Yr Herald Cymraeg

LLANBERIS I (Parhad o Tudalen 6.) CLADDU GTJTYiN A1RJFON5 YN NANT iPfElRlS.—iDaeth oddeutu deig-ar^hugain o gyf- eillion mynwesol yr ymadawedilg gyda mod- urion yr holl ffordd o'r Betws hyd i lan y bedd yn Nant Peris i dalu y gymwynas olaf i'r gwr oedd wedi yinlynu yn eu serchiadau. Deellwn fod llawer iawn yn ydhwaneg yn barod ao yn awyddus i gael y cyfleustra hwn, pe bai yr amgylchiadau yn ffafriol. Awd drwy y gwasanaeth yn yr hen drefn-myned i'r eglwys a t'hrwy'r gwasanaetlh claddu yn fanwl, yr hwn a ystyrir gan lawer yn was- anae'th perifaith iawn dan ddoniau cymwys. Oled gwasanaeth gafaelgar dan arweiniad Mr Jones, y ciwrad preseiiiiol, a deuwyd wedi'r gwasanaeth h\tn hyd lan y bedd, yr hwn sydd rhwng bedd Dewi a'r llwyfbr a arweinia I i'r eglwys. Yma eto oaed gwasanaeth gwir i effeithiol. Yr oedd yn amlwg fod lliaws o'r dyrfa dan deimladau dwys wrth )briddellu eu hen ddtysgawdwr a'u hathrnw. CSanwyd i ddechreu'r an," Bn" ar y pennill "IBydd myrdd o ryfedodau," ae ar y diwedd y don "Lief," o waith y gwr oedd yn fud yng I nghaiiol y gynhulleidfa, ar yr emyn sy'n dechreu fel a garflyn:- I "Ni ddlaw 'ngihyifeillion mwyia'u hedd, I'm hefbrwnlg ond hyd Jan y bedd; Try pawb eu cefnau, dyma'r dydd Gadawant fi yn fy mgwely pridd." Mae'r don yn neilltuol o naturiol yn y oywair I lleior, a hawdd ydyw i gynhulliad tebyg i fel ag oedd yma heddyw fyned i mewn i ysbryd y geiriau drwy gyfrwnig y don hon. Yr oedd yma igor da wedi bod yn canu'r don lawer gwaitn efallai dan arweiniad yr awdwr ei hun, ac yr oeddynt dan deimladau dwys wrth gefnu ar eu ffyddlon ffrynd. Sylwasoan fod yno tlmryw o flodeudyrch ysiblenydd. Y mae dioldbgarweh ynghalonau hen gyfeillion Gut- yn yr ochr yma i'r "iBwlch," i gyfeillion Bett-wsycoed, am y rhan aifoennrg o wasan- oeth a roisant yn yr amgylchiad hwn. Pe bae cyd-ddealltwriaeth poeibl y buasai tyrfa, oddiyma yn eu evfarfod. 'J'R¡WtqLAE'IiH.N:Os Fawrth, y 29ain o Orffennaf, bu farw Mr. Benjamin Morris, Gflrdda Faoh, Nbnt Peris, yn 70 mlwydd oed. Yr oedd yr ymadwedi'g yn anedig o Fethesda, ond daetlh i'r .ardal i weithio, a thrwy briodae ymsefydlodd yima. Bu iddo nifer fawr o Want, amrvw o ba rai sydd wedi eu claddu, ynghyda'i briod, ac y mae amryw yn aros eto, gyda pha mi y mae cydymdeim- lad dwys yr ardal. Yr oedd yr yma.dawedig yn wir gymeradwy yn ei ardal ac yn ei bone. Yr oedd o ysibryd ieuo.nc ac ysga,fn, ac yn parhau feUy er yn myned yn hen, yn gerddor ac yn gantor lied wych. Yr oedd yn aelod o Seindorf Xant Peris tua. 35 mlynedd yn ol, pa rai a gawsant oe" tra lwyddiannus. Yr oedd yn hen ymddiddanwr medrus, ac yn ysma.la ei s>lwadiau. Oladdwvd ym mynwent y plwyf ddydd Sadwrn gan y curad, yn ab- J senoldelb y rheithor. WEDI E.IN GADAET,- Y mae'r Parch I R. O. Hughes wedi symud o'r ardal i drizo ynlg N'ghaernarfon. Credir fod hyn JTI hwyl- Tisach i gario vmlaen ei oruchwviion. Dym- ui«, ei hen ardalwyr hawddfyd iddo vn v dre." J WEDI MYMD I LUiNiDATN". —Y mae'r WEDI MYMD I LUiNiDATN". —Y mae'r Parch. Thos. Llovd, CVipel Codh, wedi cych-, wyn am fis i wasanaethu y Llundeinwyr OaL finaidd. Bydd y groeso yn gynnes ga,n- ddynt, ibid siwr, ac ni fydd yntau yn brin yn eu gwasanaethu.

PWLLHELI DAWNS.—Nos Fawrth diweddaf, cynliai- iwyd dawns .yn Nglyn y Weddw. Yr oedd y trefniiadau yng ngofal Mr. Young, goruch- wyliwr y Meistrf Andrews a'i Fab. Y OOR-Od<leu'tu pwnp caitt o bobl oedd ar y West End- iiios Sul yn gwrando ar gor R. 0. Jone_s, yn canu. Yr oedd llawer dawn yn analluog i fyned yn agos i'r He. Lly- wyddwyd gain Lieut.-Col. C. Francis, C.B.E., R.E. C'anwyd aonryw o ddarnau clasurol gan y cor, a. chaed unawdau a deuawdau gan Mrs Blake, Gaol Street; IA-liss M. M. Davies, Miss a Master Davies, Morlais; Mr. J. E. Prit- chard, dilledydd, New Street. Cyfemwyd gan Miss Maggie Olive Murray, Salem Place. Cafwyd casgliad da i fyned at dreuliau y cor i Eisteddfod Corwen. TRIP.—I Gilan y bwriada plant Ysgol Sul Peumount fynejd am drip ddydd Iau nesaf gyda cherbydau. GWYNIOX- Y mae cwynion fod plant yr ysgolion ddyddiol yn myned yn ihyfach na'u eroeso y dyddiau hyn, pan ar eu gwyliau, ac yn torri dros d'erfynau yn Panorama Walk a Heoedd oraiill. Bydd yn rhaid cyhoedrli eu hervwau os yr ant yn n-ilaen gyda.'r .gwvath y na, ac ym y diwedd eu oosbi. Y CIRCUS.—Yinwelodd Bailey's Circus a."r dref ddydd Ian. Fel arfer, daeth cynbulliad lluosog iawn i'r wlekld hon o bell a,c agos. A hynny ar gyfrif y ffaith na bu yr un vn y dre-f o'i chvffeK'b ers ameer mawr bellaah. A ohyda Haw dywedodd un dtyn mai'r am- rywiaeth oedd yn- y gwasamieth oedd yn tynnu'r bob] ynngihyd. Ai tybed ifod rhy ych- •ytdig o amrywiaeth yn cael ei le yng nghyr- ddau ad do! i'r wlald y dyddiau hyn drwy wrando ar yr un genau cyhoeddus am awr a. banner o amser yn traetbu. Onid yw'n bosibl jrwneud v eyrddau :hyn yn fwy aimryw- iaethol? Pwy a wyr na bvddotnt ar eu man- taiis. CJLADDUDIGAETH.— Dydd Ma wrth, rboddwyd gwedydillion Mr. Robert Williams, C-cl,-i,iira,fon, Llanor, i orffwys yn mynwent Llanor, pryd y daeth lluaws mawr yngliyd i dalu'r> !?\Tnwynas olaf iddo. CERDDOROL- Y mae Miss Annie Grif- fith. merch henaf' Mr a. Mrs Elias GriiffitH, '22. Hrol F')wr, wedi llwyddo. i ennill tystysgiif "h,v,Ti;' f Trinity College, atcnvn canu'r piano. Cynhaliwyd yr a^holiad vng Ngholesr v Brnf- ysgol, Bangor. Pasiodd hefvd arholiad ter- fyn yr R.A.M. a'r R.C.M., Llunidain mewn

CYNGOR DINESIG CRICCIETH Rhodd Syr Hugh Nanney Dydd Llun, cynhaliwyd y Cyngor 'hwn, Alr. J H. Jones yn y gadair. Hysbysai'r Swyddfa Ymborth v parheid y Pwyilgorau Ymborj.h am chwe' mis eto. 0 hyn allan ceid gwell cy-fleusderau lielo r I teliffon, a dywedodd Cwmni'r L. a North W as- tern y rhedai tren arbennig o Birmingham am 10.5 y boreu i'r Abermaw bob dydd Gwener a dy.dd Sadwrn, ac y dychwelai oddiyno am 10-15 foreu dydd Sadwrn, a boreu dydd Llun, ac y cysylltid tren arbennig a hi i Manchester (Exchange). Penodwyd Mr. J. Astlev, un o weithwyr y Cyvigor, i cfa'.u am y gladdfa. drefol. Penderfynwyd rhybuddio tal-ddalwyr y cosbid pawb a da-flent ysgubion i'r cefnau. Dywedodd Mr. G. Richards y byddai i Bwyllgor y Gwaith Dwfr wnevd ymchwiliad i sefylifa'r dwfr-gronellau, ac i'r cwynion a v.neid. a dwyn gerbron y Cyngor ym Medi i adroddiad llawn. Cvmheilai'r Pwyllgor Ariannol fod i'r g\veithwyr weithfo am 47ain awr yn yr wyth- nos. cael tal am weithio dros amser, a thai dwbl am weithio ar y Sul a gwyliau. Cynhygiodd Miss Thomas fabwysiadu'r cymhelliad, a darfu i Mr. Burnell gefnogi, a phasiwyd. Parthed cais y gweithwyr am wyliau yn ych- wanegol at y rhai arferol, a chael tai am dan- I ynt, cynhygiodd Mr. D. M. Williams fod i'r Cyngor ganiatau hynny os oedd cynghorau er- eill yn gwneyd, a cliefnogodd Mr. Richards. Ystyriai'r Cadeirydd y cynhygiad yn un amhenodol. Cynhygiodd Mr. G. Griffiths fod y cais yn cael ei ganiatau, a. chefnogodd Mr. J. T. Jones. I Siaradodd Mr. Buriiell yn gryf o du cael in, deb ar gwestiwn mor bwysig. Tynnodd Mr. Williams ei gynhygiad yn ol chytunwyd a phenderfyniad Mr. Griffiths. J Rhoddodd y Clerc adroddiad ar ei ymweliad a Syr Hugh Nanney yng nglyn a chael tir i wneyd v neuadd er cof am y milwyr, a dar- j ilenodd iythyr oddiwrth Syr Hugh yn cad- arnhau yr addewid a wnaethai i Mr. George, se1' y byddai yn dda ganddo ef roddi'r tir yn Nhalysarnau at yr amcan. Yr oedd y tir mewn safle dda- Talai efe yr hoii gostau cvf- reithiol (uchel gymeradwyaet/h). Ar gynygiad Miss Thomas a chefnogiad Mr. Burnell, tal- wyi y diolchgarwch gwresocaf i Syr Hugh am ei haeiioni mawr. Cynhygiodd Mr. Burnell ddiddymu'r .pen- derfyniad a y llynedd yn ffafr sefydlu yvgoloriaethau yn yr Ysgol Sir ynglyn a Chof- e) v Milw vr. Cefnogodd Miss Thomas. Yr oedd y tri- golion o blaid neuadd drefol vn unig. Siaradodd Mr..J. T. Jones yn erbyn, ond I pasiwyd y penderfyniad. P! Ymneillduodd Mr. J. T. Jones o fod vn I drysorydd y gofeb.

Cyngcr Plwyf Llanberis a'r Llytrgell Rydd yn Nant Peris (AT GLYGYDD TB "RKRALD CTKHIBG/'j Syr, Hwyrach yi goddefwoh air yn eitii oolofnau i wneud rhyw sylw byr ar driniaeth Cyngor Plwyf LlairberLs tuagat idrigolion Peris Ward. Cyfeirio yr ydym a.t waith y Gyngor yn penderfynu cau'r Llyfrgell Rydd a a-rferid ei chynnal ar rai nosweithiau o'r wythnos^ yn JT ysgol ddvddiol. Methwn a deall ar ba dir y mae'r cyjndioi-wyr yn gwneud peth o'r iatih, yn arbennig heddyw wedi i'r bechgy.n ddychwelyd yn ol i'r airdal? Bu'r llyfrgell yn agored yn ystod y rhyfel. pan nad oedd beobgyn ieuainc yn yr ardal, a- dim ond ychydig yn e:i myrrychu. *Ymha le mae'r cysondeb, tybed, mewn cau sefydliadau o'r :fath yr adeg hWl? I'r gwrthwyneb y buasem yn disgwyl i bethau fod sef foid y llyfrgell yn cael ei hagor bob iios o'r wythnos, a'r lie yn cael ei wneud yn fwy defnyddiol o lawer naig a fu yn y gorphenol. Ai dyma'r croesaw a roddir i fechgyn y Nant ar eu dychweliad gar- tref o r rhyfel, yn lie fod PJTtJ cyfleusdemu ychwanegol Y1: cael eu hagor led y pen i'w croesaw, a bod yno rywle i fechgyn yr ardal gyd-mgynull ar nosweithiau himos gaeaf yn nhawelwch y Nant. Mae'r dynion a ddylai eu croesawu gartref ym cau'r drws yn eu n^w.rieb. Mae yna ystafelloodd yn Llanberis. P'1 ham nad ellir cael inan-cyfarfod yn y Xant:' Ai tybed ifod iCyngihorwyr" Llanberis yn aw- grymu na. all becbgyn y Namt wneud defnydd o lyfrgell, neu eu islaw sylw? Mae teim- lad cryf yn erbnn tynnu'r llyfrgell. a chredaf y dylid cael cyfarfod cyhoeddus ar unwaith i brotestio yn erbyn y fath dri-maeth? Yn lie mae cynrychiolwyr y Nant ax y Cyngor Pl\f: Galwch gv-farfod ar unwaith a myn. n\\Ti ein hiawnderau fel ardal. Os na wrendy'r gwyr hyn arnom apeliwn i lys uwch. Mae byn yn anfri arnom fel dynion ieuainc yn yr ardal vma.—YTr eiddoch. etc., UN 0 HOGIAU'R NANT.

llanegryn YSGOL Y CYNCOR.—DvmTmwn longyf- A'A I John Evans, oin Ihy^golfeistr, ar *VT snHe anr,nyde«dus a ennillodd cvnifier o btant ei i°n 'V? arholiad am ysgoloriaeth i Ys- v-ol Gajiolraddol Towyn y tymor yma. Mae r' a yn cynhvddu ac vn dvrch- afu r naill flwyddyn ar ol y Hall, f«l y 'cvrn- erant eu lie yn pydradd a goreuon plant'ya- gi; ion y cyic mrr\flWy11rt ]\{r_ gvaailg ;'w waith yn gud-I heb ddeisyfu'r amlwg, a llaf- nria n dawel h'0b ddyheu am swn. Ond I r amlwg V daw ei ymroddiad vn liwvdd lant y plant. Derhvnied Mr. Evans a'i Yd- al hrawnn e.in dymiuniadau gorr-u. a bood blvn- yddoedd lawer iiddynt o lwyddiant mwy eto yn eu hams. XEUADD G YHOEDDUS.— Cynihaliwvd ovfarfod cyhoeddus yn v .Ddarllenfa rios Fawrth ddiweddiaf i vstyrad yr angen o zi.e.-I n u.add i'r pentref. a'i bod i'w ohodi yn goffad- ^iaeth i .fecbgyn ein bro a syrthiddd vn y Rhvfel "Mawr. Llywyddwyd pan Mr. William .Tones, Glaniymorfa, a. cFiymerwyd rhan gyn- nes. yn yr ymdrafoda^th can amryw o fon- Wii igwn. Yr oedd! y teimlad yn frwd o blasid ^yaiu ymlaen, a .rihnaiwyd i alw evfarfod cy- tfi ^ddiis eto vmhellach vn y flwydldvn er mwyn meitnrm v farn crvhoedd' yn addfetadh ar y | mat^r. Y imiae an gen YstifeIl o'r fath wi. fawr yn vr t7-dvl. an md ops ei'pien ond unfrvdedd a wiwydrwvdd ir ran trigolion y ardal er mwyn dwvll y eymudiad oddiamgylch yn Jjwyddiannus. w lo.,m ¡

RHYDYCLAFDY ADfRiEF.—Y> wythnos ddiweddaf fe wet- wyd :Mr. Hu(gh Griffith, Penrallt, adreff o> yslbyty yn Warrington, lie y bu am hir AM- ser. Bu gyda'r fyddin yn yr Aifft a Phalee- tina. Dymunwn iddo adferiad buan.

CYNGOR GWLEDIG LLEYN Croes^w i Filwyr Cvnhaliwyd yr u<hod ddydd Mercher, MT. wy Griffith Evans yn llywyddu. GWEITHIWR HEN. Rhoee y Cadeirydd adroddiad o'r ymgona a gaictdd gyda Mr. Wiiilam Will'uuns, Fronsinai, Llangybi, sydd bron yn ddall. Darfu i'w fab Mr. John Williams, gynnyg gweithio yn lie ei dad. Oydsyniodd y CvTi^or a hyn. ARCHEB CAU. aiwyd i roddi archeb i gau Beudy Glas, Criccieth. 11 CYELF.NWAD GLO. Cafodd Mr. J. F. Turner, {y Rheolwr Glo) garimtad i brymi stoc o lo i'r glo fasnachwyr, fcl na byddo prinder ohono yn ystoid y gaeaf ago.?ha*>l. GWAITH DWFR NEFYN. Adroddodd y Dirjprwy Glerc (Mr. S. R. Jones) .fod cyfanewm y treruliau ynglyn a'r uchod yn 3,000p. MANION. Peurodwyd y Cadeirydd a Mr. J. Hughes Parry i .gy.nrych'ioli'r Cyncpr ar Bwyllgor yr Ambulance. Darllenodd y Dir.prwy Glerc refitr o'r plwyfi oeddynt wocli cyframu er Tfhoddi croesaw i'r morwyr ar mil wyr. Yr oedd rhai plwyfi, meddid, heb gyfranu dim. Paeiwyd iddynt gymoryd v mater i fyny. Galwodd Mr. W. R. Davies. Morfa Nefyn, sylw at y ffaith fod awdurdoda.u y bw.yd yn mvnwl a defaid ac wyn o bob parth o Leyn i igae! eu lladd ym Mhorthmadog. Delafi'r cig yn ol, ac yn ami nid oedd yn gymwys õ'w fwyta. Pasiwvd i ofyn i'r awdurdodau aiil-agor lladd-dy" Pwllheli.

GWR 0 FANGOR MEWN PENBLETB Mewn Anhawsterau ar ol Gwerthn I ei Dy t I Yn Llys Sirol Southport, ddydd Mawrth, apciiodd Hugh Griffiths, 86, Carnarvon Road, Carnarfon., am feddiant o'r ty 31, Tithebarn- l roakl, Southport, yr hwn a. ddeliid fel tenant gan Richard Kaufman, .teiliwr ac a berchen- ogir gan yr apelydd er 1888. Dywedodd' yr apelydd ai fod yn 68 oed, ac wedi ymneilltuo o waeanaeth y rheilffyrdd. Buasai wedi myned i fyw i Southport daiir blynedd yn ol ond '.buasai am y rhyifel. Yr oedfd ganddo ddwy feroli, y rhai a tfwriadai eu rhoi vn yx YagoJ yn Southiport, a mab, gydag adeiladydd ym Man.gor, ond yr hwn a igawsai gynyg ar le yn Southport, a buasai trigo yno hefyd y,n fwy cyfleus i fab arall oedd ganddo yn gweithio gyda chwmnii Cam- mel-Laird. Yr oedd wedi gwerthu'r ty y.mlia un y pre-wyli,ai'n bre--en"l, a, dywedai'r perchenog wrbho os na byfddai wedi ty erbyn ddydd litul y buasai yn ei glirio i'r stryd (eliwerthin). Bygythiodd hefyd ddwyn cyngaw's am iawn-dal yn ei erbyn. Mewin croesholijL.d, dywedodd yr aipelydd ifod Bangor yn lie dymuiiol wil, ond nid lawn mor ddymunol a Southport, i'r hwn le yr oedd arnn eiiiau myned yn un peth er mantais i iechyd ei fab, nerfau yr hwn oedd wedi eu handwyo tra.'n y gwasanaeth cy- hoeddus. Ni buasai wedi gwerthu ei dy ym Mangor pe am yr anlhawster y ■byddai vnddo i gael meddiant o'i dy yin South- port. Gallasai fod wedi dal ymlaen ym Mangor am ddwy neu dair blynedd yn hwy. Dyweidodd y diiffynydd i'w briod dderbyn y rhybudd i ymadael tra yr oedd ef yn y fyddin. Gwnaeth y Barnwr aroheb o feddiant neb fod yn ddiweddarach na'r 30ain. o Fedi. Ys- tyriai .fod yr apelvdd angen y ty at ei .am- camion oyfiawn' ei hun.

YSWIRIANT CENEDLAETHOL Cyfarfod o Gynrychiolwyr I Cynhaliwyd cyfarfod arbennig o Bwyllgor Cyffredinol Cymdeithas Gyfeillgar Sir Gaer- narfon, ddydd Sadwrn cyn y diweddaf, yng Nghaernarfon i drafod materion vn dal per- thynas ag Yswiriant Cenedlaet-hol. 'Roedd Mr. John Rowland, M.V.O., Caerdydd, yr hwn sydd mewn gofal o cymdeithas cvirjer- adwy yng Nghymru dan Weinyddiaeth "iech- r yd. yn bresennol. Yn ei annerchiad dywedodd Mr. Rowland iddo cyngadael Caerdydd ymgynghori a'r gwa.hanol adrannau ym dal pei-thynas ag ys- wiriant iechyd, a derbyniodd adroddiad ffafriol am y dull yr oedd Pwy]Igor LIvwodraethol Cviudeithas S 'r Gaernarfon a'r Ysgrifennydd (Mr. Hugh Roberts) vn gweinvddu'r Deddfau Yvswiriant i dros 5,000 o aelodau y.swiriedig yn y dosbarth. Hysbyswyd y byddai i'r grwahanol awdur- dodau evfrifol am iechvd v wlad igael eu huno o dan Ddeddf Newydd Gweinyddiaeth Techyd, I argraffai Mr. Rowland ar y cynrychiolwyr gallont oherwydd eu cyfleusterau arbennig fel cynrychiolwyr y cymdeithasau cymeradwy wneyd gwasanaeth mawr drwy gvnorthwyo i le0;1 a svmud ymaith aehosion afiechyd. Roedd yr annerchiad yn llawn addysg, a dilvnodd trafodaeth ddiddorol. ao poh. Cymro gwladgar yn gwerthfawr- ogi r ymgais a wna-ed aan 'Mr.' John Rowland 1 sicrhau Gwemyddiaeth Iechyd ar wahan i ^ymru, ac y mae'n foddhad meddwl fod Cymro mor deyrng-arol wedi ei benodi > swvdd

CYNGOR TREF PWLLHELI Aelod yn Ymddiswyddo Cynhaliwyd cyfarfod micol o'r uchod uydd Mawrth, yr Henadur 0- Wynne Griffith yn llywyddu. BWYl). Darllenwyd ilythyr oddiivrti Weinyddiaeth y Bwyd yn goiyii i Bwyllgor Rueoli Bwyd weithivdu am cfinve, mis eto- GOiLEUlNI TRYDANOL. Anfonodd y North Wales Power Co. i ofyn i'r C'ngor penodi tri i'w cyjiryellioli mewn cyfiarfod a gynhelir ddydd Mercher i ystyried y priodoldeb o gael goleuni tiydanol i Gric- iet-h, Ptortilimadog, Beddigelert, a. Phwllheli. Periodvwd tri cvnrv-ehioiydd vn ol y cais. YiS-BY'TY BWTHOL. (Darllenwyd Ilythyr oddivvrth Bwyllgor y Pensiyimu yn oiyii i'r Oyngor ddeilbyn dir- prwvaeth oddiwrthynt gyda gowg ar sefydlu ysbyty bwthol yn y drei. Pasiwyd i wahocld y ddirprwyaetli i ym- ddangos o flaen v Ovnigor. CONIG'LAlf Philt YGLUS. Galwodd Mr. T. W- Thomas sylw at gong- lau peryglus yn New-street a Sand-street. 'Pic,.siwyd i ofyn urn wasanaeth heddwas ar- Ibennig i ofnlu am y llecynau hyn, ac i ofyn i Arolygydd y Sir roddi rhy'budd newydd i fyny' CYNLLUN T AI NEWYDDION. Sylwodd y Oyn'ghor\rdd R. A. Jones fod amryw o bobl yn cario'r syniad y ibyddill i'r L'ywodraeti) dalu'r treuliau ynglyn ag adeil- adu tai newyddioru Nis gwyddbi ei sut y gallai gweithiwr eydfrediii dalu am y tai a Iwriedid eu hadeiladu. I (A wgrymodd Mr. Houigtliton Davies fod cyif. arfod cyhoeddus yn cael ei alw i ystyried y mat-er. iSVlwodd y Dirprwy-iGlenc fod y Mesur yn dyfod i rym y mis nesai. iGiallai'r Uy wodr- aeth roddi'r Mesur mewn grym trwy orfod- aeth. Gydolygai ifod cynrychiolydd o'r Dir- prwywyr Cymreiig ynglyn ag adeiladu tad yn cael ei wahodd i annerch y Oyngor. Yr oedd Mr. Lewis Jones yn dymuno ym- ddiswyddo o fod yn brisiwr y farchnad, ond sun ddymuniad y Oynigor oydsyniodd i aroe yn ei swydd. AdToddwyd iüdte wedi ei roddi i 925 o Iblant, 150 o athra.won, 145 o forwyr a mil- wyr, H, 116 o blint. ymwelwyr ar Ddiwrnod Diathlu Heddwch. Yr oedd cyfanswm y treuliau yn 50p. 2s Mia/bwvsiadwvd yr adroddiad. MumoN. 'Pasiwyd i anfon at Ddirpi wywyr Datiblyg- iadau I ofyn am grant o l.OOOp. at welliantau yniglyn a'r portihladd a'r pysgodfeydd. IDlarllenwyd Ilythyr oddiwrth yr Aerial Oo. yn gofyn am delerau'r C'ynigor vnglyn a rhoi oaniatad i g-irio teithwyr gvdag awyi-enau. Tros'glwyddwyd y mater l Bwyllgor yr Hyfi- byseibu. Yn y diwedd ymffurfiodd v Cyn'gor yn bwyllgor i ystyried cynhvigiad Mr. Lewis Jones ynglyn a!g ad-dre*nu' gwaith yr AroL ylgydd Bwrdeisiol. fbaed trafodaeth frwd ar y mater. Gwrth- ododd y Oynigor y cynhygiad i ad-drefnu gwaith yr Arolygydd. Yne. ymddiswyddodd Mr. Lewis Jones, a gadawodd ystaifell y -J.aal_

CYNGOR DEUDRAETH o Brain Ottiiteii Oynhaliwyd cyfari'od ddydd Mawitlli, Mr. G. Parry Jones yn llywyddu. Gofynnid i'r Cyngcr geisio rhoi terfyn ar y nuisance a aciiosiVl gan frain yn Harlech ac yn neilltuol yn y Casiell. iMr. R. W, Vtiughazi Os y gwneir i ffordd a .brain Harlech bydd gagoiiiant y lie wedi mynd (cliwerthin). I Y Oadeirydd I(-le'r brain yn :gwneyd ni- wed mewn I'awer ffordd, ond nis gally-n ni ifel Oyngor wneyd dim i'w hatal. CYFILOliAiU GWEG[THIWYR. Peuiderfynwyd fod cyilogau isa-f y gweith- wyr i fod yn 30s. Gadav/yd cwestiwn y cyf- log uwdhaf i'r Surveyor. Nododd y Clerc y saiieoedd ar gylier adeil- adu tai i weit'hwyr yn Harleth, Talsarnau, Penrhyn, LLandecwyn, Minffordd, a inannau eraill. IDr. Lloyd Owen A yw'r Oyngor wedi cael y pris am y ^atleoedd'! Y CJadeirydd Nac ydyw7, ond yr ydym yn mynd ymlaen gyda'r mnum o ga-el pris. Penderfynwyd. galw cy.lar'fod o Bwyllgor y Tai. METRIC y. G wah odd wy d y Cyrii-ot, i anfon cynryc.hiol- ydd i gyfardod i'w gynnal yn Nolgellau i wneyd treltniadau ai gyfer rhoi croesaw cyhoeddus i gynJilwyr o'r sir. Sylwodd y Cadeirydd nas gel lid disgwyl i weithwyr a finyit yn til wyr i mi diwrnod a thalu eu costau. Awgrymai fod yr holl gwetiwn o ofyn am danysgrifiadau j !roel ei 'gy'feirio i'r Cynlglhonau PlwyÏ. (> Oyinhygiodd y Parch. John Husghes fod hynny i gael ei wneyd. Eiliodd Mr. Tudor a chytunwyd. Period wyd y aidt.irydd fel cynrychiolydd i'r oyiariod.

MARW NE'vV YDDIADURWR Dydd Sadwrn, yn Yi&byty Tregaron, bu farw Mr. R. Hughes-Williams, Dairy Cottage, Llan- baKdarn Road, Aberystwyth, ac awdur am- iyw o ys tor iau Cymraag. Brodor o Uostryii'aai oedd yr ymadawedig a dechreuodd ar ei yrfa fel chv. arelwr. Yn ddiweddarach letl; yn ohebydd a i'cu am rai thlynyd:dau ar staff yr "Herald," a daeth yn fuan yn olygydd "Papur Pawb." Symudodd o G,.ernadcn i'r Deheadii* a, daetli yn olvg- ydd yr "Aberystwyth Observer," a'r eily Mercury." Hfyd, bu am .gyfnod yn un 0 is-olygydkiinii y "Western Mail. Enmil- odd amryw o woorwyon yn yr Eist-eddTod Ge.nedlaethol. Yr oedd wedi meistroli'r gel- ïyddvrJ o yegrifeamu ystori ferr yn well efallai, nag unrfvyw Gymro arall. Yr oedd Mr Willilan-s yn 45 mlwydd oed, a gedy weddvv. a thad mewn oedran i alaru eu coiled ar ei ol. Bu ei augladd yn ^Vberyvtwyth ddydd Mercher. Gwasanaethwyd with y ty ac yn y fynwent gan y Parch. David Jones (Ficer Llanlbadarnl. Y prif alarwyr oeddynt Mrs. R H. Williams (gweddw). Mrs. E. Turner .mab-ymg-nghyfraitJi), Mr. A. H. Turner (:brawd-ynig.nghyfrait'i), Mr. Griffith Wil- liams (brawd-ynjg-ivgihyfraith), a Mr. o Mrs. Lewis Jones, Llanlbadarn. Yr oedd hefyd yn biesennol Air. T. Gwvii Jcnes, M.A., Bupt. D. Philips, Caplen David James, Parch. Llewelyn Alfred Jones a Mr. John (Morgan. Yn cynrydhioli'r "Cambrian iNews": Mr. P.. Read, manager; culran Menyddol, Alri. D. G. Griffiths, T. Lloyd, a G. Richard?; adran masnachol, Mr. J. Griffiths a Mr Tom Rees adron ar- Igraffu, Mri. Jenkin Thome?, j. Lumley Jones, a W- P. Bbtt. Hefyd 'roedd Mr. W. Lewie, Welsh Gazette," a Mr. J'. D. Spen- cer yn bresennol. Anfonwyd blodeudyrch gan Mrs. Williams (gweddw), 1r5. E. Turner (Sheffield1), Mr. a Mre. A. H. Turner (Shef- field), Mr. a Mrs. J. E. Turner (Sheffield), Mr. a Mrs. Read; „v' y Bwrdd a'r Prif Gyfarwyddwr, n News": Mr. a. ■Mrs. Price a Miss .Jervit3; fr. Owilly Davies, a Mr. T. J. Thomas, Manchester. '-A'IJII- :L

MA it CH.NADOEIJO lOAER'NARlFON, ddydd iieii.vi oylfanwerihol, 2s 3|c y pwys mair.veTtliol, 2s 4 6c; wyau, 33s 9c yr 120 (pris pa-do); man- werthol, 3 i 4 am Is. DINBYCH, dydj Mercher.—Ffowls. R. i lis. y cwpl; hwya'd, 12s. i 16s. y cwpl; wyau 3lc i 4c. yr un ymcnyn ffres. 2s. okc i 2s 3:;c y pwys: a'c ymenvn bEt (tybiau bach). 2s 3Ic 1 2. 3c y pwys biff, ] s 2c i ?*■•. y pwvs my ion. o h. i Is 10c. y pwvs L'nh. o Is i Is 10c v pwys ;rnoch tewion, 21? v scor: no-?. L 7c ls 10c y r>vvvs: ewnir?. a. So. v pw-i. LLANGFiFfNI. dydd Mercher.— Ymenyn, 2s 3ic, cyfanWerthol 2s 6c manwertho!; wyau, 3s ge y dwsin cyrwion, 5s i 6- yr un hwyaid, 6s i 8s yr un moch bach, 45s /i 65s yr un. PWLLHELI, dydd Mercher. — Ymenyn, 2/3. cyfanwerthol; wvau, 33/9 vr'120; moch, 4p. i 4p. 10..

YR EISTEDDFOD Trefniadaur Wythnos Yr ori cyn.helir yr Eisteddfod Gen- edlaethol yng Nghorwen. Nid oes angen dweyd y; caiff ei chy.nnal yng nsrhanol a.w'yr- gyk-h Eisteddfodo!, canys fe gynhaliwyd Eis- teiddfod Gade.iriol lewyrebus yn y dref hon ii,,ii y 27 mlynedd diweddaf. Heiyd. yr un yw'r y.-grifeiurydd llafurus, Mr. Huw Morris, Ce.sail y Berwyn. Yr oedd eisoes Bafiiiwn yng Nghorwen a ddaliai 2,500 o Eangwyd yr adeilad hwn ar gyfer yr Eisteddfod Genedlaethol yn ol cost o 3,C(50p. Vii awr fe ddeil 8,0C0 o bobl. Y map treuliau'r pwyllgor yn 6,OOOp. At y swm yna, eyfranwyd eisoes yn agos i 2.000p. Piynwyd gwerth l,C'ÜO o docynau (season tick- eLs). Ifelly, y mae angen 3,000p arall er igall- uogi'r Eisteddfod i gadw ei (phen. Y mae'r ysc.rii'ennydd yn hyderus urwn y bydd gwedd- in mewn Haw. YMWELLU) Y PRIF WEINIDOG. Y 11 ystod yr wythnos erys Mr. Lloyd George gyda'r Arrhydeddus Mrs Wyain, yn Rug. Xi fydd iddo y flwyddyn "hon lywyddu j ar ddydd v cadeirio, yn 01 ei hen arfer. Cad- eirir y waith hon ar ddydd Mercher. Dydd Iau bydd i 21 o gorau meibion ymgeisio ar ganu "Invictus" (Dr. Dan: Protheroej ae "Y Gariad G<'llwyd" (Dr. Vaughan Thrwnai?). Yr un diwraod anrli^gir Mr. Lloyd George a pheitihynen a. wnaed gan fiJwyr yng Ngwaith Teganau Trefnaht. Ar y beithynen y mae en^iynion a gyfansoddwvd gan Dy.fed (yr Archdderwydd). Yn yr un cyfarfod bydd i Hafal. bardd o Ruthyn. gyTflwyno hen ffon y Iasro Tegeingl i Mr. Lloyd Goorge. Y datgeiniaid wlvnt Miss Rosina Buohman, Madame Laura Evans Williams, 'Madame Dil- vs Jones. Miss Winifred Lewis. Miss Louie James Miss Annie Davies. Miss Gladys M. Williams, Mri. David Ellis. Powell Edwards, Lewys Jajmes. Furness Williams, David Bra- zell. W. R. Allen, ac Evan Lewis, Bangor. Disgwylir y bydd i gynifer a 73 o goreu vmgeisio. Bydd i rai corau plant, o Dde Cvm.ru fvned i Gorwll mewn cerbydau motor jiiawr. Gwariant 140p er ennill IIC':p! Bydd i amryw o gorau aros yng Ngwrecsam, Rhyl, Gwyddelwern, Acrefair, etc.. yn ystod yr wythnos. Mae hon y 17eg Eisteddfod Glenedlaethol i Llew Teijid ei harwain. Y PRIF GYSTADLEUAETH. Bydd y prif gystodleuaethau fe] y canlyn:- Dydd Llun, corau cynulleidfaol, ail gys- tadleuaeth gorawl. Yn yr hwyir eynhelir cyngerdd pryd y cymerir rhan gan gantorion a ddechreuas:int eu gvrfa yn Eietedd'foid Flyn- l yddol Corwen. Dydd Mawrtli.—Prif gystadleuaeth* < gor- awl L'r 3iI gvstadlenaeth i gorau meibion. Hefyd coroni'r bardd. Cyngerdd amryw- iaethol yn yr hwvr. 'I Dydd Mercher.—Cystadleuaeth corau plant a chadeirio'r baidd. Cyngerdd pan y per- ffonnir opera Dr. Parry. "Blodwen," gan Gor yr Eisteddfod. Dvdd Iau.Cysta.dleuaethau corau merohed a chorau meibion. Cyngerdd".

TAFLU BACHGEN I CHWAREL Cyhaddiad yn Erbyn Cymraes yn Llys Heddgtf/dwadol Ormfkirk. dd'vdd Iau. cyhuiddwyd Elizabeth Williams, o lof- ruddio ii wir.ioddol ei baaiigen tair mlwydd oed trwy ei d ifiu i ddwfr yn hen dhwarel yi Skeirnersdale. Dywedodd .superintendent Hodgson fod y igyliuddtWig yn wraig i labrwr o'r enw John R:chard illiams, Caernarion. Ar y 24ain. o Orffe.naa aeth i'r cnwarel. a daeth o hyd i'r corph. Er y Nadolig diweddaf yr oedd y gyhuddedig wedi hod' yn cadw ty i drwydd- edwr y Ed Lien, PphuPand. Dydd Iau gadaw-odd ei chartref a'r plentvn gyda ;hi, a dywedodd el bod yn myned ag ef i Oldham at deulu i'-A* .fa-bwysindu. Daeth yn ei hoi adydd Llun a gadawodd drachefn yn ddi- weddaracn am Fangor, lie y cymerwyd fei i'r ddal,;a. i.jam henldlu'r He. Dynvedodd: y Cudd-swyddog Sykes iddo gy- hud do r ddynes o lolruddio ei phlentyn yn w-irfodtkl trwy ei idaflu i 'hen ohwarel. Ateb- odd hithau, "Dar.fu i mi djnnu ei gap a'i glocsdau a'i ollwng i lawr i'r dwfr. Meddyl- am gyflawni huna.n-laddiad ond meth- ais a ch ae I digon o nerth i wneud hynny." I Gohjri.vyd yr achos hyd ddydld Merdher. Y CWEST. t Cynhaliwyd y ewest ddydd lau. Ymddan.g- ¡ hosodd Mr. David Thomas, cvfreithiwr, Llan- rwst, ar :,au gwr y gyhuddedig am mad allai I siarald Saesneg. Yr oedd yn :byw yn Eg- lwys Bach. Sir Ddinbych. I Dywedbdd Williame i'w wraig, sef mam v plentvn. ei ada.el ddydd Llun o flaen y Nad I olicr liweddaf. Yr oedd Mr. Thomas, "ei gyf- reithiwr, wedi yegrifeumu at i d roe to dair gwaith i oi'yn iddi ddod yn ol. end nid oedd cael un air mewn atebiad Dywedoddt y iyst niewn ate-biad i'r Orwner, nad oe>(M wedi anfon diim arian i'r evBudd- Ïcdig: hI;1.g.at fyw ac mad oedd gandldo am- gyfired sut yr oedd yn^ennill ei thamaid wedi iddynt ymwaihanu. Goliuivvyd y cweot, tild ddydd Mawrik.

Cyflog-au'r Chwarelwyr a Gweithwyr y Cyngor Sir {AT OLYGYDD "y HERALD CTMRAEQ.") Syr,—Gwelaf oddiwrth adroddiad yii yj- "Herald" Saesneg fod .gweithwyr y CyBgor S;r yn myned i gael codiad <i 5s. yn yr wytii- zios yn eu cyflogau, a thri diwrnod yn flynydd- 01 o wyhau. Yr oeddynt wedi gwneud cais am 15s yr wythnos, ynghyd a deuddeg diwrnod. o wyliau, ond ystyrid hyn yn afresymol. Fel chwarelwr, a gweithiwr ar hyd fy oes, nid wyf yn teimlo fod gofynnion y dynion o gwb] yn annheg nac yn afresyrnol, ond to rhaid bod yn ochelgar, a gofalu DWy yn y pen draw iydd raid dwyn y gost ychwanegol.—daw hyn. wrth gwrs, o dreth y sir, a golyga yr aiff trelhi'r cliiwarelwr sydd wedi cynhilo i brynu ei dy. ac yn methu cae] y ddau benllinyn ynghvd ar 1 fyny. Hwyrach y dywed rhywun mai diffyg v chwarelwr ydyw ei fod yn byw ar y cvflog a dderbyaiia'n bret-ennol. Efallai hynny. Ond a dderbyaiia'n bret-ennol. Efallai hynny. Ond eto rhaid cofio nad oe." waith arall i'w gael yn y cylch, a rhaid bod yn ddistaw, canvs y mae llawer o chwarelwyr medrus yn methu a chael mynd i niewn i'r" chw^relau heddyw, er ceifio mewn pob dull a modd. Cyn y hyfe), yr oedd cyflog y chwarelwr yn cael ei restru yn ol 5s. y dydd, sef £ 1 IDs vr wvthnos, a chyflog gwyr y ffordd yn JB1 yn vi, ivk.thnos. Felly, yr oedd y chwarelwr yn gallu edrych i lawr ar y cyiryw ddosbarth. ond heddyw os caiff gweithwyr y Cyngor L2 2s yr wythnos ° gyflog cyson, bydd raid iddvnt edrvch i fyny atynt. canys byddant- vn'llawer swell allan na hWYlt., oherwydd ni fydd cy,raint o angen iddynt goill eu gwaith yn vstoj ) gaeaf. Ar y pen hwn, dylasai'r Cyngor Sir fod vt '.oicKeilgar iawn. Dyjasai'r dvnioD svdd yn gorfod taJu'r dreth fod ar lefel uwch na'r .?\\(.ith\\ tT sy dd yn cael eu allan ohoni. ac iji fydd heddweh yn y gwersyll chwarel- yddol iles daw hyn o gwmpas—a beth am wvl- hiu a thai am danynt i'r chwarelwr druan' V; eiddoch. DAX EI B NA,- _\7

UNDEB AMAETHWYR LLEYN AC EIFIONYDD Cylarwyddyd Cvfreithiwr Cynhaliwyd y pwyllgor canolog ddydd Mercher, pryd yr ymdriniwyd ag amryw fater- ion pwysig i a.maethw^T ac amaetliyddiaeth. Pasiwyd i alw sylw'r Llywodraeth at y ffaith fed mwyafrif mawr "supergraders" sir Gaer- narfon yn gigyddion. Teimiid nad yw hyn yn deg na rhesymol a'r amaetiliwr sydd yn graddoli, n.1C ychwaith a'r amaethwr sydd yn cynhyrchu. Onid tecach fyddai i'r "super- graders," faint bynnag yw eu rhif, iod yr un nifer o'r naill a'r llall. Daeth Ilythyr oddiwrth Cyngor Tref Pwll- iheli yn gofyn i'r undeb Iddewis nifer o ber- sonau i'w cyfarfod er trafod y priodoldeb c gael lie cymwys i gynna! freirlau yn y dref. Dewiswyd tri, tief Mr. E. E. Roberts, Bod- widda; Mr. J. H. Roberts, Cwnhingar, a Mr. John Thomas, Bromllwyd (llywydd yr Undeb). Fel y gwyddis ni chaniaieir i am- aet.riwyr anfon eu hanifeiliaid a'u Ilaidid ar y "dead weight system" i ladd-dv Pwllheli, gan fod y Llywodraeth wedi ei gau. Achosa hyn lawer 6 amhwylustod. os nad colled, yn en- wedig i wlad fawr fel Lievii orfod anfon eu hanifeiliaid cyn belled fforcid a Phorthmadog, tra mae man cyfleus, ac yn wir llawer mwy cyfieus yn eu hymyl. Gwnaethpwyd cais dro yn ol gan yr undeb i agor y lladd-dy hwn. ond gwrthodwyd y tro hwnnw am nad oedd .nifer yr a-nifeiliaid a ladtdwyd ynddo yn tLaiiigos fod yr amaethwyr yn y goraenol wedi manteisio ar y cvfleustra. Dymumir gwneud yn hyshys i aelodau'r undeb fod y (pwyllgor wedi pen- derfynu eicrhau g\vasanaeth cyfreithiwr i roddi cyfiarwyddid i'r achosion o an,hawster cyfreithdol a all godi yn y dyfodol. DewiswjSd pwyllgor byohan i edryoh i mewn i'r achosion yn ac i benderfynu a. oes .insert bam cyfreithiwr a'i peidio. Felly, os bydd aelod yn teimio aniren cvfarwyddid rhaid gwneud hynny'n hysbys i'r ysgrifen- ydd mor fuan ag y byddo modd. Daeth cais oddiwrth un aelod yn gofyn am amddiffyrtiad oherwydd bod rh" budd wedi ei roddi ,gan y meistr tir i ymadael o'r He. De wis wyd Mr. Daniel Jones. Brvnodol, a Mr. John Davies, Ffridd, i fynd i edrych yn lie a yw yn cael ei drin yn briod ol, ac i ddwyn adroddiad i'r pwyllgor. Hefyd. yn y cyfamser. fod Hythyr i'w anfon at y meistr tir yn dymuno arno all ystyried y mater, ac os bydd adroddiad y dihm vmwelwr yn ffafriol fod yr undeb i am- ddiffvn v tenant hyd eithaf ei allu. Gwaiaeth yr undeb hyn mewn amrvw achosion eraill cyffelvb. a. chyda mesur lied helaeth o Iwydd- iant. a. hvderwn yn fawr mai llwyddiant y try yr ynig-ais hwn eto. Gwnaed tTeftniadau ar gyfer v cyfarfod cyho.eddus a "wriedir ei gyn- nal ddiwrnod ffair Awst. sef y 13eg. Bydd Svr R. J. Thoma. vno'n annerch y cyfarfod. a Tihasiwvd i waihodd Major David Davies, Llaodinam. a Maior Breese. Cofk-d yr a:n- aethwyr am y cyfarfod hwn.

ETHOLIAD BOTHWELL Buddugoliaeth Dros Genedlaeth- o!deb Dengys canlyniad etholiad Seneddol Both- v.ell (Ysgotland) fuddua:oliaet'n eithriadol i Bin id Llafcr, yn gvmaint a bod mwyafrif blaenorol yr aelod Rbyddfrydol o 332 wedi ei droi yn awr yn fwyafrif o 7,163 i'r ymgeisydd Llafur. ffigyi-au .7. R'Jbprtsnn (LJafur) 13B5 J. Moffat 5.957 Mwyafrif 7,163 Yn y. tnd y.r ethM: d yr oedd cwestiwn cen- edlaetholi'r glofevdd yn cael ei gadw o flaen yr etholwvr, a chefnogid Mr. P.obertson gan Mr. Smillie.

Y (le amryw dunelii o htudd, ar ryfer iarllawn, ax y ffordd o'r America i Dublin.

NODIADAU SENEDDOL ToJ ar Nwyddau Tramor Yn ol atebiad Syr Auckland Geddes. Ysgrif- ennydd Bwrdd Masnach, yu y Ty. ddvdd Mawrth, ymddengys iiad Llywodraeth \jj penderfynu eto ar nnriiyw bolisi parhao'. p.irthed nwyddau -tramor a ddaw drosodd i'r ,lad hon Gofynnodd Mr. Betterton (Rushclifie) i Svr Auckland a oedd y Llywodraeth yn -wriadu cyrvgnu ar y nwyddau tramor a ddyc-ir i'r wlad hon ar ol mis Medi nsaf? Dywedodd yr Ysgrifennydd Cartrefol nas gallai ar hyn o bryd ddywedyd beth fyddai polisi'r Llywcdraeth vm mis Medi .nesaf. ond gallai sicrhau na fyddai rJia-gor o gyfyngo ar y nwyddau crybwyliedie. Parodd yr ateb i Mr. Bird {Wolverhampton) ofyn cwestiwn a aohosodd syndod nid bychan i lawer o'r aelodau. Gofynnodd. "-A aeiod aiirhydeddiis yn gwvbnd fed Cyngor Masnachol yr America yn Llundain wedi 11\.3- bysu fod 5,000 o gerbydau modur vn hand i f(ael eu hallforio i'r wjad hon, ac hefyd fod v Cyngor Masnachol wedi gofyn am drwvdded i ychwanegu'r ftoc o esgidiau a fwriedir cu hit.,ifo,ii, drosodd yn ddiyrndroi ?" Gofynnodd Ir: Waterson a oedd y Llyw- odraeth yn bwriadu ymgvnghori a'r Eth^l- acthau cyn deffinio eu polisi. ond ni chaed ateb j'r cwestiwn. ARAETH MR. CHURCHILL. Dydd Mawrth, traddododd Mr. Churchi'l yr Ysgnfenydd Rhyfel, arairii owylJog V11 am- ddiffyn poUsir Weinyddiaeth vn cadw ovddin yng Ngogledd Rwsia. Siaradodd am dr-os i awr o amser, a llwyddodd i gadw'r diddordeb i r diwedd. Gelhd yn rhwydd ddwevd ei ivd ar ei oreu yn yr araith hon. "Gofynnir y cwestiwn yn gyflredin. t''é'r y grJellnydd Rhyfel, "paham v mae ein byddm yng Ngogledd Rwsia?"' Aeth vmlaen I egluro fel yr oedld Lenin a Trotsky wedi ar- wyddoheddwcb gyda Germani, yr hyn a allu- j Swyd.dfa '%fel y wlad honno i rvddhau oddeutu miJiwn o filwyr o Rwsia a'u hanfoii i i1 frame i ymladd yn erbyn ein miiwvr ni. Yn mis Awst, 1918 penderfynwyd, fel cwrs angen- rhe;dio. yn erbyn Germani, i anfon milwyr Prydejnig i Archangel a'r qurmaii. Cafodd y fyddin Brydeinig -roesaw cynnes gan y bobl a derby niwyd hwy gyda breichiau agored Oherwydd safle ddaearyddol v lie. gwaith an- odd oedd anfon bwyd a phethau ereill i'r mil- wyr yn ystod tymor y gaeaf. Er i'r Lh wodr- *Wlle? «0reu °^ai fod llawer o ddi- oddef a chaledi wedi bod. Yn gvrmar vm mi.. Mawrth, daet.h y PwyJIgor Ri,y[ei, tfnder. ia rnaid »'r milwyr glirio o Rwsia cyn y byddai i aeaf arall ddod. Y mae'r polm hwn heddyw mewn grvm, ac y mae'r awdoi'dodau milwrol vng N^,sledd Rlv,n wedi eu hysbysu 0 hynny. N-^oes uSvw bryder henach ynghylch sefyllfa ein dvnion'vn y He, ond gan mai gwaith peryglus i'r eith'af a iuasa.1 gollwng byddin yn rhvdd ar unwait,, .gofynnai rr Llywodraeth fod vn am- ymeddgar a gadael v cyfan at ddoethineb v wdfiidog oedd mewn gofal o:r fvddin G ORFOD AETH I FYND. Wedi rhoddi ffigyrau diddoroi vngivn a M y inilwyr oedd wedi cael eu dadfvddrno amtangyrnf o rif presennol y mi'lwvr Vr 7 OW vn (rrT,,AU °'r b*d- dywedodd Al!' Ohjrchil] fod vn faich ganddo hvsbv.u'r f,a J~'ddai, aliSen adnewyddu Deddf ^G0-- fodatJ] FJ]wI'o! os na iÍyddai i rvwbeth antlis- gwyhadwy

BWRDD UNDEB CAERNARFON Anghydwelediad Eto Cynhaliwyd cyfiarfod o'r uchod ddvdd Sad- eii'ydd) 1 }'WyddiaeUl Mr- John (Cad- G alw odd y Cadeirydd sy!w at benderfvaiiad a basiwyd gan I ndeb Chapei-en-'e-Frith yn galw ar y emyddiaeth Iechvd i ddwvn mesur i'r Ty i gyfreithloni talu i aelodau eu c;ostau i gyfarfodydd a phwyllgoraur Bwrdd. Cynhygiodd y Parch R. W. Jones eu bod vn iaa-bwyfeiadu yr un penderfyniad. Siaradodd y Parch Ishmaiel Evans y,n erbyzi. ^JfJn li;d, J, brt"t!l) eisoos uclieJ iawn, a rlvI r'V n J" hynod ddyryslyd. Dvlid Gwiireheidwaid wedi gwasanaeth u"r cyn oedd am lawer o a.mser am ddim. Cynhygiodd 'Mr. William Owen eu bod vn gwrtiiwynebu'r cynhygiad, ac eiliwyd gan Mr J. Jones, Dolgynfvdd. Rboddwyd y mater i bltidlais a chaed fod mwyafrif o un o blaid y cynhveiad gwreidd- lol. YCHWANBGU'R BONUS RHYFEL. Cafivyd adroddiad yr Is-bw-yllgor a cnais y swyddogio.n elusenol am way bonus. Yr oedd y pwyllgor wedi penderfvnu eodi cylanswm v war bonus i'r swyddogion i'r SWin o 6.,p y flwyddyn. Nid oedd hy i fvny a'r raddfa a argy.mellwyd gan Fwrdd Llvwodr- aeth Leol o:d. yr oedd yn golygu codia.d o 41 y iCZDt yng nghyfanswm eu cyflogau. Paisiwyd hyn. Y GWEINYDDESAU. Yr oedd Pwyllgor y Ty wedi bod Yè1 •gwneyd ymchwiliad i achos yr anghydweled- iad p arii a us sydd rhwng v matron a'r .prif nurse, ac yr o;vid y pwyllgor liwnnw wedi aw- grymu fod Mr. R. H. Williams (Arolvgvdd Bwrdd Llywodraeth Leol) i gynrral ymchwil- iadswyddügol i'r mater. Cynhygiodd Mr. Hugh* Jones eu bod yn penodi pwyllgor o dri o Warcheidwaid i cd. rych i mewn i'r .mater, a thynnu allan reolau a.'u gosod i .fyny yn y ty, ac yn yr ysbyty ■ yn diinaros gwahanol ddyledswyddau'r feist res a'r brif nurse. Dywedodd Mr. Angel fod pedair o wcin- ydde.iu wed ieu penooi yn y ty mew]; cyf. nod byr iawn. Yn y Bwrdd di \,eddf et-hol- wyd ganddynt. nurse newy-dd. ond vrlced(i wedi ysgrifeniiu Ilythyr i ddwevd eu bod yn gwrt'iod y lie oherwcdd y twTW. Wedi siarad pellaoh pasiwyd i gyruuil yrn- chwiliad answyddogol i'r mater. CINIO 10c. Y PEX. Diolchodd y Bwrdd i Mr. Ancrcl am y cinio rhagorol a ddin-parwyd ganddo i'r oU c'r ael- odau amy swm o 10c, y pen.

YNADLYS CAERNARFON Cynhaliwyd ddydd Sadwrn, Mr. Wynne Williams yn y gadair. MEDDW AC AFREOLUS. Cyhuddiii Supt. V' lliams Thomas Lloyd, County Rotid, Penygroes, o fod yn feddw ,íC afre(>lus yn Station Road ar y 25ain. or mis hwn. Tystiodd yr Hedd was Jones iddo .s,arad a'r diffyitydd. a goiyn iddo fyned adref yn ddistaw. Dawnsiau o .g>mp.;Js Y lIe, ac yr oedd tyrfa .fawr o bobl wedi ymgas-giu o'i gwimpas.—Dywedodd y difiynydd niaTr rhe- swm am y twrw ydcedd, i'r heddgeidwad, a alwiai'n "lanes corporal," ei da-flu i lawr a rhuthro i'w wddf ac nad oefdd iganddo hawl i wneyd hynny gan ei iod yn myned adref yn ddistaw.—Ar gais Su.pt. Williams rhoes Mr. Richard Jones, Y.H., dystiolaeth iddo gael ei alw i'r drws gan Mrs Jones ar y noson dan sylw. Yr oedd y dyrfa wedi clirio. onkl tybiai fod Lloyd o dan ddylariwad diod.—L'irwywyd y diifynydd i 10s. HEB OLEU. Gwysiwyd Eva:n Williams, Shop Newydd. Clyimog, am yrru cerbyid modur ..pert'h'ynDj i Trevor heb oleu.—Gorciiymynwyd iddo dalu y oostau. LLADRATA AFALAU. Cyhuddudd y !Su.pt.. Williams beuwar o fechgyn—Leslie Jeifreys.- Old Prir.c? Llew- elyn. Penygroes Evan Richard Owen. County- Road, Penygroes Robert Rowland Jones, 5. Tram Roed a Thomas Michael Williams, 19 Tyinywertrlodd. o dorri 'i mewn i ardd bcrLh- ynol i Mr. T. Herbert Jones aT y 23 o'r mis diweddaf a ila'drata oddiyno afalr.n a "goose- berries."—Addefodd tri o'r beehgyn eu bod yn euog, ond dywedodd Robert Rowland Jones ei fod yn ddieuog. Tystiodd un o'r bechg.ym fod Robert Rowland Joiie-s gyda hwy. Ond nid aetili drosodd i'r ardd. Ef oedd yn gwylio'r ffordd, ac OR y den a i TihyTT,v- un hei'bio yr oedd i chwibanu.—Dirwywyd yr oil i 10B yr un.

r Alp' vw Wain's Great Opportunity' SALE Still As Popular As Ever! OUR "Great Opportunity Sale" K proving an immense success, and is still as popular as eve-r. Although our previous records for value have already been broken, we pro,pose these coming days to make still further reductions. WE fijid that it is an absolute neoessity to greatly reduce our present stock in order that we may make room for our in-coming Autumn Goods, consequently we are making Price Reductions tha.t wil! astonisfl and delight all who can appreciate genuine Bargains, ALL the Goods that we offer during our Sale are Goods upon whclt purchasers can rely. The highest quality with tihe utmost value at the lowest possible prices—these are the characteristic features that make our "Great Opportlunity Sale" so extremely popular. A LL thoughts turn at ihis time to Our Great Peace clelirations. Further thoughts of Peace can the woman of discrimination possess who makes the fullest use of the opport- unities offered at our Sale—the Peace that- comee with the knowledge of having shopped wisely and well. Note the Prices To-day FROCK BARGAINS. 20 SILK FROCKS in various fash- ionable and (practical styles, marked for regular sale at 32 to 5 Gng.. now to clear at 45/ 11 Hindt-omely Tailored COAT FROCKS in fine materials, priced 8à w 12 Gč1£. For clearance at C5. 3 Exquisite Model AFTERXOOX FROCKS in Georgette and Charmeuse laid out for L-O-. 30 Useful and Summery WASH FROCKS in Gauzy Voiles and Zephyrs, originally 48/9 to 65/ to clear at 201-. Opportunities to Save. COSTUME BARGAINS. 50 HOMESPUN COSTUME-S. this Season's perfectly tailored styles in light aid dark pure wool tweeds, checks and heathers, regular price 85 to 101, Ons., for quick clearance at 90. These cc-stuTres ideal 5iard Wear Holiday and Golf Suits. 30 Navy Coating SERGE Cv fSTUME6 in plain tailored styJes and trinuned fmartly wit,. Silk Triootine, priced 9i Giis., offered to clear at JBS &0 Pesice Time Bargains. BLOUSE AND JUMPER BARGAINS. 300 Coloured Voile Blouses and Shirts in all the new an„ attractive shades, regularly priced at 8 11 to 14/11. Laid out for clearance fit 7/ Also a. small lot of others at 5i-. 200 White V Ie B.^uses, some slight, y soiled, all our regular desirable sit'/Jes in lots as 5/ 7/ 10/ and 15/ 30 Rich Cre.pe de Chene skirts at 20/ Offers You May er 127- See Agam Just !ook! FUR BARGAINS. Exquisite at Summer Sale Say- gaill Prices. Spin's for tihe comiaig: inter have already advanced frera 25 per cent, to 200 pei cenu. q-oite irpart from the extra cost of labour. Furs are a prciita.bie investment, and1' all in our stvick are made.up to the coming soaeoa's styles, tne iollowingj are typical Bargains :— Blue Kit 7ox Set An-mai rrie and i.i,rge Muf. Season's Pri-^e. 12i Gns. Now for PS. y g t Waxtski's, .l V .)" Specialists in Ladies' Woax. By t h Cathedral Bangor.

Isenoldeb mcdJwl ga'lasai'r canlymiadau fod djdiiir^oi. Acnuooud ei iywyd trwy gydio mewn poiyn haiarn ond torrwyd ei goes ffwrdd ycnyvJig uwch na'i ten glin. Gwein- yddwyd arno gan Dr- Richard Jones, a Dr. J. R. Jones, Penrhyn. Y CYNHAEAF.Ma.e ans aeth wyr y cylch yii brystlr g\\air. Cwynir iod y crop jii hynod o deiiea niewn rhai manftau. A.\liiiEGG.— Y dydd o'r blaen anrheg- wyd Air a Mrs Richard Jones, Fron Hili, gyda silver biscuit barrel, gau aelodau ac athran-j** y^gol Sul Maenofferen, ar achlysur eu pri- oiias. 1 >u'r ddau yn feyaiod o ffyddlawn gvvas-aiiact h gar gy&r P..chos:yii y lie. I KOT\\L\GG.—Mae'r Capten William Lloyd Hughes, mab Mr a Airs David Hughes., Lord Street, wedi cymeryd drosodd didyled- swyddau meddygoJ Dr. Thomas, Botwnog. Dechreuodd y Capten Hughes ar ei yrfa fedd- V)01 gyda Dr. R. D. Evans. Bu'n gwasan- aethu gvda'r frvdidin yn India a Mesopota«ua ar. yn adnvedafacih yu Ysbyty tilwrol Bir- mingham. „ i, -r Y LEY S.—Cvhhaliwyd J llya ddydd Iau, Mr W- P. Eva.ua yn y .gadair. ^Rhoed cioe saw aai-tref i Major Owen, D.S.O Ar ran y •Rheotwr Bwyd cviu.d .ai Mr. W. George, Ow^i Thomas Meirion Vaults. o werthuowrw '(•hoi fvnv gerdvn yn y bar J11 St idd pi-is "gwirodydd. A»d«Pv^ ran Mr R- Gvvvmne Jones. lystiocm inr. Dela;mott« iddo da In 3c am banner pint o gwrw vn lie 7c. Hefyd, cyhuddwyd ef o werthu'dwy botel banner -pint o stout x James Evans a chodi Is 6c am danynt Dirwywyd ef i Is 6c ;,d James Shear. Maenofteren Hotel, i 4p 4s a'r costau am wert-hid dhwisci yn uwCJl nar pris igosodedig. Dywedodd yr Arolygydd iddo dalu 8c aon y .burned ran o nogin. Cyhudawyd Mr. W. T. Jones, y Baltic Hotel, o'r un trosedd, a dir- wywyd yntau i 4p 4s a T costau.