Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
22 erthygl ar y dudalen hon
CAERNARFON
CAERNARFON EGLWYS DEWI SANT.—Y mae Air. Ro- bert Roberts, Stiryd Llyn. iu yn y 'fyddin, Vedi ail-ymatlyd yn ei ddyledswyddau fel ar- ppeinvdd y .gan yn yr eglwys uchod. LLWYDDIANT.—Llongyfarohwn Nurse M. E. Pritchard, 7, Marcus Street, ar ei gwaith yn mynd yn llwyddianus drwy arholiad fel gweinyddtes yn Ysbyty Brownlow Hill, Ler- pwl. "TREM YN OL."—Nos Iau bu Cwmni Dra- mayddol y Ddraig Goch yn Ffestiniog, yn rhoddi perfformiad o ddrama boblogaidd G wyn for, sef "Trem yn 01." Yr oedd y neu- add vn or la, wi), a chaed perfformiad gwych. CYRRAEDD AD-IEF.-Y dydd o'r blaen cyrhaeddodd Mr. W. Griffith (mab Gapt. a lirs Griffith, Elemion, Segontium Road South) ftdref, wedi hod gyda'T fyddin yn Mesopota- mia. am bedair blynedd. PE.NODIAD.Caiodd Mr. W. R. Davies Smab Mr a. Mrs Morris Davies, Segontium terrace) -ei benodi yn ddeintydd i Bwyllgor iAddysg Caerdydd. Bu fr. Davies yn y iyddii, am gryn amser, a bu yn ddeintydd mewn amryw o ysbytai milwrol. CYNGERDD.-os Iau, yn Festrir Capel ftiloih (M.C.), cynhaliwyd cyngerdd. Cymer- sj»yd rhan gan ainrvw mewn canu, adrodd, etc. Ptrfformiwyd drama, adrodd, etc. Cyf- eiliwyd gian Mr. T. 0. Hughes (organydd y AQVJp] CAPEL EBENEiZER ,(W.).—Nos Lun, yn foetri yr capel uchod, cynhaliwyd cyfarfod am- rywiaethol. hynod o Iwyddianuus. Llywydd- suyd gan Mir. John W illiams, Rock House.^ Cy- mer.wyd rhan igan Mrs W. M. Land, Misses Katie Lewis, Emily Davies, Mr. W. M. Land, ac S. F. Williams. Cymerodd am-Tyw o gys- tadleuaethau le. Beirniadwyd y canu gan Mr f. T. Williams a'r adrodd gan Mr. John Price, (trefnwyd y cyfarfod gan Mr. W. Davies, Hill Stre,e,t. rial yT e!w at Glwb YII" Ysgol Sul. PRISIAU UC'HEL AM DDODREFN.— Dydd Mawrth cynh,aliodd Mr. Evan Abbott airwerthiant yn No. 11. TLtihebam Street. Caed prisiau uchel am ddodavfn.-Dvdd Mer- daer, cynhaliodd Mr. Richard Hughes, ar- ■werthiant ar ddodirefn tai etc., yn y Farch- jaad. Caed prisiau uche' yma eto. ANGLADD IMR. H. REES JONES.—Cym- erodd angladd Air. Henry Pees Jones (am farwolaeth yr hwn y crybwyllasom yn ein whifyn diweddaf) le yn Aberystwyth (ei gar- tmef) ddydd Mercher. Cychwynwyd o'i lety, IlJef Moseley House, Gelert Street, oddeutu naw o'r gloch y bore. Eir cynnared yr awr daet-h nifer dda. ynghyd i dilu'[r gymNvynas oigf i weddillion yr hoffus gyfaill. Gwasan- aethwyd yn Moseley House gan y Parch. aTohn Owen, M.A., Engedi (lie yr oedd. Mr. • ^oi:es yn a^lod). Aeth Mr. T. 0. Jones (Gwyn. for), a Mr. J. D. Evans (yn cynrychioli Cwmni Dramayddol y Ddraig Goah) gyda'r tren i 'Aberystwyth. Gwaeanaethwyd |yn y fyn- •w»nt vn Aberystwyth gan y Parch J. Davies, IB. A. (Salem). RifiEOLW R ARIANDY YN YMNEILL- DUO.—Y mae Mr. William Owen, rheolwr oangfll y dref o Ariandy y National Provin- oial yn ymneillduo ddiwedd1 y flwyddyn hon, Otir ol igwasanaethu'r Ariandv am 51 o flyn- rddoedd. Brodor o Sarn, Lleyn, yw Mr. jOwen. Tra yn y dref hon gweithiodd yn eiol a llwyddianus gyd,a lluaws o aohosion iia. Y mae'n drtefnydd diail. Bwriada Mr. pwen a'(l'1 teulu drigo yn y dref ar ol ei ym- tieillduad. Dilynir ef fel rheoiwr vr Ariandy |m y dref gan Mr. T. L. Davies, rheolwr can- Ken E:b'bw Vale o'ir Ariandy. "ARWYR CYMRU."—Yng Nghymdeithaa Lemyddol Capel Caersalem (B.), noe Fercher, flarllenwyd papurau ar "Gruffydd ap Cynan" gan Miss Dent Jones ar "Owain Gwyn- lldd." gan Miss Geridwen Jones, ac ar "Llew iolyn Fawr" gan Miss Mabel Roberts. "AWEN A CHAN.Nos lau, yny Clwb P&hyddtrydol, cynhatiwyd cyfarfod o'r gym- (fleaftbas uchod, dan lywyddiaeth y Parch R. P. Rowland (Anthropos). Y prif wahodd'AJ (doedd Mr. Jones (Llew Tegid), Bangor, a'i wnc ydoedd, "Eisteddfodau ac Eisteddtod- -Vvyl, YSC.RIFENNYDD EISTEDDFOD GEN- EDLAETHOL CAF;RNARFON 1921.-Nos lVener dewiswyd Mr. W. H. Williams, Hyf- rydle, Llanberis Road, yn ysgrifennydd Li" teddfod Genedlaetho] Caernarton. 1921. Txil- isdd Mr. Roberts (Asaph) ei vmgeisiiieth vn ol. OYHUDDIAD 0 YMOSOD AR ENETH tlSGOL.—Yn Llys yr Ynadon, ddydd Sid- WTn, eyhuddwyd dyn ieuanc ugain oed o'r fcnw W. Richard Parry, Penisa'rwaen, o ym- ofiod yn anweddus ar ,Nia-,ie Ellen Pritchard, fleng mlwydd oed, yn byw yn Nghaeathraw. Erlynai Mr. W. R. Hughes. Yr haeriad oedd fod v diffynydd wedi gwnevd yr ymosodiad pan yr oedd yr eneth ar y ffordd o'r ysgol. fclohiriwyd yr ac'hos c-r galluogi meddyg i 4Jhwilio i mewn i gyflwr meddwl y diffynydd.
BANGOR
BANGOR MARWOLAETH MR. DAVID GRIFFITH, BIRAEL.—Ghwith iawn oeda geainyf ddeall Son farwolaeth fy hen gy faill aimwtyl a chre- lyddoi uohod. Er ei fodYll 90 neu 91 oed pan pvelais ef ddweddaf, cto l'hoddwn iddo iiyn- irddjoedd lawer air y ddaear. Yr oeddwn fcraidd wedi myaid i feddwl, fel y dywedai y Laxe-h Edward Matthews am un Ifon Sion o fertiiyr, mai ere oedd y disgybl oedd i aros. Gallesid dweyd am dano ymron fel ain Moses, ;C<Ni chiliasai ei ireidd-dra ef," yn yr oedran Biiwr uchod. Yr '.edd golwg sytii, a ohad- M'n a hardd arno i'w ddiwedd. Tybiaf fy Hiod yn ei adnabod o ran ei weled yn Sasiynau y sir hon ers haimei' can mlynedd. Ac nid grdwyf yn gwyibod am neb wedi cyfnewid llai mag ei yn ystod y tymor maith .hwnnw. Tar- Ñldai o deiilu-pur hynod a thaierttog a chre- yn Eifionydd. Yr oedd yn gyfyrder i'r ^iweildaa- Banc-h John Wiliiams, Dwyran, gynt 0 'Belloaenewydd; Griffith Williams, tad John KVilliams yn gefnder, i dad neu fam David Griffith. Yr o.edd G. Williams yn un talen- tog fel ei fab, yn enwedig fel oerddor. Pa Iwegi'thwT a'i clywodd ym arwain y gan ym J{!hene-a,eruewydd nad ydyw yn cofio ei ddull Bamwyfch a meistrolgar o arwain y gan ymo? fr oedd hynaiiaid D. Griffith ymysg Metho- Jiistiaid boreuaf Eifionydd. Magesid ef yn ■rdai Bethel, ger Penmorfia. gyda ei nain, itfari Griffith, yr hon oedd yn ferch yr Helyg, plwy i Llangybi. Bu yn yr ardal honno nes Er oedd yn aiaw jnlwydd oed, sef yn ardal iethel. JBU'T Helyg yn gartref i Fethodist- beth ID'f!Wn amser boreuol iawn. Yr oedd fftfari Griffith yn ferch i Ggiffith Humphrey {r iHelyg, a bu yntau yn Ibtriod a merch i un o eai bregethwyr boreuaf sir Ga«rnarfon, sef Robert Oweai, tlirynygadfa, yr hwn a g'afoda lawer, o'i erlid yn ystod ei oes. Aeth D. Griffith o ardal Bethel i weini i Lwynhiido:. plwyf Abererch, a bu yno nes yr oedd yn 17 Oed. Pan yr oedd yn 19 oed alfcth i ddina., Bangor, lie y daeth yn wr o allu a dylanwad Biawr.1 Un hynodrwydd mawr ynddo oedd e: gof ana.rferol. Yr oedd yn achyddwr digyff- elyb. Yr ydwyf yn cyniiyg y nodiadau uchod fel 'chwiuiegiad at ysgriia-u rhagorol- a geir am dano yn y "Goleuad" a'r "Cymro," am yr wythnos ddiweddaf. Credaf y bydd yn dda gan berthynass.au a chyfeillion David Grif- fith weled tipyn o lianes ei wreiddyn a'i ddech .reua,d. "Llwybn y cyfiawn sydd fel y gol- euni, yr hwn a lewyrcha fwy fwy hyd ganol dydd."—HENRY HUGHES, Rryncir.
YNA DL t S PWLLHELI ..
YNA DL t S PWLLHELI Saethu Hwyaden WyUt GWR A GWRAIG I Cynhaliwyd yr uchod, ddydd Mercher, Mr J G. Jones yn y gadair. Yr oedd hefyd yn bresennol Mri J. Hughes Parry, Maurice Jones, Dr. J. W. Rowlands a Griffith Evans. CJ YN CRWYDRO. Cyhudda'r Arolygydd Griffiths R. G. Alun Jones. Liverpool House, o adael i'w gi grwy- dro allan yn y nos. Ymddancosodd jlr. W. Cradoc Davies, ar ran y diffynydd, a chy- faddefai'r trosedd.—Tystiodd y Rhingyll Lf!oyd' iddo weled y ci yn crwydro tua 11-50 y nos. Daliodd ef, ac aeth ag ef i'r gwaith nwy. Foreu drannoeth daeth y difiyiiydd vno i hawlio'r ci. Yr oeddcran y ci goler, ond nid oedd enw arni.—Yn ateb i Mr. Davies dy- wedai fod llawer o gwn yn crwydro allan yn y nos, ond nid oeddynt yn hawdd i'w dal. Mr Davies: Ac er eich bod wedi dal a ereill dyma'r cyntaf i chwi ei wysio.—Y Rhingyll: Wei, fe ddeliais hwn beth bynnag.—Mr. Davies Ond bu i chwi ddal amryw ereill, a dyma'r cyntaf i chwi ei wysio.—.Dywedodd yr I Arolygydd Grifiitiis fod cwyn fod cwn yn crwydro r nos, ac iod yr headiu wedi cael gorchymyn i erlyn yn mhob achos yn ystod y /pythefnos diweddaf.—Dywedodd Mr. Cradoc Davies fod y diffynydd yn dioddei dan ddylanwad shell shock. Yr oedd wedi bod yn garcharor yn yr Aimaen am flynydd- au, ac yr oedd hynny wedi dweyd ar ei iech- yd Yr oedd Mr R. A. Jones, tad y'diffynydd, wedi mvned i'r masnachdy y noson dan sylw a phan agorodd y drws diangodd y ci vmaith. Gwnaeth ei oreu i geisio dod o hyd iddo ond methodd.—Dywedodd y Cadeirydd ei fod yn beth annymunol iawn i adael cwn allan yn y nos, ac yr oedd yr heddlu yn rhwym o gymer- y i cwrs yn erbyn troseddwyr. Yr oeddynt am ymddwyn yn dyner yn yr achos hwn trwy "osod dirwy o 10s. SAETHU BLADEN WYLLT. Cyhuddai Mr. Endaf Robyns Owen, Erw Wen, David Jones Griffiths, Castell, Penrhos, a Robert 0. Evans, Tanybwlch, Penrhos, o fod ar dir Penvberth, mewn ymchwil am he:- wriaeth. Ymddangosodd Mr. W. Cradoc Davies ar ran yr erlynydd, a Mr. J. B. Allan- son, Caernarfon, ar ran y diffynyddion.-Dy- v.edodd Mr. Davies fod yr erlynydd wedi gweled y diffynyddion yn Morfa Penyberth, ar Tachwedd Zia In, ac wedi eu clywed yn goil- wng ergyd ddwy waith. Yr oedd yno dri ohonynt, ond diangodd un ohonynt ymalth cyn iddo ei adnabod.-Tytiodd Mr. William Jones, Plasybryn, mai ef oedd perchenog flerm Penyberth, ac na roddodd raniatad i'r di- -ffynyddion i fyned i saethu ar y tir.— Mr. Alianson: Mae yno arvflawnder o hwyaid gwylltion at y tir, onid oes.—Y Tyst: Oes. Mr. Davies: Ac y mae yno ddigon o game hefyd.—Tystiodd Mr. E. Robyns Owen ei fod ef yn dal yr hawl i'r game ar dir Penyberth. Bu iddo weled y diffynyddion ar v tir, ac aeth atynt. Bu raid iddo vmlusgo am bellter mawr rhag iddynt ei weled. Yr oedd yno dri ohonynt, ac yr oedd yn eu hymyl cyn iddo eu gweled. Clywodd hwy yn saethu pan oedd tua banner y ffordd yno.—Mr. Davies: Bu i chwi felly ddal y diffynydd Griffiths ar unwaith.— Mr. Owen Do, ond yi^^edd arnaf eisieu dal mwy nag un ohonynt, a rhedais ar ol y Hall (chwerthin). Ategodd .fod un ohonynt wedi cyfeirio'r gwn ato a bygwth ymladd ag ef, ond I aeth ef ymait'h ar ol ei adnabod. Dywedodd U ohonynt ei fod wedi 'bod yn ymladd dros ei wlad a rhywbeth felly, -ond ni wnaeth ef I sylw ohono. Yr cedd, yno le rhagorol am soort o bob math yn tir.—Mr. Allanson: A ydwyf i gasglu oddiwrth eich dull o geisio dal y diffynyddion eich bod wedi cael profiad fel heddwas arbennig?—Mr. Owen Nis gwn beth ydych yn ei feddwl.—Mr. Alianson Yr wyf yn meddwl yr hyn a ofynaf. A fuoch chwi neu na fuoch yn heddwas arbennig? Mr. Owen Yr ydych yn gwybod yn iawn nad yd- wyf?—Mr. Alianson: Sut v gwn i. Welais i mohonocn yn fy mywyd o'r blaen (chwerthin). Ond yr oedd arnaf eisiau rhyw eglurhad ar eich gwaith yn ymlusgo trwy y dwfr a'r mwd i geisio dal troseddwyr yn y modd yma. Beth oedd yn eich cymell i fvned i'rfath drafferth ? Mr. Owen: Wei, yr oeddwn wedi blino arnynt yn trespasu, ac yn lrnla ar fy nhir, ac y oedd arnaf eisiau terfyn ar y peth Yr wyf wedi bod yn y Castell yn cwyno oherwydd v peth.—Mr. Alanson A oes genych weith- redoedd yn trosglwyddo'r hawl i ddal helwr- iaeth ar y tir yma i chwi?—Mr. Owen Y mae gennyf receipts yn dangos fy mod wedi talu am dano.—Mr. Alianson 4.c vn eich barn chwi y mae hynny yn digon o brawf?—Mi-. Allanson: Ydyw.—Mr. Allanson: Wel, nid wvi fi o'r un farm a chwi.- A fu i chwi ddal ffesant ar y tir yma erioed?—Mr. Owen: Do wrth gwrs.—Mr. Alianson Mae yma gyf- lawnder o hwyaid gwylltion yn y lie yma?— Mr. Owen Oes, a phob peth arall hefyd.— CVlr. Alianson Mae synwyr cyffredin yn dweyd mai lie am hwyaid gwylltion ydvw hwn. A ddaliasoch chwi ysgvfarnog yma er- ioed?—Mr. Owen: Naddo.— Mr. Alianson: Wel, y mae ysgyfarnog yn rhywbeth.—Mr. Owen: Nac ydyw, anifail ydyw (chwerthin).— Mr. Alianson: O'r goreu, anifail ynte. Mewn atebiad i gwestiynau pellaeh dywedodd Mr. Owen fod yn naturiol fod drwg deimladau wedi codi yng nglyn a'r achos.- Mr. Allan- son: Ac yr ydych yn sicr o'r amser?—Mr. Owen: Nac ydwyf.—Mr. Alianson: A fu i chwi edrych ar eich watch?—Mr. Owen: Jvaddo. MT. Allanson: Sut hvnny a'r am- ser mor bwysig?—Mr. Owen: Yr oeddwn yn rhy excited ? Mr. Alianson: Buaswn yn meddwl y buasech reit hunan-feddiannol ar ol ymlusgo trwy y fath ddwfr (chwerthin). Dy- wedodd Mr. Alianson mewn amddiffyniad na buasai ef wedi ymgymeryd a'r achos onibai I fod y diffynyddion yn ddau ddyn ieuanc parjehus a dymunol, ac yn cael eu cam gy- huddn. Yr oedd un wedi gwasanaethu ei wlad drwy'r rhyfel a'r llall wedi bod yn gar- charor yn yr Aimaen. Jvid oeddynt y math o ddynion a fuasid yn ddisgwyl eu gweled vn cael eu cyhuddo o herwhela. Er hynny vr oeddynt yn cael eu cyhuddo dan un o'r deddf- all llymaf, yr hon oedd yn darparu y gellid eu ■carcharu am dymor os y ceid hwy yn eU0g Yr oedd gan v diffynyddion hawl i ddal cwn- foangod yn y tir ar y terfvn, ac yr oeddynt allan yn ffureta y dydd dan sylw. Yr oedd yno gyflawnder o hwyaid -wylltion yn y lie 1 1 ^.diffynyddion saethu un o honvnt vr n a ddisgynodd yn nhir yr erlynydd. Rhodd- ^IU. eu ^-Ynau ar y clawdd, ac aethant dros- n/v i CT10naI^ hw.Yaden. —Cadarnhai /j".eS Griffiths (diffynydd) yr hyn a ddywedodd y cyfreithiwr. Dywedodd ar ei lw nad aeth ar y tir i chwilio am game ^dra htff o1 MtHDaVieJ'-dyW6dodd ei fod o it 0 !tiethu' ond»i bu iddo erioed ^aethu game bu'n saethu ar dir Peny- berth o gwbl y dydd dan sylw. Ni bu Mr Srn y? ^aracd a* ef y Prydnawn dan sX -/welodd ef o gwbl. Yr oedd yn Jcr nad oeud y gynnau ganddynt pan aethant i chwi'io am yr hwyaden i dir Penvbprth p? 2 0StE°tt C^W1 10 3311 hel wriaeth.—Sy] wodd Arthen Owen: Ond y wastraff 31" i fyned yn Mr. ^e31y taflwyd y cyhuddiadau allan N U ,?WR A G.WRAIG. Cyhuddai Maggie J. Williams, Penrhvdlein log, ei phriod, David Williams o ymddwvn If ITUlann tuJa-^ atL Dywedodd eifUd wedi y grela wn tag ati. Dywedodd ei fod wedi chv?]Sl Yr a ;b/^wth « Hadd a cnviieij. yr oedd wedi addew pob cvsnrnn Idd1 pan oedynt yn priodi. Z y jj ^ystiolaethati mai yn Abergele vt- «|Wynt y„ b3r. Felly ^wy-d 3..1. II.I'———
MAKCHNADOEDU
MAKCHNADOEDU DINBYCH, dydd Mercher.-Ffowls, 9a. i 12s. y owpl; hwyaid, 15s. y cwpl; wyau 5c. yr un; ymenyn ffres, 2/3 £ i 2/31 y pwys; ac ymenyn hallt (tyibiau bach), 2/1! i 2/5 y pwys i biff, 1/2 i 2/- y pwys; myton, o lie i 1/10 y pwys; lamb, o lie i 1/10 y pwys; moch tewion, 21s y scor; pore, 1/7 i 1/10 y pwys; cwningod, Be y pwys. PWLfLHELI, dydd Iau.—Wyau, 4ic. i 5ic. jrr un; ymenyn, 2/6 v pwys; moch, 3p. i 3p. IBs. CAERNiARFON, dydd Sadwrn.—Ymenyn, werthol, 2/3i; manwerthol, 2/6; wyau, 60s. yr 120 (pris pacio); manwerthol, 5c. a 6c. yr un.
Advertising
YN ElSIAD. 1IJTAMAETH.—(C.M.3. yn d<fowoaol| i wasanaethii yn nosbairth Llanwuda am ychydig wythnosau. Tal yn ol safon Cym- dpith as y Mamaethod. Ceisiadau i'w hanfoix I Mrs Williams, Gwylfa, Llanwnda, Carnarj jronshire.
CWMNI'R DDRAIG GOCH YN FFESTINIOG…
CWMNI'R DDRAIG GOCH YN FFESTINIOG Gal, Ohebydd IMQwr oedd y dasgwyliad yn ardal Ffes- tiniog am weled a tihiywed y owmni profiad- ol hwn o G«,ernarfon. Y'r oedd eu buddug- oliaeth ar y cwmniau Oymreig ac yn arben- nig ar Gwmni o Oaerdydd yng nigorn est fytbgofiiadwy Eisteddfod Genedlaethol Ban- gor wedi minio awydd pawb ohonom, a phrawf amlwig o hynny oedd y dyrfa fawr a ddylifa-i at y neuadd ac a'i gorlanwodd ym:hell cyn yr lamser dechreu. Dywedal r gwyr ffodus hynny a welodd y cwmni hwn ym .Mangor iddynt giadw i fyny'r safon a gyrhaedd'wyd yno yn y chwareuad o "Txlexrl yn 01" nos Iau diweddaf. Pel y gwyddis, Gwynfor yw awdur "Trem yn Ol." Ghwarae Y' Ddeddif" oedd y bwriad cyntaf, ond oher- wydd marwolaeth ddisyJyd un o'r prif chwar- euwyr bu raid rhoddi Y Ddeddi" o'r neill- tu. Am" Tram yn 01" y mae'n dclram-u-nat- uriol a. thry] wyr Gymreig, a ohymaint o eneiniad ynglyn a rhannau ononi a phe tae yn bregeth a'r rhiannau enaill yn ennyn hwyl a chwerthin oect3 yn ddilbaid ar brydiau fel y gorfu i amryw o'r chwareuwyr aros am ys- peidieu heb fynj ymlaen, gan faint edmyg- edd y dorf. Pwy fyth a anghofia Gwen a Tom Roberts? A welwyd rhywbeth per- ffeithiach ar lwyfan mewn diigrif-chwarae na'r ddilalog cydrhwtig y ddau? Welais i ddim. Ai onid doeth fuasai i igwmniau ieu- ainc niferus fynnu gweled y cwmni profiadol hwn er cael syniad am rai o brif an'hebgorion y gelf o actio? Yng nghwrs fy nighrwydriad- au yma ac acw gwelais rai o chwareuwyr proffesedig y gawon, ac edmygwn hwy, ond ni welaifl i ddim a ragorai ar waith prif act- wyr y cwmni hwn. Gresyn oedd i'r goleu ballu ar y dechreu. Drwy hynny collwyd lbawer o scenic effect" y ddwy act gyntai. IHefyd, dylasai'r pwyllgor neu'r sawl 'oedd yn gyfrifol fod wedi ymorol am i rai o daJ- entau yr ardal ddiddanu'r dorf rba-nz yr notnu, er na, welais i gan gwmnd Cymreig y fath ddeheurwydd mewn cyn lleied o amseir wrth newid o act i act, ac yst-yried Iwyred oedd y cyfnewidiad. Er yr anffawd ar y dechreu bodlon fuasem oil i arcks awr neu dd'wy arall gan felysed oedd yr hwyl. Nod- wedd arall a. welwyd yn arbennig yn y cwmni set y "make up," cystal a. gwaith unrhyw grefftwr. (Dywedodd un o'r cwmni wrthyf mai gor- fod gwrthod yr amryw geieiadau i fynd yma. ac flow mae'r owmni, a bod rhaid dySgu gwaith newydd gan mai nid iach aros gydaV 'hen o hyd. Uongyfiorchwn yr awdur ar ei ddrama a'i waith, ac hefyd Gwmni'r Ddraig Godh ar eu perifformiad meistrolgar.
....-=------CYFARFOD MisOLCORLLE^IN…
-=- CYFARFOD MisOLCORLLE^IN ■ MEfRJONYHD Cyn hali wyd y cyfarfod uchod yn Minffordd, pryd y cymerwyd y gadair gan Mr. Meredith Jones, Y.H., Towyn. Y » nghyfaTfod y boreu gwaandawyd profiadau y swyddogion, y Parch J. Radcline, B.D., Doigeliau, yn arwain, a chaed hanes yr achos yn y lie o dan arweiniad Mr. David Lewis, Bryncrug. Dywedwyd fod yr adeiladau yn gwbl ddiddyleO. Costiodd yr oli ohonynt dros dair mil o bunnau, a ithalwyd yr oil, heb dalu dim hogau dhwaith. Hys- byswyd hefyd fod yr eglwys yn cydweith- redu ag Eglwys Gorphwysfa I gicrhau gwasan- aeth bugeiliol a chanmolwyd ffyddlondeb yr aelodau, yn arbennig y chwiorydd. Hefyd, gwnaed yn hysbys am rodd werthfawr Mrs Morgan Jones a'r eulu o gwpanau unigol at wasa.naeth yr eglwys a goatiodd swm mawp o ariaJi; a 'hefyd am rodd o "communion set" at wasanaeth y gweiiiidog pan yn ymweled a'r claf, gam. Mr. Griffith Pritchard, a dioichwyd yn gynnes iawn i r cyfeilhon caredig hyn am t" rhoddion gwerthfawr i'r achos yn Min- ffordd. Defnyddiwyd v llestri newydidion am y tro cymtaf yn y gwasanaeth a gynhaliwyd am un o'r gloch y prydnawn, fel y gwe.tr. Darllenwyd llythyrau yi cydnabod cydym- deimlad, a phasiwyd i anfon cydymdeimlad y Cyfarfod Misol a.t frodyr cystuddiol a. theum- oedd profedigaethus, rlioddwyd ar Mr. Ed- ward Rowland, Pennal, i ymweled a a lr. Griffith Pritchard, a chyflwyno iddo gofion caruaidd y C.M. Cafwyd crynhodeb o ad- roddiadau yr ym-welwy-r a'r eglwysi gan y Paroh E. Vaughan xiugties, a pnenderfynwyd ei argraphu, yr hyn a ymddieriedwyd i'r Pwyllgor Ariannol. CYNHADLEDD Y BLAORIAID. Cyfarfu y 'blaenoriaid o dan lywyddiaeth. Mr. Hugh Jones, Aberllefenm. chafwyd tra- fodaeth fywiog iawn ar adroddiad Pwyllgor Trefn a chynha.liaeth y Weinidogaeth a gyf- lwynwyd i'r Cyfartfod Misol diweddaf, yn ar- bennig yr adran a argymhellai codi lleiafswm y gydnabyddiaoth i weinidogion y Cyfarfod Misol i 35s., a daethpwyd i'r penderfyniad unfrydol godi'r swm i 4<Cs. ,gan ddwyn hynny i,xym ddechrpu v flwyddyn nesaf. CYFARFOD Y PRYDNAWN. Cafwyd anerohiad gan y Parch R. J. Rees, 'M.A., Aberystwyth, 3.1- ran y Symudiad Ym- osodol. Dywedodd fod 20,000 wedi eu gwario ar y mudiad yn yatod y flwyddyn ddiweddaf, a dygir y rhan fwyaf o lawer o'r draul gan y canoltannau eu hunain. A geilw'r gwaith am barhad o ^efnogaeth lwyraf y Cyfundeb. Dyma "Fighting Legion y Cyfundeb Meth- odistaidd.—Ar gynhygiad Mr. E. W. Evans, Y.H., estynwyd aroesaw cynnes iawn i Lyw- ydd Cymdeithasfa'r Do ar ei ymweliad a'r Cyfarfod Misol ar ran y Symudiad Ymosodol, itc y mae'r Cyfarfod Misol hwn wedi eiSiawdd- ogi ar hyd y blynyddoedd, a'r casgliadau yn parhau i godi o flwyddyn i flwydd- yn, ac nid ofnai am y casigliad nesaf. Bydd yn sicr o ddangos cynnydd. Cefnogwyd y penderfyniad gan v Parch E. Jones Edwards, a dywedodd nad oedd yn sicr iawn a iystiolaethui yr ystadeeau diweddaf fod cyfraniadau aelodau'r Cyfarfod Misol ar gyfartaledd yn gyfartal a phris wy iac v dyddiau ihyn.—Cydnabyddodd Mr. R. J Rees y bleidlais garedig gan y Cyfarfod Misol. Penderfynwyd fod Mr. Ariander Hughes yn cael ei ail-ddewis yn drysoryda am y flwydd- yn ddyfodbl. Hys-byswyd y cynhelid y Cyfarfod Misol yn, Park Road, Abeam aw, a T'hoddwvd cmresaw i'r cynrychiolwyr oil i ddyfod i'r Cyfarfod Misol, gan Mr. Griffith Williams, un o flaerioriaid Eglwys Park Road. Galwd sylw at y cylchgronau Cyfundebol, gan y Parch D. Cunllo Davies, Machynlleth, a chaed anerchiad cynnes ganddo ar ran llen- yddiaetih y Cyfundeb, sydd wedi bod yn wel- ed igaeth, ac ysprrydiaeth i'r geaiedl Gymreig, a dioichwyd iddo tm ei anetchiad gan y Parch E. V. Humphry vs. Goruchwyliwr y Cylchgronau ynghyloh y Cyfarfod Misol. Darllenwyd llyrthvr o'r Gymdeithasfa ynglyn a'r drysorfa gynorthwyol, o berthynas i'r alwad o 25p o'r Cyfarfod Misol hwn, er mwyn Eendarfyrm swm y gra.it a roddir eleni gan y drysorfa. 300p ydyw y diffyg yng Ngogledd Cymru i alluogi'-r PwyHgor i gamiatau y grant, ac oni ahesglir y s'wm, y gweinidogion fydd yn gorfod dioddeif.—Penderfynwyd gadiaiel y mater yn nwylaw y swyddogion Darllenwyd llyithyr cyllwyniad y Parch R. R. Jones, Bethesda, o Gyfarfod Misol Dyff- ryn Ooxrwy. YmaeMr Jones yn dychwelyd i'w hen Gyfarfod Misol ar ol bod oddiwrthym am oddieutu wyth mlynedd.— Derbyniwyd Mr. R. R. Jones yni groesawgar at ei gariad cyntaf, felly y oyfeiriai ei lythyr cyflwymad. Ovdnabyddwyd y derbymad caredig gan Mr. •ones. Galwyd sylw at yr wythnos weddio, a chym- ibellwyd air yr eglwysi i fod yn ffyddlon i'r cyfarfodydd byo. Derbyniwyd cenadwr- iaethau o'r eglwysi a'r dosbarthiadau. Hys- byswyd fod Eglwys y Garregddui yn symud yn mlaen i alw bugail, ac wedi trefnu pwyllgor i'r amcan hwnnw. Pencdwyd y Parch Levi Jones, Qroesor, i ysgrtfonnu annerchiad at yr eglwysi ynglyn a'a- ystadegam. Trefnwyd ar -gyfer arholiad ymgeiswyr am y Weinidogaeth a gynh^lir Iomawr, 1920. Adroddwyd am ganlyniad yr etholiadau. Diewiswyd yn llywyddion Y Parch R. R. Monris, Tabemacl; Mr. Edward Griffith, Har- lech yegrifenydd (fcair blynedd), Parch H. Levi Jones, Oroesor, hefyd cynryohiolwyr i'r Gymdeithasfa a'r Gymmfa (^ffredinol, etc. Cyhoeddwyd i,biregethu y Pairchn. Tudwal Davies, R. R. Jones, Retihesda; ac R. J. Rees, M.A., SATaerystwyth. Cyn ymadael oddiwrth y pryd prydmwnol diolchiwyd yn' gynnea iawn i chwiorydd Eg-, Iwvs Miriffordd am cu croesaw digymar i'T cyurychiolwyr.
CYNGOR PORTHMADOG -
CYNGOR PORTHMADOG Y Seindorf Drefoi YN ERBYN LLADD-DV CyHOEDDUS Cynhaliwyd yr uchod nos Fawrth, Mr. D.. ILlewelyn Hughes, Y.H., yn y gadair. Ar gynhygiad y Cadeirydd, pasiwyd penderfyn- fvniad yn cydymdeimlo a theuiu'r diweddir Mr. Thomas Roberts, cyfreithiwr, yn eu pro- fedigaeth. Hefyd, llongyfarchwyd Mr. David Jones ar ei genodiad yn glerc i Gyngpr Glas- lyu ac hefyd yn Arolygydd Cofrestriadol.— Datganodd y Cyngor eu cydymdeimlad a Mr. R. G. Humphreys, gohebydd, vn ei waeledd. —Adroddodd y Gadeirydd fod "Mr. Thomas' Jones, is-ddirprwywr y Llywodraeth, yn nglyn a'r tai, wedi ymweled a'r dref ac wedi amlygu fod Cyngor Porthmadog "wedi llanw r daflen yn nglyn a'r tai yn berffeithiach na'r un cyngor arall yn y cylch. Yr oedd safon y i Cyngor yn nglyn a hen dai yn rhy iseL Yr oedd yn rhaid condemnio mwy nag a dybid yr y cychwyn am fod safon y Llywodraeth yn uchel iawn.—Dywedodd Dr. Pierce Jones ei fod yntau wedi cael ymgom a'r Dirprwywr, ac wedi cael atebiad 4$ddau gwestiwn. Siorha- wyd ef nad oedd raid adeiladu ond y nifer oedd raid ei gael o dai; hefyd, na byddai i'r; tai gostio mwy na cheiniog y biTnt i'r Cyn-1 gor unrhyw amser.—-Gofynodd ef y cwestiyn-' au hyn rhag ofn y synhelid cyfarfod cyhoedd- us i brotestio yn nglyn a'r tai. Y SEINDORF DRBFOL. Adroddwyd o'r Pwyllgor Cyffredinol fod Mr. Oswald Thomas wedi gwneyd cais am' gael gwasanaeth y Neuadd iDrefol yn rhad i'r seindorf drefol i gynnal eu pwyllgorau ac hefyd i gynnal cyngerdd. Argymhell- ai'r pwyllgor i godi'r tal arferol am v neu-; add. Cynhygiodd Mr. Oswald Thomas eu ] bod yn caniatau'r neuadd yn rhad. Dywed- odd mai'r Cyngor oedd wedi codi Pwyllgor y iSeindorf, ac wedi addaw "ob cefnogaeth idd- ynt, ac yr oeddynt yn awr yn tynnu'n ol.— Cefnogodd Mr. R. M. Buckingham.—Dywed- odd Mr. W. Morris Jones mai dyma'r unig 1 foddion oedd gan y pwyllgor i gael arian oddiwrth y Neuadd Drefoi.—Teimlai Mr. EJlis Jones y dylent bellach dynnu allan reol-' au pendant yn nglyn a gosodiad y neuadd yn! hytrach na'u bod yn colli amser yn y modd yma yn mhob Cjyngor.—Sylwodd Dr. Pierce ] Jones ei fod ef o blaid codi tal am y neuadd pan y codid arian am fyned i mewn i'r cyfar- .fodydd.—Awgrymodd Mr. Llew Davies eu bod yn rhoddi'r neuadd yn rhad i .gynnal y pwyllgorau, ac yn codi tal am gynnal y cyng- erdd.—Pasiwyd hynny trwy fwyafrif. ) CHWIP ELLIS 'GRIFFITHS J Gofynnodd Mr. Ellis Griffiths yn lie yr i oedd y cynllun i lanhau'r "Cut." Yr oedd- ynt wedi pasio i symud yn mlaen er's tro, ond nid oedd dim yn cael ei wneyd, ac yr bedd y tai mewn perygl o gael eu boddi mewn budreddi eto. Yr oedd y Cyngor, meddai, yn enwog am gychwyn cynlluniau newydd, ond nid oeddvnt byth yn rhoddi'r cyfryw mewn gweithrediad. Dy'na fu eu hanes yn y gorffennol, ac ofnai mai dyna fyddai eu 1 hanes yn nglyn a'r cynllunio tai i weithwyr a'r fasach adeiladu llongau.—'Dywedodd yr Ar- olygydd (Mr. Morgan Thomas) fod cynllun y "Cut" yn golygu llawer o amser a gofal i'w barotoi.—Sylwodd y Cadeirydd y dylent ddiolch nad oeddymt yn talu cannoedd o bun- nau i beirianydd am wneyd ■<- gwaith.—Dy- wedodd Dr. Pierce Jones r^ii busnes y Cyn- gor ydoedd pasio cynlluniau ac nas gellid dis- gwyl i'r Cyngor wneyd y gwaith. GOFAL AM Y PLANT. Adroddodd Dr. Piexce Jones ei fod wedi bod yn y cyd-bwyllgor iechydol yng Nghaer- narfon, ac wedi dweyd fod y Cyngor yn er- byn myned a gwaith y "Clinic" oddiar Dr. Lloyd Owen. Ond nid oedd neb ond Porth- madog a Criccieth yn ffafrio hynny.—Sylwodd -ytCa-deirydd nas gallai ef yn ei fyw weled cysondeb yn ymddygiad y cyd-Bwyllgor Deehydol yn nglyn a Dr. Lloyd Owen trwy wahardd iddo wneyd y gwaith hwn. Credai v dylid cael ymchwiliad trwyadl i'r mater gan fod yn amlwg fod Dr. Owen vn cael cam — Dywedodd Mr. W. Morris Jones fod yn am- Iwg fod rhyw ddrwgdeimlad at Dr. Owen, ond yr oedd yn swyddog llafurus a chydwy- bodol.—Sylwodd y Cadeirydd fod y medd- ygon lleol wedi eu penodi i wnevd gwaith y 'Clinic" am ddwbl y tal a delid'i Dr. Owen. YN ERiBYN LLADD-DY OYHOEDDUS. Hysbyswyd fod y cigyddion IIeol yn erbyn sefydiu lladd-dy cyhoeddus .yn y dref.
CYNGOR DOSBARTH GWYRFA1 .
CYNGOR DOSBARTH GWYRFA1 Pris Uchel y Llefrith Cynhaliwyd cyfarfod o Gyngor Dosbarth Qwyrfad ddvdd Siadwrn, o dan lywyddiaeth y Cadeirydd (iMr. W. Meiwyn Jones), pryd y cyfeiriodd y Clerc (IMr. D. G. Jones) at ben- derfymtijj o eiddo Cyngor Trefol Caernarfon i geisio cyfaj'iod L ilaethwyr unwaith yn rhagor gyaa golwg ar bris uchel y llefrith, ac i gael cyfarfod cyhoeddus os y methid a dyfod i gytundeb. JUewn canlyniad i hyn ysgrifennodd ef, ar ran Pwyllgor Bwyd Gwyr- fai, a Mr. Aled Roberts, ar ran PwyUgor Claernarfon, at Gymdeithas y Lllaethwyr i ofyn a fuasent yn treinu cyfarfyddiad arall, ond hyd yn hyn nid oedd un atebiad wedi ei dderbyn oddiwrth y Ilaethwyr. Tybiad mai gwell oodd hysbysu hyn i'r Cyngor. Air ran y Pwyllgor Bwyd.. cynhygiodd Mr. J. Edmund Williams fod oais yn cael ei wneud^eto am gyfarfyddiad, ac os y methid fod cyfarfodydd cyhoeddus yn cael eu cynnal yn y dosbarth er egluro'r amgylchiadau. —Eiliwyd hyn -glan y cl1. R. W. Jones, a phasiwyd yn unfrydol TALL OOLNORET. u Dioichwyd i Major Breese, A.S., am y draiTerth a cael vTtebiad pendant gan y Weinydd'iaeth lechyd gyda golwg ar gytfrifoldelb awdurdodau lleol pan y bydaai'r draul o adeiladu tai yn mynd yn uwoh na'r ardreth a. geid am danynt. Yr atebiad swyddogol oedJ na byddai cyfrifoldeb uwch- i. w fereth geiniog, ond pwyeid ar awdurdodau lleol i wneud pob ymdrech i sicrhau, o fewn amser rhesymol, ardreth a fydd yn ddiigon i dalu am y tai. Hysbyswyd gan gynllunydd y tai iddo fod mewn gohebiaeth ag adeiladwyr tai conoret a dyibid a fuasent yn rhatoch na thai wedi eu hadeiladu yn y dull arferol. Anfonodd ,iddynt gynllumau pump o'r tai a fwriedij eu hadeiladu yng Nghlwtybont, a'r amcangyfrif oedd 3,700p.^ar wahan i'r dmul ychwanegol o wneud y traeniau a chau oddiamgyloh y till. Pan ofynwyd am tenders lleol y dydd o r blaen am dai o'r adeiladwaith t^ferol y Palis leaf oedd 4,QMp., ac yr oedd hwnnw yn oynnwys yr holl waith o'r tuallan. Yr oedd ef Jelly o r farn nad oedd tai concret yn rhat- ach, a phenderfynwyd gan Bwyllgor y Thi i beidio gwneud dim a hwy. YlMDHTWILilAD I GWYNTON DR. LLOYD OWEN. Pe gofir i Bwyllgor lechyd Sir Caernarfon, a wneir 1 fyny o gvnrychdolwyr holl fyrddau lechyd y sar, (benderfynu fod i Dr. Lloyd Owen roddi i fyny y ewydd o feddyg babanod a. rhoddi ei holl a-mseir i'w ddyletswyddau fel swyddog iechydol. Derfbyni-wyd llythyrau oddiwrth y clinics ym Mihenygroes a Groes- Ion yn tystio i werth gwasanaeth Dr. Owen, ac yn annoe fod iddo gael oanaatad i barhau yn y swydd. Awgrymodd Mr. J. Edmund Williams fod rhywbeth pertsonol wrth gefn yr ymgais i ddiswyddo Dr. Owen, a chynhygiodd fod cais yn cael ei wneud at y Weinyddiaeth Ioohyd i gynnaJ ymchwiliad i'r achos Hysbysodd Mrs. Griffith. Nantlle, fod Dr. Owen wedi rhoddi pob boddlonrwydd gyda'r clinic ym M'henygroes, ond oarai egluro mai trwy gamgymeriad y daeth y Uythyr o Beny- groes 1 r Cyngor. 1 bwyllgor aralf y dylasid fod wedi ei anfon. IHyslbyewyd hi gan fedd- PwyUgor lechyd dros omedd 1 Eh-. JOwen barhau yn y swydd oedd fod yn amhomol i swyddog iechydol gael am. ser 1 wasanaethu yn y ddwy ewydd. Sylwodd Dr. Owen nad oedd gwaith y bab- anotj yn cymryd ond pedair awr yr wrfhnos. (Parhad y* y golofa nesaf). I
[No title]
-(Parhad o'r -olofn flaenorol). 3..1. II.I'——— {Parhad o'r -olofn flaenorol). Peallai na ohodai neb wrthwynebiad pan v treuliant yr amser hwnnw 1 chwarae S 7 Dywedodd y OadjaryJd fod ewyddbgmedd- •iv gogleddo] i'r sir yn cael gwneud gwrt o r tuallanjac o ganlymiad yr oedd tPenderfjmwyd galw am ym&wilro.
UNDEB CENEDLAETHOL AMAETHWYR…
UNDEB CENEDLAETHOL AMAETHWYR CYMRU Cyfarfod Pwysig yn Abermaw C y fe-rfyddodd Pwyllgor o-weithio1 yr Un- deb yn Abermaw dydd Iau diweddaf, o dan lywyddiaeth Mr. John N. Thomas, Caergybi, pryd yr ymdriniwy^ a llawer o faterion pwysig i amaethwyr. ADlRODiDIADAU. Rhoddodd Mr. D. Morgan James, B.A. (bargyireithiwr), yr yegriiennydd newydd, adToddiad o'r canghenau newyddion a sef- ydlwyd yn siroedd Aberteifi a Ciiaeriyru din. Ciaed fod cyfarfod cyffredinol o Undeb Sir- ol Aberteifi wedi pendarfynu uno a'r Undeb pymreig gyda'u gilydd, a'u bod yn awr wedi dod yn gangen sirol yn yr Undeb. Yr oedd oangen sirol wedi ei ffurfio yn Sir Gaerfyrdd- in, a chynhelir cyfarfod o amaethwyr y sir yn nhref Caerfyrddin ddydd Sadwrn nesai, pryd y bydd Syr Robert J. Thomas, A.S., a J. Hugh Edwards, A.S., yn anneroii y cyf- arifod ar ran yr Undeb. CEISIADAU. Yr oedd Oymdeithas Amaethyddoi Cow- bride, Sir Fonganwg, wedi anfon am hysbys- rwydd o berthynae i'r ûndeb, ac yn gofyn am siaradwyr i fynd yno i gyiarfod cyhoedd- us. Gofynnwyd Fr ysgrifennydd a'r tre:n- ydd fynd yno pan yn igyfleus iddynt. Der- ibyniwyd amryw lythyrau o Leyn yn dweyt7 y d'ymunent i'r Undeb gynnal cyfariodydd yno, a ffurfio canghenau.—tfasiwyd i drefnu hynny ddechreu y flwyddyp, ond ein bod, er hynny, yR gobeithio y gwelai Undeb Lleyn eu ffordd yn glir i uno a'r Undeb CVmreig fel corff, yn ol eu penderfyniad blaenorol, yn hytrach nag ym nan nu. Trefnwyd i gynnal cyfarfodydd yn ardal Gwrecsam ar adeg cyfleus i Syr Robert Thomas i fynd yno. SIR DDINfBYC H. Pasiwyd fod Sir Ddinbyoh i'w rhannu yn dair oangen sirol, sef Dyrrryn Conwy, sydd eisoes wedi ei ffurfio i gyfarfod yn L-lanrwst Dyffryn CIA-yd i gyfaruxi yn D-irubycl1; a Dwynain Dinbych i gyfm-iod yn Llangollen. GYFAJRiPOD PLYNYDPOL. Pasiwyd fod pob cangen sirol 1 gynnal eu cyfarfod blynvddol i ddewis swyddogion a dhynrychiolwyr yn ystod mis Ionawr, a bod cyfarfod blynyddol cyntaf yr Undeb i'w gyn- nal yng Xghaer (oherwydd y cyfleueterau teithio) ym mis Ohwefror. Trefnwyd i'r yegrifennydd fod yn bresennol yn yr oil o'r cyfarfodydd hyn a bod Dyffryn Conwy i'w Igynnal yn Llanrwst ar y 7;ed o Ionawr, Sir Pon yn Llangefni ar yr 8fed, a Sir Gaernax- fon yng Nghaernarfon ar y lOfed. HYISiBYSEBU. 'Penderfyqwyd i hysoyseou yr Undeb mewn nifer o newyddiaduron y De a'r Gogledd, yr ysgtrifennydd i ymofyn telerau. Y 9W1RIAJNTT. Yr oedd Mr. Turner yn bresennol ar ran "The Co-operative Insurance Society, Ltd." Yr oedd yr hen Undeb Cymreig wedi trefnu "The Co-operative Insurance Society, Ltd." Yr oedd yr hen Undeb Cymreig wedi trefnu gyda'r gymdeithas hon i gael telerau arfben- nig o faxiteisiol i aelodau yr Undeb, ac hye- bysodd Mr. Turner eu bod yn barod i estyn yr un telerau i'r Undeb newydd, a derfbyn- ivryd y cynnyg yn llawen, gan en bod yn I cynnwys y teleriau goreu ellid gael yn Y I deyrnas, RHEOLAU. 0\"flwynod(j y cadeirydd a'r ysgrifennydd y rheolau newyddion oeddynt wedi eu para- t-oi ar gais y pwyllgor, a mabwysiadwyd hwynt, a phenderfynwyd argmffu deng mil ohonynt yn Gymmeg a phuIY mil vn Saes- neg. DATGANIAD. Gofynnwyd i'r ysgrifennydd dynu allan ddatganiad" o amcanion a chynlluniau yr Undeb, ynghvdag apel at holl amaethwyr Cymru i ymuno a hi, ac argraiffu deng mil olonynt i'w dosbarthu led-led y wlad. Y BtWRDD CYPLOG. Derbyniwyd llythyr o'r Bwrdd Cyflog Oan- olog yn Llundain yn hvehysu eu bod yn unol a chais yr Undelb wedi aydi llyfryn bychan yn Gymraeg yn cynnwys holl reoleu'r iBwrdd sydd yn ymwneud a Chymru, ac yr anfonid nifer diigonol ohonynt i'r Unaeb fw dosbarthu ymhlith yr aelodau. "THE A AlL INDUSTRIAL OODNTTL." Gan nad oedd amaethwyr Cymru yn cael eu cynrychioli ar v Cyngor uchod, yr oedd v? ysgrifennydd wedi anfon at nifer o'r ael- odau Seneddol Oymreig i geisio sicrhau hyn, ac wedi derbyn addewid i gynorthwyo yn hyn gan Syr D. S. Davies, A.S., Mr. Haydn J,-)n,es, AJS., a Syr (Roberts Thomas, A.S. AGRIOULTGRiE (COUNCILS) BULL." Mae'r Mesur hwn, sydd yn awr geribron y ISfenedd, yn un o'r pwysigrwydd mwyai i am- aethwyr, gan mai yn unol a'r Mesur hwn y lbydd amaethyddiaeth yn oael ei rheoli yn y dyfodol. ijarpara ar gyier cael Cyngor Am- .iiithyddoJ i Gymru a aoegr ar wahan, a Ehvvyligor Ymgyngh jrol (Advisory) i Gymru a Eioegr gyda'u gilydd. Hefyd, Pwyllgor Amaethyddol ymhob sir wedi ei ddewis gan y Oynigor Sir a Bwrdd Amaethyddiaeth, a ibydd holl gwestiynau amaethyddol y sir yn cael eu cyliwyno i ystyriaeth y pwyllgorau hyn, a bydd ganddynt lawer iawn o awdur- dod a gailu. Yr oedd Cyngor Cknolog yr Undeb -wedi datgan eu barn nad oedd Cymru yn oael chwarae tag o den v mesur, ac y dylid ei diwygio mewn llawer cyfeiriad CYD ildo ddod yn ddeddf. IT oedd y Pwyllgor lweî101 yn barnu y dylid ei diwygio mewn t- chyfeinad yn arbennig. 1. Pod i Gymru -gael Pwyllgor Ymgyng- rorol iddi ei hun, ar wahan i Loegr, gan fod' efnigy 1 chiadau yr amaethwT Cymreig gymaint 3. wahanol i eiddo'r Saeson, ac mai amaeth- vyr Cymru syud yn meddu'r wy,bodaeth a.'r profiad angenrheidiol i allu cy^rwyddo'r wrdd Amaethyddiaeth ar gwestiynau ynglyn ag amaethyddiaeth yng Nlghymru. 2. Foj Undeb yr Amaethwyr i gael cyn- ifchiolaeth uniongyrchol ar y Cyngor Cenedl- tethol, y Pwyllgor Ymgynghorol, a'r Pwyll- gorau Sirol, gan ei fod yn gorff sydd wedi å. wneud i fyny o amaethwyr yn unig, ac newn mantais i wybod yn well na neb arall tm eu hamgylchiadau a'u hanghenion. 3. Pod darpariaeth i'w gwneud yn y cdeddf fyddo'n sicrhau fod y rhai a ddewisir r0,11 y Cynghorau Sir a'r Bwrdd Amaethydd- ieth ar y Pwyllgorau Amaethyddol Sirol, yn lersonau sydd mewn cysylltiad uniongyrchol feg amaethyddiaeth, ac yn meddu ar y vybodaeth angenrheidiol i wneud y gwaith in deg ac eifeithioL Penderfynwyd fod yr ysgrifennydd i alw fylw ein cynrychiolydd Seneddol, Syr Robert .homas, A.S., a'r holl ^elodau Cymreig at y naterion uchod, a bod pob oangen sirol a ghan-gen leol ac aelodou unigol i anfon i'r un jerwyl at Aelodau Seneddol pob rhanbarth i »fyn iddynt edn cynorthwyo i ddwyn y di- vygiadau hyn oddiaxngylch. CYTUNDEB YSGRJIPHNJEDXG RHTWNG AM AETHrVWR A'U GFWEISION. Derbyniwyd cais o Sir Fon ar fed i'r Un- leb ddarparu ffurf gyfreithiol i'r mm, ichod ar gyfer yr aelodau, ond gan fod yno, rwestiwn pwysig ynglyn a hyn yn awr o iaen yr Uchel-lys yn Llundain, penderfyn- vyd gohirio'r mater hyd nes y gwelir beth ydd y dyfarniaj yn y llys. O. Rhoddodd yr ysgrifennydd, fel adunsaill Tr Undeb ei farn a'i gy farwyddyd ar amryw gwestiynau cyfreithiol oedd wedi eu han- on iddo gan yr aelodau. FPYlRiDfD pmYGLUs. Yr oedd yr ysigrifennydd wedi anfon at 10II Gynghomu Sir y Gogledd yi1 protestio rn erbyn cyflwr peryglus lawer o'r Syrdd newn canlyniad i'r tario syd3 arnynt, a der- byniwyd addewiidion i edrych i fewn i'r. aater. Yr oedd 4" Robert Thomas, ar ran rr Undeb, wedi gtllw sylw'r Senedd at y IWn.c ac wedi sicrhau atebiad fod y meter yn :Cie] sylw, ac addewid y penodid pwyllgor o experts" ystyried y "mater a gwneud ar- >rawfion beth ellid ei wneud er dwyn y fyrdd; i gyflwr mwy diogel i geffylau" a heg. J. N. T.
[No title]
Bydd y gost o ail-adeiladu F-crlwys Gadeiriol iheims yn 2,000,000p. Dmystriwyd hi gan yr ,1 Sllniyn.
O BWYS I WERTBWYR lOCH
O BWYS I WERTBWYR lOCH Y mae o bwys i werthwyr mooh gofio nas. gallant,godi tal ychwanegol am y gwasanaeth a roddir ganddynt hwy eu hunain wrth roddi y moch drosodd i'r prynwr. Os, ar gais y prynwT, y danfonir y moch i rywle penodedig ganddo ef, nid all y gwerthwir godi ychwaneg oddiar y prynwr nag a delir ganddo ef ei hun i ryw herwn arall am eu cludo. Y prisiau uc. haf a ellir godi.am foch y dynt; 238 yr ugain pwys yn fyw 30s 6c yr ugain pwys wedi eu ladd a phan y cynnwysir yr offals yn y gwerthiant; a 29s 3c wedi eu lladd pan na werthir yr offals..
YMWEtl ,D GOHEBWVR .
YMWEtl ,D GOHEBWVR Yr wythnos ddiweddaf bu nifer o ohebwyr o L ;egr ar ymweliad a'r Abermaw, Ffestiniog, Porthmadog, Criccieth, a Phwllheli, etc. Trefnwyd yr. jJtoweliad gan Gymdeithas Hys- bysebu r Cambrian i'r diben o hvsibysebu'r rhan fun o'r. wlad fel lie i ymweiwyr yn y gaeai'. lRiloddwyd croesaw cynnes i'r ohebwyr yn mhobman, ac er. mor arw'r hin diau iddynt fwynhau eu hymweliad.
At Etkolwyr Mon
At Etkolwyr Mon "Syr,-Fel y mae-yn hysbys i chwi, penod- wyd fi yn aelod o'r ddinprwyaeth arbennig, o'r hon y mae Arglwydd IMilner yn Llywydd, i. wneud ymchwiliad i sefyllf^pethau yn yr Aifft. Gan fy mod bellach ™di cychwyn o fbrydiain, hyderaf y ibyddwch igiarediced a chaniatau imi, drwy eich colofnau, i ddweyd gair o ffarwel dros ychydig amser i'm hethoL wvr ym, Mon. Bil n ilawn gennyf yw gorfod bod yn albsen- nol o'r (Senedd am y mis neu ddau nesaf; ond ymddengys i mi mai fy nyletswydd oedd cydsvnio a'r caie i wasanaethu'r wlad or y Ddirprwyaeth bwysTg hon; credaf mai hynnv hefyd yw barn poibl Mon, ac mai eu dymun- iad hwythau .yw i mi wasanaethu ar y Ddir- prwyaeth. iByddaf o Ibosibl yn absennol o'r wlad am ddeufis neu dri; nid yw yn debyg y bydd raid 1 mi fod i ffwrdd yn hwy na hynny, dichon, yn wir, y medraf ddychwelyd ynghynfe Yn y cyfmnser gellir cyfeirio pob goheb- iaeth fel arfer ataf i Oarlton House, Regent- s-treet, London, S.W. 1." Agorir pob llythyr yno gan fy ysigrifennydd cyfrinachol, a cha yr oil yr un sylw a phe bawn yno fy bun, gan y gwyr efe am .bob moddion sydd gennyf wrth law i hyrwyddo buddiannau fy ethol- wyr, ac yr wyf Ifinnau wedi ei Ogyfarwyddo i wneuthur popeth .posibl tra byddwyf yn absennol. Os bydcl rhywbeth gwir gyfrinachol na ddylai neb ond fy hunan ei weled, ysgrifen- ner y gair Private" ar yr amlen, ac yna draw y llvuiyr ar fy ol heb ei agor. Prin wythnos a gymer llythyr i'm cyrraedd yn yr Aifft, a thra yno byddaf mewn gohebiaeth feunvddiol a'r swyddla yn Llundain. (Mor fuan ag y bo'n bosibl ar ol dychwel- yd, tala-f ymweliad a ISir Pon. Yn y cyfam' ser caniatewch i mi i ddymuno i bawb Nfld- olig a Blwyddyn (Newydd Hapus iawn.— Wvf, eich ufudd" was", (Arwyddwyd) OWEN THOMAS. Special Mission to Egypt, Hotel Semiramis. Cairo, Esypt.
Y Ddinas"
Y Ddinas" Syr ,-Fe sgrifenais i ar y bryddest uchod rai wythncsau 'nol gan hyderu y ceffid ymdrin- iaeth ddiddorol a diwenwyn arni wedyn, ac ar ereill o'n pryddestau goreu. Yn Herald Cymraeg" yr wvthnos ddiwaetlai-if, ,d'yma Llew yn traethu ar y Ddinas," a geilw rhai o wadau ei iith am nodyn neu ddau o'm hysgrifbin i eto. Gadawaf gyda'ch darllenwyr deallus farnu gwerth condemniad v Llew o'r "Ddmas." a pfcriodoldeb amryw bethau a ddywed. );1 wyr ef, fe ymddengys, ond y nesaf petn i ddim e am "realism" mewn barddoniaeth. a gellia meddwl mai cvfystyr yw hynny iddo ef a ffi- eidd-dra, a "diffyg chwaeth." A ddarllenodd y Llew erioed farddoniaeth odiiog John Masefield? Ac a giybu ef am i'ardd Amer- ioanaidd o'r enw W'alt Whitman? Diffyg chA-aeth yn wir! Beth petai'n dariien cerddi'r hardd olaf a enwais? Can hwnnw a llawer mwy o blaendra na Dr. Parry Wi liams 3m v Ddin- as. Eto nid oes ddiffyg- chwaeth yng ngwaith yr un ohonynt, bid sicr. Gwyr pawb a wyr rywfaint am farddoniaeth y gwahanol wledydd bod gwahaniaeth mawr rhwng "real- ism" a "diffyg chwaeth" mewn cerdd. Ac y mae hynny gan y Liew i'w ddysju eto. a. barnu oddiwrth ei lith ar v "Ddinas Ddu," chwcdl vntau. Dyma frawddeg ryiedd a geir yn ei ysgrif wedyn, ac ystyried mai oracl an- ffaeledig (?) fel ef a'i sgrifennodd Beth bynnag all duwdod dyheuadau" fod. nid oes dim ohono yn y bryddest hon. na dim o "ddyndod dyheuadau" chwaith,— "pechod dyheuadau" yn unig a giir vma." Sieryd hon drosti ei hun. Dywed yr ysgrifennydd hwn nad oes dim yn 'Ninas' Dr. Parry Williams yn dysgu dyn i gashau'r aflendid." Y mae degau ohonom o eigion calon wedi teimlo bod y g-erdd hon yn ddyrchafol ei dyianwad ar ar ein meddyliau, ac y mae hi wedi dys-gu inni gashau'r aflendid a'n h()J eneidiau. Oni ddysgodd hi hynny i'r Llew, gwell iddo yn gyntaf ysbio ei &alon ei hun, cvu condemnio'r bardd. Eithr dyna'r lie cyrhaeddodd haer- llugrwydd v Llew ei brim oedd pan ddvwed- odd na ddeallodd Dr. Pairy Williams neges I bardd. Trof oddiwrth hyn. canys y mae'r di- gywilydd-dra yma yn syrffed arnaf. Cyfeiriaf eto at ddau anwiredd noeth a fynegodd y Llew am danaf. Dywed imi fych- anu Eihon \yn..xi wneuthum i hynny, ob- ilegid annwyl i'm calon yw caniadau y telyn- egwr melys o Borthmadog. Soniais am ei ymddygiad anffodus ym Mangor yn dirion a difalais, a dywedai y buasai'n well gennyf ei weled yn beirniadu'r math hwnnw ar ganu y rha,gorodd ef ei hun arno, set delyneg a'r englyn, na i weled yn beirniadu pryddestau. A oedd sylw fel hwnyna vn fychaniad ar Eifion Wyn! Nac oedd yn sicr. Fel teiyneg- wr ac engIynwr y gwyr C"mru am dano. ac onid am ei delynegion y rhoes Prifysgol Cym- ru iddo ei M.A. eleni? lOnd dvwed v LIew ei fod yn rhagori ar feirdd y colegau oil fel awdlwr a phryddestwr yn ogystal, ac v mae hynny yn golygu ei fod yn awdur prvddestau gwell na Trystan ac Esvllt" (Silvn Roberts), '"Yx Arglwydd Rhys" (W. J. Gruffydd), a Gerallt Gvmro a'r "Ddinas" (Parry Wii- Imris), a'i fod yn awdur awdlau gwell na'i Haf (W illiams Parry), ac Eryri" a'i Mynydd" (o eiddo Parry Williams). Ond atolwg, ,p'le y cyhoeddwyd vr awdlau a'r pryddestau hynny o waith Eifion Wvn, a pha ferrniad o safle a ddywedodd eu bod" yn rha- ori ar eiddo boll feirdd v colegau? Onis cy- ihoeddwyd pa wedd y disgwyliai'r LIew imi gydnaibod Eifion Wyn fel awdur v cvfryw tran fody Llew yng nghvfrinach Eifion Wyn, ac om chadd y gweithiau godidog (?) v cvf" eina atynt oleu dydd, a eill ef roi i ddarllen- wyr yr "Herald Cymraeg" fraslun o un o'r c pryddestau hyn, ac un o'r awdlau hvn. gan ddyfynnu o'u gwahanol ganiadau? A phetaem yn eu barnu oddiwrth y dvfyniadau a rvdd el (y Llew), yn unig, ni wnaem ond vr hvn a wnaeth yntau ag awdl Y Proff wyd" (C,edlyn iDavies) dro'n ol. Heblaw dywedvd hni fychanu Eifion Wvn, dywed y Llew imi orfoli" Gwili. Ni wneu- tnum i ond dyfynnu beirniadaeth Gwili ar Alwyn Arib," yr hwn nis molais, heb son am e or-foli." Hyrddiaf v ddau gelwydd vma yn ol i'w ddannedd. Bywed y gohebydd ymfflamvcho! hwn nad oes ynnof fi unrhyw gymhwyster i feirniadu Ibarddomaeth. IBarned y cyhcedd pa un a'i gallu 1 farnu yntau gallu i haeru a fedd vntau helaethaf mewn cylchoedd barddonoL—Yr eiddoch, UN 0 ABERYSTWYTH.
Cyngor Sir Meirion a'r Gweithiwr
Cyngor Sir Meirion a'r Gweithiwr Syr,—Wrfh. ddarllen hanes gweithrediad- au'r Cyngor uchod yn eu cyfarfod diweddaf, Syimwn yn ddirfawr mor ddiserimoni y set- Jwyd, neu y hytrech y rboddwyd o'r neiZltu,
Advertising
-i: &Xmas e o/¡- j i lInrivdl(éa i W —————— FURS. COATS. BLOUSES. GLOVES. | SCARVES. "UNDIES." STOCKINGS. I "HANKIES." Jr* Is always seen at Wartski's ^XHRISTMAS—tne great Home Festival, the time when friends foregather and delight in the giving of GiftE-Ïs already 91 near. We believe thalt fve-rv ladv engaged on Xmae Shopping will benefit harcp-if-and us-by epending an hour or so "looking round" our store in all its joyous display of i countless gift su,gestiorw. A T W ART SKI S she will find the most welcome Gift of all for each member of the home circle—for relations and for fTlendr,-aboTe all—sine will find them at the price she wants to pay. Christmas Shopping is a pleasure and a pastime at WARTSKI'S. Evening Frocks and Accessories for Xmas Fun end Frolic assembled in a lovely array for F your delighted choosing. j Wartski's, By the Gertfycdral, Bangor. l~ ~—IT—
...... Cyngor Cenediaethol…
Cyngor Cenediaethol yn Eglwysi Rhyddion a'r laith Gymraeg Syr,—Yn yr "Herald Cymraeg" am yr wythnos hon gwelais nodiad dan y pennawd uchod ,gan y boneddwr clodwiw a llengar, Mr W. George, Criocieth. Gwn fod Mr. George yn Gymro teyrngarol yn ystyr helaethaf v gair, a'i fod ami i dro cyn hyn wedi sefvll i fyny yn gefnogydd mewn ami Gyngor cy- hoeddus i Gymreigwyr teyrugar yn en safiad yn erbyn gwaseiddiwch Seisnig rhai personau a fynnant osod cofnodion pob pwyllgor Cym reig ar y llyfr swyddogol. a charfo ymlaen .bob siarad yn y pwyllgor, etc., yn iaith v Saeson. Oherwydd hyn credwn yn sicr mai amcan daionus sydd gan Mr. George Zmewn golwg yn ei ymholiad yn yr "Herald." 'Felly anturiwn ddweyd ein meddwl ar y pwnc- Cyn myned ymhellach hefyd oddef- wch i mi ddiolch o galon i chwithau, Olygvdd "Yr Herald," am eich cefnogaeth ardderchog i'r iaith Gymraeg a'i llenoriaeth. Y mae col- ofnau eich newyddiadur yn sicr o oleuo a meithrin cariad at, a sel d'ros, "Iaith y Wlad a'i Theleidion." yn ei holl ddarllenwvr. Ond ar bwys ymholiad Mr. Georce gcddefwch i mi fel un fynegi cymaint a hyn :— (1) Cynhadledd yr Eflwvsi Rhyddioa yn y Rhyl. Ta beruonol Did wyf yn gwybod fawj o ddim am y "mudiad" a gvnrychiolid gan y Cyngor yn y layl, yr hwn yr ach wyn wyd geimych yn yr Herald" oherwydd Seisnig- eidSiwch ei iaith. Rvwfodd neu gilydl nid yw gweithrediad.au y cyfryw gynhadleddau wedi apelio fawr ataf erioed, er darllen hanea eu gweithrediadau. Ond yn 01 hanes y gweithrediadau yn y Rhyl, gwelaf fod yr ar- fer yno, fel mewn llawer o rvlchoedd cyffelyb, yn anwybyddiad a diystyrwch hollol bron o'r iaith Gymraeg. (Nid yw hyn ond y peth a geir yn gyffredin ym mhob pwyllgor a chyn- gor yng Nghymru. os ca rhyw ddosbarth o bobl eu feirdd. Tra y bu Ymneillduaetfc Gymreig." yn deyrngar i iaith Gymru, a'i hysbryd yn drwythedig gan ddelfrydau Oym- ru, yr oedd yn llwvddo, a'i holl fywyd yn fendith ddyrchafol i'n gwlad. O'r ochr arall, tra y bu'r eglwys gaeth, ond sydd yn awr yn rhydd, yn darostwng ei hun i fod yn offeryn yn 11aw gorchfygwyr Cymru i geisio. lladd y Gymraeg, edwino oedd ei hanes, nes v daeth i fod ond eglwys doisbarth Seisnig, a Sais- i addolwyr. Y mae llwyddiant dyfodol yr eg- lw-ys hon,—yr Eglwys Rydd leueng-if-yn di- bynnu. ar pa agwedd a gymer ei gweithred- iadau a'i bywyd at iaith a delfrydau Oymra a- at genedlaetholdeb Cymreig. Os cymer hi y llwybr doeth gall vr eglwys bon ar lwybr ei rhyddhad ddyfod yn y dyfodol vn gymeradwy gan y Werin Gymreig. Ond tybed fod iaith cynhadleddau y Rhyl yn awgrymu fod Gyn- gor yr Eglwysi Rhyddion yn myned i gano r fradwriaeth oc-s(ii yn erbyn iaith Cymru yn ei h-aenv Os felly, y mae cnul Y'mneillduaeth Gymreig wedi ei chanu. (2). Gdfynnai Mr. George, .ut i rannu 'yr 1 ymrafael,' rhwng hawliau 'gwladgarwch' ar ua llaw. a gofynion "moe^arwch' ar y llall"? Ond y cwestiwn yw, a oes vmrafa-el yn bod? Em syniad ni yw nad oes, mor bell ag v mae Cymru Gymreig i'w hyst^ried. Os felly, y mae gofynia-d Air. George yn cymeryd gor- mod vn ganiataol. O'r ochr arall, os oee ymrafael." vil bod, nwy svdd yn (gyfrifol am ei godi? Yn sier, nid Cymru Gymreig. Os y Saeson, neu os Cymry sydd barod ar unrhyw funud i roddi eu sodlau ar wddf y Gvmraeg, sydd yn gyfrifol am godi'r "ymrafael," vna nid ydynt yn deilwng o ystyriaeth can GymTa gywir iddi ei hun, ar unrhyw acr.lysur. Y mae (calon Cvmru yn Gymreig, ac mae r igalon vma yn glymedig wrbh iaith Cymro. 'i'elly y mae gan CVffiru hawl i osod iaith ei chalon yn iaith pob Hys. pwyllgor, cynhad- ledd a chyngor, o fewn tir Cymru. Y* mae'r Saeson wedi gwneud yr iaith Seisnig yn iaith .pob trafodaeth a phopeth yn y byd Seisnig. Felly, os yw Cymro am gvmeryd rhan gy- ihoeddus yn llysoedd a chynghorau'r Saeson, Thaid iddo gymhwyso ei hunan i hvnny, drwy eso Ili ddysgu iaith v Saeson. Cyfrifid yn anfoesgar- wch yn y Oymro pe'r elai i bwyllgor, etc., Seisnig yn Lloegr. a dechreu siarad ar v mu- ter ion yn y Gymraeg. Yn y* goleu hwn. pe byddai i Gymro yn <i wlad ei hun ymwrthod il 11 wyr a .siarad ond vn unig v Gymraeg via mhob cyngor. etc., Cymreig. er fod yno rai Saeson uniaath. neu rai Die Shon Dafvddion yn bresennol. ni byddai ei wrthodiad o' siarad ond y Gymraeg ar yr achlysur tvbiedig yn unrhyw anfoesgarwch vnddo. Y ma.e'r an- foesgarweh yu gwbl o'du'r personau a ym- wthiant 1 bwyllgor Cymreig vng Ngh%-mru, gao gdsio darostwng v cyfryw bwyllgor perthynoi i fywyd ein cenedl i wrando ar eu parabi ea- FeI1-v eifi tyb IU yw fod gofvn- lad Mr.^George parthed \Tnrafael," a m<ies- garweh yn y cy^wilt a dybir yn ei ofvniad yn ddiystyr. Kid yw ■" moesgarwch" yn gofyn 1 Gymru fradychu iaith ei chalon vn yr achos tybiedig hwn. Û5 ydyw Saeson yn camgymervd rhan ym mywvd cvhoeddus Cymru. bydded iddynt fel dvnion gyfaddasu eu hunain i hynny; drwy ddysgu iaith Cymru fel v rhaid i'r Cymro wneyd hynny os vw am Igymeryd rhan vm mywyd cyhoeddus Lloegr. Wrth derfynnu. ,goddefwch i mi ddweyd eia j,Cymry yn llawer iawn rhy barod i roddi ffordd i'r Saeson a ddaw i drigiannu i'n (plitn. Parcher hwy ym mhobpeth dvledus, ond peidiwn a'u i fyny yn ein'bvr- Dwylldra fe; oraclau ar fywyd Cymru. Tuedd y teulu hwn pan ddeuant i aros i Gymru yd- yw condemnio ein holl arferion, ein haddvse gwleidyddiaeth, a'n crefydd," ac er gwneud i tyny am v diffygion tybiedig yn ein bvwvd ond. na ddaw'r Sais neu'r estron ymlaen i n hannog i sefydiu Boy Scouts, neu r Girl Guides. Cymered Cymru bwvll <yn gwrando ar yr oraclau tvbiedig hyn Pes- derfynwn fel C\-mry Cymreig i fod vn ffvdd- Jon in hiaith ac i>^oll ddel?rydau Oymreig ihtr, ™ em bsw-v<i- 08 rwnawn hyn mentraf ddweyd na bvddwn yn golled- wyr mewn unrhyw ystyr, ond vn enillwyr yn yr ystyr uwchaf.—Yr eiddoch Harlech. DIMI EDEN.
Advertising
FOR COUGHS AND COLDS you need the warming, soothing, curative pro pertjes of Tar, Oil of Pine, and other cold- dispelling agents. Bitrate of Tar Cough fcyrup possesses all these valuable ingredients an skilful combination, and that is the chief TallOn why it so quickly relieves Coughs, Colds, and other affections of the Chart Artings. and Throat. It heals the innamed d membranes, soothes the lungs and breathing passages and relieves the tightne* acroas the chest. Bitrate of Tar contains no harm- ful drugs or narcotics it is pleasant to the vaste and can be taken by children and adults titrate cf Tar is strongly re- commended, and is sold by all chemist* at 38. a bottle. In every package is encloeed a bindin guarantee of tatisfaction or money back, which protects you from low. If. therefore, you are suffering from any Throat or Chest Troublas take Bitrate of Tar
YSBYTY IFAN
iJBvan Roberts. Gair byr aci bwrpas gan Mt >0. E. Jones, arweinydd y cor, a thalodd ddi- Dlchgarweh gwresog > bawb oedd wedi. ei gynnorthwyo o bell ac ajgos. Adroddiad gan t^Proffeswn (encoriwyd). Cyfeiliwyd yn wylus gan Mr. T. Osborne Roberts. Ter- j^nmvyd trwy ganu 'Hen Wlad fy Nhadau," a 'Du wGad wo'r Bremn. "-Gohebydd.
Cyngor Sir Meirion a'r Gweithiwr
gais y gweithwyr am ychwaneg o gytflog, a gresynnwn hefyd wrth ddarllen y rtieeymau tila a ddygid yn eribyn oaniatau cais y 'gweithwyr. Yn ol yr adroddiad nid oedd y pwyllgor yn argymelf y Oj-ngor i roddi ych- waneg o gyfiog i'r gweithwyr am y rheswm nad oedd y mwyafrii o'r gweithwyr a gyflog- id yn pertnyn i'r undeb oedj yn gwneud y cais ar eu rhan. Y oasgliad oddiwrth fyn- egiod iel yna ydyw pe Dair gweithwyr oil yn perthyn i'r undeb y buasid yn ystyried y cais yn ffafriol. Os felly y mae yma were bwysig i'w dysgu, 6ei na chaiff y gweithiwr byh ei hawliau teg, oni byddo mewn undeb a i gydweithiwr. Dyma eich castell—yr un- deb. Dowch, weithwyr Meirion, heb un ar ol. Dowch i'r arch cyn delo'r diluw. iSylwaf hefyd mai anjffewd arall ydyw fod y gweithiwr yn mynd yn hen. Yn wir, oni ddyiai'r ffaith yna fod o blaid y gweithiwr? Pe dim ond parchu henaint dyla-i'j' hen weith. wyr 'gael eu rhoi uwchlaw pryderon bywyd, ond nid vw'r cyflog presennol yn gwneud hynny yn agos. Onid yw y Cyngor wedi cael gwasanaeth yr hen weithwyr hyn yn eu hamser goreu am gyflog gwrthun o fychan7 Ai nid yw'i hen weithwyr hyn wedi chwysu mer eu hesgyrn i wneud ffyrdd esmwyth i Kidur a phedrolfen rubber y bobl sydd yn gwrthod eu cais ? Hefyd, meiddiaf ddweyd fod llawer hen wreithiwr 55 oed ac i fyny i 60 oed yn abl i wneud diwrnod o waith da, a llawer gwell, o gymaint ag fod ganddynt fwy o brofiad na dyn 30 oed- Oni ellir dweyd fod rhai o'r swyddogion yf --ez-ni-hellir codi eu cvflogau yn mynd yn hen? Sut y buasai'r rhai ableidlellsiodd yn erbyn gwrando llais y gweithiwr yn ymdaro pe baent hwy yn gor- fod byw a^T^yJIog y gweithiwr druaia? Holed dyn ef ei hun. Gwelaf fod y rhai sydd yn argymell codi cyflog y swyddogion yn cym- haru eu cyflog, a chyflog swyddogion tebyg 91 mewn siroedd eraill. 'Paham na wnaed cym- hariaeth felly yn achos y gweithiwr? Dar. llenwn fod ysgubwyr stryd mewn rhai tref- vdd vng Nghymru yn cael 3p. yx wythnos Os ydvw hynnv yn wir, lie mae Meirion vn sefvll yn wyneb cymhariaeth fel hyn? Ond nid wyf yn credu mewn cymharu, ac fod jtt. rhaid i weithwyr Meirion gaol cyflog nmwr am fod eraill yn ei gael. Ond rhodder eyflog i weithwyr Meirion am eu bod yn ei haeddu. INid ymladd mae'r undehau am unrhvwiaeth cyflog i'r gwajel, y gwell, a'r goreu, o^d v pwymt yw y rhaid i Twlb dyn fyw a chael cyflog isafswm. i ddywedir mai isafswm sydd i fod yn gyflog y dyn goren ionid er mwyn chwarae teg i'r gwan yr aethom i'r jhyfel, ac y rhoddwyd hufen ein gwlad yn aberth dros yr egwycLdor tionno? l'n awr a ydyw Cvngor Meirion yn dal yr egwyddor hon i fyi^v pan yn troi olust fyddar i gais mor rhesymol oddiwrth yr hen weith- wyr? Onid bystachu y gwan, yn lie ei godi a i gais mor rhesymol oddiwrth yr hen weith- wyr? Onid bystachu y gwan, yn lie ei godi a wneir? Onid oes mwy o bwys yn oael ei roddi ar y dreth na dyn? Mewn difrif onid cribddeiliaeth noeth yw hyn? Ai nij yw'r Cyngor yn dechreu cynhilo yn pen chwitli ? Buasai dyTchafu'r gweithwyr uwchlaw pryd- eron bywyd a'u rhoi mewn amgylehoedd gwell yn osgoi gwario miloedd o bunnau ar ioohyl. teydd ac ysbytai. Prevention is better I than cure." Pa le mae'r byd newydd y BOniwyd cym- aint am danõ- oedd i ddod ar ol y rhyfel? Tybed a yw CYngor Meirion yn cerdded i gyfeiriad y byd newydd yma yn ei ymddyg- iad at yr hen weithwyrBuasai'n burion inni gael gwybod 6ut y pleidleisiodd y gwa- hanol aelodau ar y mater pwysig hwn, o&nys wrth eu ffrwythau yn y Cyngor y mae inni fel gwlad eu hadnabod adeg etholiad. IDywedodd y Prif Weimdog mai un o gan- Jyiriadau amIwg y rhyfel tfuasai i'r hoirgen- hedloedd dyfu yn un frawdoliaeth fawr, ond cyn y cawn ni frawdoliaeth ryng-genedlaeth- ol rhaid inni gael hynny yn ein gwlad ein hunain i ddechreu. Rhaid i'r frawdoliaeth yma gychwyn drwy ddechreu dyrchafu'r gwan gofalu em yr hen. I hyrwyddo'r irewdojiueth yma nid oes dim yn well nag fod i bob gweithiwr yn y sir ftysio i ddod i undeb a'u gilydd, ac i ddeall anghemion eu gilydd, ac o hynny ddierbyn cydymdeffmlad eu gilydd: dyma'r ffordd i'r byd newydd. 'Brvsied y dydd y bydd y gweithiwr yn cael ei godi i level dynoliaetih.—Yr eiddoch, etc., Towyn. ACP IDR-JS