Yr Herald Cymraeg

I Ai F'i a qWA(f o Whose Birthday is it ? I <jtve them teaae M*cUht<Mh e I Toffee do Laxe. 0 1. 1 a.. I

CAMBiMAN RAILWAYS. WINTER TRAIN SERVICE FEATURES. A.M. PM 'B.ØtLECH depart 8.49 am. STAFFORD depart 11.50 a.m. STAFFORD annve 4.27 p.ot. HARLECH Mr ve 6.0 p.m. CORRIDOR TRAINS. TE SERVED BETWEEN WBLSHPOOL AND MACHYN- U.ETH, AND VICE VERSA. VIA THE PICTURESQUE UPPER SEVERN VAILEY ROUTE. 8 WILLIAMSON, Otwastry, December, 1919 Genera! Manager. ?? LLOYDS BANK LIMITED, ?*??r with which is amalgamated ?SBS? THE CAPITAL & COUNTIES BANK, LTD. HEAD OFFICE: 71, LOMBARD STREET, E.C.3. SAVINGS BANK DEPARTMENT. The services of the Bank, with over 1,400 Offices in England and Wales, are at the disposal of the public for the deposit of savings, however small. Interest's d!owed, and withdrawals not exceeding jE5 In amount can be made without notice. Full particulars can be obtained on application at any of the Bank s Offices. Affitiated P-ank3: THt NATIONAL BANK OF SCOTLAND. LTD. THE LONDON AND RtVER PLATE BANK. LTD. ¡ LLOYDS AND NATIONAL PROVINCiAL FOREIGN BANK LIMITED. 'I ;8r=1f.E1r=Jr=Jr.=Jr=Ji3G:!r=lr=lr=lr=r=Jr=lr=lr:J ? § SUPPORT LOCAL INDUSTRIES ? RD) BY BUYING ? fi WELSH "GOAT" BRAND § S PAINTS, S ENAMELS, VARNISHES ? Sja AND ? H IMPROVED QUALITY -lffiJ tS Entirety Manufactred in CARNARVON ? B "LSO ? it MACHINERY OILS, ? S CEMENT, il g PLASTER &WH!T!NG, ? =n AND H ? Engesso! the Improved Washable & Sanitary Distemper, ST OP ALL DEALERS. PRICES ON APPLICATION TO th SOLE MAKERS— H ? Edward Hughes Son, & Co ? CARNARVON. ? IISr=Jr=Jr=J r=Jr=J r=Jr=Jr=JÛÏÐr=Jr=Jr:=Ir=Jr=:Jr=:Jr=Jr=J êê g FIRST IN 1883 Ft, Rt- MOST EVER 51 E ,V E claim the DUNLOP f.rpe MAGNUM cycie tyre .0 be the best tyre made, but we do otmtf!hutc to it the record mileage obwin.d trom t:izy ) ,< cycle tyre because— ?'?-? ?\. h ? /?? ?'?\?? \'? ,?n ? We are even now receiving VU \? ?Lr report ? of DUI\ LOP R?dster ?.? ? \?'A'n ? tyres ?7/ ? M? which w'-re ??? ?y?? made and.iitted before the ??\?<' ?\ A '/? ? Ma?um was thought of: and '\?r\ ?' ? ???Y ???'c been in regular set- 7?\) ?? ? vice throughout! J?'???fr?? Bu-. if any tyre can beat V ?M? r?V? DUNLOP Roadster records t ???'J the'MAGNUM may be reiied ? ?&?? ?. upon to do so! ? ? __?J .?<? ??? f 4 Æi:i;[":i, ? ffi- f ';IC. ????StLM?????' M.,c" ,J. \t" Ie ¡.J¡.' :6 ø,fii i) «. l ( '01. Trade Nlay-k. < .ES1ea. ':1 TMEE&ESsl COCOA :1 ESSENCE B .'1. I BEVERAGE, m I THE MOST PERFECT FOOD m CtVCB STHtMOTW TO ENOUKt M <eMby<M«tfOM*w. m ?tMtJ?C??? ? Nt ,jjj MAD?TTEE TM CO., LM. J) L [ Irloa Orlwingal M&rtcy a_ THREE SALTS? y.u fit." 9d. from aU Cl",ni, /oj tn ker, H A k L E'Y. dJt keps you "fit." Chemist, P!RTH ???-? fou can make nch cakes rike this with ?g?L BtRD'S Egg Substitute ;;C. :l.l:;t, '¡:l.ii

Y GATH DDU (Chwedl Frawychus Edgar Aiian Poe) fNid wy{ yn dgwyl rac yn ehwennych i neb gredu'r stori wyln, &c eto gaxtreI01, wyf ar fedr ei hysgrifeunu. tbueswn yn waJgcf, yn wir, i d<iisg\vyl hynny, pan mae fy syn- ",rJTau fy hun yn gwrthtxj eu tystiolaeth, .t{), nid wyf wallgof, ac yn sicr aid breudd- wydio yr wyi. Ond yfory yj wyf i farw, a dymuna.f heddyw ddtadlwo ly enaid. Fy amCUll cyntaf yw gosod gerbrou y byd, Yl Byml, eglur, hetb geisio esbonio, rhyw gyt'res o ddigwyddiadau teutuol. Yn eu canlyniad- au, y mae'r digwyddiadau hyn wedi jy nych- i Tynu i—wedi fy nirdymiu, wedi i'andwyo. IEI' hynny ni chetieiaf eu hesbonio. I mi ni chynhwysent nemor ddim end eraiU gaJla.nt ymdda.ngos yn fwy dlelthrlOl na brawychus. Fe ddaw AT ol hyn, efallai, ryw berchen deall diigon cryf i wded y nafuriol mewn pethau ey'n i mi— rhyw berohen deall mwy pwyllog, mwy a.th- ronyddol, a llawer Uai cynhyrfus na'm defdl i, ac a wel yn yr amgylchiadau a ba.ir fraw i mi ddim mwy na dilyniaj naturiol achos ac enaith. Yr oeddwn i o'm plentyndod o anianawd nodediig o ufudd a. charuaidd. Yr oedj tyn- erwcl1 ty yn gyfryw ag i'm gwneu- thur yn wawd i'm cymdeitbioD. Yr oeddwn yn eithriadol o hog o anifeiliaid, a chawn gan fy rhieni a.mrywiaeth rnawr o greaduj- iaid dot; a chyda hwy y treuliwn y rhan fwyaf o'm hamper, ac ni tbeimlwn byth mor h<ipus a phan borthwn ac yr a.nweswn hwy. Tyfodd yr arbcnigrwydd hwn gyda'm ty6a,nt innau, a dyna, yn fy nyndod, blif ffynhon. neU fy rhai a wyr garu ci c&U a fFyddlon, ni raid i mi ymdraSerthii i eg- ?ur?natur ac anger<?oidetb y mwynh&d yma. Y mae rhyw'beth yng nghariad di-hunan a hunan-abeipthol bwystnl ey'n mynd yn syth i ge.!on y sawl a broiodd gyfeillgarwch diwert.h a Syddlondeb orLog Dyn. (Priodiais yn gynnar, ac yr ceddwh yn falch o gajifod yn fy mhriod yr un chwaed<h ac a,nianawd a. minnau. Wrt'h weled mor ho6F oedd gemiyf bdb math ar arnifeiliaid **yw- aeth ni choHai hi bybh gy&e i bwroasu rhyw ajtwylyn aeu'i ,gilydd. Yr oedd gennym a.dar, aur-by&god, ci ardderchog. mwnci bychan, a. chath. Yr oedd'yr"olaf yn ajmfail nodedig o braf a hardd, gloywddu, a chall i'r eitheJ.. Wrth siarad am ei chaUineib, mynych y cyfeiriai fy ngwraig, oedd wrt-h reddf yn ofergoelue, at yr hen ddywediad poMog&idd, nad yw cathod duon namyn dijawliaid wecR ymrithio. Nid wy{ yn tybied ei bod byth o ddifrif ynghylch hynny, 'a'm hunig reswm dros gry- bwyli y peth yn awr ydyw :Lmi ddigwydd ei gono. Pluto—dyna enw'r gajth—ydoedd fy mhiriF ffefryn. Fy ngwaith i yn unig ydoed3 ei bwydo, a dilynai hithau nnDau i iba Ie byn- nrug yr elwn oemgylch y ty; a ohryn dm- fferth a. gawn i'w rhwystTo i'm dilyn drwy'r heolydd. Parhaodd ein cy'reiiHgarwch fel hyn am fflynyddocdd lawer, ac yn y cyfam&etr—trwy o'Serynoliaetb EIlyII An-ghymedroldeb—daeth- aj <*yfnewiddad dirEawr droe fy natur a'm cymeria¿ irma.u, ac er cywilydd i mi yr wyf yn dywedyd hyn. Aethwn, ddydd air 01 dydd, yn fwy oriog, yn ac yn fwy di-fbarch o deimltldiau araiU. Ymostyngaia i ai'fer iaith anghymedrol tuagajt fy ngwraig. 'O'r diwedd cuthum hyd yn oed mor annynol a-g i'w churo. A t'heimJai fy mhets hwytha.u oddiwrth en'eibhi&u. fy natur ddrwg. Br hyimy yr oedd fy mharch a'm oariad tuagat !nuto yn rhwystr imi gamymddwyn tuagati 'hi, fel y eajnymddygwn tuaga.t y cwningod, y mwnci, a hyd yn oed y ci, oa dajnwe:hiai ddod ar fy fFordd. Ond gvaethygai fy nghlefyd—obJegid pa. glefyd y eydd fe! alcOhol !-ac o'r diwedd profodd hyd yn oed Pluto oddiwrth eneithia.u fy nhymer ddrw.g, A hithau bellach yn mynd yn hen a mu&greU. Un noson dyohwelais adtref yn drwm dan eiifeithiau diod, a thybiads fod y ga.t.h yn fy osgoi. CydiaJB ynddi; ac yn ei braw at fy aymigrwydd hi a'm brathodd yn ysge.fn yn fy Haw. (Meddiannwyd f yn y fan gan gyn- ddia-redd ellyU. CoUais amaf fy hun. Ebed- odd fy ena..1d gwreiddiol o'm earn', ft. daeth dia)n wedi ei feithrin ar win i'w ie. Tyn.na.is gylIeH o'm llogelt, agorais hi, cydiais yn y gath dj-uan gerfydd ei gwddf, ne, yn hollol bwy!!og, torraie un o'i dau lygad o'i phen! Yr wyf yn gwrido, yn Uosgi, yn crynu. wrth n,drodd yr ysigeterder damnioL tPan ddyohwelodd rheawm g'yda'r boro—ar ot cysgu ymaith eifFeithiau rhysedd yr hwyr— meddiannwyd n g&n deimlad hannefr-bra.w- ychue. hanner-e.diíeiriol, oherwydd yr anfad- "(lith a gyniawnaawn; ond nid oedd afr y goreu ond teimJad gwan ac amwys, ac arhos- odd V!- enaid heb ei gyS'wrdd. Ymeuddais drachefn i ormodedd, a boddaia mewn gwin bob atgof o'r wefibhred. Yn y cyfamMT y ga.th yn radd- oJ. Cwir yr edrychai twil .gwag y Hygad yn erchyl!, ond nid oedd argoel beUach y diodd- efai'r gath boon. Elai oamigylch y ty fe.l arfer, ond, feI y ganesid dihangai mewji braw diria.wr pan welai S. Yr oedd yn nro<! ddigon o'm hen gaJon i beh poen imi wtrth wefd y gath a garaswn gynt yn fy ofni. Ond diBodIwyd y teimJad yna gan a.miioddef- gnrwcl¡ cyn bo hir. Ac yna, i'm ta.uu'n ]Iwyr ac anocheMwy, daeth ysbryd G'wrth- nysigrwydd. Ni chymer athroniaeth sy:w o'r ysbryd. hwn;- !Bto nij wyf sicra<?h o fywyd fy enaid nag o'r fFaith fod gwrthnysigrwydd yn nn o gyn;greddffau gwreiddioi y ga]on un o'r gaJluoedd, neu dmmladau, cynhwynot a diranedig y ey'n rhoi cyfeiiriad i gymeriad Dyn. (Pwy sydd na chanfu ei huna.n, ganwaith, yn cyuawni gweithred 'an- fad neu ynfyd heb rea'ttm yn y byd droe 'hynny ond yn unig y gwyddai na ddylasai ai chynawni? Onid oea ynom duedd barhaus, er gwaethaf ein ba,m oreu, i droaeddu Deddf, am yr unig reswm ei bod yn ddflddif! Daeth y gwrthnysigrwydd hwn, meddaf, i'm Dwyr daBu t'r Hawr. Y dvhewyd hwn yn yr enoid i'w nino ei hun—i drei.sio ei natur ei bun—i gynawni'r drwg etr mwyn y drwg yn hanogodd i gwbihau y cam a wneuthwn a'r gath ddiniwed. Un bore, mewn gwaed oer, rhodda.is ddolen redeg am wddf y gath a. chraga.M hi wrth goeden,_ fe'i crogais a'r dagtnau yn Uifo o'm Uygaid, a'r edifedrwch obwerwaf yn fy nghalon.fe'i crogais oherwydd y gwyddwn iddi fy nghe.rn gynt, ac oherwydd y teimJwn na. wuaeth droeedd i'm hejtbyn erioed.—fe'i cromis ohetrwydd y .gwyddwn fy mod trwy hynny yn cyaawni marwol a osodai, pe n bosiM, fy ajifarwol o gyrrJ trugaredd aJlfleidrol y Mwya,f Trugaro¡ a'r Mwya.f Ofnadwy Ddul\<. Y noson honno danrowyd R o'm cwstr p-tt ra.i'n IIefain "Tan!" Yr oedd dillad fy ngwely yn weirBRam. Yr d y ty yn goeJ- certh. Gydo.g a-nhawster ma,wr y medrodd ify ngwraig, eiji morwyo, a. minnau <td'iamc o'r tBTla-mau. Yr oedd?y dinMtr yn gyua-wn. IJwyr gollwyd fy iloll eiddo, M HdM? inn<m fy hun i anobaith. Yr wyf uwicMaw'r gwendid o g<Mio wef- ydJu'r cysylllJad cydfrhvng achos ac effaith, oydl"hwng y tryohineb a'r anfadwaith. Ond yr wyf yn manylu ar gadwyn o Seithiau, <tc ''11d wyf yn dymunogael yr u.n line yn amhernaitb. Tranuoeth y tan ymweJaie a'r adfeihon. Yr oedd yT holl lun&u. oddigerth un. wedi ayrthio'n chwiT'Efiw. Yr unig fur heb syrthio oedd y pared teneu wrth ben fy ngwely i. Yr oedd y plaeter &r y pared hwn wedt gwrtthMffylI y ta.n, a. phriodolwn i hynny i'r A'a!tb id do gae! el osod yn ddiweddaraoh n'a'r gweddHL Yr oedj torf wedi ymgaRgIu <)a.mgykh y pared hwn, <tc yn craJTu yn fhwitfrydtg ar tecyn Qlibennig &rno. a. gw.,lai8 ar wyneb 'gwyn y pared lun eath enfawr. Yr oedd yr a.rgTaltf yn eglur & ma.nwl ryfeddot!, ac yr oedd cortyn am wddf yr tuii- Xein. iPan wplais y ddTychiolaeth—canys prin y .11 wn ei yatyried yn ddim aral]—yr oedd fy aynd<)d a'm dyohryn yn eithafo!. Ond o dip- yn i both daeth Atgof yn berth imi. Oo&ua i'r ga,th gael ei chr&gi yn yr ardd gerHaw'r 4v. Pan dorrodd y tan .nan IIanwyd yr ardd yt ebrwydd gan dorf o edrychwyr, a ."mfl.u i rywTta wdd y gath yn .ho.ngiajt a thorri'r cortyn a'i thajnu i'r UotS't drwy'r ffenestr ttgored i'm defFro i. Diau i'r muri&u ermH wrth ddymchweJ wasgu'r gat;h yn er- byn T pared ar y p1&r trrM, a gnrSennwyj y il'ja U'iy oaJch, y S'!<uneu, a'r n-wy o'r H!* mM M hyn fodloni fy rhecwm, bwtit <tim fy j.e tHMtcH y pøfk ryfedd ar fy nychytnyg. Xi aHwn am nsoedd bwytgUydd gad gwared o ddryeh- loJaeth y gaf*t; ae yn ystod y cyfnod ynia, *!aet-h i'm oalon ryw deimtad tebyg i edifeir- wch, ond md gwir edii'eirwch mohono. Kuthum mor bell a ch\yno ooUi'r anifail, ac j t edrych o'm cwmpa.s yTi y Ueoedd isel a fynychwn am gatR ar<iH debyg idcli. i gym- tyj ei JIe. Fei yr ei&teddwn un noson, yn bensyfrdan, I yn Sau. pechod, mi welwn rvw wrthrych du yn gorwedd ar ben bari! o jwrw. Yr oedd- I wn wedi bod yn ayllu ar ben y g&scen honno am rai munudau, ac yr oedd yn syn iawn gen- nyf na welswn y gath ynghynt. iEuthum ati & chynyrddaLs hi a'm Haw. Yr oedd y gath ddu yn un fawr iawn, Hawn cymaint a Pluto, <ac nid oedd ond un gwahaniaeth rhyngdd,rnt. Nid oedd yr un Mewyn gw'yn a.i holl gorS' Pluto; ond yr oedd bron y .gath hon yn wen. Paii gyKyrddaie a hi, oododd yn ebrwydd gaji gamu cwrdi, ae ymrwbiodd yn fy lla.wes. Dyma., ynte, y glath y chwiliwn am- dani. Crofynnais i'r taiarnwr ei .gwert-hu imi; ond er fy syndod nid oedd ef yn ei hawlio, ni wyddai ddim amdani, &c nis gwe!- odd co-iced o'r blaen P&rheaie i'w hanweau cyhyd ag yr arhoaais yno, a phan gyohwynnais tuag adief hi a'm dilynodd drwy'r drws Gadewa.i<s iddi fy nhe.nlyn, ac af y Fordd, yn acblyBuioi, gwyrais i lawr i'w mwytho. Ymga-rtjefodd ar u!.iwtdtth yn e-in ty, a daeth. yn SeJryn ma.wr gyda'm gwrall O'm rhaji fy hun, dechreuais ei chaahau cyn Itir; ac yr oedd hyn yn ho-llol groes i'm disgwyliad; ond—ni wn sut na. pnam—yr oedd hoifber ygatb ohoviof yn fy llenwi a nieidd-dod a chaBineb. Dechreuais O6.goi'r creadur; cywilydd a chof o'r weithred greu- ion o'r blaen a'm cadwa.i rhag ei hajnharc'hu. 'Ni< tarewa.is unwaith; ond yn raddol cefais fy hun '1 ffoi o'i pbresenoldeb atgas, M S&i jha<g .baint echU6-iwn (Mae'n ddiau mai'r achos o hyn ydOE'dir y ffaith imi ganfod bore trannoeth ei bod hith- au, fel Pluto, yn unllygeidiog. Panai y ifaith yna i'm gwnaig ei hanwylo yn fwy. canys yr oedd hi, feJ minjiau gynt, yn nodedig am ei *iatur dda. a'i thynerwdi. Chjd po fwyai y cashawn i'r gath, hoS&f yn y byd yr eiai hit-bau ohonof. 1fe'm dilyn- ai gyda di'yddlondeb y 'Lyddai yn anodd ei egturo i'r darllenydd. He bynnag yT eistedd- wn, byddai hi yn sior o fod yn gorwedd yn fy ymyl. '0& codwn i gerdded, ie godai hith- au a'i rhwbio ei hun yn erbyn fy *ighoesau nes bron fy nhadu, neu ynteu ddrinigo i fymy fy niHad i'm mynwee. Ar adegau felly, er cymaint fy awydd'i'w lladd yn gelain, fe'm lluddid i wneuthur hynny yn rhe?moJ gtm got o'm hajifa.dwaith 'gynt, ond yTi b-,anaf- rhaid cyfaddef—gan ofn y bwyst61. !Nid ofn perygl oorfforol mo'r ofn hwn, <tc etc ni allaf ei ddeffinio fel dim ond ofn. Y mae ail-iif gywilydd addef—oes, hyd yn oed yng ngheU rofnidd lle'r wyf, y mae ajna.f (gywilydd addef—fod yr ofn ar dychryn a'm llajrwai wedi ei gynhyrichu a'i ddwyehau gan un o'r pethaudistadlia,f yn bod. GaJwodd fy ng-wraig fy Bylw, fwy nag unwaith, at ffurf yr ysmotyn gwyn ar fron y gqth, y eoniaM ajndajio o'r Yisen, fel yr u nig beth a'i gwa- hajtiaethai oddiwrth ptuto. Yr oedd yr ys- faobyn hwn ar y deehreu yn anelwig ac ajino&mol, ond yn raddol, 0 mor r&ddoJ, deohreuodd yr ysmotyn gymryd ffurf arben- nig a. pbendant, a'm Rheewm innau y'-i mynnu t&eru fy IIygajd. Oyhr)'Chiolai'r, motyn beuach wrthrych ag yr wyf yn crynu I o'i enwi,—ac ajn hyuny yn bennaf v c&shawn ac Y. Sieiddi-wn y gath, y lladdas .1 hi pee nieii-diwn,-oanys yr oedd ajr ei bron yn awr lun peth brawychus a<; erchyU, eef IIun Çroobren-anaele offeryn Dychryn <to Yageler- waith, Iner a Marwolae'th Erbyn hyn yr oeddwD i yn adyn drwg ei gyflwr, a'm 'trueni y tuhwnt i deimitLd D)I.l- oliaeth. Ac anifa-il direswrn—y lladda&wTi ei gyo'gre&dur—anifail dires'wm, meddaf, yn e<c.hosi i mi—i mi, ddyn, a luniwyd ar ddelw y Gorucha.f—yn achori i mi y fath 'w&e ajiihraethadwy! Och R! nid adwaenwn Or'S'wystna na dycFd na noe. Yn ystod y dydd fe'm dilynid ga.n y gath y*i Syddionach na'm cysgcd; ac yn y nos, de?rown bo'b awr o freuddwydion dy&hrynUyd, i ddim ond i deimlo anadJ y creaduz- ar fy wyneb, a.'i phwysau HeHiol—tHmille yTngnawdoledi'g na allwn ei yagwyj ymaith—yn dragwyddol orweiddiog ar fy nghalon Yngh(.Iiol y dirbo&na.a hyn fe Iwyr ddi- danodd hoU weddillion daloni o'm natur. Meddyllau drwg oedd fy unig gviatiirach—y gwaethaf a'r duaf o feddyTiau. Cynhyddodd efrywiogrwydd arferol fy nhymer oni ddysg-ais .ga&hau popeth & phob dyn; dawn hyrddiau o dymer hoUol anywodrae't?iua, a'm gwraig ddi-gwyn, ysywaeth, a. ddioddefai iwyaf. Un diwmjod daoth gyda mi i'r seler, ar negeB gyHredin; a dilynwyd ni gan y gath, a bu agos iddi, trwy ymirwthio 11 fy n'ghoes- au, fy Jiha.Ru bcndra.mwnwgl i ha-wr y grii.. Eerth, a chythruddodd hynny fi yn embyd. .CodiaiB y fwyell, a chan angho<6o fy ofn plen- tyna-idd, ajieJaM ergyd ati, a lladdanin hi pee tara'wswn; ond ataliwyd fy mraich gan fy ngwraig. Symbylodd yr ymyrgarwch hwn 4S i gy* iddafredd: ddioni'g; rhyddheaie fy mrajch o'i ?gafae], & ehJeddaie y fwyell yn ei hymennydd hi. Syrthiodd yn farw yn y jhm. heb gymaint ag ochepaid. Ar ol cy?awni'r llofruddia?th anae'le, ym- roddaiB yn ddiymdroi, a chyda.'r pwyll m-wy- ,af, i guddio'r oorfi. Gwyddwn na allwn ei gludo o'r ty, liw dydd na chefn noe, heb ) rywun fy ngba'?fod. Ym'wi!biai aniry? gyn- llunifm. drwy fy meddwL Mi dybiaM un- -waith mai'r peth goreu a fyddai ddarnio'r eol-fF yn fem a'i crdii; yn y tan. Wedyn, penderfynais dorri bedd iddi yn Uawr y aeleir. lDmchefn, ysfytiads y prIoSoldeb o'i fwrw i'r pydew gerlla-w'r ty, neu ei bacio i foes, fel nwydda.u. a.'i gyfeirio i ryw mi Ba. fodolaj, & chael gTvared feUy ohc*jo. )0'r diwedd, tar- owa.is ar gynJIun gwell na'r cwM, fe! y tyb- iwn i. )Penderfynais ei walio i mewn yn y eeler—fel y gwnai mynjachod y CaDol Oe<- oedd mewn achoeion cyfFe!y<b. Yr oedd y seier yn lie i'r dim i fwria<t o'r lath. Yr oedd y muriau i gyd wedi eu oodi yn lla.c, a npwydd eu piastre, a Ileithder y lie wedi ('dw'r cymrwd rhag oaJedu. Heb- law hynny, yr oedd yn u'-i o'r muriau ben- elin, fel tae, a achoswyd gan sirndde segur, neu Ie tan wedi ei ga.u, ac edrychai fe! y rhelyw o'r muriau. Nid oedd ynof amheu- aeth na allwn eymud y pridd-feini, dodi'r corn i mewTn, a obau'r lie drachefn heb i neb wybod dim. Ao yn y liàd yma. ni'm Biomwyd. Gyda throsol byr symuda.i& y pridd-feini yn rhwydd, a dodais y corn' ynoL ar ei eefyH, y'tt y ceule prin. a rhoddais bopeth yn ei Ie fel o'r Maen. Ar ol pwrcasu cymrwd, tywod, a Mew, gyda.'r gochelgarwch mwyai, eymys'g- aie blaeter na ellid ei waihaniaethu <)ddiwrtJi yr hen un, e.c a'i gosqdais yn ofajue droe wynob y priad-feini. Ar ol gorSen, teiml-wn yn holloj foddhaol a dibryder. Ni aUai'r llygad cra.na.f ga'n<bd dim .amb<eua ar y jmur. Bymudaia yTnaith holl olion y gwaith gyda'r mamylder IIwyna.f. 'Edrycham o'm dentu yit fuddugoliaethuz, a meddwo wrtthyf fy InAt,— "Yma.. o leiaJ, ni bu fy Ila.fnr yn ofer." Y gorohwyl Deeaf vdoedd chwilio am y bwystnl a achosodd yr 'hon drueni, oanye yr oeddwn o'r.diwea"'ëdipênderfynu ei Hadd. Pes cwrddaewn y munud hwnnw, ni aUae&i fod amheuaethynghylch ei thynged; ond yr oedd vi) "'n'SSan'goa fod -a"lifail hengajl wedi dyc at fy nghynddaredd naenorol, ac wedi fFoi. Y mae' imbosibl diagrMo, na dychmygu. y tetmtad ;J ryddhad gwynfy<M a fwynheaÍB o weld y 'fr.1! wedi di&annu. Ni ddangosodd ei hun y y no.t, ac am u:nwaith o leiaJ mi :;Y'8! yn drwm a<! ee- mwyth; ie, cysgu ei- 'i t.-ymfaioh llohTidd- iaeth an' fy enaid Aeth y diwmod t'y;¡tí1! herbio, a'r ail, a dim son am y gMth t nwait?h eto *nadJwn fel dyn rhydd. Yr ()edd yr anghejini, mewn 'bra'w, wedi dia,nc am byth! Ni& gw&Iwn byth mwy! Yr rwAd fy Uawenydd yn ber- 'Caith. Ychydig ia\\T] a Binai fy euogrwydd ttmaf. 'Bu pèth Mi amaf ynghylch' fy ngwmi,r, ond atebwyd y cwM yn'ddidra- fFefrtth. Fe wnaed Y1Tl<w11 hefyd, ond, wrth gtn-a, ni' otJ'anfûwÿiJ -nff. Edrychwn ar fy nedwryddyd dyfodol M peth e.icr. Ar y pedwerydd diwmod wedi'r Hadd daeth niter o heddgeidwaid yn annigw-l. Mdwy i'r ty, a," on A-IHo'n fanwl bob twl1 0 ohomeJ ohono.!0nd yr oeddwn i yn hoUoI ddiibryckn- a th-anvel fy meddwt. gan mor ddio- e1 y cuddiwyd y oorff. <G-M-fu imi eu dt)yn yn eu hymchwi?. '?i a?awyd un]? heb pi C?wiUo'n drwyo?. O'r <E?edd, am y tryd- Mi -k-n v Beeaf).

ADGCFION HENWR CEIKmu }'-EI-.PRCeeUWYD, Yn E:i.-te(idfod .Ftiwr yn yr oeddwil i am cyiad, y .LIy:'oryf, ked codi bump o'r l')Ch y ooreu iyned i ben mynydd Casd JJinas Bran, un fttwrnod at wffii cyrhaedd y.no p1\lY welem cud Ceiriog, fel pe buasai yn edLrych am ol troed Myfanwy Lbychan rhwng y blo.on darddent, allan o' iwyd y defaid oddeut.u' y twr a phan eic ?welodd fe ddywedodd, Rv.y'i wed? codi cyn 'breewnst, chwi weiv/cth; cherydd yr wyf yn mynd i anfarwoli fy hum yn iiglyn a'r hen gastell yma heddyw:" ac felly yn unicB y ¡ gwna3th I Yr oedd yn dda itenyf weled h3.zlCS dadorchuddio cofgolofn iddo yn -Ng-,Iaerwya, Awst 20aiu y ilwyddyn .hon—yn mhen 2oa.in mlyncdd ar oi iddo farw: "gwel! hwyr na I hwyrach." TWM O'R NAXT. t Y mae yn amlw.g fod Twm. pan oedd dir-I west yn anwybyddus i'r byd, yn teim.o h3.gr-: wch meddwdod ac yn codi ei .!ef yn ei erbyn; a pbrawf o hyn yw fod ganddo lygad i weled j y pur a cha.lon igydfyned ag ef. Cyfarfu ag.i d unwaith amaethwr cceruB o'r BoDtu&hel, I or enw William Parry, .yr hwn. yR ngwydd cwmni, a ediiwiai i'r btrdd ei fed \'n perthyn i "SimoR yr Hangman" o Glocaenog. pryd ')iT atebodd yntau fel hyn, er difyrwch mawr i'r ewmni. Nid yw 'Simon yr Hit-ncrinon Yo perthyn dim i mi; Ond gresyn iddo farw Cyn clymu d'wddw di! Dyna natur ei ergydion bob amser; yr oedd- ynt yn fachog, ac yn Hethol, ac yn rhoddi taw buan ar ei oganwr; o 'doedd dim a'i digiai yn fwy nag i rywun roddi iddo air cwta. Ar ei ffordd i Farchnad Dinbych unwaith, yr oedd yn croeai cae tatws, He 'roedd gwr a adwaen- ai yn codi ei Maniad biwyddyn a digwydd- odd i Twn ofyn iddo wrth basic. "Sut mae'r tatws yn codi, Dafydd?" pryd yr atebodj yn- tau. Yn lion d eu crwyn, Thomas Edwards," heb godi ei olw't; oddiar y Kerch. Fe boenodd j yr atebiad fardd y Nant ar hyd y ffordd i'r dref; ac wrth fyn'd yn ol yr oedd Dafydd! wrth ei waith wedyn a phan welodd efe Twm yr dychwelyd y mae 'n gofyli iddo, A fuoch chwi yn y farchnad, Thomas Edwards ?" Do, Dafydd," e'be yntau. "Beth odde nhw'n roii am y tatws heddyw "Sachau. ebp yntau, yn falch o'r cyne i dalu y pwyth yn ol iddo I yn ei goln ei hun 0\'farfu Twm a'r enwog Charles y Bala, un tro, yn thy Mr. W. I Rhuthyn a<; wedi i'r i)regethwr enwo,g wy- 'bod pwy ydoedd, y map yn gof,-n. "Thomas Edwards, beth yw yr a-chos eich bod yn hel ac yn trin cymaint ar y Personiaid? Wnaeth- ant hwy rywbeth ichwi?" Saddo ddim, syr," etx yntau. Wel, pam yr ydych yn eu her- lid gymaint?" ac atebodd Twm. ''We!, mi ddywedaf i chwi, Mr. Charlps." ebe yntau dan wenu, 'does dim amser I athronyddu y pwnc jtMt rwaa; ond faJwch chwi ajn y defaid, eyr, mi ofala inau am y bleiddiaid." 'Doedd neb- a mwy o barch i Bcrsoniaid teilwng riag eie; a'r Personiaid y ,g-wyddai am danynt oedd yn byw bywyd anheil w fyddent yt wast&d dan ei Slangell. "ADNCD I BROEI." Y mae ym anhawdd ichwi daro ar well e6- poniad ar y frawddeg, "Adna<d i bron," nag ateb merch y Fronsegur i'w chariad. Yr oedd synia.d yn y wlad y pryd hynny, en- wedig yn mnlith y merched, nad oedd Hinc difarf ddim yn pymwys i briodi; ac yr oedd I Stoned yn bur gysurus arni fel ladies ntaid y< yr Eyarth Uchai. Aeth Kenrick ati un no&on i --ynyg ei phriodi, a phwygai vn drwm am ei j chydsyniad. Yr unig both oedd ganddi ym erbyn hynny oedd nad oedd gan Kenrick ddim wisgaxs;" a dyma. hi yn hel ei gwynt ati a< yn ei ateb, Dym.t chi, Kenriek, y mae y pwnc yma wedi pWTSO ar fy meddwl i yn dost er pan ddaru chi son wrtha i y tro cyn- taf; a- y mae mam wedi deyd vrtho i act ?beidio gwneyd dim byd he*b ym?yn?hori a'r B?ibi; ae oe edrychwch chi yn y iCfed 'benod o Ail Lyfr SamneJ, a'r 5ed adnod, mi gewch fy ateb i!" Rhoddodd Kenrick batch o gusax iddi. a rhedodd adref i Jericho (enw ei fferm yn Llanfair) i gael y chapter and verse ac wedi ei gweled chwi a.Haeech ei daro hwr a brwynen canys dyna :rdnead. Arhoswch yn Jericho hyd oni thyfo eich barf chwi!"j Afraid yw dyweyd mat dyna fi last visit. A YDYW Y DIAFOL YX BERSON? Clywais y Llyfrbryf \-n adrodd i IOIlwr o 6ir Fon ddod i'r Ysgol Sal yn Nghwpel Glad- stone Road yn Lerpwl unwaith. p.n edd ti iong wedi cyThaedd Lerpwl yn 'hv ddi- weddar iddo allu myned adref i Sir Fon y noaoo gynt, ac i'r athraw yn y dosbarth, wedi darJJen, droi yn ol i fany.!n ar yr hyn ddar. lienwyd. Pan ddeuwyd 'at y diaiol" yn y darlleniad, gofynodd yr athraw i'r cyntaf: Robert Jones, beth vdych chwi yn feddwl, a ydyw y diafol yn berson?" Wel ydi, dyna 'y marn i; oherwydd fe ddywedir ei fod yn rhodio oddiamgylch, gan seisio yr hyn allo ei lyncu a fedre fo ddim rhodio oni b'u fod draed. a fedr< fo?" "Ie," ebe'r ath- raw, "beth ydych chwi'n ddeyd, Mr Foulkes? A ydyw y diafol yn berson*" "Wel na, tydw i ddim yr un fam a'r brawd: end enw ar ys- bryd ydyw: wn i ddim ?ut i egluro fy medd- i chwi." "Jp," ebe'r athraw, pan ofyn i'r Ilongwr eisteddai yn nesaf ato, We!, wr di. arth. beth ydych chwi yn ddweyd, A ydvw y diafol yn berson?" ac ebe hwnw yn scornUyd, e? difyrwch mawr i'r dosbarth. "Yn Berson? wir,—fe fuasai yn bar dda iddo fo fod yn lochydd heb aon am fod yn Berson Ar hyn eymudodd yr a-thraw yn miaen grda'r .holi, a chafodd y diafol lonydd y Sul h'wnA. Fe lywiT pethau dif yn y yw,, Sul vpithian, oni wneir?--(O'r "GeMMn." ('vhOf>riài .:1 geBedI).

RADONS (Darm i'w adredd Hpu ei gana J!:yda'r de!- Prts Ic. yr an 12 am 8c. TetefM aTft!rn! i ddoaharthwyr. !Ln!oner :)t YT awhtr— JOHN WTT!NE PAP. RY -= ø 81mJm). ???———-———ZZ_———————————— L ?AM BRIAN RAILWAYS. WINTER ON THE BRITISH RIVIERA. THE QUtCKEST ROUTCS Between the CAMBR!AN THE COAST ? GREAT STATIONS CENTRES ary SB ioUowe?— tLaao&stire and the North of Englana .——————— via WLitchnreh. tLocdoa and the Midlands via WeishpooJ. Cardiff and Sooth Wales .——————— Tis Ta.lyUyn. Vis The Upper Severs and Wye Va!!ey Route. tTea and Ocmder ServKe. The winter tempera-tum on the CdTdigan Bay Coast CO favouraw with the South of France S.WBULIAM90N, Osweat-y, December, 191& Gen 34znaeer. MAE yn Werth i chwi gymeryd go(al am eich olwg. YOHYDIG IAWN 0 ROBL A DALANT 8YLW DJOONOL I'W LLYGATD, NE8 Y MAE WEDI MYN'D YN RHY DDTWEDIM&. YMAEANHWYLNBRAUt BTCHAIN AR Y LLYGAID YN HAWDD I'W GWELLA, ONT) OS B8GEUMI8HL MWYAF ANHAWDD YW YMWNEUD A HWY. GELWCH A MYNWCB aJUtL PROF! EICH GOLYQON MEWN PRYD TRWY ALW GYDA J.Gabriel'Jones OPTICIAN, ? ?? 42 High St. PWLLHEU. CPECTOLS AM Y PRISTAIU MWYAF RHE8YMCL. PROFIR T GOLWG smA. OFFERYNAU MWYAF DIWEDDAR.

MtHMOBM MOWEM BLWrMM Mor n&tmrMJ rhed yr aion Ar hyd iethra-u'r mynydd m&wr" .Ef mor erws y lidl a r !il!i Nid yw'n a.ros fynyd awr: Ya y dynryn ceir hfn ddiwyd— Diwyd dynu tua'r mor,— Yno mae ei chartTei hyiryd, Yno mae yn uno'r cor— Cor ffurfiedig o afocydd, Wedi cy-rhwdd pen eu taith,— Cof yn canmol dol a. mynydd,— Dyna geir drwy'r moroedd matth. Ffrwd o ffyaon tragwyddoideb Ydyw Amaer yn y byd; Ac nid oes and amfeidrolde-h Edwyn gynwys hon i gyd tRbedodd dros fynyddau'r cynfyd, A throsAyma-u'trdyd dia.ti.gynt, Ac hi red yr un mor ddiwyd Heddyw; ajf ei rbyiedd hynt. Nid yw ein btynyddoedd; co6er, ? Ond rhyw dda.in?u gdoyw i?wtt Rhoddwyd ini o fErwet -kniser, Etc ddafnau hynod lawn: Ca?wyd defnyn Uwe o horn, Do. ryw ddeuddcg miB yn ol; Chid yn a'wy mae'n uchel wa?eddi, Am y d44nyu teg i'w choL Er mai dafn yw hlwyddyn gyfao, Pwy a wyr mor llawn ei sKjf? Fe geir yn y defnyn bycha-n J&ethau na ohynwysa. r moir: Gond oedd y dw&' fu'n gynwya I I Irai pobi yn y byd, Ood i ereili ?wir para?iwys O?dd y dofnyB oil i g?'d. Edrych wnawn trwv w)-dr profiad Ar y nwyddyn, defnyn yw; Ni bu ynddi'r un amgyichiad, He? i ni g? eyJw Daw: Aj!igy]cbia<iau, ni mihynau,— Ptiodaeau, fyfdd a mwy- Yn eu thyrnyl marwolaethau. ? Yn y dafn f'Y'1l for o glwy. Dal trwy'r gwydr teg i €<irych,— t/ Ni raid iti e)fni braw, t)nid wyt ti hemo'n chwer.'vch (Thwilior defnyn drwyddo draw? 'Ha' mi welaf, er fy mhryder, Fod y deinyn, .Mawm ei sior, -Bron a c'hyrhaedd nrydiif Ajnser, Sydd it'i thaith i'r bytJhol ffar! < 0. JONES (D?wi Mawth). HENAINT, A DIWEDD BLWYDOYN, Dinygio. gwywo mae'm gwedd,—t pychtt Yn aebos arlnnedd,-— Tuchaji da* helbui T&chwedd,- Daw Rhag-fyr, ddydd byr a fed« STEPNAN. Dysertti. DYDD CALAN. Tydi. GaJan, wyt dad y gwylia.a—til, <* Ac aer ym mysg dyddiau A'u prif ddydd wyt pa.?"au,- Blaen waboddydd blvnyddaTt. t DEWI ARFON. DECHRBF Y FLWYDDYX Mtt. Aeth mam ajBwydd y biwyddi—o'r h'en fyd I'ir Fajm ?awr ei chytfri! ? A dda?th bon—ei m'erch <Moeth ht,— I wneutihur iawn ei thruem'.—PWY.! IONAWR YN BREGETHWR, Pwy yv y <Toet<h ey'n mhwipud ki-lon. Me?n gwenwisg o eira; (t?ne A chyda bt?edd cyhoedda.:— Ion, t ddyn, rydd 1idyn dd<L. DEW1 M. W&.TH. j i =. J < J

A.N_?_. MR.Wn.JJAMB, GABMON HOUSE, BLAE. A t- FBSttNNM GeSli! <i weied yo BLAKNAU FFESTINIOG. Bob dydd L!cm a Mercher, ond y dy4d Mercbar o flaen y dydd Mawrtb -ymttt 111 mi*, yn Garmon Honae. LLANRWST. Bob dydd Mawrth a phoo Ffair o.od y èJd4 Mawith o Aaen y CaL-), yc nby Mr JeM<, OonMt StorM, Sta-tior Rottd, drwe MM< i Mt Mwtt Ptrry Cihemmt. o L3C hyd 5. j PENRHYNDEt:'DRAETII.. Bob dydd 1am, yn nhy MM. R() {of-- byn a Griffith Hotel). 2 o'r floob y p76. nawD hyd 8. PORTHMADOG. Bob dydd Cwener, o 11 byd 5. m ahy Mr. Hagbet, Photographer, 67, Higit &coat, 4M4. erbym t'r Po<t Office newydd) GWARENTTR F'FIT DDA. Tyuir men llpnwir daniip..dd notem. a i!OMdir t?MM newyd?io? yu ? ?n.Bjaa dt?wdtL %ra! a mwyaf t?tfyddydol. Pob c:yfa"117d vn r!md. < \toR. WILLIAMS, ? 'n.A.EX4T: F ¡

{}tarbi w'r jftJwtt lae88I'Or, ydd Be!a'r pedwerydd tro, <hed i lawr ile eeler. M ohTyiuu gewyn o'm corff. Otirmi fy ngha-lon yn d&wel a iMttuno! .M ca]on un yn cysgu mewn diniweidrwydd. Cbrddaia y eeler o bembwygilydd, am breiohiau yrnhletb. Be yn herfeiddiol. Yrpedd yr heddeidwaici yn fodioa, a<' <ur fynd; ond yr oedd Ua.wen- ydd fy nghon i yn ormod i'w guddio. Yr oeddwn yn dyheu <mi ddywedyd rhyw un gair, mewn gomcha.Qaeth, i'w cadamhau yn I eu cred yn fy mniweidrwydd. "Wyr bonhedditg," meddwn o'r diwedd, fe! yr oeddynt ar esgyn y .grisiaTt, "yr wyf yn 'faloh fy mod wedi medru bodJoni'ck drwg- dy<bi)&e<th obonof. Dymuna.f ichwi iechyd da, &'oh gwneatkar beth yn fwy cwrtais. Gyda lkw, wyr bonlieddig, y mae'r ty hwn wedi ei adedjadu'n ddt." (Dywedwn hyn i dd<mgoN mor dawel oedd fy meddwl—yn medru edmygt'r ade<Lladwaith pan ddrwg- dybid fi o fod yn Ilofmdd).Gallwn ddy- wedyd ei fod wedi ei ade-iladu yn odidog," nioddvm. "Y mae'r mmri&u hyn—a ydych yn mynd yrw<LB?—y m&e'T mTtrian hyn wedi eu eodi yn y modd ?adama?," ac ynta, m?wn ymiSroet gwaU?:. uraje yn drwm gyda'm Con ar y <nur yn Ile 'roedd corfF priod fy tnymwet wwi] ci ptddio. !Boe? i Fhiw ?fawr fy n?waredn o gTwf- an?au y; tch .E!IyII' Cyn distewi o swn curiada.u'r ?on, torrodd naie o'r bed!! yn y mur! Cth Moeag a thorediig i ddtchreu, fe! igian be9ba.n, ec yn&'n Awyddo'D gyCym yn yagr«sà l ac amnaeairo!,—rhyw ndiad— rhyw oem&d dreiddio}, yn gyniywg o ddycb- ryn ac elwch) fet a aJlai g'odi o ufTem, o yddtfa? 'nno? y damniaid yn eu hing a'r ?11- yDon sy'n H?w?Bychu yn en <tamneditgaeth. Ofer ao* am fy nheimladau. i. Syrthiai& y* wyeg ughef-a, ar lewygu, yn erbyn y pared gyfea<ryA. Am ronM-nt, safodd yr hedd- ceidwaid af y gn&iM M meirw(m, ao ofn a dychryn y* Berra eu gwaed. Y fomant nesaf, yr qedd dwsin 0 ddwyl0 crynon yn ohwa1u'r mar. Syrfhiodj yn chwilfriw. Saf- ai'f corfP. oe<M yn deohren madm, yn ei hon afn&JwTaeth lyd gerbron yr edryeh- wyr. Ar ei ben, gyda ebeg goch, rwth'. ac un Hygad o da.n byw, e<Lsteddai'r anifaH di- eni? a'm symJbyjodd i droi'n Uofrudd, a'i Itaia hi a'm treoglw-yddodd i ddwylo'r croE- wT. Yr oeddw? wedi cwalior anshennJ vn y ?<t! & ?