course, or go abroad for a year or two to study languages. Without the money you will not be able to give the children the chance they deserve and which you will want them to have. Make sure that you WILL have the money. Begin now to buy awnds QjF CERTIFICATES and buy them week by week. If you make a habit of buying —. Certificates REGULARLY, you will not feel the immediate loss of the money. Invest it in Savings Certificates anc} your r/^ii savings will increase at the rate of 5\c/o Compound Interest. There is no safer, more profitable, or more convenient way of laying up a fund for the future. -4 I "S NEW LERSE OF LIFE"" I af It can be claimed without exaggeration that Beecham's Pills have jlj j been the means of bringing to many ailing people what may be truly j | fjl termed A New Lease of Life." Especially has this been the case | !L» where the sufferers have been in the grip of some disorder of the u digestive system. For Beecham's Pills are primarily a digestive > « medicine and their action, therefore, is principally directed to i I • m correcting and removing derangements affecting the stomach, liver | and bowels. But their work does not end here. By restoring the | « faulty digestion to its normal efficiency the assimilation of food is < f HE facilitated and the body is thus enabled to benefit by its full measure i i n| of nourishment. The best results follow. The eyes recover their « brightness and the cheeks their colour; the mind becomes clearer jl Wg and more alert; the bodily energy is increased and there is a general j | i » feeling of well-being which is constant and well established. < j| digestive system. For Beecham's Pills are primarily a digestive < > « medicine and their action, therefore, is principally directed to i I • I correcting and removing derangements affecting the stomach, liver i | I and bowels. But their work does not end here. By restoring the | • « faulty digestion to its normal efficiency the assimilation of food is < f HE facilitated and the body is thus enabled to benefit by its full measure i i n| of nourishment. The best results follow. The eyes recover their « brightness and the cheeks their colour; the mind becomes clearer • jl ? and more alert; the bodily energy is increased and there is a general j | i » feeling of well-being which is constant and well established. < j| For "A New Lease of Life"—take 1 BEEeHM'S PILLS 1 {♦I I 9JE Sold everywhere in boxes, labelled ls-3d and 3s~0d. After 12 years I have never a the.^8.^ ,7^-—Kp/j Tin MARX Of THE had any trouble with my J| "J*- f Raleii h and my repairs todste "r—^7 are 8d."— W. B. Humphrey, £ a h y^ V | Sea View Street, Cieethorpes. J V i fj&h The superlative strength of the | 1 V J c;/C'V, Raleigh does away with r^j>air a P 1 A if b Us. As instance, the tubular J V fork-crown is the strongest ■ *8*5^56^ f J crown made, being a complete I y circle of steel. ;nstearl of "n _r v iron plate. as in ether bicycles. a C I It provides stre-th at a ■ I ItillARANTEED FOR EVER) typical the whole bicycle. 1 1 CARNARVON—Evan Jones and Son. M PENYGROES—E. Griffiths, i BFTHTWDA—W Owe*, Ogwen-terrace, i I Pj™EO.—H». J. Jones, EfaiJ- » newydd. i BARMOUTH—W. Jones, 3, Belle Yue • /Arches. ■ /( I DOLGELLEY — Garage, K b A Smithfield Street. £ A «\ W HARtLICII—B. Rowlands, Llanfair. I r { Y4X.I /I PENRHYNDEUDRAETH. — Wm. ?r v Owen. High Street. P \TALSARNAU—D. R J ones. fe i tjjl Every cyclist should read "Cycling for Health and B» Points fo. Cyclists."by Sir Frank Bowden, Hart.. F.K.G.S.. &.C.. 100 pp. 1 Agents and bookwtalls. I T"E POPUt-AR RAUfelOM « I liiylI "1j g Lyi J | THE-' ALL-STEEL BICYCLE. | ^^FT^rCD VVITM DUNLC'P TYRES AMD 9TURMEV ARCHER 3-SPCED GEAR. p sysihpuj t You'll take your holiday when you want to" BEGAUSE your bicycle, with those new Dunlop tyres you've had fktcd, makes you utterly inde- pendent of train services, crushes and crowds at b; £ IJ pj !f stations and the hundred w a l *ka and one little worries you RUj^BLR CO., LTD., can't senarsife from n riil- FcuDdi:rs of tke Pr-euT'ali: T-^e i^r7# can c separate trom a rail Para M:iIs Aston Cross Eirmin £ haai_ way Journey. 17\ way journey, w Are you piaying a DUNLOP GOLF BALL? MANCHESTER 20, Quay 6985 And 6996*